IJsselmonde

Streek
Rotterdam Albrandswaard Barendrecht Ridderkerk
IJsselmonde
Zuid-Holland

ijsselmonde_streekarchief_eiland.jpg

De in 1983 opgerichte Stichting Streekarchief IJsselmonde zet zich al ca. 35 jaar in voor het onderzoeken en ontsluiten van de geschiedenis van het eiland IJsselmonde. Dit "geheugen van IJsselmonde" heeft veel te bieden. Zie het hoofdstuk Geschiedenis.

De in 1983 opgerichte Stichting Streekarchief IJsselmonde zet zich al ca. 35 jaar in voor het onderzoeken en ontsluiten van de geschiedenis van het eiland IJsselmonde. Dit "geheugen van IJsselmonde" heeft veel te bieden. Zie het hoofdstuk Geschiedenis.

ZH gemeente IJsselmonde in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente IJsselmonde anno ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente IJsselmonde anno ca. 1870, kaart J. Kuijper

ijsselmonde eiland kaart (Kopie).jpg

Het eiland IJsselmonde, gelegen tussen de Nieuwe Maas in het N en de Oude Maas in het Z, is in de loop der jaren door vele wegen, bruggen en een spoorlijn met omliggende gebieden verbonden. Voorheen kon men alleen met veerponten van en naar het eiland.

Het eiland IJsselmonde, gelegen tussen de Nieuwe Maas in het N en de Oude Maas in het Z, is in de loop der jaren door vele wegen, bruggen en een spoorlijn met omliggende gebieden verbonden. Voorheen kon men alleen met veerponten van en naar het eiland.

IJsselmonde

Terug naar boven

Status en ligging

Als je ergens hoort of leest over 'IJsselmonde', kan dat op 4 verschillende soorten gebieden betrekking hebben. Je zult dus uit de context van het verhaal moeten opmaken welke er bedoeld wordt. Het betreft:

1) De naam IJsselmonde is tegenwoordig het meest bekend/gangbaar als naam van het gelijknamige stadsdeel en bestuurlijk gezien gebied* (t/m 2013: deelgemeente) met een gebiedscommissie, in de provincie Zuid-Holland, gemeente Rotterdam.
* Het gebied is onderverdeeld in 4 wijken, zie daarvoor de site van het gebied in het hoofdstuk Links.

2) IJsselmonde is ook de naam van een voormalige gemeente. Het was een zelfstandige gemeente t/m 31-7-1941. Per 1-8-1941 over naar gemeente Rotterdam. Reeds in 1870 heeft er al een grenscorrectie plaatsgevonden ten gunste van de gemeente Rotterdam (dit betrof het gebied Feijenoord) en in 1895 is er nog een deel overgegaan naar de gemeente Rotterdam. Voor de begrenzing van de oorspronkelijke gemeente zie de oude plattegrond elders op deze pagina.

3) In de onder 2) beschreven gemeente lag o.a. het dorp IJsselmonde. Tegenwoordig wordt dat binnen het gelijknamige, onder 1) beschreven gebied, door de gemeente benoemd als wijk Oud IJsselmonde. Gezien de dorpse kenmerken die die kern nog altijd heeft, zou dat - tevens - als 'dorp in de stad' kunnen worden gekwalificeerd. Het betreft de Bovenstraat en Benedenstraat, die in feite de 'dorpsstraat' van het dorp vormen, en de kern Z ervan, gelegen direct O van de A16 en in het N grenzend aan de Nieuwe Maas.

De onder 1), 2) en 3) beschreven gebieden, die elkaar uiteraard overlappen, liggen allemaal in het ZO van de huidige gemeente Rotterdam.

4) IJsselmonde is ook de naam van het 'eiland' (dat tegenwoordig weliswaar door vele wegen, bruggen en spoorlijnen met het omliggende vasteland is verbonden) tussen de Nieuwe Maas in het N, de Oude Maas in het Z en de Noord in het O. Het eiland is gezien zijn omvang en verscheidenheid tevens als streek te beschouwen, getuige ook het feit dat dit gebied een Streekarchief heeft (zie hieronder bij Geschiedenis).

