Status

- Herkenbosch is een dorp in de provincie Limburg, in de streek Midden-Limburg, in de regio Roerstreek, gemeente Roerdalen. T/m 1990 gemeente Melick en Herkenbosch.

- Onder het dorp Herkenbosch valt ook de buurtschap Meinweg.

Naam

In het Limburgs
Hirkebosj.

Oudere vermeldingen
1312-1350 Herkembus, 1485 Melich et Herkenbosch, capella, 1492 Herckenbusch, 1573 Harkenbousch, 1573 Hercken Bosch, 1580 Herkenbusch.

Naamsverklaring
Wel verklaard als bos 'hoog hout, geboomte' van de persoon Herke, ontstaan uit Hariko*. Zie ook Herkenrade.(1)

Ligging

Het dorp Herkenbosch grenst in het W aan Sint Odiliënberg, Melick en Roermond, in het NW aan Asenray, in het N en NO aan Duitsland en de Duitse plaatsen Elmpt en Oberkrüchten, in het ZO ook aan Duitsland en in het Z aan Vlodrop, en ligt NO van Posterholt. De dorpskern ligt in het W van het dorpsgebied.

Statistische gegevens

In 1840 omvat het dorp Herkenbosch 98 huizen met 475 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.700 huizen met ca. 4.300 inwoners.

Geschiedenis

Tweede Wereldoorlog
In oktober 1944 worden veel Oost-Europese en Russische krijgsgevangenen en dwangarbeiders in de Roerstreek ingezet om Duitse verdedigingswerken te graven ter uitbreiding van de Duitse Westwall, in een poging om de westelijke geallieerden een halt toe te roepen voordat deze het Ruhrgebiet zouden bereiken. Op een morgen eind september, arriveren duizenden slecht geklede dwangarbeiders op het station van Herkenbosch. In de weken daaropvolgend voltrekt zich een drama dat diep in het collectieve geheugen van de dorpsbewoners gegrift zal blijven. Voor nadere informatie zie de link en beluister het audiofragment op die pagina.

Bezienswaardigheden

- Herkenbosch heeft 6 rijksmonumenten.

- Herkenbosch heeft 19 gemeentelijke monumenten.

- In 1190 wordt de parochie Melick en Herkenbosch voor het eerst vermeld. Tot 1795 hebben de dorpen dezelfde pastoor. In de 13e eeuw wordt de mergelstenen RK Sint-Sebastianuskerk gebouwd, waarvan het priesterkoor nog altijd staat.
In 1558 staat het dorp al genoteerd als ecclesia, wat mogelijk op een bepaalde zelfstandigheid duidt. In 1795 wordt het dorp een zelfstandige parochie en krijgt het een eigen pastoor. In de 19e eeuw is de kerk te klein geworden. Daarom wordt de kerk in de periode 1886-1889 uitgebreid in neoromaanse trant, naar ontwerp van architect Johannes Kayser. Daarbij is de toren verhoogd en kreeg deze een nieuwe spits. In 1924 is de kerk opnieuw vergroot, deze keer naar ontwerp van architect Caspar Franssen. De oude toren is toen door een nieuwe vervangen en de kerk zelf is aan de noordzijde en zuidzijde uitgebreid.

Op 20 februari 1945 bliezen terugtrekkende Duitsers de kerk op en werd de kerk deels verwoest. Op advies van architect Joseph Franssen is het onherstelbare deel gesloopt. Het 13e-eeuwse priesterkoor kon gelukkig behouden blijven. In 1948-1949 wordt de huidige RK Sint-Sebastianuskerk (Hoofdstraat 21) gebouwd, naar ontwerp van architect Harry Koene, met Frits Peutz als supervisor. Daarbij zijn de oude fundamenten en oude zuilen opnieuw gebruikt. Op 13 april 1992 is de kerk zwaar beschadigd door een aardbeving. De volledige kerk is daarna gerestaureerd, waarbij de toren een nieuwe houten spits kreeg. De georiënteerde bakstenen hallenkerk bestaat uit een westtoren in een westwerk, een vierbeukig schip met vier traveeën en een mergelstenen vroeggotisch koor met een travee en vijfzijdige koorsluiting. Het middenschip wordt gedekt door een zadeldak, de zijbeuken hebben per travee dwarsgeplaatste zadeldaken, het koor wordt gedekt door een zadeldak en de koorafsluiting door een polygonaal schilddak.

