Kennemerland

Streek
Kennemerland
Noord-Holland

Kennemerland

Terug naar boven

Status

- De streek Kennemerland beslaat een groot deel van het westen van Noord-Holland. De streek kun je, zoals vaak bij streken het geval is, op meer manieren indelen en begrenzen, afhankelijk van of je door een historische bril kijkt of naar actuele samenwerkingsverbanden.

- Een gebruikelijke bestuurlijke actuele indeling van de gemeenten is als volgt:
Regio Alkmaar, voorheen Noord-Kennemerland: Alkmaar, Bergen, Castricum, Heerhugowaard, Heiloo, Langedijk en Uitgeest (die gemeente viel voorheen onder Midden-);
IJmond, ook wel Midden-Kennemerland: Beverwijk, Heemskerk, Velsen;
Zuid-Kennemerland: Bloemendaal, Haarlem, Heemstede en Zandvoort.

- De politieregio in deze streek is als volgt ingedeeld:
Noord-: Alkmaar, Bergen, Castricum, Heerhugowaard, Heiloo en Langedijk;
Midden-: Haarlem, Bloemendaal, Heemstede en Zandvoort;
IJmond: Velsen, Beverwijk, Heemskerk en Uitgeest;
Zuid-: Haarlemmermeer.

- De gemeenten Alkmaar, Langedijk, Heerhugowaard, en Uitgeest en de voormalige gemeenten Graft-De Rijp en Schermer behoren enkel tot de samenwerkingsregio maar niet tot het oorspronkelijke gebied van Kennemerland en het graafschap. De oorspronkelijk bedoeling was dat deze gemeenten een eigen samenwerkingsverband en streekplangebied zouden gaan vormen onder de naam West-Friesland-West. Later is door de provincie Noord-Holland besloten deze gemeenten samen te nemen met de kustgemeenten, en is de gehele regio Noord-Kennemerland genoemd. Historisch gezien een dwaling, die sterk overeenkomst met de foutieve benaming Kop van Noord-Holland voor Schagen, Niedorp en Warmenhuizen.

De gemeenten Bergen, Castricum en Heiloo zijn geografisch gezien twijfelgevallen. Ze behoorden wel tot het graafschap dat door Holland werd hersticht na verovering van het gebied, zij het dat het gebied van de huidige gemeente Heiloo er slechts gedeeltelijk toe behoorde. Tegenwoordig wordt echter vaak het Noordhollands Kanaal en de Westfriese Omringdijk als grens gehanteerd. Een groot gedeelte van de Zaanstreek heeft ook een periode tot het graafschap Kennemerland behoord. Al heeft het grotendeels bij Holland gehoord.

Terug naar boven

Ligging

Kennemerland vormt het (zuid)westelijke deel van de provincie Noord-Holland. Het gebied strekt zich uit van de Hondsbossche Zeewering tot Zandvoort, van Alkmaar tot Vogelenzang. De begrenzing loopt als volgt: in het westen door de Noordzee, het noorden door de Schoorlse Zeedijk, het oosten door de West-Friese Omringdijk, de ringvaart van de Schermer en de ringvaart van de Haarlemmermeer, in het zuiden door de provinciegrens met Zuid-Holland. (bron: het onder Geschiedenis gelinkte cultuurhistorische rapport van de streek)

Terug naar boven

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van deze streek, kun je terecht bij de volgende instanties en literatuur:

- "Het landschap van Kennemerland vertoont een grote verscheidenheid: uitgestrekte duingebieden, dromerige poldergebieden, prachtige villawijken in Aerdenhout en Bloemendaal, historische steden als Haarlem en Alkmaar. Het is een landschap waar de natuur en de mens samen hun stempel op hebben gedrukt. De ligging van de strandwallen, ontstaan lang voordat de huidige duinen werden gevormd, heeft de plaats bepaald van de huidige steden en dorpen. Ook in de prehistorie werden deze plekken al uitgezocht om te gaan wonen, zoals blijkt uit tal van opgravingen.

Kennemerland is bij archeologen befaamd door de afwisseling van bewoningsfasen en perioden waarin zand en klei in het gebied is afgezet. In de bodem liggen dan ook de verschillende bewoningssporen boven elkaar, afgewisseld met zeeafzettingen. De prehistorische vindplaatsen zijn over het algemeen goed geconserveerd en vormen een belangrijke informatiebron over de verschillende perioden in de Nederlandse prehistorie. In de middeleeuwen was het een dichtbevolkt en strategisch belangrijk gebied. Haarlem was een belangrijk bestuurlijk centrum waar de graven van Holland hun residentie hadden. Bij Alkmaar bouwde Floris V de Nieuwburg en de Middelburg, kastelen die het gebied moesten beschermen tegen de West-Friezen. De adellijke families Egmond en Brederode bouwden kastelen in de binnenduinrand.

