Het Klooster

Bedrijventerrein
Nieuwegein
Utrecht

het_klooster_plaatsnaambord.jpg

Bedrijventerrein Het Klooster bij Nieuwegein, O van het Lekkanaal, werd tot enkele jaren geleden ter plekke aangegeven met deze 'plaatsnaambordjes'. Of deze er nog altijd staan, is ons niet bekend.

Bedrijventerrein Het Klooster bij Nieuwegein, O van het Lekkanaal, werd tot enkele jaren geleden ter plekke aangegeven met deze 'plaatsnaambordjes'. Of deze er nog altijd staan, is ons niet bekend.

het_klooster_noord_bordje.jpg

De gemeente Nieuwegein integreert de aanduiding van wijken en bedrijventerreinen soms in de straatnaambordportalen, zoals hier bij bedrijventerrein Het Klooster, deel Noord.

De gemeente Nieuwegein integreert de aanduiding van wijken en bedrijventerreinen soms in de straatnaambordportalen, zoals hier bij bedrijventerrein Het Klooster, deel Noord.

vreeswijk_sluisje_sluispad_schalkwijksewetering.jpg

Aan het eind van de Schalkwijksewetering lag het sluisje naar het Lekkanaal. Het is in 2017 afgebroken en iets naar het O weer opgebouwd om ruimte te maken voor verbreding van het Lekkanaal en de aanleg van de 3e kolk in de Beatrixsluis. (© Jan Dijkstra)

Aan het eind van de Schalkwijksewetering lag het sluisje naar het Lekkanaal. Het is in 2017 afgebroken en iets naar het O weer opgebouwd om ruimte te maken voor verbreding van het Lekkanaal en de aanleg van de 3e kolk in de Beatrixsluis. (© Jan Dijkstra)

het_klooster_bestemmingsplan_kaart_met_de_deelgebieden.jpg

Plangebied van Bestemmingsplan Bedrijvenpark Het Klooster, met in het N de Plofsluis en 'compensatienatuur', in het W Lekkanaal, Beatrixsluis en vernattingszone, in het midden het Entreegebied en N en Z daarvan het Bedrijvenpark. (© www.nieuwegein.nl)

Plangebied van Bestemmingsplan Bedrijvenpark Het Klooster, met in het N de Plofsluis en 'compensatienatuur', in het W Lekkanaal, Beatrixsluis en vernattingszone, in het midden het Entreegebied en N en Z daarvan het Bedrijvenpark. (© www.nieuwegein.nl)

het_klooster_schutsluis_schalkwijksewetering.jpg

Bedrijventerrein Het Klooster, gem. Nieuwegein. Schutsluis Schalkwijksewetering wordt eind 2016 afgebroken en iets naar het O weer opgebouwd i.v.m. verbreding van het Lekkanaal en aanleg 3e kolk in de Beatrixsluis. (© Jan Dijkstra, Houten)

Bedrijventerrein Het Klooster, gem. Nieuwegein. Schutsluis Schalkwijksewetering wordt eind 2016 afgebroken en iets naar het O weer opgebouwd i.v.m. verbreding van het Lekkanaal en aanleg 3e kolk in de Beatrixsluis. (© Jan Dijkstra, Houten)

het_klooster_kazemat_vreeswijk_oost.jpg

Bedrijventerrein Het Klooster, gem. Nieuwegein. Kazemat Vreeswijk Oost wordt eind 2016 afgebroken en iets naar het O weer opgebouwd i.v.m. verbreding van het Lekkanaal en aanleg 3e kolk in de Beatrixsluis. (© Jan Dijkstra, Houten)

Bedrijventerrein Het Klooster, gem. Nieuwegein. Kazemat Vreeswijk Oost wordt eind 2016 afgebroken en iets naar het O weer opgebouwd i.v.m. verbreding van het Lekkanaal en aanleg 3e kolk in de Beatrixsluis. (© Jan Dijkstra, Houten)

het_klooster_kazemat_houtense_wetering.jpg

Bedrijventerrein Het Klooster, gem. Nieuwegein. Kazemat Houtense Wetering wordt eind 2016 afgebroken en iets naar het O weer opgebouwd i.v.m. verbreding van het Lekkanaal en aanleg 3e kolk in de Beatrixsluis. (© Jan Dijkstra, Houten)

Bedrijventerrein Het Klooster, gem. Nieuwegein. Kazemat Houtense Wetering wordt eind 2016 afgebroken en iets naar het O weer opgebouwd i.v.m. verbreding van het Lekkanaal en aanleg 3e kolk in de Beatrixsluis. (© Jan Dijkstra, Houten)

het_klooster.jpg

Het nog onbebouwde deel van bedrijventerrein Het Klooster, met in de verte de werkzaamheden ter verbreding van het Lekkanaal voor de aanleg van de 3e kolk van de Beatrixsluis, een geweldig karwei!