- Kasteel Daelenbroeck in Herkenbosch (Kasteellaan 2) wordt voor het eerst schriftelijk vermeld in 1326. Kort voor die tijd moet het zijn gebouwd. Godfried van Heinsberg, de Gulikse leenheer van Wassenberg, besloot in 1311 in het moerassig gebied ("broeck") van het Roerdal een woon- en jachtslot te bouwen. In de loop der jaren is dit slot in handen van verschillende edellieden geweest, die er allen op hun eigen manier hun stempel op drukten. Het kasteel vormde de kern van de heerlijkheid Dalenbroek. Een keerpunt was de Tachtigjarige Oorlog. In 1598 werd het kasteel belegerd en dit betekende het begin van de ondergang van de hoofdburcht. Na de dood van de toenmalige kasteelheer, Hattardt van Pallandt, ontstond er een strijd tussen zijn schoonzonen om het kasteel.

Toen in 1707 het kasteel uiteindelijk werd toegewezen aan Jan Ernest van Rollingen, was deze door de procesvoering dermate berooid dat er geen geld meer was om het kasteel volledig te restaureren. Hij besloot in de voorburcht te gaan wonen en restaureerde deze, maar sloopte de hoofdburcht gedeeltelijk en gebruikte de kelders als voorraadschuur. Zo werd de hoofdburcht, nadat deze nog verder in verval was geraakt, in de 19e eeuw tot op de kelders afgebroken. Het kasteel was een Gelderse enclave binnen het hertogdom Gulik. Vanaf de jaren negentig van de 20e eeuw is het kasteel, waarvan slechts de voorburcht in gebruik was, volledig bouwkundig en archeologisch onderzocht en is op basis van onder andere een 18e-eeuwse tekening een nieuwe hoofdburcht gebouwd, met de nog aanwezige elementen van de middeleeuwse burcht erin verwerkt. Het complex is tegenwoordig in gebruik als hotel, restaurant en partycentrum. Bij het kasteel behoort ook Hoeve Daelenbroeck, met een vleugel uit 1701. Op de plaats van de 18e-eeuwse wagenschuur is een nieuwe vleugel gebouwd.

- In 2013 is een monument geplaatst aan de Molenbergweg in Herkenbosch, ter nagedachtenis aan de omgekomen bemanningsleden van 6 van 1942 t/m 1944 neergestorte RAF-vliegtuigen.

Jaarlijkse evenementen

- Carnaval. - Hoe in 1937 carnavalsvereniging CV D'n Doal in Herkenbosch is ontstaan is een mooi verhaal, dat wij hier graag weergeven: "Vastelaovend waerde in Hirkebosj al op kleine sjaol gevierd langk veurdet ein aantal Hirkebossjer jónges same besjlaote óm ein vastelaovesvereniging op te richte. ’t Fees beperkte zich toendertied toet de vastelaovesdeesdig, eine inkele verkleide vastelaovesgek leip euver sjtraot, de jeug achter ’m aan en die zóng dan: 'Vastelaovend is eine gek, aan de sjouw dao hingk ’t sjpek, aan de zolder dao hingk de worsj, morge hóbbe veer geine dorsj.' In ’t histories jaor 1937 waerde in de regio inkele vastelaovesvereniginge opgerich. Dit bleef ouch in Hirkebosj neit onopgemerk en dus ontsjtóng ’t idee óm ouch in Hirkebosj ein vastelaovesvereniging op te richte. De oprichtingsvergadering waerde gehaje in ’t cefeé van de elders van oze grootvors dhr. Sjang Snijders en nao inkele glazer beier waerde besjlaote óm de vereniging de naam D’n Doal te gaeve. Dit ómdet dae vogel karakteristiek waas veur ’t gezich van Hirkebosj, mit name de kirktore waas ein geleefde sjtek veur de Doale.

Bie ein vastelaoves-vereniniging heurt eine prins, dus waas ’t aan de wieze raod óm in 1937 de eerste prins van D’n Doal in Hirkebosj te keize. Dees eer waerde toebedeild aan Harry van Birgelen. Mit hoog heuj en jacquets van de wiefkes van Borkelmans oet Remunj waerde de prins toen op vastelaovesdeesdig, mit paerd en kèr door de sjtraote van Hirkebosj gereje. De optoch waas ontsjtange. De kirk zorgde d’r toen veur det de vastelaovend in Hirkebosj pas op deesdigaovend gehaje kósj waere, ómdet ’t lof óm 3 en óm 5 oer gehaje waerde. De toenmalige pesjtoor Linssen bepaolde det pas daonao tied waas veur vastelaovend, zodoonde waerde de deesdig de optochdaag. De opvolger van deze pesjtoor, pesjtoor Ros sjafde ’t late lof aaf." Hoe het sindsdien verder is gegaan, kun je lezen onder deze link.

