Jubbega, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)
In Jubbega aangekomen
In het centrum van Jubbega, aan de Schoterlandse Compagnonsvaart
Jubbega, dorpsgezicht
Jubbega in het zonnetje
Jubbega, Protestantse kerk
- Jubbega is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Heerenveen. T/m 30-6-1934 gemeente Schoterland.
- Onder het dorp Jubbega valt ook de buurtschap Schurega en een deel van de buurtschap Welgelegen.
Terug naar bovenIn het Fries
Jobbegea.
In het Stellingwerfs
Jubbege.
Oudere vermeldingen
1408 Jobbegae.
Oudere en alternatieve naamgevingen
- Het dorp is in de loop van de 19e en 20e eeuw samen met de Z hiervan gelegen buurtschap Schurega soms als tweelingdorp Jubbega-Schurega betiteld geweest. Bijvoorbeeld in de Volkstelling van 1840. En ook het lokale postkantoor heeft heel kort zo geheten (1968-1973), in de poststempels en aantekenstrookjes.
- Tegenwoordig worden Jubbega en buurdorp Hoornsterzwaag in de praktijk als een tweelingdorp gezien, omdat de dorpen historisch en geografisch met elkaar verbonden zijn, en Hoornsterzwaag voor de meeste voorzieningen op de grotere buur is aangewezen. Ook in diverse naamgevingen van lokale instellingen komt dit tot uitdrukking. Overigens noemt dorpshuis It Pipegaeltsje te Hoornsterzwaag het tweelingdorp op haar site Hoornsterzwaag-Jubbega... Formeel zijn het nog wel aparte dorpen; ze hebben beide nog een eigen postcode en plaatsnaam in het postcodeboek, en eigen plaatsnaamborden.
- De huidige dorpskern werd en wordt soms nog in de volksmond Jubbega Derde Sluis of kortweg Derde Sluis genoemd. Zie voor de verklaring daarvan bij Geschiedenis.
Naamsverklaring
De oudste vormen wijzen op de betekenis ga 'dorp, dorpsgebied' van de persoon Jobbe.(1)
- De kern Jubbega ligt 15 km NO van Heerenveen, 3 km O van Gorredijk, langs de Schoterlandse Compagnonsvaart. Ten oosten van de dorpskern loopt langs de Bij de Leijwei de noordelijke lintbebouwing van het dorp Hoornsterzwaag, welke buurt vroeger Hoornsterzwaagstercompagnie heette. De kern van Hoornsterzwaag ligt naar het Z, rond de Schoterlandseweg.
Terug naar bovenIn 1840 heeft het dorp Jubbega-Schurega (zoals Derde Sluis en Schurega dan samen worden genoemd) 87 huizen met 203 inwoners, met daarnaast nog de buurtschap 'De Compagnie van Jubbega-Schurega' met 126 huizen en 759 inwoners (opvallend dat in de buurtschap meer dan 2x zoveel mensen in een huis woonden dan in het dorp). Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.400 huizen met ca. 3.400 inwoners.
Terug naar bovenOntstaan huidige dorpskern
De huidige dorpskern is vanouds bekend als Jubbega Derde Sluis of in het Fries 'Jobbegea Tredde Slûs' of 'Op ‘e Slûs'. De sluis is er niet meer, alleen nog een stuw en een overkluizing van de vaart. Bovendien was de vroegere sluis niet de 3e, maar eigenlijk de 4e sluis in de Schoterlandse Compagnonsvaart. Bij het graven van de vaart vanuit Heerenveen had men te maken met een stijging van de bodem. Om het waterpeil in de vaart voor de scheepvaart voldoende hoog te kunnen houden, waren er dan ook schutsluizen nodig. De 1e kwam in Heerenveen. Deze wordt in de telling vaak niet meegenomen. De 2e, de 1e buiten de plaats Heerenveen, kwam bij het huidige Bontebok en de 3e werd gebouwd in Oudehorne. Deze buurtschap is nu bekend onder de naam de 2e sluis.
In 1774 werd een nieuwe vallaat of sluis aanbesteed. Rond deze sluis, de 4e in de vaart maar de 3e na Heerenveen, ontstond in de loop der jaren een kleine nederzetting die nu is uitgegroeid tot de huidige kern, die een centrumfunctie vervult voor de streek Jubbega / Schurega / Hoornsterzwaag. Deze streek heeft een forse oppervlakte (ca. 8 bij 4 km) en omvat naast de dorpskern slechts verspreide bebouwing en lintbebouwing ten westen en oosten van de kern, en 2 km Z van de kern, langs de Schoterlandseweg (= Schurega en het centrum van Hoornsterzwaag).