Het nog onbebouwde deel van bedrijventerrein Het Klooster, met in de verte de werkzaamheden ter verbreding van het Lekkanaal voor de aanleg van de 3e kolk van de Beatrixsluis, een geweldig karwei!

nieuwegein_3.jpg

De rijksmonumentale Plofsluis in het Amsterdam-Rijnkanaal, in het N puntje van bedrijventerrein Het Klooster, wordt beschreven in het hoofdstuk Bezienswaardigheden

De rijksmonumentale Plofsluis in het Amsterdam-Rijnkanaal, in het N puntje van bedrijventerrein Het Klooster, wordt beschreven in het hoofdstuk Bezienswaardigheden

Het Klooster

Terug naar boven

Status

- Het Klooster is een bedrijventerrein in de provincie Utrecht, gemeente Nieuwegein. T/m 30-6-1971 gemeente Vreeswijk.

- In principe maken wij geen pagina's aan voor bedrijventerreinen, omdat dat geen woonplaatsen zijn, en er doorgaans ook niet zoveel interessants over te vertellen valt (d.w.z. uit cultuurhistorisch en/of cultuurtoeristisch oogpunt; de primaire scope van deze site). Gezien de bijzondere elementen die zich in het gebied Het Klooster bevinden, hebben wij hier wél een pagina voor aangemaakt.

- In ieder geval tot ca. 2010 stonden in Het Klooster nog witte 'plaatsnaamborden', waarmee men kennelijk reeds het bedrijventerrein in ontwikkeling wilde aanduiden. Tenzij men het gebied voorheen reeds als gelijknamige buurtschap heeft beschouwd, maar wij hebben geen aanwijzingen gevonden die daarop duiden.

Terug naar boven

Naam

Naamgeving
Bedrijventerrein Het Klooster is genoemd naar het gelijknamige woonhuis in het ZO van het gebied.

Naamsverklaring
Hoogstwaarschijnlijk verwijst de term "klooster" hier niet naar een kerkelijke instelling, maar naar een afgesloten akker(complex) (vergelijkbaar met de naam van het gehucht Klooster bij Chaam). Deze verklaring is des te waarschijnlijker aangezien het gebied waar de huidige wijk ligt lange tijd afgezonderd en dun bebouwd was. Daarnaast zijn kloosters vrijwel altijd goed vermeld in bronnen, en zelfs als dit specifieke klooster dat niet was, dan zouden er waarschijnlijk resten van bebouwing zijn gevonden tijdens het bouwen van het huidige bedrijventerrein. Er bestaat natuurlijk ook een (kleine) kans dat de boerderij genoemd is naar zijn grootte of vorm of naar zijn afgelegen locatie ("het is daar zo afgezonderd, het lijkt wel op een kluizenaarswoning"), maar aangezien het hier om een geïsoleerd landbouwgebied gaat, is de betekenis "afgesloten akker" een stuk waarschijnlijker.

Terug naar boven

Ligging

Bedrijventerrein Het Klooster is een verticale strook grond die direct O van de kern Nieuwegein ligt. Het gebied grenst in het N aan het Amsterdam-Rijnkanaal, in het W aan het Lekkanaal (met aan de overkant respectievelijk van Z naar N het dorp Vreeswijk en de bedrijventerreinen De Wiers en Plettenburg), in het Z aan de Lek en in het O aan de A27, met dien verstande dat ook O van de A27 nog een smalle strook Nieuwegeins grondgebied ligt (O daarvan is grondgebied van de gemeente Houten, kernen Schalkwijk en Tull en 't Waal, gelegen op het Eiland van Schalkwijk).

