Hopel

Wijk
Buurtschap
Kerkrade Landgraaf
Parkstad
Limburg

eygelshoven_met_buurtschap_en_mijnwerkerskolonie_hopel_kaart_ca._1930.jpg

Op deze kaart, uit ca. 1930, zijn de 20e-eeuwse veranderingen rond Eygelshoven goed te zien. Van W naar O: buurtschap Hopel, mijnwerkerskolonie Hopel (hier nog 'Kolonie' geheten) en de mijn 'Laura en Vereeniging', nog volop in bedrijf.

Op deze kaart, uit ca. 1930, zijn de 20e-eeuwse veranderingen rond Eygelshoven goed te zien. Van W naar O: buurtschap Hopel, mijnwerkerskolonie Hopel (hier nog 'Kolonie' geheten) en de mijn 'Laura en Vereeniging', nog volop in bedrijf.

hopel_en_oude_hopel_en_eygelshoven_op_openstreetmap.jpg

De oude, oorspronkelijke buurtschap Hopel wordt in de volksmond 'de oude Hopel' genoemd, ter onderscheiding van de 20e-eeuwse, voormalige mijnwerkerskolonie Hopel NO daarvan. Ook op OpenStreetMap (afbeelding) heet de buurtschap zo.

De oude, oorspronkelijke buurtschap Hopel wordt in de volksmond 'de oude Hopel' genoemd, ter onderscheiding van de 20e-eeuwse, voormalige mijnwerkerskolonie Hopel NO daarvan. Ook op OpenStreetMap (afbeelding) heet de buurtschap zo.

hopel_voormalige_mijnwerkerskolonie.jpg

In de voormalige mijnwerkerskolonie Hopel (= het gebied binnen de oranje lijnen, voor zover gelegen O van de N300) hebben alle straten vogelnamen (© OpenStreetMap)

In de voormalige mijnwerkerskolonie Hopel (= het gebied binnen de oranje lijnen, voor zover gelegen O van de N300) hebben alle straten vogelnamen (© OpenStreetMap)

Hopel

Terug naar boven

Status

- Hopel is een buurtschap, tegenwoordig tevens wijk in de provincie Limburg, in de regio Parkstad. De buurtschap viel t/m 1981 onder de gemeente Kerkrade. Bij de herindelingen van 1982 is de buurtschap middels grenscorrectie overgegaan naar de in dat jaar opgerichte gemeente Landgraaf, en is, ook voor de postadressen, ook onder de latere gelijknamige stad komen te vallen (en daarbinnen - blijkens de bebording bij de kruising van de Mensheggerweg en de Dentgenbachweg, iets O van de buurtschap - onder stadsdeel Schaesberg, hoewel de buurtschap op grondgebied van de voormalige gemeente Nieuwenhagen ligt. Zie ook onder Schaesberg, Wijken en buurten, Hopel). De wijk Hopel viel en valt formeel - d.w.z. voor de postadressen - nog altijd onder de gemeente en stad Kerkrade, maar wordt in de praktijk, d.w.z. maatschappelijk gezien, tot het dorpsgebied van Eygelshoven gerekend.

- De buurtschap Hopel heeft geen plaatsnaamborden, zodat je slechts aan de straatnaambordjes Hopelerweg kunt zien dat je er bent aangekomen.

- Sinds 1998 is de plaatsnaam Hopel uit de atlassen verdwenen. Ten onrechte, want immers de bebouwing is er nog altijd, en ook niet opgeslokt door omliggende dorpen of steden, dus bestaat de buurtschap en daarmee plaats(naam) ook nog altijd.

Terug naar boven

Naam

In het Limburgs
Hoeëpel.

Alternatieve benaming
De oude, oorspronkelijke buurtschap wordt, kennelijk ter onderscheiding van de latere, tegenwoordig voormalige mijnwerkerskolonie, in de volksmond 'de oude Hopel' genoemd. Ook op de digitale kaart OpenStreetMap wordt de buurtschap zo genoemd (zie de afbeelding elders op deze pagina).

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Hopel ligt direct NW van het grondgebied van de stad Kerkrade, W van het dorp Eygelshoven, ZW van het dorp Rimburg, Z van de Landgraafse stadsdelen Nieuwenhagen en Ubach over Worms (en daarbinnen: de Landgraafse wijk Waubach), O en NO van de kern van het Landgraafse stadsdeel Schaesberg (en ook liggend binnen dat stadsdeel) en NO van de attractie Mondo Verde, rond de Hopelerweg. De buurtschap omvat verder nog enkele panden aan de Mensheggerweg NO hiervan, en grenst in het O aan de N300 (Buitenring Parkstad).

