De kerk van Tull is later onder Honswijk komen te vallen, waarmee Honswijk een dorp is geworden. Tegenwoordig is Honswijk een buurtschap rond en O van het gelijknamige fort en is Tull/Molenbuurt de O kern van Tull en 't Waal.
Buurtschap Honswijk bij Schalkwijk.
Fort Honswijk, gebouwd in de jaren 1841-1848. Officieel heet het: Fort Koning Willem II.
Fortgracht van Fort aan de Snel, oorspronkelijk het riviertje de Snel
Buurtschap Honswijk aan de Lekdijk. Een buurtschap om in te lijsten.
- Honswijk is een voormalig dorp, thans buurtschap in de provincie Utrecht, in de regio Kromme Rijnstreek, gelegen op het Eiland van Schalkwijk, gemeente Houten. T/m 1961 gemeente Tull en 't Waal.
- De buurtschap Honswijk valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Schalkwijk. Voor de herindeling van 1962 viel de buurtschap onder de gemeente - en daarmee het dorpsgebied van - Tull en 't Waal. Aangezien het daar een langgerekte verre uithoek van was, en het dichter bij Schalkwijk ligt, heeft men het dus na de herindeling onder Schalkwijk gevoegd.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
Ca. 1200 kopie 14e eeuw Hundeswiic, ca. 1225 Huntswijck, 1381-1383 Hoenswijc, Hontswijc, 1504 Honswijck, 1665 Hontwijck, 1773 't Huis Honswyk, 1840 ‘Honswijk of Hondswijk’.
Naamsverklaring
Samenstelling van wijk 'hoeve, nederzetting, dorp' en de persoonsnaam Hund.(1)
De buurtschap Honswijk ligt ZO van Tull en 't Waal, Z van Schalkwijk, rond de Lekdijk, en grenst in het Z aan de Lek. Aan de overzijde ligt Everdingen.
Terug naar bovenIn 1840 omvat de buurtschap Honswijk 26 huizen met 220 inwoners. Tegenwoordig omvat de buurtschap nog altijd enkele tientallen panden.
Terug naar boven- Geschiedenis van het voormalige dorp Honswijk. Samengevat: Deze nederzetting is oorspronkelijk een buurtschap. In 1338 ontstaat het gelijknamige gerecht, dat ook de kerk van Tull krijgt toegewezen (die direct NW van het huidige fort aan de Lekdijk lag). Hierdoor wordt de buurtschap een dorp. De rest van Tull wordt in genoemd jaar samengevoegd met het gerecht 't Waal. Tijdens een storm in 1674 wordt de Honswijkse kerk verwoest. Een zijkapel en de toren blijven gespaard en de inwoners blijven daar kerkdiensten houden. De kerk wordt niet herbouwd. In de loop van de 18e eeuw raakt ook het restant van de kerk buiten gebruik en gaan de inwoners in het vervolg in 't Waal naar de kerk. De restanten van de Honswijkse kerk worden in de loop van de 19e eeuw gesloopt, als laatste in 1844 de toren. De overige bebouwing rond de kerk verdwijnt ook grotendeels, als gevolg van de bouw van het fort op deze plek. Van het oude dorpje zijn slechts 2 huisjes overgebleven.
- Op het fort was in 1935 gedurende enkele maanden het eerste concentratiekamp van Nederland. In de praktijk was dat niet zo erg als het klonk. - Maarten van Rossem heeft in 2015 uitgezocht hoe het precies zat met 'concentratiekamp Honswijk'.
- Honswijk had vroeger twee veerverbindingen naar Everdingen. Het Honswijkerveer, ook wel Diemensveertje, dat al in 1326 wordt genoemd als veer van Tull en dat eigendom is van de heren van 't Goy. Deze veerverbinding was tot in de 20e eeuw actief. Bij het veer lag herberg 't Vosje. Verder was er nog een veer nabij de Groeneweg. Na de 3e boerderij O van de Groeneweg is de oude veerweg nog in de uiterwaarden te zien. Dit veer is in ieder geval tot eind 19e eeuw in functie geweest.