Het eiland omvat de gemeenten Albrandswaard, Barendrecht en Ridderkerk en de 'strook' Rotterdams grondgebied Z van de Nieuwe Maas (met o.a. Hoogvliet, Pernis, Heijplaat, Charlois, Feijenoord en IJsselmonde). Ook de Zwijndrechtse Waard in het O van het gebied wordt 'gemakshalve' vaak tot het 'eiland' gerekend, hoewel dat strikt genomen eigenlijk niet juist is. De Zwijndrechtse Waard omvat de gemeenten Zwijndrecht en Hendrik-Ido-Ambacht. Het riviertje de Waal is de grens tussen het 'eiland' en de Zwijndrechtse Waard. Ook van het eiland vind je een kaartje afgebeeld op deze pagina.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1125-1130 kopie 15e eeuw Islemunde, 1151-1155 Islemunde, 1333 Yselmonde, 1883 IJselmonde, 1903 IJsselmonde.

Naamsverklaring
Samenstelling van monde 'monding' en de waternaam IJssel, beschouwd als een afleiding met een suffix -l bij de Germaanse wortel îs, ontstaan uit het Indo-Europese eis* 'snel bewegen'. Vergelijk waternamen als IJzer, Isar, Isère.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente IJsselmonde 359 huizen met 2.310 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 193/1.291 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Oostdijk 44/285, Lombardijen 5/30, De Punt 8/40, Hordijk 17/106, Langendijk 19/109, De Kreek 11/70, Varkensoordkade 3/21 en Feijenoord 59/358. Per 1-8-1941 is de gemeente opgeheven en overgegaan naar de gemeente Rotterdam. Op dat moment had zij 9.183 inwoners. Het huidige 'gebied' - zoals hierboven beschreven onder 1) in het hoofdstuk Status - omvat ca. 30.000 huizen met ca. 60.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van (een of meer kernen op) het 'eiland', kun je terecht bij Stichting Streekarchief Eiland IJsselmonde. Het Streekarchief is een vrijwilligersorganisatie die zich tot doel stelt de geschiedenis van dit eiland in kaart te brengen. Het streekarchief beschikt over een uitgebreide historische databank. De missie van het Streekarchief is "het (digitaal) vastleggen van alle vormen van informatie aangaande het eiland op het gebied van personen, bedrijven, families en andere wetenswaardigheden en deze informatie te faciliteren voor de bewoners, onderwijsinstellingen en andere groeperingen in deze streek".

Het Streekarchief is opgericht in 1983 en heeft sindsdien enorm veel gedaan en bereikt. Daarover kun je lezen onder de link. Activiteiten van de stichting zijn o.a. het verzamelen en onderzoeken van gegevens op het gebied van o.a. genealogie, topografie, archeologie, sociografie, industriële ontwikkelingen en monumenten, het organiseren van tentoonstellingen, het geven van instructie/cursusssen en lessen op het gebied van genealogie, het geven van voorlichting over (de geschiedenis van) IJsselmonde, en het uitgeven van boekjes en digitale publicaties over (de geschiedenis van) dit eiland.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- In 2011 is de dijkenstructuur op het eiland IJsselmonde onderzocht. De oude dijken kunnen een sleutelrol vervullen in de verbetering van het leefklimaat op het eiland. Het onderzoek richt zich op nieuwe vormen voor oude dijken. Het heeft geleid tot een atlas waarin drie thema’s centraal staan. Oorspronkelijk bestaat het eiland uit veel verschillende eilandjes, polders en dijken. Deze structuur is echter nauwelijks meer terug te vinden. Uitbreidingswijken, spoortaluds en snelwegen doorsnijden de oude structuren. De verschillende wijken staan daardoor met de ruggen naar elkaar toe.