De voormalige mijnwerkerskolonie Hopel ligt NO hiervan, direct W van en grenzend aan het grondgebied van de formele woonplaats Eygelshoven. Alle straten in deze wijk hebben vogelnamen.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Hopel 15 huizen met 72 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 20 huizen met ca. 50 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Mijnwerkerskolonie
"Door de grote toeloop van arbeidskrachten voor de mijnen ontstaat begin 20e eeuw in Eygelshoven en omgeving een groot gebrek aan huisvesting. Voor ongehuwde arbeiders bouwt de maatschappij 'Laura en Vereeniging' het gezellenhuis aan de Laurastraat, dat in 1919 in gebruik is genomen en in 1975 is afgebroken. Ook laat de directie aan de Laurastraat, aan de Haanraderstraat en in de Hopel nog 200 huizen bouwen. Er bestaat behoefte aan goede huisvesting voor de mijnwerkers. De mijndirectie wenst het personeel binnen handbereik, zodat men in geval van nood het personeel direct ter beschikking heeft. Door deze concentratie is ook de sociale controle van de kerk sterker. Min of meer in ruil krijgen de arbeiders hiervoor een ruime huisvesting met een grote moestuin voor eigen gebruik.

Het ‘Tuindorp', een uit Engeland afkomstig concept, dient daarbij als voorbeeld. Geheel in stijl van die tijd wordt daarbij gedacht aan licht, lucht en ruimte voor de arbeiders. Iets dat men bij de zware ondergrondse arbeid zo tekort komt. In het geval van Hopel wordt daarvoor een ‘Techniker' uit Duitsland aangetrokken in de persoon van Albert Reichpietsch, ook wel als ‘Maurer' of ‘Architekt' betiteld. Tussen 1906 en 1910 wordt aan de hand van een van zijn vele ontwerpen een 11-tal woningen gebouwd in een sobere Jugendstil. De overige woningen van in totaal 47 stuks worden aan de hand van deze 11 nagebouwd. Hij ontwerpt nog meer plannen, die gedetailleerder zijn, die echter niet uitgevoerd worden.

In het ontwerp van de Hopel, ook wel de ‘witte Kolonie' genoemd, stond een open hof centraal, met daarom heen gegroepeerd de woningen. Het gehele dorp bestond slechts uit 4 straten: Kanariestraat, Lijsterstraat, Meesstraat en Merelstraat en twee kruisgewijze verbindingsstraatjes. De huidige 46 panden kenmerken zich door hun uniformiteit naar buiten toe, hoewel er toch zo'n 11 verschillende uitvoeringen bestaan. De uitstraling is fris: rode Tuile du Nord dakpannen met donkergroene boeiboorden en hier en daar een houten dwarsverbinding. Naast de spitsvormige gevels komen er ook klokgevels voor. Als versiering op de daken een piroen of pirankel, een bolvormig torentje dat overigens ook elders voorkomt, zoals in Beersdal. Alle huizen worden wit geschilderd, de 50 tot 100 cm hoge plinten worden afgecementeerd en met zwarte teer bestreken, waardoor een sterk contrast ontstaat. Op dit moment maakt de wijk echter de indruk aan een nieuwe restauratie toe te zijn."

(© van dit hoofdstuk: DeMijnen.nl, dé digitale kennisbron over de steenkoolmijnbouw van Nederland. Met achtergrondartikelen, een compleet overzicht van ‘mijn'-organisaties, interactieve leeractiviteiten, een periodieke nieuwsbrief, 8000 historische foto's van de Staatsmijnen en de mijnbladen van de Staatsmijnen online. DeMijnen.nl is bovenal een netwerk van mensen en organisaties uit Limburg en (ver) daarbuiten die zich inzetten voor het levend houden van de herinnering aan het mijnverleden van deze streek. In Platform DeMijnen coördineert DeMijnen.nl initiatieven en activiteiten van overheden en particuliere organisaties die actief zijn met het mijnverleden.)

De oude, oorspronkelijke buurtschap is in 1933 van de mijnwerkerskolonie afgescheiden door de aanleg van het bekende ‘Miljoenenlijntje'. De buurtschap wordt door de omwonenden ook wel 'de oude Hopel' genoemd.

