Holthees

Plaats
Dorp
Land van Cuijk
Noordoost-Brabant Land van Cuijk
Noord-Brabant

Holthees

Terug naar boven

Status

Holthees is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio Noordoost-Brabant, gemeente (en streek) Land van Cuijk. T/m 30-4-1942 gemeente Maashees en Overloon. Per 1-5-1942 over naar gemeente Boxmeer, in 2022 over naar gemeente :Land van Cuijk.

Terug naar boven

Ligging

Holthees ligt ZO van Boxmeer, Z van Vierlingsbeek, O van Overloon, tegen de grens met de provincie Limburg.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat het dorp Holthees 34 huizen met 263 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 200 huizen met ruim 500 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

"Het dorp Holthees, letterlijk en figuurlijk niet van gisteren, staat al in de eerste helft van de 14de eeuw op de Gelders-Venraijse rol van inkomsten en uitgaven. Ietwat later, in 1359, maakte de buurtschap deel uit van een soort bufferzone tussen het Land van Kessel en het Gelderse leengebied van Vierlingsbeek. Er is dan sprake van een “lantweringhe tot Houthese”. Een aarden verdedigingsschans. Om gewapende onruststokers te stoppen. Want het is dan al jaren hommeles aan de grens. Door de broederstrijd tussen Reinoud en Edward van Gelre over de hertogstitel en over de bijkomende bezittingen en inkomsten. Met af en aan, over en weer, schermutselingen en overvallen door benden. Hierbij waren ook Jan Boc III van (Box)Meer en Jan van Kuilenburg betrokken. Zij steunden (1353) Edward. Of deze twee strijdmakkers ook persoonlijke vrienden waren, is onbekend. Maar het zal wel: Jan Boc’s (erf)dochter Johanna trouwde direct na het luwen van de onlusten met Peter, de zoon van Jan van Kuijlenburg. In 1361.

Deze woelige periode viel samen - en niet toevallig - met de waarschijnlijke oprichting van het Holthese O.L.Vrouwegilde. Deze sterke broederschap bezit een schriftelijk en getekende oorkonde (1822) die verwijst naar een gildenbrief uit 1340. Maar het gilde is nog ouder. De tekst zegt immers dat in “1340 .. deze gilde nogmaals is vernieuwd“. Deze beschermende broederschap mag dan ook gerust beschouwd worden als een van de oudste gilden in de gemeente Boxmeer en het Land van Cuijk. Waarmee tegelijk ook is aangetoond dat 'die van Holthees' - hoe klein de buurtschap toen ook was - al vroeg begrepen dat alléén (een broederlijke) samenwerking een veilig ‘welzijn’ mogelijk maakt. Dat werd trouwens ook op bestuurlijk terrein in praktijk gebracht. Slim, bijdehand en wijs werkte het dorp al in die tijd intensief samen met Maashees. Eén schepenbank: eendracht maakt immers macht. Toch? Maar hoe eng ook de band met Maashees, het Brabantse Holthees kan niet los gezien worden van een andere buurtschap: net over de grensbeek. Het Venraijse Smakt." (bron: dorpssite) In het hoofdstuk Links kun je zien dat de beide dorpen op veel gebieden samenwerken en vele gezamenlijke voorzieningen en verenigingen hebben.

"Was het, zo’n 600 jaar geleden al, voor Holthees duidelijk dat hechte samenwerking een noodzaak is om te overleven, anno vandaag valt het op dat de gemeenschap nog altijd als één man opstaat wanneer arrogante derden en betweters de dorpelingen, buiten in- en samenspraak om, willen voorschrijven hoe ‘het moet’. De messen worden dan geslepen. Het dorp laat zijn tanden zien en de handen gaan letterlijk uit de mouwen. Klein, maar dapper. En zeker groots. Mooier nog: vaak met succes!" (bron: dorpssite)

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Het dorp heeft veel samenwerkingsverbanden en gezamenlijke voorzieningen met het nabijgelegen dorp Smakt. Nu is dat op zich nog niet zo bijzonder, ware het niet dat Holthees in de gemeente Boxmeer en provincie Noord-Brabant ligt, en Smakt in de gemeente Venray, provincie Limburg (dat doet ons denken aan het Nederlandse Baarle-Nassau en het Belgische Baarle-Hertog die ook veel gezamenlijk doen). Er zijn niet zo veel dorpen in Nederland die gemeente- laat staan provinciegrens-overschrijdend samenwerken, dus dat is best bijzonder. Zo heeft men een gezamenlijke RK parochie, met de kerk in Smakt, en een gezamenlijke basisschool in Holthees.