De Wiken / België / De Kompenije
Bij de veenafgravingen in vorige eeuwen werd er om de 200 meter haaks op de Schoterlandse Compagnonsvaart een wijk (dwarsvaart) gegraven. Vanaf de grens met Oudehorne (ZW van het dorp) kregen deze wijken allemaal namen. Na de huidige kern Jubbega Derde Sluis werden de wijken ten zuiden daarvan aangeduid met nummers (1 t/m 24). Het gebied Z van Derde Sluis, tussen de Gorredijksterweg en de P.W. Janssenweg, ook wel bekend onder de naam België, met wijken als De Wolter Jagerswijk, de Belgische wijk en de Job Holkemawijk, vormt de kern van wat vroeger 'De Kompenije' werd genoemd.
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp en omgeving, kun je terecht bij het Historisch InformatiePunt (HIP), gevestigd in de bibliotheek in multifunctioneel centrum De Kompenije. Het HIP geeft een goed beeld van de geschiedenis van Jubbega, Schurega en Hoornsterzwaag. Doel van het HIP is vooral om ingebrachte privéverzamelingen over deze dorpen voor de toekomst veilig te stellen. Daarbij gaat het om foto’s, films, dia’s, knipsels en boeken. Ook wordt nieuw materiaal over deze dorpen verzameld. Zowel de historische als actuele zaken worden op een overzichtelijke manier toegankelijk gemaakt voor belangstellenden.
Terug naar boven- Dorpsvisie Jubbega - Hoornsterzwaag (2007).
Terug naar boven- Jubbega heeft 28 gemeentelijke monumenten.
- De kerk van de Protestantse Gemeente Jubbega / Schurega / Hoornsterzwaag staat aan de K. Molweg 19.
- Nadat de landelijke pers in 1927 begon te schrijven over de erbarmelijke toestanden in de streek rond Jubbega en nadat de ministers Kan en Slotemaker de Bruïne zich op de hoogte hadden gesteld, werd er actie ondernomen. Onder andere kreeg het dorp een eigen ambachtsschool voor met name verven en timmeren. In 1972 kwam er door schaalvergroting een einde aan de zelfstandige school. De voormalige ambachtsschool staat op de hoek van de Schoterlandseweg en de P.W. Janssenweg.
- Net als vele andere dorpen werd ook in Jubbega aan het begin van de 20e eeuw een zelfstandige zuivelfabriek opgericht, en wel in 1913, door de in dat jaar opgerichte 'Coöperatieve vereniging tot het drijven van een Stoomzuivelfabriek en tot aankoop en bewerking van landbouwbenodigdheden Ons Belang'. Door schaalvergroting in de landbouw en veeteelt ging de vereniging in 1962 op in de grotere Friese CAF en verloor het gebouw al snel haar bestemming. Tegenwoordig biedt het pand, gelegen aan de Gorredijksterweg 67, onderdak aan verschillende gebruikers.
- Het bronzen beeld van Paulus Jakje symboliseert de straatzangers uit de 'Kompenije' die rond 1900 met hun harmonica van deur tot deur gingen om op deze wijze te proberen wat geld te verdienen. De bekendste van deze volksmensen was Paulus Blaauw, die in de volksmond Paulus Jakje werd genoemd. Paulus leefde van 1878-1944.
- Het Kreidlermuseum is een museum aan huis, met alle Kreidlers die in Nederland op de openbare weg hebben gereden. Jelle Hofma, P.W. Janssenweg 20. Tel. 0516-461685. Het museum is alleen op afspraak te bezichtigen.
Terug naar boven- Uit een dorpsenquete kwamen opmerkingen dat men iets gezamenlijks miste in Jubbega. Daarom is er sinds oktober 2016 elke 1e woensdag van de maand, ook in de vakantiemaanden, onder de naam Doarpsiten een gezamenlijke maaltijd voor jong en ouder. Een driegangendiner kost maar 4 euro. Dat kan omdat het door vrijwilligers wordt gerund en inwoners en supermarkt Coop ook regelmatig iets sponsoren in natura. De maximum capaciteit is 70 deelnemers en vaak is het wel volledig bezet. (bron en voor nadere informatie zie: Sa!, 10-10-2017)
- Tijdens de Nieuwjaarsduik in openluchtzwembad Jubbega worden soms meer toeschouwers geteld dan deelnemers, maar dat mag de pret niet drukken. Bij editie 2018 durfden 73 bikkels de frisse duik aan. De watertemperatuur was 6 graden. Na de oversteek van het bad namen ze een dikverdiende medaille in ontvangst. Dankzij de lokale Coop supermarkt konden de deelnemers zich na afloop opwarmen met gratis snert en warme chocolademelk.