Kerk
RK kerk Pastoor van Ars (Pastoor Schijnsstraat 1) dateerde uit 1957, is in 1993 aan de eredienst onttrokken en in 1994 gesloopt.

Station
Het huidige station Eygelshoven (aan de Dentgenbachweg) heette tot 22 mei 1966 station Hopel. In de volksmond wordt het nog altijd zo genoemd. Het haltegebouwtje is in 2000 afgebroken. Nog een pagina over het huidige station Eygelshoven, met o.a. herinneringen van mensen die onderaan de pagina reageren, en oude foto's van het station.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van deze wijk, kun je terecht bij:

- Geschiedenis voormalige mijnwerkerskolonie Hopel op de site van de heemkundekring van Eygelshoven (op de pagina even naar onderen scrollen voor het desbetreffende hoofdstuk).

- Geschiedenis voormalige mijnwerkerskolonie Hopel op Wikipedia.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Nabij Hopel is in 2016 een volledige aansluiting op Buitenring Parkstad Limburg (de recent gerealiseerde ringweg door deze regio) aangelegd. De op- en afritten zijn met twee rotondes aangesloten op de Mensheggerweg en de Dentgenbachweg. Deze rotondes zorgen ervoor dat het verkeer hier goed kan doorstromen. Omdat deze aansluiting ruimte in beslag neemt, is de Mensheggerweg ter hoogte van de Buitenring voor een deel naar het zuiden verlegd. De Mensheggerweg gaat nu met een nieuw gebouwd viaduct over de Buitenring heen. Zo kan het gewone lokale verkeer hier ongehinderd en veilig zijn weg vervolgen.

De Buitenring gaat bij Landgraaf grotendeels over de huidige N299, die daarom verbreed is. Bij Eygelshoven splitst de Buitenring zich af van de N299. Voordat de Buitenring richting de Hopel gaat, kruist deze de spoorlijn Heerlen - Kerkrade. Om de Buitenring onder deze spoorlijn door te kunnen laten lopen, is daar een nieuw viaduct gebouwen. Dat was een complexe operatie. Eerst is er een nieuw viaduct naast het spoor gebouwd. Het spoor en de grond van het spoortalud ter plaatse van de nieuwe spoortunnel zijn verwijderd, zodat het viaduct uiteindelijk verplaatst en naar zijn definitieve locatie kon worden geschoven. Om dit mogelijk te maken is vanaf 5 mei 2016 gedurende 100 uur dit deel voor treinen afgesloten geweest. In die 100 uur is het nieuwe viaduct op de plek van de spoorlijn geschoven en de rails en bovenleiding zijn er bovenop opnieuw aangesloten. De trein rijdt hier sindsdien dus - over het spoorwegviaduct - over de Buitenring heen.

Omdat door de aanleg van de Buitenring onvermijdelijk ook natuur verloren gaat, moest er nieuwe natuur terug voor in de plaats komen: natuurcompensatie, zoals dat heet. In de omgeving van de Hopel zijn daarom enkele natuurcompensatieterreinen ingericht. Net als bij vele andere natuurgebieden vinden we hier een afwisseling van bos, struwelen, graslanden, hagen en een hoogstamboomgaard. In de omgeving is ook een kunstburcht voor de das aangelegd. Daarnaast zijn in de buurt van de Hopel diverse faunapassages, oftewel doorgangen voor dieren, aangelegd. Die doorgangen gebruiken dieren om, ondanks de weg, veilig van het ene naar het andere natuurgebied te komen. Zo is er een grote faunatunnel aangelegd onder de Dentgenbachweg door. En langs het spoor is een 10 meter brede, afgeschermde groene strook aangelegd. Grote zoogdieren zoals het ree kunnen die strook gebruiken om van het gebied de Cranenweyer en het Anstelderbeekdal richting het Strijthagerbeekdal te gaan, en andersom natuurlijk. Ook is er een faunastrook aangelegd parallel aan de fietsbrug, en zijn er tunnels gerealiseerd voor kleinere dieren zoals de das. (bron: website Buitenring Parkstad Limburg)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Voor een overzicht van de rijksmonumentale panden in de voormalige mijnwerkerskolonie Hopel, zie de Lijst van rijksmonumenten in Kerkrade, m.b.t. de straten Kanariestraat, Lijsterstraat, Meesstraat en Merelstraat.

Reactie toevoegen