In het midden van het gebied loopt het W uiteinde van de Schalkwijkse Wetering, die hier uitkomt in het Lekkanaal (en die vroeger ook W daarvan nog doorliep. Zo te zien is dat deel nu gedempt en staat ter plekke een bomenrij, waardoor de oude loop nog goed te herkennen is). N ervan ligt het westelijke deel van Polder Vuylkop, Z ervan ligt een deel van Polder De Wiers, die voor het overige W van het Lekkanaal ligt, waar bedrijventerrein De Wiers is gerealiseerd.

Terug naar boven

Statistische gegevens

Het gebied van het huidige Het Klooster is altijd zeer spaarzaam bewoond geweest. De afgelopen jaren zijn enkele woningen afgebroken voor de aanleg van het bedrijventerrein. In 2000 had het gebied nog ca. 70 inwoners, in 2003 ca. 60, in 2005 ca. 50, in 2013 ca. 40 en vandaag de dag ca. 25. Het betreft een handvol woningen in het Z van het gebied (Lekdijk Oost en Achterweg), en enkele panden in het N, rond de weg Vuilcop. Voor de voormalige sluiswachterswoningen bij de Beatrixsluis, die sinds kort geen woonhuizen meer zijn, en waarvan er 1 is afgebroken en 3 worden herbestemd, zie bij Recente ontwikkelingen.

Terug naar boven

Geschiedenis

Vanouds is Het Klooster een zeer dunbebouwd agrarisch gebied met alleen bij de Beatrixsluizen enige aaneengesloten bebouwing. Het was buitengebied van het dorp Vreeswijk.

In de loop van de 20e eeuw is het gebied geheel door grote infrastructurele barrières ingesloten geraakt. Aanvankelijk grenst dit gebied alleen in het Z aan het water (de Lek). In 1938 wordt het in het W van Vreeswijk afgesneden door het in dat jaar gereed gekomen Lekkanaal, de verbinding tussen het Amsterdam-Rijnkanaal in het N en de Lek in het Z. Het deel van het Amsterdam-Rijnkanaal in deze omgeving, N van het gebied, volgt in 1952. En aan de O kant is er sinds 1981 de barrière van de A27. Dus al met al kun je Het Klooster wel als min of meer eiland, of enclave van Nieuwegein beschouwen (zijnde het enige gebied van Nieuwegein O van het Lekkanaal).

Kasteel Heemstede I
Deze naam is tegenwoordig vooral bekend van het huidige jachthuis en buitenverblijf Heemstede - dat ook kasteel wordt genoemd - gelegen in de gelijknamige buurtschap aan de Heemsteedseweg, N van het Amsterdam-Rijnkanaal op grondgebied van de gemeente Houten. Dat pand, of beter gezegd zijn voorganger, staat daar echter 'pas' sinds 1645. De eerste ridderhofstad Heemstede stond echter aan de andere kant van het Amsterdam-Rijnkanaal (dat er toen nog niet was natuurlijk), in het N van het huidige bedrijventerrein Het Klooster, aan de weg Vuilcop. Dat huis wordt voor het eerst vermeld in 1323. Sinds begin 17e eeuw werd het niet meer bewoond. Het verviel in de loop van die eeuw tot een ruïne. Eind 17e eeuw is het afgebroken. Het gebied rond het oude Kasteel Heemstede is in 2017 heringericht als natuurgebied, als 'natuurcompensatie' voor de werkzaamheden die daar in de omgeving zijn uitgevoerd (verbreding Lekkanaal, aanleg bedrijventerrein).

Archeologie
Archeologen hebben in 2018 een unieke ontdekking gedaan bij een steentijdvindplaats van de Swifterbantcultuur in Nieuwegein. Ze ontdekten een jonge vrouw met een baby in haar arm. De baby is tussen de 0 tot 6 maanden oud geworden. De vondst kwam aan het licht bij het ontrafelen van de geheimen van de vier skeletten die 6000 jaar lang in de klei verborgen hadden gelegen op bedrijventerrein Het Klooster. Nog niet eerder is in Nederland zo’n oud babygraf ontdekt. De vindplaats is met ruim 136.000 goed geconserveerde vondsten een van de meest vondstrijke Swifterbantvindplaatsen tot nu toe in Nederland. Nog een archeologische bijzonderheid op dit bedrijventerrein is de vondst in maart 2021 van een Romeinse helm uit de periode 50 tot 100 na Christus.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- In 2006 is de afslag aan de A27 gereed gekomen, die die rijksweg, door middel van een weg door bedrijventerrein Het Klooster en een nieuwe brug over het Lekkanaal langs de Prinses Beatrixsluizen, verbindt met Nieuwegein.