Later, na de middeleeuwen, was deze streek de locatie waar de Linie van Beverwijk en de Stelling van Amsterdam werden aangelegd. De invloed van de stad Amsterdam in deze streek dateert al van de 17e eeuw. Rijke kooplieden legden buitenplaatsen aan, die ze per boot of per trekschuit bereikten om bij te komen van het hectische stadsleven. We zouden dit de eerste forensen kunnen noemen, hoewel ze in die tijd nog niet dagelijks op en neer reisden naar de stad. Daarvoor was het vervoer nog niet toereikend. Dit veranderde met de komst van de spoorweg en - later - de tram in de 19e eeuw. Toen konden opeens veel meer mensen zich het buitenleven veroorloven. Er werden bijna geen buitenplaatsen meer aangelegd, het merendeel van deze bevoorrechte lieden vestigde zich in villaparken. De oudste villaparken liggen in Zuid-Kennemerland; het zijn niet alleen de oudste, maar ook nog de mooiste van Nederland.

Het landschap in deze streek is de laatste 150 jaar sterk veranderd. Zoals bij IJmuiden, waar een rustig duingebied veranderde in een dynamisch woon- en industriegebied. En rondom Haarlem, waar het oorspronkelijke agrarische landschap geheel door villaparken en andere stedelijke uitbreidingen is overvleugeld. Cultuurhistorische blikvangers in de streek: buitenplaatsen; villaparken; Noordzeekanaal; kleinschalig polderland; Berger- en Egmondermeer; dijken; Schulpvaarten; de steden Haarlem en Alkmaar; Spaarndam; de Schepelenberg; het heilige landschap bij Egmond-Binnen." Aldus het inleidende hoofdstuk van het rapport Historische geografie van het Kennemerland (door het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Bureau Lantschap, auteur A.J. Haartsen).

- "Het in 1930 opgerichte Historisch Genootschap Midden-Kennemerland (HGMK) houdt zich bezig met de geschiedenis van het grondgebied van de gemeenten Beverwijk, Heemskerk en Velsen. Het genootschap zet zich in om de geschiedenis van dit gebied onder de aandacht te brengen en levend te houden. Dat doen we onder andere door: lezingen en excursies; wekelijkse inloop op woensdag en donderdag in het Huis van Geschiedenis (Noorderwijkweg 2a in Beverwijk); uitgeven van historische publicaties, waaronder het jaarlijkse ledenbulletin met daarin artikelen over de regionale geschiedenis en drie keer per jaar een nieuwsbrief; het verzamelen van beeld- en kaartmateriaal; financiëel ondersteunen van het - in de volgende alinea vermelde, red. - museum. Het genootschap telt ruim 800 leden. Binnen het genootschap is een aantal werkgroepen actief, waaraan de leden kunnen deelnemen. Het betreft de werkgroepen Monumenten, Paleografie, Fotografie en Redactie. Word lid van HGMK voor maar €17 per jaar. Je krijgt dan 3x per jaar een Nieuwsbrief, 1x per jaar een Ledenbulletin, je hebt gratis toegang tot het hiervoor vermelde museum, je krijgt korting op boeken en publicaties, en kunt deelenemen aan een of meer van de genoemde werkgroepen."

- Museum Kennemerland is gevestigd in Beverwijk en specialiseert zich met name in het grondgbied van deze gemeente en de buurgemeenten Heemskerk en Velsen.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- "Drinkwaterbedrijf en natuurbeheerder PWN beheert in opdracht van de Provincie Noord-Holland ruim 7.300 hectare duingebied, waaronder het Noordhollands Duinreservaat. Het Noordhollands Duinreservaat is een van de grootste natuurgebieden in ons land. Het gebied strekt zich uit langs de kust van Midden- en Noord-Kennemerland, van de terreinen van Tata Steel bij Wijk aan Zee in het zuiden tot de Schoorlse Duinen in het noorden. Het gebied is zo'n 20 kilometer lang en gemiddeld 2,5 km breed, met een oppervlakte van 5.300 hectare. Het gebied omvat duinen, strand, binnenduinrandbossen met veel reliëf en enkele kleinere natuurgebieden. In het Noordhollands Duinreservaat komen veel bijzondere plant- en diersoorten voor. Dit heeft alles te maken met de uitgestrektheid en afwisselende begroeiing. Ook de hoogte, de vochtigheid, het kalkgehalte en het menselijk gebruik in het verleden hebben gezorgd voor een grote verscheidenheid aan soorten. In de glooiende duinen en aangrenzende bossen van Noord-Holland kun je heerlijk wandelen, fietsen en paardrijden. Er ligt een uitgebreid net aan paden.

