Jirnsum

Plaats
Dorp
Leeuwarden
Fryslân

Jirnsum.JPG

In Jirnsum aangekomen

In Jirnsum aangekomen

Jirnsum (2).JPG

Het is feest in Jirnsum

Het is feest in Jirnsum

Jirnsum (3).JPG

Jirnsum, het Prinses Margrietkanaal, met aan de overkant buurtschap Oude Schouw

Jirnsum, het Prinses Margrietkanaal, met aan de overkant buurtschap Oude Schouw

Jirnsum

Terug naar boven

Status

- Jirnsum is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Leeuwarden. T/m 1983 gemeente Rauwerderhem. In 1984 over naar gemeente Boarnsterhim, in 2014 over naar gemeente Leeuwarden.

- Onder het dorp Jirnsum vallen ook de buurtschappen Abbenwier en Oude Schouw (deels).

- Sinds zomer 2015 prijkt het dorpswapen onder de plaatsnaamborden bij de toegangswegen naar Jirnsum.

Terug naar boven

Naam

Uitspraak
Jinsum.

In het Nederlands
Irnsum (de plaatsnamen in de gemeente Boarnsterhim zijn overigens sinds 1989 officieel Friestalig).

Oudere vermeldingen
Eernsum, 1399-1401 Yrntzom, 1448 to Yrensem, 1460 or toe Yrnsym, 1507 Jirnsum.

Naamsverklaring
Betekent 'heem van de persoon Irin', vergelijk 1136 Irinsheim bij Keulen. Aan de Oudengelse persoonsnaam Georna* behoeft niet langer te worden gedacht.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Jirnsum ligt ZW van Grou, NW van Akkrum, aan de oude Rijksweg van Akkrum naar Leeuwarden.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Jirnsum 102 huizen met 525 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 550 huizen met ca. 1.300 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Jirnsum lag oorspronkelijk op een terp. Deze terp is binnen de Hemdijk langs de Boorn en Moezel getrokken.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij:

- de pagina over verleden en heden van Jirnsum op de site van Historisch Centrum Leeuwarden.

- de site www.irnsum.nl van Symen A. Schoustra;

- In 2014 is het boekje 'Historische Wandelroutes Jirnsum' (64 pag.) verschenen, geschreven door dorpshistoricus Symen Schoustra. Initiatiefnemers Bastiaan Blaauw, Robert Nugteren en Ronald de Haan willen hiermee de rijke historie van het dorp onder de aandacht brengen en de belangstelling voor hun dorp vergroten. Zij hopen tevens dat het mensen zal verbinden, zodat er nieuwe initiatieven ontstaan waardoor Jirnsum weer meer 'op de kaart komt' en de leefbaarheid nog verder wordt vergroot.

De geschiedenis van Jirnsum wordt in dit boek verteld in 24 korte hoofdstukken. Het verhaal is verdeeld over 3 wandelroutes, elk met 8 vertelplekken. Belangstellenden kunnen deze korte routes los van elkaar volgen, of gewoon thuis op de bank lezen. Bij elke 'vertelplek' wordt een stukje van de dorpshistorie uit de doeken gedaan. Wie alle hoofdstukken leest, krijgt een aardig totaalbeeld over de historie van het dorp. Uiteraard bevat dit boekje niet de complete dorpshistorie. Wel biedt het een laagdrempelige kennismaking met de geschiedenis en ontwikkeling van het dorp sinds de vroegste bewoning. Daarnaast geeft elk hoofdstuk een koppeling naar Irnsum.nl voor meer informatie en achtergronden.

Stichting Molehiem heeft in 2014 haar 12,5-jarig jubileum gevierd en heeft in dat kader ieder huishouden in Jirnsum een exemplaar van het boekje aangeboden. Voor andere belangstellenden is het boekje zolang de voorraad strekt nog te bestellen op de site Irnsum.nl.

Tegelijk met het boek is ook het officiële dorpswapen van Jirnsum met de dorpsslogan gepresenteerd.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- In 2016 is de Dorpsvisie Jirnsum 2020 verschenen.

- In 2016 is de oude, historische Sylsbrêge over de Kromme Grou in Jirnsum gesloopt en vervangen door een nieuwe brug, die een doorvaarthoogte van 2,50 meter heeft gekregen. Dat is een meter hoger dan de oude brug. Hierdoor is een toeristische vaarroute gerealiseerd, waarmee watersporters nu van Leeuwarden naar Wergea, Grou, Jirnsum, Akkrum en Sneek kunnen varen zonder dat men nog over het Prinses Margrietkanaal hoeft. Voor een veilige doorvaart hebben twee woonarken een ligplek in een inham buiten de vaarweg gekregen.