- Sinds 2010 is het nieuwe bedrijvenpark Het Klooster in ontwikkeling. Er wordt in totaal 75 hectare aan kavels uitgegeven, die variëren in oppervlakte van 1.000 tot circa 80.000 m2. De Economische Visie Nieuwegein 2011-2015 geeft aan dat dit een duurzaam bedrijvenpark wordt dat toekomstbestendig is. Door middel van o.a. parkmanagement, hoogwaardige architectuur, windturbines en een duurzaamheidsscan wordt een bedrijvenpark ontwikkeld waar ondernemers ook langdurig kunnen gaan ondernemen. Het Klooster vormt een belangrijke locatie voor Nieuwegeinse bedrijven die in de stad zelf geen mogelijkheden tot uitbreiding meer hebben. Het bestemmingsplan voorziet onder andere in een actuele en flexibelere juridische regeling voor bedrijvenpark Het Klooster. Met deze regeling worden de vestigingsvoorwaarden voor bedrijven op het gebied van ruimtelijke ordening vereenvoudigd. Daarmee wordt dus ook het vestigingsklimaat verbeterd.

Bedrijvenpark Het Klooster wordt een gemengd bedrijvenpark met ruimte voor zowel kleinschalige ambacht als grotere distributiecentra en transportbedrijven. De ambitie is om hiervan een duurzaam bedrijvenpark te maken. Het doel is dat bedrijven, in samenwerking met overheden en onderling, schoon produceren, zo min mogelijk ruimte en energiebronnen gebruiken en zich laten inpassen in het omringende landschap. De gemeente Nieuwegein verplicht bedrijven die zich op bedrijvenpark Het Klooster willen vestigen om een duurzaamheidsscan uit te voeren. Een alternatief voor de duurzaamheidsscan is het BREEAM-certificaat met score 'goed'. Wanneer bijvoorbeeld de toe te passen maatregelen al bekend zijn is het ook mogelijk om een beschrijving van de duurzame maatregelen in te dienen.

De duurzaamheidsscan geeft onder andere inzicht in de milieuwinst die te behalen is voor een bedrijf. Verschillende aspecten worden inzichtelijk gemaakt en op basis daarvan worden kansrijke maatregelen beschreven. Dit geldt onder andere op het gebied van grond- en hulpstoffen, afval(scheiding), energie, water, materiaalgebruik en ruimtegebruik. Ook de windturbines in het oosten van het gebied dragen bij aan het duurzame karakter van het bedrijvenpark.

- In 2014 is Bestemmingsplan Bedrijvenpark Het Klooster opgesteld. De voorheen geldende plannen voor de diverse deelgebieden waren verouderd en de regels waren niet meer goed afgestemd op de eisen en wensen van deze tijd. Gebleken is dat de stedenbouwkundige randvoorwaarden - vastgelegd in het beeldkwaliteitsplan en in de bestemmingsplannen - een remmende werking hadden op de ontwikkeling van het gebied. De gemeente Nieuwegein had daarom behoefte aan een nieuw kader dat uitgaat van een andere rolverdeling van zowel gemeente als initiatiefnemer. Een kader dat belangrijke waarden beschermt maar daarin ruimte biedt voor ontwikkeling en vertrouwen. Het huidige bestemmingsplan schept het nieuwe planologische kader. Gelijktijdig met dit bestemmingsplan is ook het beeldkwaliteitsplan voor Het Klooster geactualiseerd. Daarin is het beeldkwaliteitskader geformuleerd.

- In december 2016 heeft Rijkswaterstaat een van de vier voormalige dienstwoningen - beter bekend als ‘de witte huisjes’ - bij de Prinses Beatrixsluis gesloopt. In eerste instantie zouden alle vier de witte huisjes worden gesloopt. Deze komen straks namelijk binnen het nieuwe sluiscomplex te liggen, op het dan niet meer openbaar toegankelijke sluiseiland. Aannemerscombinatie Sas van Vreeswijk had echter een passende bestemming voor de drie oorspronkelijke witte huisjes, namelijk nieuwe bedienruimte van de sluismeesters. De woonfunctie van deze huizen vervalt dus. De woning die moest wijken, maakte geen deel uit van het originele sluizencomplex uit de jaren dertig. De sloop van dit huis draagt daarom bij aan herstel van de oorspronkelijke aanblik. De voormalige bewoners, Ab en Tonnie van Dijk, hebben 51 jaar in het gesloopte huis gewoond. Zij betrokken het als dienstwoning en kochten het later.