Lola Landscape Architects heeft onderzoek gedaan naar de potentie van de oude dijkstructuren om nieuwe verbindingen en leefmilieus te ontwikkelen. Drie thema’s stonden in het onderzoek centraal. In Waterwerken is het (nog) bestaande netwerk van dijken in kaart gebracht en onderzocht hoe de huidige waterhuishouding en dijken zijn te gebruiken bij het accommoderen van de toekomstige wateropgave. Ten tweede is onderzocht hoe de resterende dijken het recreatieve en ecologisch netwerk op het eiland kunnen verbeteren. Het derde thema betreft de waarde van de dijken als leefmilieu. Het complete onderzoek is in te zien op de site Dijkenatlas Eiland IJsselmonde.

- In 2013 heeft de Provincie Zuid-Holland het Gebiedsprofiel IJsselmonde (156 pag.) vastgesteld. Het gebiedsprofiel verbeeldt en beschrijft de ruimtelijke kwaliteiten en ambities voor het (landelijke) gebied. Hierdoor wordt duidelijk waar rekening mee moet worden gehouden bij nieuwe ruimtelijke ingrepen.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Het huidige Oud IJsselmonde heeft 3 rijksmonumenten.

- Het huidige Oud IJsselmonde heeft 12 gemeentelijke monumenten.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Avond4daagse (eind mei).

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Wandelroutenetwerk IJsselmonde telt 222 km aan wandelverbindingen van knooppunt naar knooppunt. Onder de link vind je de kaarten van wandelroutenetwerk Oost en West op het eiland, plus een Wandelrouteplanner waarmee je zelf een wandelroute over het eiland kunt uitstippelen.

- "Veel IJsselmondenaren bewaren goede herinneringen aan De Klimmende Bever. Dit wijkgebouw, waar veel artiesten optraden, is in 2005 gesloopt. Op dezelfde plek, vlakbij Winkelcentrum Keizerswaard, is eind 2013 Podium Islemunda verrezen. De naam, gekozen door de bewoners, verwijst naar het verleden; Islemunda is de oorspronkelijke naam voor IJsselmonde. Een nieuw, modern gebouw, dus, maar wel met een historisch tintje. Islemunda heeft een theater-/muziekzaal (120 stoelen), een filmzaal (50 stoelen) en 5 studio’s. Verder is er een gezellige brasserie met terras, gelegen rondom het vernieuwde buitenplein van de Herenwaard. Aangrenzend vind je het nieuwe bibliotheekfiliaal. Een aantal culturele organisaties, onze programmapartners, heeft zich in Islemunda gevestigd om onder meer voorstellingen, films en concerten te maken en te presenteren. Ook kunstonderwijs en talentontwikkeling behoren tot hun activiteiten."

- "Natuurvereniging IJsselmonde heeft ten doel de bewustmaking van de inwoners van het eiland ten aanzien van natuur en milieu. Middels meerjarige monitoring wordt de ontwikkeling van diverse soortgroepen, zoals vogels en planten, in beeld gebracht. Naast het inventariseren van de natuurwaarden worden ook regelmatig excursies voor belangstellenden georganiseerd. Monitoring, educatie, maar ook belangenbehartiging van de natuurwaarden op het eiland vormen de pijlers van de Natuurvereniging. Hierbij hebben wij een goede samenwerking met andere natuurorganisaties, zoals de terreinbeheerders. Naast inventarisering van de natuurwaarden, het organiseren van natuurcursussen over o.a. vogels, vlinders, paddenstoelen enz., zijn er nog tal van activiteiten, zoals: houden van lezingen over natuur- en milieuonderwerpen; beschermen van de natuur in de nabije omgeving; opzetten van tentoonstellingen; activiteiten die belangstelling van de jeugd voor de natuur wekken; organiseren van excursies en weekends zowel in de regio als erbuiten; toetsen van het overheidsbeleid inzake de natuur en het milieu; uitgeven van brochures over de natuur in onze omgeving."