- Structuurvisie Dorpsontwikkelingsplan Smakt - Holthees (2014).

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Holthees heeft 4 rijksmonumenten.

- Holthees heeft 1 gemeentelijk monument.

- "De witte kapel van Holthees, toegewijd aan Onze Lieve Vrouwe van Zeven Smarten, werd - zo denkt men - ergens in de 15e eeuw gebouwd. Tussen kasteel Makken en de kom van het dorp. De dorpelingen hoefden dan niet meer de lange weg te gaan naar de parochiekerk van Sint Laurentius. Althans voor de missen. Dopen, trouwen en begraven moest wel in Vierlingsbeek gebeuren. Een regel die trouwens ook gold voor de andere kapellen onder de moederkerk: die van Vortum, Groeningen en Overloon (tot 1538). Deze kapel is zeker ouder dan de eerste vermelding in de ‘Pouillé’s (kerkelijke registers) van het dekenaat Cuijk’: “Capella de Houtheze (ten Hout) et altare s. Marie annexa”. In dat genoemde jaar, 1464, werd de kapel door kerkelijke instanties gevisiteerd. Dat kon alleen maar gebeuren wanneer het gebedehuis al ‘in bedrijf’ was. Ook het gegeven dat het gilde al in (of vóór) 1340 de naam droeg van O.L. Vrouw duidt er op dat er in die tijd in het dorp al een Mariakapel was.

Ook deze kleine pelgrimskapel werd in 1648 dichtgetimmerd. Bijgevolg moest Holthees weer naar Vierlingsbeek. Naar de schuurkerk. Of naar die in Overloon. Bekend is overigens dat de dorpelingen ook (soms) de diensten mochten bijwonen in de slotkapel van Makken. Niet altijd even prettig voor de kasteelheer. Hij, ook heer van Venray, zocht een oplossing en vond die snel. Over de grensbeek in het gehucht Smakt. In het Land van Kessel/Venray, waar het roomse geloof vrij kon worden beleden. Een lap woeste grond voor een klein godshuis. In 1699 is die nieuwe kapel ingewijd. Zorgvader Sint Jozef was verheugd. Hij werd altaarpatroon.

In de loop der tijd verviel de oude Holthese Mariakapel door gebrek aan onderhoud. Dicht en dood. De devotie had zich dan al verplaatst naar de Smakt. Sint Jozef deed het daar uitstekend, gezien het votiefzilver dat bewaard is gebleven. Maar ja. In vergelijking met de brede, algemene ‘genezingskracht’ van zijn Lieve Vrouw in Holthees, was en is hij - St. Jozef van de Smakt - een specialist: huwelijksmakelaar. In het bijzonder - tot op de dag van vandaag - aangeroepen door vrouwen die een ‘goede’ man zochten en door eenzame vrijgezellen die het alleen zijn moe waren. En wat ‘anders’ wilden. Geen nood echter als Jozef eens geen gehoor gaf: dan was er nog altijd de kermispret in Loon (Overloon, red.), Rooij (Venray), Mazès (Maashees) of Beek (Vierlingsbeek).

Ruim na de Franse Tijd ‘nam’ het dorp de Mariakapel terug. Na aarzeling. Want het inmiddels geheel verwaarloosde gebouw had men eigenlijk niet nodig omdat men toch naar De Smakt ter kerke ging. Maar vooruit. Als de heer pastoor van Maashees - niet meer die van Vierlingsbeek - ook hier zo graag eens in de week de mis wilde lezen: gaat gerust Uw Hoogeerwaarde gang. Die kerkgang ging inderdaad kalm, vredig en rustig door. Tot oktober 1944. Toen gooide de Tweede Wereldoorlog letterlijk roet in het eten. Met hevig granaatvuur en bombardementen. Zo kreeg ook Holthees, naast Maashees en Overloon in de frontlinie, de nodige rampspoed voor zijn kiezen.