Bij de aanpassingen van het sluiscomplex herstelt Rijkswaterstaat ook het oorspronkelijke gedeelte van de Prinses Beatrixsluis in oude luister van de jaren dertig. Behalve het nu gesloopte witte huis, verdwijnt namelijk ook de niet-oorspronkelijke huidige bedienruimte met bijbehorende loopbrug.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- De in 1938 gereed gekomen Prinses Beatrixsluis in het eveneens in dat jaar gereed gekomen Lekkanaal is de grootste monumentale binnenvaartsluis van Nederland. Jaarlijks passeren ongeveer 50.000 schepen de Beatrixsluis. Het Lekkanaal is de belangrijkste rechtstreekse hoofdvaarwegverbinding tussen de havens van Rotterdam en Amsterdam. Omdat steeds grotere schepen het Lekkanaal gebruiken, dreigde de Prinses Beatrixsluis een knelpunt te worden. Om een betere doorstroming van de scheepvaart te bereiken, heeft Rijkswaterstaat vanaf eind 2016 tot medio 2019 een 3e sluiskolk gebouwd, is het Lekkanaal verbreed en zijn extra ligplaatsen aangelegd.

Voor nadere informatie zie de Facebookpagina 3e kolk Prinses Beatrixsluis en verbreding Lekkanaal. - Ook in de brochure van Rijkswaterstaat over de aanleg 3e kolk Prinses Beatrixsluis en verbreding Lekkanaal vind je uitvoerige toelichtingen in tekst en beeld over de aanpassingen aan sluis en kanaal, de verplaatsing van het militair erfgoed, en hoe men - eveneens zeer zorgvuldig - is omgegaan met de (gevolgen voor) flora en fauna in het gebied. - Ook H+N+S Landschapsarchitecten, die verantwoordelijk waren voor het ontwerp van de gehele herinrichting, lichten op een speciale pagina hun ontwerp van 3e kolk Prinses Beatrixsluis en verbreding Lekkanaal toe.

- De rijksmonumentale Plofsluis, helemaal in het N puntje van het gebied, is tussen 1937 en 1940 als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie aangelegd op de splitsing van het Amsterdam-Rijnkanaal en het Lekkanaal. De Plofsluis is een wereldwijd uniek bouwwerk. Nergens anders in de wereld is namelijk een dergelijke constructie te vinden. Bij het graven van het Amsterdam-Rijnkanaal rond 1930 moest een oplossing worden gevonden voor het gat dat daarmee werd gecreëerd in de Waterlinie. Men ging ervan uit dat de vijand uit het oosten tegengehouden kon worden door een brede strook land onder water te zetten. Maar door het kanaal zou het water eenvoudig wegstromen. Daarom werd bij Jutphaas boven het kanaal deze enorme betonnen bak gebouwd, met de omvang van een voetbalveld, 10 meter hoog. Het geheel bestaat uit metersdikke muren, met een relatief zwakke bodem.

Het idee was dat door het opblazen van de bodem van de sluis de 40.000 ton zand en puin die erin was opgeslagen, in een keer het kanaal hermetisch kon afsluiten. Tevens zou het voorkomen dat het water uit onder water gezette gebieden via het kanaal zou wegstromen. De Waterinie en daarmee ook de Plofsluis hebben echter nooit dienst gedaan. Toen de Duitsers in 1940 ons land binnenvielen, was de constructie nog niet gereed. Maar het had ook geen nut meer, omdat de Duitsers er eenvoudig overheen vlogen, onder meer voor het verwoestende bombardement op Rotterdam. Voor de scheepvaart was de Plofsluis tot in de jaren zeventig een obstakel. Daarna is het kanaal verbreed en om de Plofsluis heen gelegd, en konden de schepen er dus omheen varen. Dat bleek vele malen goedkoper dan sloop van het gevaarte.

Twee van de vijf compartimenten in het complex zijn in gebruik als schietbaan van schietvereniging SSV Ultrajectum. Voor hen een ideale omgeving, want er zijn immers geen omwonenden die last zouden kunnen hebben van het geluid. Toen de schietvereniging hier introk, lag het vol met rioolbuizen, bedoeld om de springstoffen in te leggen om de sluis te laten ploffen. Er kan hier geen groot materieel komen. Daarom hebben ze die buizen met de hand stukgeslagen en de bodem geëgaliseerd. En ze hebben de twee compartimenten van een dak voorzien, zodat droog geschoten kan worden.