Naast het bouwen van de nieuwe brug is de Grousterdyk veiliger gemaakt. Deze weg, die vanaf de brug door het dorp loopt, is opnieuw ingericht met nieuwe trottoirs. Ook is de maximumsnelheid omlaag gegaan naar 30 km/uur. Deze maatregelen moeten ervoor zorgen dat inwoners van Jirnsum minder last hebben van de vele passerende auto’s. De provincie Fryslân en de gemeente Leeuwarden komen hiermee tegemoet aan een nadrukkelijke wens van het dorp.

- Woningbouwcorporatie Elkien had in 2014 plannen om de 24 woningen in Dekemahiem in Jirnsum te slopen. Een meerderheid van de inwoners vond dit geen goed plan, omdat het krimp in het dorp zou veroorzaken omdat de inwoners nergens anders in het dorp terecht kunnen, en vond dat de woningen behouden en opgeknapt moesten worden. De inwoners hebben een petitie aangeboden als protest (beluister het audiofragment onder de link). Er zijn zelfs Kamervragen over gesteld. Omdat alleen protesteren meestal niet helpt, heeft een initiatiefgroep uit het dorp de handen uit de mouwen gestoken en een businessplan opgesteld waaruit bleek dat koop, renovatie en daarna verhuur van de woningen in eigen beheer in principe mogelijk was. Na veel onderzoek, overleg en rekenwerk kregen ze de financiering - circa een miljoen euro - rond dankzij inbreng van de Provincie, gemeente Leeuwarden, Elkien, de Rabobank en enkele financiers uit het dorp. De inwoners hebben vervolgens een Doarpskorporaasje opgericht, die de woningen heeft aangekocht en ze weer gaat verhuren. Penningmeester Bouke de Vries: "We zijn nu de kleinste woningbouwvereniging en uniek in Nederland. Ook andere dorpen die met hetzelfde probleem zitten, willen weten hoe we het aanpakken."

Het als Doarpskorporaasje samen de schouders eronder zetten zorgt voor veel voldoening en energie. "Dit is mienskip op en top. Je ziet dat er reuring komt in het dorp en dat er ook op andere fronten actie wordt ondernomen om de leefbaarheid te behouden. We hebben als Doarpskorporaasje bijvoorbeeld nu een aanbod gekregen om de katholieke kerk over te nemen. Die komt leeg door de fusie met de parochie Leeuwarden. We weten nog niet of we dit doen, maar laten wel onderzoeken wat de mogelijkheden zijn. Zo zijn er ook al studenten van het NHL aan het onderzoeken hoe de woningen van Dekemastate aantrekkelijker kunnen worden gemaakt voor meerdere doelgroepen. Het zijn dan wel seniorenwoningen, maar we willen er liefst een gemêleerde huurdersgroep in." (bron: Doarpswurk)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Jirnsum heeft 3 rijksmonumenten, zijnde de winkel-woonhuis in overgangsstijl (voormalige herberg Het Zwarte Paard) uit eind 18e/begin 19e eeuw op Rijksweg 89, en boerderij De Leare uit 1663 (voorhuis) met Friese schuur uit de 19e eeuw, op Learewei 22.

- Door fusie in 2011 van de Hervormden en Gereformeerden met buurdorp Grou tot Protestantse Gemeente Grou - Jirnsum, stond de Hervormde kerk (Rijksweg 184) (nog een beschrijving van de kerk in tekst en beeld) uit 1877 sindsdien te koop. Als niet tijdig, d.w.z. voor 1-1-2019, een koper zou worden gevonden, zou het kerkbestuur een sloopvergunning aanvragen, omdat zij niet langer de kosten kan en wil opbrengen voor een pand dat dan geen perspectief op een toekomst meer heeft. Het kerkorgel is verkocht en staat nu in de Dorpskerk van Zoeterwoude-Dorp. De verkoop aan een potentiële koper in 2016 ging niet door, omdat omwonenden bezwaar maakten tegen zijn plannen voor een groepsaccommodatie. In januari 2017 is de kerk verkocht aan een aannemer, die het complex heeft verbouwd tot woonhuis. - In 2018 is de inmiddels tot woonhuis verbouwde kerk weer te koop aangeboden.

- De huidige, sinds 2015 voormalige RK Marcuskerk (Rijksweg 29) dateert uit 1965. Het was de opvolger van de vorige kerk uit 1865 op dezelfde locatie. Dat was een sobere, vroegneogotische kerk met toren, ontworpen door H.J. Wennekers, in de zogeheten stucadoorsgotiek (gepleisterde houten gewelven). Het bisdom had aanvankelijk plannen om het huidige pand op de Maiakapel na te slopen. Maar in de laatste dienst, in februari 2015, kon bisschop Gerard de Korte melden dat de kerk voor een symbolisch bedrag wordt verkocht aan Vereniging Doarpskorporaasje Jirnsum. Het gebouw wordt sindsdien nog voor uitvaarten gebruikt. In de Mariakapel is eens in de twee weken op donderdag nog een katholieke viering.

- De voormalige Doopsgezinde Vermaning (Rijksweg 138) dateert uit 1684 en is in 1866 verbouwd. Een zevental doopsgezinde gemeenten in de regio heeft begin 21e eeuw de Doopsgezinde Gemeente Mid-Fryslân gevormd. Voor de in totaal 150 leden was het niet te doen om zeven gebouwen in stand te houden. Besloten is daarom de vermaningen van Terherne, Poppenwier en Jirnsum te sluiten en af te stoten. De gebouwen te Akkrum, Wergea, Grou en Aldeboarn worden gehandhaafd. In de Doopsgezinde Vermaning is op 3 september 2006 de laatste dienst gehouden. De Vermaning is verkocht aan Alice Jongbloed uit Jirnsum. Zij organiseert er exposities en verkoopt er historische en culturele boeken. Een paar huizen verderop staat de voormalige pastorie (Rijksweg 146), die in de jaren vijftig van de vorige eeuw reeds is verkocht.

- Gevelstenen in Jirnsum.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Festiviteiten Kommisje De Jirnsumer Kat organiseert diverse evenementen door het jaar heen.

- Bij de Mûzelloop (hardlopen, op een woensdag eind april, sinds 2017) kun je kiezen uit de afstanden 5, 8 en 10 km. De routes leiden langs de mooie omgeving van het kleine riviertje de Mûzel, een oude benedenloop van rivier de Boarn. Hij begint in Jirnsum vanaf de Boarn met de sluis Jirnsummersyl. Loopt vervolgens langs de Rijksweg, Overijsselsestraatweg richting Raerd. Voorbij Raerd sluit hij aan op de Sneker Oudvaart, waarbij hij in de vroege middeleeuwen uitmondde in de Middelsee.

- Kerstmarkt (op een zondag half december).

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Rondwandeling Groene Wissel Grou - Jirnsum - Friens - Reduzum - Idaerd (17 km). Door het weidse Friese landschap van de voormalige gemeente Boarnsterhim wandelend kom je door een aantal kleine, zeer karakteristieke Friese dorpjes en geniet je onderweg van de vele fraaie statige boerderijen. De wandeling gaat voor een groot deel over verharde paden en wegen.

- Met de oplevering van de Trije Pôlen en het Potskar is de herinrichting van de gehele noordkant van de Snitser Mar (voor 2007: Sneekermeer) voltooid. Er zijn 14 nieuwe picknickbankjes geplaatst op historisch interessante plaatsen langs de Grienedyk tussen Sneek en Jirnsum. Het tafelblad van de picknickbanken is voorzien van cultuurhistorische informatie over omgeving waar ze staan, waarmee dit een nog aantrekkelijker wandel- en fietsroute is geworden.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Jirnsum, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Jirnsum.

- Nieuws: - Nieuws uit Jirnsum op Facebook. - Nieuws uit Jirnsum in de Huis aan Huis.

- Belangenvereniging: - Vereniging Doarpskorporaasje Jirnsum (VDJ) is opgericht toen bleek dat het voormalige bejaardenwoningencomplex Dekemahiem op de nominatie stond om te worden gesloopt. Het complex biedt eenvoudige en daardoor goedkope woningen voor o.a. starters, studenten en alleenwonenden. Het aanbod van woningen in het dorp is mede hierdoor zeer divers, wat starten en doorstromen in eigen dorp mogelijk maakt. Inwoners blijven daardoor behouden voor het dorp, wat uiteraard gunstig is voor de middenstand en het onderwijs in het dorp. Jirnsum levendig en leefbaar houden, dat is precies wat VDJ beoogt te realiseren en stimuleren. In mei 2016 heeft VDJ de woningen in Dekemahiem kunnen aankopen en daarmee behoed voor sloop. Inmiddels is ook de oude Troefmarkt in eigendom van VDJ.

- Onderwijs en kinderopvang: - Peuteropvang 't Kattekuorke. - Gastouderopvang ’t Hearebeestje. - In 2013 is een nieuwe zogeheten Brede School in Jirnsum gerealiseerd, waarin de basisscholen It Tredde Sté* en Radboudschool gezamenlijk onderdak vinden. Bijzonder en innovatief aan het schoolgebouw is dat het is ontworpen en gebouwd volgens het Passief Bouwen principe. Het pand is zelfs de eerste echte zogeheten ‘PassiefSchool’ (hij wordt ook wel EnergieSchool genoemd) van Noord-Nederland, en de vierde van geheel Nederland. Dat betekent o.a. dat het gebouw een extreem lage warmtevraag heeft. Dit maakt het mogelijk met een relatief eenvoudig installatieconcept te verwarmen, koelen een ventileren tegen zeer lage kosten, want de kinderen zelf verwarmen het gebouw. Kenmerkend voor Passief Bouwen is een hoge bouwfysische kwaliteit van de gebouwschil. De schil om het gebouw werkt als een thermosfles met een dichte dop: Het gebouw is maximaal geïsoleerd en extreem luchtdicht. Hierdoor gaat in de winter nauwelijks warmte naar buiten en komt in de zomer nauwelijks warmte binnen.
* Wat taalkundig eigenlijk 'Stee' zou moeten zijn, maar bij eigennamen heeft men nu eenmaal het recht een afwijkende spelling vast te stellen, en kennelijk is het een bewuste keuze geweest om het te doen zoals men het gedaan heeft.

In de winter wordt bovendien gebruik gemaakt van de laagstaande zon, door veel gevelopeningen op het zuiden. In de zomer, wanneer de zon hoog staat, weren de automatische zonwering en de grote overstekken de zon juist. Om nog meer energie te besparen wordt gebruik gemaakt van de warmtecapaciteit van de bodem onder het schoolplein: de verse toevoerlucht wordt ’s zomers voorgekoeld en ’s winters voorverwarmd. ’s Zomers wordt op de warmste dagen lucht met ca. 17°C ingebracht. Daardoor vindt eenvoudige passieve koeling van het gebouw plaats. Voor nadere informatie zie de artikelen over dit project op de site van de ontwerper van het gebouw: Nieman Raadgevende Ingenieurs, die dit samen met installatieadviseur Nieman-Valk Technisch adviesbureau heeft gerealiseerd.

Extra bijzonder is dat dit de eerste school is die het principe van Passief Bouwen heeft gecombineerd met het eveneens zeer innovatieve BaOpt-ventilatiesysteem (en dat ze dankzij deze beide innovaties anno 2015 ook nog eens landelijk op de 11e plek stond van meest duurzame scholen). In plaats van gerichte luchtstroming zoals bij een traditionele airconditioning, met alle bekende nadelen van dien, verzorgt het BaOpt systeem een ongerichte stroming. De toegevoerde lucht en de lucht in de ruimte worden perfect gemengd. Warmte onder het plafond of koude op de vloer bestaan niet meer. De hele ruimte heeft dezelfde kwaliteit en temperatuur. Hierdoor zijn er geen gerichte luchtstromingen meer en dus ook geen tocht. Ook koudeval langs ramen is verleden tijd. En het levert ook nog eens een fors lagere energierekening op. De leerlingen zijn erg tevreden over 'het nieuwe klimaat'. En de schooldirecteur ook: “Lagere lasten en beter onderwijs, wat willen we nog meer.” Voor nadere informatie zie de link.

- Muziek: - Gemengd projectkoor Mei MeKoar bestaat sinds augustus 2016 en heeft ca. 40 leden. Ze repeteren elke maandagavond in het Kattehûs in Jirnsum, van 20.00-22.00 uur. Je bent van harte welkom om een keer te komen luisteren of het wellicht ook iets voor jou is.

- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Irnsum is opgericht in 1931. Hier kun je lezen hoe het er in de beginjaren aan toe is gegaan. De eerste decennia was het voor voetballers in Jirnsum nog flink behelpen. Een citaat: "Toen de voetbalclub begon te schoppen op 'it bleekje' was er nog helemaal geen accommodatie. De spelers verkleedden zich in het café, deden de overjas over het voetbalpakje heen, en gingen dan lopend door het dorp naar het veld. In de pauze werd de thee op het veld opgedronken. Na afloop van de wedstrijd, vaak smerig en uitgeput weer naar het café toe, waar de kastelein dan wastobben en emmers water klaar had staan, zodat de spelers zich weer een beetje van de ergste vuiligheid konden ontdoen." Pas in 1958 komt er een eenvoudige omkleedruimte, en in 1977 wordt de huidige kantine De Voltreffer met verkleedruimten gerealiseerd. Daartoe heeft men in 1975 zelfs de koningin aangeschreven om haar invloed aan te wenden. Of dat geholpen heeft, is niet bekend...

- Zorg: - Bernard en Marleen Dijkstra zijn de zorgondernemers van Thomashuis Jirnsum. Zij zijn de trotse ouders van twee dochters. In 2010 zijn zij gestart met hun huis voor mensen met een verstandelijke beperking. Inmiddels hebben zij 8 bewoners in hun gezin mogen verwelkomen.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Jirnsum openbaar en - idem RK.

Reactie toevoegen