Terug naar boven- De verdedigingswerken in de Stelling van Honswijk vormen een van de meest imposante vestingbouwkundige ensembles in de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Gesitueerd in een typisch Hollands rivierenlandschap vinden we een staalkaart van de vestingbouw tussen 1840 en 1940. In het fort staat een spectaculaire 'bomvrije' toren, omarmd door een contrescarpgalerij. Aan het Inundatiekanaal, geflankeerd door de Gedekte Gemeenschapsweg, liggen de Lunet aan de Snel en het Werk aan de Korte Uitweg. Op enige afstand completeren het Werk aan de Waalse Wetering en de loopgravenlinie van het Werk aan de Groeneweg dit unieke vestinglandschap. In het boek Stelling van Honswijk. Vestinglandschap aan de Lek (2015) beschrijft Douwe Koen het ontstaan en de ontwikkeling van deze Stelling, van de eerste plannen in 1815 tot nu.
- De afgelopen jaren is en de komende jaren wordt hard gewerkt aan restauratie en herbestemming van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, waar het fort een onderdeel van is. - Site Nieuwe Hollandse Waterlinie. - Bezoek premier Balkenende aan het fort d.d. 10-9-2009. - Lunet aan de Snel, N van het fort, is in 2014 gerestaureerd en voor publiek opengesteld. - Geschiedenis van de Stelling Honswijk (die naast het Fort nog een aantal andere verdedigings-objecten in de directe omgeving omvat). - Stichting Honswijk-Everdingen zet zich in voor een herbestemming van het fort. - Film over het fort: de geschiedenis. - Film over het fort: het gebouw. - Film over het fort: de bewoners. - Het Lunet aan de Snel en de Gedekte Gemeenschapsweg worden waarschijnlijk in 2016 aangekocht door de gemeente Houten. - Ook het fort is in 2016 gekocht door de gemeente Houten. Na restauratie en sanering, beoogt het medio 2018 voor publiek te worden opengesteld. - De gemeente onderzoekt de mogelijkheden voor herbestemming van het fort. - Lees ook hier over de plannen voor restauratie en herbestemming van het fort (dec. 2017).
"Tijdens de restauratiewerkzaamheden door aannemer Van de Ven op Fort Honswijk is in november 2020 bij een van de te restaureren monumentale gebouwen de originele gevel uit 1879 ontdekt. Het vermoeden dat deze originele 19e-eeuwse gevel achter een voorzetgevel stond was er al, en werd bevestigd na het ontdekken van een historische foto. Nader onderzoek heeft bevestigd dat er in de jaren zeventig van de vorige eeuw een voorzetgevel voor de oorspronkelijke is opgetrokken. Hierop volgde overleg tussen de gemeente Houten, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en Van der Ven. Er is besloten de voorzetgevel niet te restaureren, maar te verwijderen en volgens een restauratieplan de originele gevel in ere te herstellen. Bekijk hier de video van deze historische vondst."
De nieuwe kanoroute door Polder Blokhoven en het gerenoveerde poortgebouw van Fort Honswijk zijn in april 2018 feestelijk geopend. De ‘Stelling van Honswijk’ op het Eiland van Schalkwijk heeft de afgelopen jaren een ware metamorfose ondergaan. Diverse forten die deel uitmaken van deze Stelling, zoals dit fort, Lunet aan de Snel en Werk aan de Korte Uitweg zijn gerestaureerd en toegankelijk geworden voor publiek. Naast de restauratie van de forten, zijn er ook diverse recreatieve verbindingen gerealiseerd en verbeterd op het Eiland van Schalkwijk. Zo is het Klompenpad verlegd, zodat de route nu over het Inundatieveld in polder Blokhoven en langs de toren van het fort voert. Ook is er een nieuwe wandelverbinding aangelegd tussen dit fort en het Lunet aan de Snel.
"Het megaproject ‘Sterke Lekdijk’ van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden brengt veel ‘meekoppelkansen’ met zich mee (= andere ontwikkelkansen en -wensen aan de route die men gelijk kan meepakken). Tijdens het versterken van de Lekdijk worden met gebiedspartners, waaronder de Provincie Utrecht, allerlei andere opgaven ook meteen aangepakt. Denk aan het verbeteren van de toegankelijkheid, natuur, recreatie en cultuurhistorie rondom de Lekdijk. Een meekoppelkans is bijvoorbeeld het (geheel of gedeeltelijk) weer zichtbaar maken van de inlaatsluis van Fort Honswijk, die sinds de laatste dijkversterking in 1985 in de Lekdijk verstopt zit. De sluis zorgde ervoor dat bij gevaar een gebied werd overstroomd en daardoor niet meer bereikbaar was: te diep voor soldaten te voet en te ondiep voor vijandelijke schepen. Door de inlaatsluis weer op te graven en te restaureren, kan het verhaal van de waterlinie goed verteld worden.
Als de werkzaamheden op Fort Honswijk zijn afgerond, wordt het fort overgedragen aan de Raad van Toezicht, waarin leden met tal van expertises, van ecologie tot cultuurhistorie, vertegenwoordigd zijn. Voorzitter Bruinsma: ‘Als ik droom zie ik voor me dat hier een mooi restaurant zit met uitzicht over de prachtige rivier de Lek, een weer blootgelegde inlaatsluis en misschien de mogelijkheid van een avontuurlijke B&B. We dineren met lokale producten, terwijl het verhaal van de Nieuwe Hollandse Waterlinie op een ludieke manier verteld wordt. Bezoekers worden met schepen afgezet en zien lichtshows geprojecteerd op de toren van het fort over de vleermuizenpopulatie. Vroeger bracht men munitie van en naar het fort met schepen; die boottochtjes zou ik graag weer in ere hersteld zien voor het publiek."
Terug naar boven- In juli, augustus en september vaart de Liniepont, alleen voor fietsers en voetgangers, van Fort Honswijk naar Fort Everdingen en Werk aan Het Spoel (bij Culemborg) en terug, over de Lek. Het pontje is genoemd naar de Nieuwe Hollandse Waterlinie, waar de genoemde forten deel van uitmaken.
- Akkers in een polder zijn bíjna altijd kaarsrecht. Maar bij Honswijk heb je kromme akkers. Dat en waarom dat ca. 1000 jaar geleden al ontstaan is, kun je lezen onder de link (= artikel in Het Groentje, 2011).
- De Honswijkerplas is een recentelijk aangelegde zwemplas in de uiterwaarden van de rivier de Lek nabij Tull en ’t Waal, in het N van buurtschap Honswijk, NW van het gelijknamige fort. Het gebied grenst aan de bestaande recreatieve oevers Oost en West. Verder is er een speelweide met verschillende speeltoestellen en zijn er picknickweides. Er zijn ruime zandstranden en grasoevers om te kunnen zonnen en te luieren en er is een boomweide aangelegd. Er zijn enkele steigers aanwezig om een hengel uit te werpen. Je kunt een lange wandeling maken aan een zijde van de plas. Een ommetje maken is (nog) niet mogelijk. De wandelmogelijkheden worden in de toekomst uitgebreid. Het zuidelijke deel van het gebied zal de komende jaren verder worden ingericht als struin- en natuurgebied.
De Honswijkerplas is in nauwe samenwerking met Recreatieschap Stichtse Groenlanden, de gemeente Houten, Provincie Utrecht, Dekker Grondstoffen en Hoogheemraadschap Stichtse Rijnlanden ontworpen en uitgevoerd. Bij het ontwikkelen is nadrukkelijk rekening gehouden met de voor deze uiterwaard karakteristieke flora en fauna. Zo blijven de bestaande poelen in het gebied aanwezig en wordt zelfs een derde poel aangelegd. De oevers zijn flauw afgewerkt, zodat spontane natuurontwikkeling kan plaatsvinden. Bij de invaaropeningen zijn op beide landtongen uitkijkpunten aangelegd. Door het natuurontwikkelingsgebied komt een struinpad zodat je zowel in de zomer als in de winter kunt genieten van de rust en ruimte in deze uiterwaard.
Van april t/m oktober is er een toiletunit aanwezig. Bij hoogwater in de Lek kan het zijn dat de unit iets later wordt geplaatst of eerder wordt verwijderd. Ook in het seizoen komt het wel eens voor dat de unit tijdelijk moet worden verwijderd vanwege hoogwater. In de zomerperiode is er een snackwagen op het terrein aanwezig. De veiligheid en kwaliteit van het water wordt door de provincie Utrecht in de gaten gehouden. Raadpleeg de site Zwemwater.nl of de informatie bij de zwemplaats voor actuele informatie. Het recreatieschap verhuurt diverse terreinen, waaronder Honswijkerplas, voor feesten, evenementen en sportactiviteiten. Ben je op zoek naar een geschikte locatie, informeer dan eens naar de mogelijkheden en voorwaarden. Na zonsondergang is een verblijf bij Honswijkerplas niet toegestaan. Het maken van open vuur is verboden net als het gebruik van barbecues, met uitzondering van gasbarbecues. Honden zijn niet welkom, ook niet aangelijnd. (bron: Recreatie Midden Nederland)
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Honswijk (online te bestellen).
Reactie toevoegen