De Plofsluis kan in de toekomst, dankzij de ontsluiting van Het Klooster, een ontmoetingsplaats worden waar de recreatieve verkeersroutes samenkomen. Vanaf de Plofsluis hebben de bezoekers overzicht over een waterland en het omringende landschap. Een wandelpad verbindt de sluis met de archeologische vindplaats van Ridderhofstad Oud Heemstede. De fiets- en voetgangersbrug over de Plofsluis is in 2011 gerenoveerd. De historische verbinding over het Amsterdam-Rijnkanaal is daarmee hersteld en de Nieuwe Hollandse Waterlinie nog beter toegankelijk gemaakt. - Rapport uit 1978 t.b.v. het passeren van de Plofsluis (toen ook nog Defensiestuw of Heemstederbrug genoemd) in het kader van het verbreden van het Amsterdam-Rijnkanaal in 1981.

Een projectgroep van eigenaar Rijkswaterstaat, de provincie Utrecht en de gemeente Nieuwegein werkt sinds 2017 aan een zinvolle herbestemming voor de Plofsluis. Belangstellenden konden ideeën indienen en studenten van de HKU ondersteunen het proces. Als alles volgens plan is verlopen, is medio 2019 een keuze gemaakt uit de ingediende ideeën, uiteraard rekening houdend met de belangen van de scheepvaart en de schietvereniging. Het plan haakt aan bij het Pact van Ruigenhoek, waarmee bestuurders uit de provincie Utrecht in 2017 de ambitie vastlegden om de Waterlinie erkend te krijgen als Unesco werelderfgoed. Om te vertellen en te laten zien hoe bijzonder de Plofsluis is, heeft Polderwachter Marcel Blekendaal er in 2020 een animatie over gemaakt.

- Ten noorden van de schutsluis bevindt zich een forse betonnen grondduiker met inlaat uit het midden van de 20e eeuw, een markant element langs het Lekkanaal.

- NNO van de Prinses Beatrixsluis, tussen Schalkwijksewetering en Lekkanaal, aan het Sluispad, is in 1935 de schutsluis Schalkwijksewetering gebouwd. De grotendeels betonnen sluis is goed bewaard gebleven. Het rijksmonumentale sluisje is in 2017 afgebroken en ca. 100 meter oostelijker weer opgebouwd en als 'objet trouvé'* weer in het landschap 'neergelegd', als aandenken aan de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Hetzelfde geldt voor de dubbele mitrailleurkazemat (bunkers) Schalkwijksewetering die in de nabijheid stonden. Deze objecten moesten namelijk van hun plaats weg om ruimte te maken voor de verbreding van het Lekkanaal en de aanleg van een 3e kolk in de Beatrixsluis. Jan Dijkstra uit Houten heeft er in 2016 nog net op tijd een collage van gemaakt, als aandenken aan dit mooie landschapje (zie de desbetreffende afbeelding). Vanaf medio 2017 varen hier tank- en containerschepen. 'De geschiedenis herhaalt zich' is hier wel mooi van toepassing, want al eerder, als gevolg van de aanleg van het Lekkanaal, heeft dit deel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie iets naar het O moeten opschuiven.

* Om de 3e kolk te kunnen aanleggen en het Lekkanaal te verbreden, was het nodig een aantal verdedigingswerken van de Nieuwe Hollandse Waterlinie te verplaatsen. Dit betrof onder andere een liniedijk, drie kazematten en een schutsluis. Dit is zodanig gedaan, dat duidelijk zichtbaar is dat zij oorspronkelijk niet op de nieuwe locatie stonden. Dit is een kunstvorm die ’objet trouvé’ wordt genoemd: een object wordt bewust uit zijn context gehaald en, als een 'gevonden voorwerp', ergens anders neergezet.

- In de bocht waar de Lekdijk Oost omhoog buigt naar het Lekkanaal, ligt nog een kazemat in het gebied, namelijk Mitrailleurkazemat Vreeswijk Oost uit 1936, die tot taak had om de ingang van het Lekkanaal te beschermen. De opening van de kazemat is nog intact. Je kunt er alleen niet meer naar binnen, want er leven nu vleermuizen in. Ook dit object is t.b.v. de verbreding van het Lekkanaal iets naar het O verplaatst. Onder de link vind je een aantal filmpjes van deze spectaculaire verplaatsing, die ca. 2.000 toeschouwers trok.