De Boerebroelof Hirkebosj (op een zondag in februari of maart) was er in 2019 voor de 33e keer, wat een jubileum is, omdat ze in de carnavalswereld voor jubilea in eenheden van 11 jaar rekenen.

- Kermis (gedurende 4 dagen eind juni / begin juli).

- Soos Open Air (op een vrijdag in september).

Natuur en recreatie

- Wandelroutes vanuit Herkenbosch en omgeving.

- "Op deze pagina vind je informatie over wandelroutes van ongeveer 5, 10, 11 en 15 kilometer middels wandelknooppunten vanaf startplaats Kasteel Daelenbroeck in Herkenbosch. Alle wandelroutes beginnen en eindigen bij wandelknooppunt 30 en het wandelstartbord van wandelnetwerk Roerdalen op de hoek van de Kasteellaan en de onverharde Oortjesveldweg. Parkeerplaatsen zijn er voldoende bij Kasteel Daelenbroeck. Deze parkeerplaats is alleen te bereiken via de Riemenweg. Vlakbij start en finish is horeca. Veel wandelplezier."

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Herkenbosch, met laagsteprijsgarantie!

- De gemeente Roerdalen heeft drie miljoen euro betaald om van de exploitant af te komen die camping het Elfenmeer in Herkenbosch heeft laten 'verloederen'. De gemeente heeft de erfpachtovereenkomst met Oostappen opgezegd, uit onvrede over het beheer door de exploitant. De gemeenteraad heeft in november 2018 besloten de schadevergoeding uit te keren aan Oostappen Groep. Het bedrag is een vergoeding voor investering in opstallen, boven- en ondergrondse leidingen en beplanting, die de exploitant heeft gedaan. Oostappen heeft zich verbonden om het terrein leeg op te leveren. Huttopia is de nieuwe exploitant van Elfenmeer. De gemeente Roerdalen heeft het recreatiepark voor vijftig jaar aan deze nieuwe exploitant in erfpacht gegeven." (bron en voor nadere informatie zie 1Limburg, augustus 2020)

Links

- Onderwijs: - "Basisschool De Berensprong in Herkenbosch heeft een betrekkelijk groot schoolgebouw. Het is in 2007 in gebruik genomen. De school heeft de beschikking over 13 groepslokalen, een jeugdbibliotheek, een gymzaal, een speelzaal voor de jongste kinderen, een gemeenschapsruimte met een podium (een ruimte waarin onder andere handvaardigheid plaatsvindt), een beerleerplein, een teamruimte, een directiekamer en meerdere multifunctionele ruimten. Het gebouw biedt dus buiten de groepslokalen ook mogelijkheden voor de leerlingen om zelfstandig te werken. De school kent een stabiel leerlingaantal van rond de 270 leerlingen. Er zijn 13 groepen."

- Jeugd en jongeren: - Jong Nederland Herkenbosch is een organisatie voor jeugd en jongeren van 4-16 jaar. Voor de verschillende leeftijdsgroepen is er elke week een groepsbijeenkomst. Tijdens deze bijeenkomsten worden onder begeleiding van enthousiaste vrijwilligers allerlei gezellige, spannende, uitdagende en leuke activiteiten gedaan aan de hand van de 3 spelpijlers; Creativiteit, Sport & Spel en Buitenleven.

- Jeugdsoos Amicale, beter bekend als De Soos, is opgericht in 1969. Het huidige soosgebouw is betrokken in 1992. Vanaf die tijd is de soos flink gegroeid, en al diverse keren verbouwd. De soos wordt gerund door vrijwilligers, die wekelijks vele uren spenderen om de vereniging te doen groeien of te verbeteren. Er zijn ongeveer 60 vrijwilligers werkzaam, verdeeld over een aantal werkgroepen, met daarboven een bestuur dat veel organisatorische zaken op zich neemt.

- Muziek: - Harmonie Ons Genoegen in Herkenbosch is opgericht in 1857. Het is een prachtig en uniek verhaal over hoe de vereniging destijds is ontstaan. Ook in de ca. 160 jaar nadien heeft de vereniging natuurlijk veel ups en downs meegemaakt. Daarover kun je alles lezen op de pagina Geschiedenis van de harmonie.

- "Los Kabaalos is eine Samba percussie groep oet Hirkebósj. Motto = same plezeer en muziek make."

- Sport: - Voetbalvereniging SVH '39. - Meidenteam van SVH '39-VESTA.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Herkenbosch.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)