Hollandse Waterlinie (Oude en Nieuwe)

Streek
UtrechtNoord-HollandZuid-Holland

Hollandse Waterlinie (Oude en Nieuwe)

Terug naar boven

Status

- De Oude Hollandse Waterlinie was een verdedigingslinie tussen Muiden in het N en Woudrichem in het Z. De belangrijkste plaatsen langs de linie waren Muiden, Weesp, Naarden, Nieuwersluis, Woerden, Oudewater, Vianen, Schoonhoven, Nieuwpoort, Leerdam, Gorinchem en Woudrichem.

- De Nieuwe Hollandse Waterlinie verloopt in grote lijnen volgens hetzelfde traject, maar deels oostelijker, waardoor met name de stad Utrecht erbij werd betrokken.

- De linies lopen door 5 provincies: Noord-Holland, Zuid-Holland, Utrecht, Gelderland en Noord-Brabant.

Terug naar boven

Naam

Naamgeving
De oorspronkelijke versie heette gewoon Hollandse Waterlinie (logisch, toen was er immers nog geen Nieuwe dus ook nog geen Oude). Vanaf 1815 werd een nieuwe linie ingericht met Utrecht als middelpunt. Vanaf 1871 ging deze de Nieuwe Hollandse Waterlinie heten, waardoor de oude versie vanaf dan als Oude Hollandse Waterlinie door het leven gaat.

Terug naar boven

Geschiedenis

Oude Hollandse Waterlinie
Nadat het stellen van inundaties (= het onder water zetten van een gebied) al in 1573 (Alkmaar), 1574 (Leiden) en 1629 (de Utrechtse Waterlinie tussen de Zuiderzee en de Lek) een effectieve verdedigingswijze was gebleken, werd in het Rampjaar 1672 in allerijl een waterlinie tussen de Zuiderzee en de Merwede ingericht om de Franse troepen onder Lodewijk XIV tegen te houden, voor zij ook Holland zouden veroveren. Deze linie liep van Muiden via Woerden en Goejanverwellesluis tot Gorinchem. Utrecht viel er buiten omdat deze stad op dat moment reeds door de Fransen was veroverd. In december 1672 staken bij Woerden 9.000 Franse soldaten de smalle strook water over omdat deze bevroren was. Na het plunderen van Zwammerdam trokken zij zich door de invallende dooi weer terug.

Nadat deze linie in 1672 had standgehouden, kreeg hij een meer permanent karakter alsmede zijn naam. Accessen werden versterkt met tal van forten, batterijen en andere verdedigingswerken. Tot aan de Napoleontische tijd werd de linie een aantal keren naar het oosten verlegd, zonder echter de stad Utrecht in te sluiten. Vanaf 1815 werd een geheel nieuwe verdedigingslinie ingericht met deze stad als centraal punt: een linie die vanaf 1871 officieel de Nieuwe Hollandse Waterlinie genoemd werd, ter onderscheiding van de oude linie die daarna als de Oude Hollandse Waterlinie aangeduid zou gaan worden.

Nieuwe Hollandse Waterlinie
Deze waterlinie lag als een beschermende krans rondom de steden van Holland, 85 kilometer lang en 3 tot 5 kilometer breed. Met 45 forten, 2 kastelen en vijf vestingsteden (Muiden, Weesp, Naarden, Gorinchem en Woudrichem) strekte de linie zich uit van het eiland Pampus in de Zuiderzee tot aan de Biesbosch.

Sinds de jaren negentig wordt gewerkt aan het herstellen en ontsluiten van het erfgoed van de waterlinie. De Nieuwe Hollandse Waterlinie is in 2005 aangewezen als Nationaal Landschap vanwege het samenhangende systeem van forten, dijken, kanalen en inundatiekommen, het groene en en overwegend rustige karakter en de openheid.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- In januari 2019 heeft het kabinet de Nieuwe Hollandse Waterlinie genomineerd voor de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Het voorstel is dat de Stelling van Amsterdam - dat al sinds 1996 de status van Werelderfgoed heeft - en de Nieuwe Hollandse Waterlinie straks samen het Werelderfgoed Hollandse Waterlinies vormen. De linies vertellen het verhaal van de verdediging van Holland als bestuurlijk en economische hart van Nederland. In mei 2020 ontvangt Nederland van UNESCO een advies over de nominatie. Ondertussen vindt er samen met de betrokken provincies een effectonderzoek plaats. Het kabinet kijkt hier vervolgens naar. Bij een positieve uitkomst besluit het Werelderfgoedcomité van UNESCO in juni 2020 over de plaatsing van de waterlinie op de Werelderfgoedlijst.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Bekijk alle verdedigingswerken van de Nieuwe Hollandse Waterlinie (NHW) in tekst en beeld op de site van de NHW.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- De LAW-wandelroute Waterliniepad is 145 km lang en volgt zo veel mogelijk het verloop van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.

- Sinds oktober 2011 is er het 40 km lange Oude Hollandse Waterliniepad Zuid tussen Fort Wierickerschans (bij Bodegraven) en Gorinchem.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Hollandse Waterlinie (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - In november 2017 is Stichting Oude Hollandse Waterlinie opgericht. De stichting wil in brede kring erkenning krijgen voor de historische en waterstaatkundige betekenis van deze waterlinie. De plannen van de stichting zijn gericht op promotie, productontwikkeling en verbinden. - Officiële site van de Oude Hollandse Waterlinie. - Oude Hollandse Waterlinie op Wikipedia.

- Officiële site van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. - Nieuwe Hollandse Waterlinie op Wikipedia.

Reactie toevoegen