- In Zwembad IJsselmonde zijn drie bassins met beweegbare bodems aanwezig; het is een multifunctioneel zwembad met een uitgebreid zwemprogramma.

Speeltuinen
"Stichting KIDS (Kinderen In De Speeltuinen) van IJsselmonde is actief vanaf december 2020. In deze stichting zijn de 7 speeltuinen* en Stichting SIJS opgegaan. Waar richt Stichting KIDS zich op ten behoeve van de speeltuinen? - Het onderhouden van de contacten met de gemeente, met name in verband met de verstrekte subsidies; - De aanvraag en afrekening van subsidies; - Het werven, vinden en binden van vrijwilligers voor de speeltuinen en het kantoor van KIDS; - De samenwerking versterken door (indien gewenst) een gezamenlijke inkoop, gezamenlijke afspraken met betrekking tot het onderhoud van de speeltuinen, enz. Speeltuinen zijn van en voor kinderen. Wij, volwassenen zijn zaakwaarnemers. Het is onze opdracht dat kinderen veilig kunnen buiten spelen. Buiten spelen is gezond, het is goed voor de fysieke en sociale ontwikkeling van kinderen. Spelen is bewegen!"
* De sites en/of Facebookpagina's van de 7 speeltuinen vind je onderaan de pagina onder de link.

- "De prachtige ruime jachthaven van watersportvereniging WSV IJsselmonde is van alle gemakken voorzien en is zonder brug of sluis vanaf de Nieuwe Maas bereikbaar voor jachten met een maximale diepgang van 2,50 meter. Wij hebben naast vaste ligplaatsen ook meer dan voldoende passantenplaatsen. De jachthaven is zeer strategisch gelegen, direct aan de Nieuwe Maas op een keerpunt in de staandemastroute. Je vindt bij ons een prima overnachtingspunt halverwege het traject Amsterdam-Gouda-Dordrecht-Zeeland. Ook bij vaste ligplaatshouders is onze WSV geliefd. Dit komt niet alleen door de goede voorzieningen en centrale ligging van de haven tussen Zeeland en de Zuid-Hollandse plassen, maar zeker ook door de vriendelijke sfeer. Of je nu passant bent of belangstelling hebt voor een vaste ligplaats, neem gerust contact op met onze havenmeester. Wij helpen je graag verder."

Bijenlandschap
"Beheerders van het groen op het Eiland zijn gestart met de ontwikkeling van een bijenlandschap. Dit is een groot samenhangend groen en bloemrijk netwerk met voldoende voedsel en nestplekken voor wilde bijen. Dat dit landschap er komt is belangrijk, want het gaat niet goed met de wilde bijen in ons land. De Landschapstafel IJsselmonde en de provincie werken hierin nauw samen. De provincie wil in 2030 van heel Zuid-Holland een groot bijenlandschap maken. Daarom financiert de provincie het project en gaf het bij de feestelijke start een bijenhotel cadeau.

Brede beweging. Het initiatief voor een bijenlandschap komt van de Landschapstafel IJsselmonde, wat een samenwerkingsverband is van de gemeenten op het Eiland: Albrandswaard, Barendrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, Ridderkerk, Rotterdam en Zwijndrecht. Verder maken Waterschap Hollandse Delta, Stichting het Zuid-Hollands Landschap, Staatsbosbeheer en Gebiedscoöperatie Buijtenland van Rhoon onderdeel uit van het samenwerkingsverband. Rob Berkers, de projectleider, licht het initiatief toe: “We zien dat de belangrijkste beheerders van openbaar groen, zoals gemeenten, terreinbeheerders en het waterschap, echt stappen maken op het gebied van bijvriendelijk beheer. Met het initiatief voor een aaneengesloten netwerk, waarbij over de grenzen van een gemeente of beheerder wordt heen gekeken, versnellen we het proces. Het idee is een stevige brede beweging tot stand te brengen op het Eiland.”

Burgemeester de Witte van Albrandswaard, tevens voorzitter van de Landschapstafel IJsselmonde, is blij met het initiatief: "Ik hoop dat het bijenlandschap bewoners, scholen, bedrijven en agrariërs inspireert om ook iets voor insecten te doen. Denk aan het inzaaien van bloemen en kruiden of het plaatsen van bijenhotels. Het bijenhotel van de provincie is een mooie bijdrage om het eiland samen meer bijvriendelijk te maken.” Schakel in het Zuid-Hollands Bijenlandschap. Met de start van het bijenlandschap op het eiland is er weer een belangrijke schakel aangelegd in het Zuid-Hollands Bijenlandschap. De verschillende bijenlandschappen in Zuid-Holland vormen daardoor een aaneengesloten gebied vanaf het noorden naar het zuidoosten.

Dit aaneengesloten bloemrijke netwerk is goed voor de insecten en daarmee ook voor andere kleine dieren en vogels die deze insecten eten. De bijenlandschappen zorgen daarmee dat de basis voor gezonde natuur in Zuid-Holland op orde komt. Gedeputeerde Berend Potjer (natuur): “De helft van onze bijensoorten wordt met uitsterven bedreigd. Daarom wil de provincie van heel Zuid-Holland één bijenlandschap maken. Dat begint te lukken. De puzzel wordt steeds completer. Ik wens Bijenlandschap IJsselmonde een vliegende start toe.”" (bron: Provincie Zuid-Holland, februari 2022)

Terug naar boven

Beeld

- Op de Facebookpagina Oud-IJsselmonde kun je genieten van mooie oude en ook recent foto's van dit dorp/deze wijk, met af en toe ook een uitstapje naar een andere wijk of buurt.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over IJsselmonde (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Gemeente: - Stadswinkel IJsselmonde is in feite een dependance van het gemeentehuis, waar je dus allerlei gemeentehuis-aangelegenheden kunt regelen, zoals paspoort, rijbewijs e.d.

- Algemeen: - Officiële site van 'gebied' IJsselmonde op de site van de gemeente Rotterdam. - Het 'Gebied' op Wikipedia. - 'Het 'eiland' op Wikipedia. - Nieuws van het 'gebied' op Facebook.

- Nieuws: - Nieuwssite m.b.t. 'gebied' IJsselmonde. - IJsselmondenieuws op Facebook. - Nog een IJsselmonder nieuwspagina op Facebook.

- Bewonersverenigingen: - Bewonersgroep Burgers voor Beverwaard. Bewoners bundelen hun krachten en werken samen voor een prettige wijk.

- Jongeren: - "Wij zijn Jongerenbestuur IJsselmonde (JIJ). Wij zetten ons in om jongeren een stem te geven in het stadsbestuur. Ook organiseren wij activiteiten."

- Welzijn: - PIT 010 staat voor welzijnswerk voor en door bewoners in Rotterdam-IJsselmonde met ondersteuning van professionals. Zij doen dit in opdracht van gemeente Rotterdam samen met IJsselwijs en ContourdeTwern. Zij worden in hun werk ondersteund door talloze vrijwilligers en andere actieve bewoners. PIT 010 gelooft dat iedereen ergens goed in is en iets voor de maatschappij kan betekenen. Hun doel is dan ook dat de bewoners van IJsselmonde zo goed mogelijk in hun vel zitten en dat ze actief meedoen aan het leven in de wijk. Ondersteuning is er voor mensen die zich graag willen ontwikkelen of die ergens op eigen kracht niet uitkomen. Met een gevarieerd aanbod van activiteiten, vaak door vrijwilligers georganiseerd, is er altijd een oplossing voorhanden.

- Veiligheid: - Politie IJsselmonde. - Buurtpreventie Beverwaard.

Reactie toevoegen