Na de oorlog is de beschadigde Mariakapel met grote dorpse inzet en liefde prachtig gerestaureeerd. En in ere hersteld. Bediend door de paters vanuit De Smakt. Tot 1997. Toen viel het doek en werd de kapel gesloten. Na pakweg 650 jaar trouwe dienst. Het gebouw, zowel binnen als buiten een lust, rust en must, wordt nu met alle eer en waardigheid door een stichting gebruikt voor hoogstaande cultureel-artistieke evenementen." (bron: dorpssite) De Mariakapel van O. L. Vrouw van Zeven Smarten wordt sinds 2000 beheerd door Stichting Mariakapel Holthees. Zij doet dit o.a. door het organiseren van tal van evenementen en het beschikbaar stellen van de kapel voor speciale gelegenheden zoals trouwerijen.

- Het tweede monument van Holthees is het oorlogsmonument uit 1999 aan de St. Jozeflaan. Het vermeldt de namen van de 18 lokale oorlogsslachtoffers. “Ter Herinnering. De Tijd gaat voorbij. Vrede is kostbaar”.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Carnaval. - Carnavalsliedjes m.b.t. Smakt. - Reportage over carnaval in Smakt - Holthees.

- De Kunstroute (hemelvaartweekend donderdag t/m zondag) leidt je door de beide dorpjes langs verschillende exposities van verrassende kunstenaars op locatie.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Holthees (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Holthees en Smakt.

- Nieuws: - Nieuws van Smakt - Holthees op Facebook.

- Belangenorganisatie: - Dorpsraad Holthees-Smakt.

- Clubgebouw / dorpshuis?: - Blokhut de Halt in Holthees wordt verhuurd aan verenigingen uit het dorp en buurdorp Smakt en wordt in de maanden juni en juli verhuurd als groepsaccommodatie voor o.a. jeugdverenigingen en voetbalclubs. De voetbalvereniging gebruikt de blokhut bij voetbalactiviteiten als kantine en organiseert er activiteiten. Stichting Open Ontmoeting Centrum (SOOC) houdt er activiteiten voor de jeugd. Ook worden er met Koningsdag activiteiten georganiseerd door het Oranjecomité.

De Dorpsraad en Stichting Beheer Gemeenschappelijke Accommodaties (BGA) hebben er in 2018 bij de gemeente Boxmeer voor gepleit om samen met de verenigingen een plan te ontwikkelen voor - en de bijbehorende middelen te reserveren voor - een dorpshuis in het dorp. "Want met Café 't Trefpunt (Holthees) en het Pelgrimshuis (in het Limburgse zusterdorp Smakt) zijn er weliswaar cafés met zalen waar de verenigingen terecht kunnen. Maar wat als de ondernemers besluiten hun zaak te sluiten of te verkopen? Wat als een nieuwe eigenaar andere plannen met het pand heeft en verenigingen geen onderdak wil bieden? Waar moeten de clubs dan terecht?", zo verwoordden de genoemde instanties hun zorgen bij het gemeentebestuur. Ze vinden dat ze zich nu al op de toekomst moeten voorbereiden, voordat ze 'overvallen worden' door de mededeling dat horeca-exploitanten ermee stoppen, want dan is het te laat, zo stellen ze.

Marjo Peters van Café 't Trefpunt laat daarop weten dat ze niet zit te springen om een dorpshuis. Omdat ze ten eerste helemaal geen plannen heeft om ermee op te houden, en áls er een dorpshuis komt, zij de inkomsten misloopt én vooral ook het wellicht überhaupt niet meer leuk voor haar is om in het dorp te zitten als de oud-prinsen, de carnavalsvereniging en de Katholieke Ouderen Vereniging niet meer hun activiteiten bij haar uitvoeren. Het brengt voor haar immers ook een stuk 'leven in de brouwerij' met zich mee. Zij stelt voldoende faciliteiten te hebben om de dorpshuisfunctie te kunnen vervullen. Wethouder Willy Hendriks stelt dat De Blokhut op sportpark de Halt eigenlijk al een 'semi-gemeenschapshuisje' is geworden. "In 2017 is er een verzoek ingediend om daar parkeerplaatsen aan te leggen. Dat hebben we gedaan omdat het meer is dan alleen maar een voetbalkantine." Bovendien stelt ze dat in 2000 is vastgelegd dat alle kernen van de gemeente Boxmeer recht hebben op een eigen gemeenschapshuis, behalve de dorpen Groningen en Holthees, omdat deze kleinste dorpen van de gemeente, met ieder rond de 500 inwoners, daar te klein voor zouden zijn. Maar als 'de politiek' daar vandaag de dag anders tegenaan kijkt, kan die visie zo nodig worden aangepast, zo voegt zij daar aan toe.

