Kapelberg

Plaats
Verdwenen plaats
Halderberge Roosendaal
West-Brabant Baronie en Markiezaat
Noord-Brabant

Kapelberg

Terug naar boven

Status

- Kapelberg is een voomalige buurtschap in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Baronie en Markiezaat, in grotendeels gemeente Halderberge (t/m 1996 gemeente Oud en Nieuw Gastel), deels gemeente Roosendaal (t/m 1996 gemeente Roosendaal en Nispen).

- De buurtschap Kapelberg viel, ook voor de postadressen, grotendeels onder het dorp Oud Gastel, deels onder de stad Roosendaal.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
De streek rond de Kapelberg heette in den beginne Doorlicht, ook wel Deurlecht. In de plannen voor bedrijventerrein Borchwerf II, waar het inmiddels door is opgeslokt, werd de buurtschap zakelijk als ‘Vak F’ aangeduid.

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Kapelberg lag rond de Kapelweg, Jagersweg-Zuid en Deurlechtsestraat. W grenzend aan de A17, O aan de Roosendaalsebaan, Z aan het bedrijventerrein Borchwerf-Noord, N aan de afrit van de A17. De kapel valt onder de gemeente Roosendaal. De buurtschap aan de Kapelweg en de Jagersweg-Zuid viel onder de gemeente Halderberge, de panden aan de Deurlechtsestraat vielen onder de gemeente Roosendaal.

Terug naar boven

Statistische gegevens

Rond 2002 stonden er op de Kapelberg nog ca. 20 huizen (waaronder 8 boerderijen) met ca. 50 inwoners. Nadien zijn ze vrijwel allemaal afgebroken. Nabij de kapel wordt nog 1 pand (antikraak) bewoond.

Terug naar boven

Geschiedenis

Deurlecht of Doorlicht heeft een rijke geschiedenis. Het is zelfs een zelfstandige heerlijkheid geweest met eigen schepenen en een schepenbank. Op de plaats waar de huidige kapel van de Kapelberg werd herbouwd, stond tot circa 1900 een zinken kastje met een Mariabeeldje erin. Het was een pelgrimsoord waar gelovigen een tientje van de rozenkrans baden om verlost te worden van hun koorts. Volgens oude geschriften dateert het ontstaan van deze pelgrimsplaats van de Sint Elisabethsvloed van 1421, toen een schipper Maria beloofde dat hij bij het overleven van dit natuurgeweld op de plaats waar hij aan land zou komen een kapel zou oprichten. Na de bouw van de huidige kapel is de naam van de buurtschap veranderd in Kapelberg. De oude naam vinden we nog terug in het langs de oostelijk van Kapelberg stromende Deurlechts Vaartje, die langs de buurtschap en weg Nieuwenberg loopt.

In 1290 zijn de grenzen afgebakend tussen de baronie van Breda en het markiezaat van Bergen op Zoom. Doorlicht wordt daarbij ook genoemd: “De grenscommissie, welke van Halsteren uit, langs Wouw, de grenzen aanwees, plaatste ook een paal ‘tot Dorlicht’, het meest zuidelijke punt der gemeente Oud-Gastel, ongeveer ter hoogte van den huidigen Kapelberg. De naam is nog over in de Deurlichter Beek, welke kaarten op groote schaal aangeven” (25).

Op de site Kapelberg.com vind je een uitvoerige geschiedenis van de gelijknamige kapel.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- De buurtschap is de afgelopen jaren ten prooi gevallen aan het zich uitbreidende bedrijventerrein Borchwerf (II). Aanvankelijk dreigde naast de woonbebouwing ook de kapel van Kapelberg te worden gesloopt. Gelukkig is de kapel dankij de inzet van Stichting Keerpunt gespaard gebleven, zij het dat deze wel van zijn biotoop is beroofd; de kapel staat nu temidden van een wereldse autoboulevard. Een groter contrast kun je bijna niet bedenken...

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- De kapel aan de Kapelberg - gelegen aan het eind van de lange dubbele bomenrij, direct O van de A17 - dateert uit 1897, is gebouwd door de familie Van Gilse naar een ontwerp van de Roosendaalse architect M. Vergouwen en is een bedevaartsoord dat jaarlijks vooral in de Mariamaand mei nog steeds veel pelgrims trekt. In de kapel branden dan honderden kaarsen, en veel bloemen sieren de kapel met het beeld van Onze Lieve Vrouw in het midden. Tal van uitingen als dank voor verhoorde gebeden waren en zijn er nog te zien. De kapel, sinds 2001 een rijksmonument en in 2009 gerestaureerd, is een opvolger van een eerder verloren gegane kapel.

Veel gelovigen uit de regio gingen vroeger, in de maand mei, dagelijks naar de Kapelberg. “Ik herinner mij dat wij vanuit Kruisland op zondag met de kajotters (zoals leden van de Katholieke Arbeidersjeugd werden genoemd, red.) te voet in marstempo via de Gastelsedijk, die toen nog onverhard was, naar het kapelleke trokken. Een trommelaar zorgde ervoor dat dat allemaal keurig in de maat ging. En het was een drukte van belang”, aldus A. Rooms in (536). In hetzelfde artikel stelt J. Jongmans (79 jaar): “Als kind ging ik met mijn vader en broers en zusters de hele maand mei iedere dag ’s avonds om zeven uur naar de Kapelberg om bij de zeven staties te bidden (de vorm van de kapel is achthoekig, dat gaf mooi gelegenheid om op zeven wanden de zeven smarten van Maria aan te brengen, red.). Bij de oprijlaan tegenover café Kapelzicht stond een kraam. Als wij stil geweest waren, kregen we een halve cent om snoep te kopen, en dat was wat. Wij bewaarden dat halfje ook wel eens voor de terugweg, die we al slootjespringend deden. Op Kalsdonk, bij die oude huisjes net over de spoorweg, stond een pomp. Daar net voorbij was een snoepwinkeltje. Wij kregen er twee bakkesvol of vijf dropjes voor dat halfke.”

Het kapelletje is gewijd aan Onze Lieve Vrouw van Zeven Smarten. In de kapel heeft ook De Zwarte Lieve Vrouw van Roosendaal gestaan. Dat was een verbrand en verkoold Mariabeeld, dat met een witte sluier omgeven was. In 1970 is het uit de kapel verdwenen en nooit teruggevonden. Waar het vandaan kwam, is ook een mysterie. Sommigen denken aan de Sint Elisabethsvloed van 1421. Een bewijs van het bestaan is er in ieder geval uit 1566.

- “Op de hoek van de Jagersweg-Zuid en de Roosendaalsebaan verrees in 1941 op initiatief van kapelaan P. van den Elzen, de latere pastoor van achtereenvolgens Oudenbosch en Oud Gastel, een veldkapelletje van het kaarstype. Dit kapelletje werd toegewijd aan Maria, Koningin van de Vrede. Het was immers oorlog. Het werd op eerste pinksterdag van bovengenoemd jaar op plechtige wijze ingezegend” (40).

- Het kruis aan de Gastelseweg in Roosendaal was een teken dat daar het pad naar de Kapelberg begon.

Reactie toevoegen