- En dan is er nog de kazemat Houtense Wetering in het N van het gebied, die eveneens naar het O is verplaatst. Nadere toelichting op de gelukte strijd voor behoud van de kazematten in dit gebied middels verplaatsing, vind je hieronder:

"De drie kazematten (bunkers) die van 1936 tot 1939 langs de oostoever van het Lekkanaal zijn gebouwd blijven bewaard. Dit is de uitkomst van een proces dat in 2001 begon toen de Stichting Menno van Coehoorn de initiatiefnemers van Bedrijventerrein Het Klooster en de Derde Sluiskolk Beatrixsluizen wees op de hoge waarde van deze Nederlandse objecten en het belang om ze te bewaren voor het nageslacht.

De kazematten zijn onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie die vele jaren lang de belangrijkste verdedigingslinie van ons land is geweest en een wereldwijd uniek systeem is van inundaties, forten en andere verdedigingswerken. De kazematten zijn op aanvraag van de Stichting Menno van Coehoorn sinds kort beschermd als rijksmonument. Door de aanleg van de Derde Sluiskolk van de Beatrixsluizen in het Lekkanaal dreigden de kazematten verloren te gaan.

De kazematten zijn de kazemat Vreeswijk-Oost uit 1936 waarvan er slechts zo’n 25 exemplaren zijn gebouwd, de volstrekt unieke dubbele flankerende mitrailleurkazemat Schalkwijkse Wetering uit 1936 en de uiterst zeldzame mitrailleurkazemat met afwachtingsruimte Houtense Wetering uit 1939. Gezamenlijk zijn deze kazematten een staalkaart van de Nederlandse vestingbouw van vlak voor de Tweede Wereldoorlog, als reactie op de dreiging die sinds 1933 uitging van Nazi Duitsland.

Samen met andere aangehaakte instanties zoals de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, de Provincie Utrecht en de Gemeente Nieuwegein heeft de Stichting Menno van Coehoorn gepleit voor het behoud van de kazematten door ze in oostelijke richting te verplaatsen. Rijkswaterstaat is hierin meegegaan en heeft de verplaatsing in haar plannen opgenomen. Aan de stichting is daarbij toegezegd dat deze museale kazematten respectvol zouden worden behandeld en “liefdevol terzijde zouden worden geschoven”.

Om de werelderfgoedstatus niet in gevaar te brengen hebben echter diverse (rijks-)adviseurs aanbevolen om vooral duidelijk te maken dat deze drie kazematten niet meer op hun oorspronkelijke plaats staan door de kazematten bij verplaatsing te draaien en te kantelen. Dat draaien en kantelen is in de ogen van de stichting daarvoor niet nodig omdat de kazematten na verplaatsing geen gronddekking meer krijgen en daarmee al voldoende uit hun context zijn gehaald.

De stichting wil echter ook geen gevaar doen ontstaan voor de nominatie van de Nieuwe Hollandse Waterlinie tot Werelderfgoed en heeft daarom besloten geen bezwaren meer te maken tegen de manier van herplaatsing van de kazematten die nu is gekozen. De spectaculaire verplaatsing van de kazematten heeft in 2017 plaatsgevonden." (bron: Stichting Menno van Coehoorn)

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Recentelijk is de fietsbrug Nieuwe Heemstederbrug gereed gekomen. Deze brug verbindt de Plofsluis helemaal in het N van Het Klooster weer met het grondgebied van de gemeente Houten (en komt aan land bij de Houtense buurtschap Heemstede, vandaar de naam van de brug). Die verbinding was namelijk verloren gegaan bij de verbreding van het Amsterdam-Rijnkanaal, en door deze nieuwe brug zijn nu weer aantrekkelijke fietsroutes mogelijk tussen de Houtense en Nieuwegeinse kant van het Amsterdam-Rijnkanaal.

- Bij de hierboven beschreven verbouwing van het Lekkanaal en de Prinses Beatrixsluis hebben, een handje geholpen door de aannemer, de oeverzwaluren en de steenuilen mooie nieuwe plekjes gevonden en in gebruik genomen.

Reactie toevoegen