Peter Coppus, voorzitter van Dorpsraad Holthees-Smakt, brengt daar tegenin dat De Blokhut niet geschikt is als dorpshuis. De fanfare, het gilde en de toneelclub alleen al hebben volgens hem simpelweg meer ruimte nodig. De Blokhut is te laag, te klein en heeft geen goede akoestiek, zo hebben de verenigingen de Dorpsraad laten weten. De lokale horeca hoeft volgens Coppus niet bang te zijn voor broodroof. "Zo lang de verenigingen daar terecht kunnen, willen we daar blijven. Het is niet onze bedoeling dorpshuis en Trefpunt naast elkaar te laten bestaan. We willen een plan op tafel hebben liggen voor als het Trefpunt zegt: we stoppen. Het café heeft in 2017 al eens te koop gestaan. We willen erop voorbereid zijn." Volgens de Dorpsraad is het huisvesten van verenigingen commercieel niet zo interessant. "De vraag is of nieuwe exploitanten daar wel interesse in hebben." De oude, centraal in het dorp gelegen peuterspeelzaal was volgens Coppus een geschikte locatie geweest, maar die is, ondanks protesten van inwoners en volgens de Dorpsraad zonder daarover met hen te overleggen, in 2016 afgebroken. Wordt vervolgd dus...

- Onderwijs: - "Basisschool St. Jozef in Holthees is 'een kleine school als groot gezin'. We willen, als school, voor kinderen een plek zijn waar ze zich kunnen ontwikkelen tot burgers van de toekomst, met: voldoende cognitieve en cultureel-maatschappelijke bagage; voldoende gevoel van eigenwaarde om volwaardig en op niveau deel te kunnen nemen aan het leven en de maatschappij; voldoende vaardigheden om zelfstandig te kunnen leren, kiezen en samenwerken. Als school willen wij zoveel mogelijk voldoen aan de individuele onderwijsbehoeften van onze leerlingen. Hierbij is samenwerkend leren voor ons erg belangrijk. Door samen te ontdekken en bezig te zijn met leerstof, leren kinderen in onze ogen het meeste. Specifieker gezegd houdt dit voor onze school in dat wij ons onderwijs vormgeven volgens de principes van kindgericht onderwijs (KGO): met de brede ontwikkeling van de leerling als uitgangspunt; op basis van betrokkenheid, zelfstandigheid en zelfsturing van de leerling; met variëteit in leerroutes en werkvormen; binnen een flexibel groepsdoorbrekend organisatiemodel; ondersteund door ICT."

- "Peuterspeelzaal de Rakkertjes in Holthees biedt peuteraanbod in een huiselijke sfeer. Bij peuterspeelzaal De Rakkertjes voelt je kind zich thuis. Deze kleinschalige locatie biedt je peuter geborgenheid en veiligheid. Onder begeleiding van onze pedagogisch medewerkers krijgt je kind de ruimte om de wereld om zich heen te ontdekken en leert het belangrijke vaardigheden die later goed van pas komen op de basisschool. De Rakkertjes is gevestigd in Basisschool Sint Jozef: zo is spelen en leren voor kinderen van 2 tot 13 jaar handig bij elkaar gebracht onder één dak. Bijzonder aan De Rakkertjes: kleinschalig peuteraanbod met veel persoonlijke aandacht voor je kind; spelenderwijs voorbereiden op de basisschool; een veilige en warme omgeving die je kind uitnodigt om te spelen én te leren; een vast team met vertrouwde gezichten en professionele medewerkers; groepsruimte met verschillende speelhoeken en buitenspelen op de speelplaats van school; leren en ontwikkelen aan de hand van het VVE-programma Uk & Puk; goede voorbereiding op de basisschool. Op onze locaties voor peuteraanbod kan je kind spelen met leeftijdsgenootjes uit de buurt en leert je kind belangrijke vaardigheden die de overgang naar de basisschool gemakkelijker maken. Dit gebeurt bij ons altijd aan de hand van Spring Actief of een VVE-methode. De activiteiten passen bij de interesses van je kind en bieden de uitdaging die je peuter nodig heeft om de wereld om zich heen te ontdekken." Aldus Spring Kinderopvang, waar deze locatie een onderdeel van is.

- Muziek: - Muziekvereniging OLVG Holthees-Smakt is opgericht in 1917 en heeft dus in 2017 het 100-jarig bestaan gevierd.

- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Holthees-Smakt is opgericht in 1936.

Reactie toevoegen