In het Noordhollands Duinreservaat heb je een duinkaart nodig. PWN is een organisatie zonder winstoogmerk, maar wij ontvangen geen subsidies voor natuurbeheer. Daarom zijn we erg blij met iedereen die actief bijdraagt aan de beheerkosten. Elke verkochte kaart draagt rechtstreeks bij aan het beheer én behoud van de duinen. Zo kunnen wij nu - en later ook onze (klein)kinderen - van de duinen blijven genieten. Help ons de natuur te beschermen. De duinen zijn mooi maar kwetsbaar. Als beheerder willen we zoveel mogelijk mensen laten genieten van deze waardevolle, unieke natuur. Nu en in de toekomst. Soms moeten wij de natuur daarbij een handje helpen en altijd moeten wij haar beschermen. Dat is zelfs wettelijk zo bepaald. Daarom hanteren wij een aantal toegangsregels en vragen je om deze in acht te nemen wanneer je het duingebied bezoekt. - Neem hier een kijkje in het duin vanuit je stoel. Heden en verleden. Meer weten over de geschiedenis en de ontwikkeling van het Noordhollands Duinreservaat? Op Duinenenmensen.nl kun je specifieke informatie vinden over de deelgebieden van het NHD, de natuur die hier voorkomt en over de duinbewoners van vroeger en nu."

"PWN beheert ruim 7.300 hectare in het Noordhollands Duinreservaat en de Kennemerduinen. Aan deze mooie, omvangrijke taak leveren 450 vrijwilligers een onmisbare bijdrage. Ze verzamelen bijvoorbeeld gegevens over de aanwezige flora en fauna, controleren hekken, gidsen of helpen bij het creëren van stuifplekken. Daarbij zijn ze ook nog belangrijke ambassadeurs voor de natuur. De vele vrijwilligers bewijzen PWN een dienst van onschatbare waarde. Daarvoor verdienen ze alle lof. Ze nemen het werk van betaalde krachten niet over, maar verrijken het beheer van de duinterreinen. Ook in en rond de bezoekerscentra zijn ze actief, bijvoorbeeld als gastheer of -vrouw of als rondleider van schoolklassen en andere groepen die zo meer te weten komen over de duinnatuur. Zo vormen zij meteen een verbindende schakel met de omgeving. Interesse? PWN plaatst regelmatig vrijwilligersvacatures."

- "Veel natuurliefhebbers worden tijdens een bezoek aan een duingebied blij van al het groen. Leg dan maar eens uit dat al dat groen niet altijd betekent dat de natuur sterk en gezond is. Esther Rommel, gedeputeerde Natuur van de provincie Noord-Holland: “Ik dacht ook altijd: lekker groen, dat ziet er goed uit. Totdat een ecoloog je wijst op details en typische eigenschappen die horen bij een duingebied. Dan kijk je toch met een andere blik." In juni 2020 bezocht Esther Rommel het Noordhollands Duinreservaat aan de kust van Midden- en Zuid-Kennemerland. Het doel? Zien wat het effect van stikstof is op de natuur. Én wat de effecten zijn van maatregelen om de gevolgen van stikstofneerslag te herstellen. Rommel: “PWN is expert in natuurbeheer, maar ik wil zelf ook goed uit kunnen leggen wat we in natuurgebieden doen, en vooral waarom we het doen.”

Stikstof. Stikstof kun je niet zien, maar de effecten in de natuur wél. De natuur groeit langzaam dicht met gras, struiken en bomen. Stikstof zorgt voor een voedselrijke grond, terwijl in de duinen juist veel planten en dieren voorkomen die uitstekend overweg kunnen met voedselarme, schrale grond. De duinen zijn vitaal, maar hebben op sommige plaatsen hulp nodig om het effect van teveel stikstof in de bodem op te lossen. Het is als een lichaam dat je in balans wilt houden. Een keertje zondigen is niet erg, maar wie structureel eenzijdig eet, zal zien dat de gezondheid achteruit gaat. Met de jaren hoopt de hoeveelheid stikstof in onze natuur zich verder op. Het is daarom belangrijk om maatregelen te nemen om duinplanten, zoals het duinviooltje en de duinparelmoervlinder, te behouden." (bron en voor nadere informatie zie het artikel 'Gezonde duinen: dat is waar we het voor doen' van PWN, juni 2020)