- Op Hemelvaartsdag is er het Brommerevenement, met een sprint voor brommers en scooters, grasbaanraces en brommerrit.
- Straatfestival Roes / Rûs op 'e Slûs (op de vrijdag na hemelvaartsdag).
- Om de 3 jaar wordt er door Stichting Ferdivedaasje Jobbegea een openluchtspel (in het Fries 'Iepenloftspul') georganiseerd, dat wordt uitgevoerd door de 3 plaatselijke toneelverenigingen. De laatste keer was in 2018, dus de volgende keer is in 2021.
- Dorpsfeest samen met buurdorp Hoornsterzwaag (3e weekend in juni, alleen in de oneven jaren).
- Zomerspelweek Jubbega-Hoornsterzwaag is een spelweek in ze zomervakantie voor kinderen van de basisschoolleeftijd. Er worden hutten gebouwd en versierd, spellen gespeeld en nog veel meer.
- 1x in de 5 jaar is het begin september 5 dagen lang feest in Jubbega, tijdens het Expansie Festival, met tal van evenementen en activiteiten. De laatste keer is net geweest (september 2017), dus voor de volgende keer moet je nog 'even' geduld hebben. Op de Facebookpagina van Expansie Festival 2017 kun je als al dan niet bezoeker geweest zijnde nog nagenieten van die editie, evt. als 'warming up' voor de volgende editie.
- Al sinds 1954 word er jaarlijks eind november een Sinterklaassprookje opgevoerd door eerst alleen leerkrachten maar nu ook met ouders van leerlingen van de 4 basisscholen in Jubbega en Hoornsterzwaag. Een sinterklaascommissie, regisseuse, plaatselijk kunstenaar, bouwploeg, leerkrachten, ouders en vele andere vrijwilligers maken dit mogelijk met bijdragen van de bevolking en het bedrijfsleven (en voorheen ook subsidie van de gemeente). Met veel succes wordt het Sinterklaassprookje nog altijd jaarlijks opgevoerd. In 2019 was de 65e editie.
- Kompenije Rock (op een zaterdag eind november).
- Kompenijster Winterfair (weekend in december).
Terug naar boven- Openluchtzwembad Jubbega, ook wel Us Swimbad, wordt sinds enkele jaren dankzij vrijwilligers in het dorp in stand gehouden.
- It Skoallebôskje is een bosje met een oppervlakte van 0,87 hectare. Het is ontstaan toen na het afgraven van het veen in de 19e eeuw, op de overgebleven heide eikenhakhoutbosjes zijn geplant. Het bosje is aanvankelijk gebruikt voor brandhout en paalhout voor afrasteringen. Het bosje, bestaande uit zomereiken en berken, is sinds 1970 in beheer van Staatsbosbeheer. De J.B. Kanschool heeft het bosje geadopteerd en er een educatief natuurproject van gemaakt. Met het project brengt men de jeugd gevoel en respect voor en inzicht in de natuurlijke omgeving bij.
- In de omgeving van Jubbega en Gorredijk heeft Wetterskip Fryslân in voorjaar 2019 exotische waterplanten in sloten en vaarten verwijderd. Hierbij worden niet alleen de planten in de hoofdvaarten en sloten verwijderd, maar ook de planten in de aangrenzende wateren. Wetterskip Fryslân hoopt met deze aanpak de verdere verspreiding van exotische planten te voorkomen. In september 2018 is Wetterskip Fryslân in Zuidoost-Fryslân begonnen met het verwijderen van de grote waternavel. ‘We zagen dat de exoot dit voorjaar flink is afgenomen, maar bestrijding red je niet in één keer. Vandaar dat we dit nu herhalen’, aldus Jan van Weperen , lid van het dagelijks bestuur van Wetterskip Fryslân. In Zuidoost-Fryslân is het vooral de grote waternavel die wordt bestreden. Deze plant vermeerdert zich razendsnel en vormt ‘dichte tapijten' in het water. Sloten kunnen zelfs volledig worden overwoekerd, waardoor andere planten en dieren worden verdrongen. Ook voor de doorstroming van water heeft de grote waternavel nare gevolgen. Medewerkers van Grienskip voeren de werkzaamheden uit.
De grote waternavel hoort niet in Nederland thuis. Het is een moerasplant die van nature voorkomt in Noord-Amerika. In Nederland is de soort een exoot. Tuincentra mogen de plant niet verkopen. Een jong plantje is echter moeilijk te onderscheiden van de gewone waternavel, waardoor het soms ongemerkt meegaat in plantenbakken van tuincentra. De grote waternavel is niet de enige exotische plantensoort die zich in Fryslân laat zien. Ook soorten als de watercrassula, reuzenberenklauw en waterteunisbloem horen hier niet thuis en brengen grote schade toe. Met de campagne ‘Fryslân Most Wanted’ roept Wetterskip Fryslân inwoners van de provincie op om geen exotische dier- of plantensoorten in de natuur achter te laten door bijvoorbeeld aquariumplanten niet in de sloot, maar in de grijze restafvalcontainer te gooien, zodat de planten vernietigd worden. (bron: Wetterskip Fryslân, mei 2019)
- "Elf mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt hebben in juni 2020 hun diploma in ontvangst genomen na het succesvol afronden van hun BBL niveau 1 opleiding. Voor het tweede jaar op rij heeft een lichting met leerlingen de BBL opleiding Assistent Groene Leefomgeving met succes afgerond. Na een jaar een dag per week in Jubbega in de schoolbanken te hebben gezeten en de rest van de week in Staatsbosbeheer-terreinen aan het werk te zijn geweest, mogen elf leerlingen met trots hun diploma in ontvangst nemen. Het afgelopen jaar zijn zij klaargestoomd om hun kansen op de arbeidsmarkt te vergroten.
Leerwerkschool Jubbega is opgezet door een samenwerking tussen vijf Friese gemeenten, Staatsbosbeheer en het Nordwin college. Daarnaast geven de partijen op deze manier een invulling aan hun maatschappelijke opgave en aan de Participatiewet. De samenwerking, de leerwerkplaats en de rustige werkomgeving maken het tot een succes; het zorgt ervoor dat de leerling zelfvertrouwen krijgt, wat bijdraagt aan de persoonlijke ontwikkeling en de mogelijkheid om kans op werk te vergroten. Het doel van dit initiatief was dat iedereen die meedeed aan de opleiding ook zijn of haar diploma zou behalen. En dat is gelukt. Het heeft voor veel leerlingen niet alleen een diploma opgeleverd; de meesten gaan aan de slag in het werkveld of stromen door naar een MBO niveau 2 opleiding." (bron: Staatsbosbeheer, juni 2020)
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Jubbega, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Algemeen: - Site van en over Jubbega en Hoornsterzwaag.
- Nieuws: - De Oosthoek is een 4-wekelijkse krant voor Jubbega - Hoornsterzwaag en wijde omgeving, oftewel voor de hele Oosthoek van de gemeente Heerenveen. Via een eigen www-adres wás de krant ook online te lezen, maar dat werkt (hopelijk slechts tijdelijk) niet meer.
- Straatnamen: - Straatnamen in Jubbega verklaard.
- Belangenorganisatie: - Plaatselijk Belang Jubbega en Hoornsterzwaag.
- MFG: - Het in 2010 gerealiseerde multifunctioneel gebouw (MFG) De Kompenije heeft maar liefst ca. 25 verschillende groepen gebruikers, waaronder de basisscholen, de BSO en woonzorgcentrum WenWearde.
- Onderwijs en kinderopvang: - Basisschool De Feart. - Basisschool Fan 'e Wiken. - BSO De Kompenije.
- Jongeren: - Jongerencentrum De Stoater.
- Sport: - Volleybalvereniging Wordt Kwiek.
- Korfbalvereniging Wordt Kwiek is opgericht in 1914.
- Voetbalvereniging v.v. Jubbega is opgericht in 1945.
- Hengelsportvereniging De Roodvin is opgericht in 1937.
- Bridgeclub.
- Zorg: - "Voor en door het dorp, dat is de achterliggende gedachte van woonzorgcentrum WenWearde in het hart van Jubbega. Wie intensieve zorg nodig heeft, kan gewoon streekeigen blijven wonen. Bewoners ‘van buiten’ zijn ook van harte welkom, als ze zich thuis voelen bij de Fryske mentaliteit van ‘doch mar gewoan’."
- Veiligheid: - WhatsApp Buurtpreventie Jubbega.
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Jubbega.
Reactie toevoegen