- "Bezoekerscentrum De Hoep in Castricum is hét vertrekpunt voor een bezoek aan het Noordhollands Duinreservaat. Het bezoekerscentrum ligt op een van de mooiste plekken van Noord-Holland. Je komt er alles te weten over het zuiveren van water en de duinen van Kennemerland. Je kunt hier ook vergaderen. De Hoep organiseert het hele jaar door activiteiten en excursies, ook speciaal voor kinderen. Wij helpen je graag bij het uitstippelen van een tocht langs bijzondere plekjes in de duinen, zoals de vogelkijkhut en de waterbel. In de Hoeptuin zie je hoe het duinlandschap is ontstaan, met zijn bijzondere diersoorten en unieke bomen- en plantengroei. Er is een vlindertuin, waterpoel en vogelobservatiewand. Bij de balie zijn rugzakjes verkrijgbaar voor een speurtocht door de tuin."

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in de streek Kennemerland, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Kennemerland (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Nieuws: - Nieuws uit Kennemerland op de site van het Noordhollands Dagblad.

- Fauna: - Groei & Bloei is een vereniging van hobbytuiniers. In de wintermaanden organiseren ze inspirerende lezingen over allerlei aspecten van het tuinieren. Vanaf het voorjaar staan er leuke excursies op het programma: bezoeken aan mooie privétuinen in de buurt en dagtochten naar bijzondere tuinen en kwekers in andere delen van het land. Ook is er elk jaar een groepsreis naar het buitenland. Verder organiseren ze workshops bloemschikken en plantenruilbeurzen. Ze richten zich vooral op siertuinen, maar ook moestuiniers komen aan hun trekken. De meeste activiteiten zijn alleen bestemd voor leden, maar de lezingen in het winterseizoen zijn vaak ook toegankelijk voor niet-leden. Groei & Bloei heeft in de regio afdelingen genaamd Zuid-Kennemerland, idem Midden-, De Egmonden en Bergen. Die afdelingen kun je op deze kaart vinden.

- Veiligheid en gezondheid: - Bij een brand, ongeluk of ramp in de regio coördineert Veiligheidsregio Kennemerland (VRK) de inzet van brandweer, ambulance, politie, gemeente(n) en andere betrokkenen. - In de VRK zijn 3 duikposten actief: Haarlem, Velsen en Nieuw-Vennep, die 24 uur per dagen, 7 dagen per week paraat staan. Op hun Facebookpagina vind je actualiteiten over de 3 duikteams, zoals verslagen van uitrukken, oefeningen en andere activiteiten die ze op en onder water meemaken.

- GGD Kennemerland bewaakt, beschermt en bevordert de gezondheid van de ruim half miljoen inwoners van deze Veiligheidsregio.

- Bedrijfsleven: - De bekendste Bollenstreek is natuurlijk die rond Hillegom en Lisse, maar ook verder naar het noorden tot in de Kop van Noord-Holland zijn veel bollenkwekers actief. Tussen deze gebieden in ligt het Kennemerland, waar ook veel bollenteeltbedrijven zijn te vinden. Grootschalige bedrijven zowel als kleinere bedrijven die zich op de teelt van bijzondere bolgewassen richten. Een aantal bedrijven houdt zich, naast de teelt, ook bezig met het broeien van bollen. Het werkgebied van KAVB* Kring Kennemerland is de streek ten noorden van het Noordzeekanaal en omvat de streek langs de kust tot en met Bergen. Naast allerlei belangenbehartigingsactiviteiten organiseert de kring in de winter ook tulpenkeuringswedstrijden, waarvoor altijd veel belangstelling is.
* Koninklijke Algemeene Vereeniging voor Bloembollencultuur.

Reacties

(2)

Geachte redactie,

Heeft u ook een nieuwsbrief?
Vriendelijk dank.

Als u de redactie van deze site, Plaatsengids.nl, bedoelt: vooralsnog hebben wij geen nieuwsbrief. Vanwege onze beperkte menskracht (2 redacteuren) hebben wij al onze tijd nodig om de 7.000 pagina's op deze site inhoudelijk af te maken (doel: eind 2021 gereed). Daarna is het 'alleen nog' bijhouden op actuele ontwikkelingen m.b.t. bijv. restauraties, bezienswaardigheden, natuurgebieden, recreatiemogelijkheden, evenementen en dergelijke. Daar zouden wij de mensen dan van op de hoogte kunnen stellen middels een nieuwsbrief of Facebook. Maar vooralsnog ligt onze focus dus op het inhoudelijk afmaken van de pagina's. Als u doelt op een instantie die wij op deze pagina, Kennemerland, vermelden, dient u de instantie in kwestie te mailen.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen