Mooiste dorp van Nederland

Van de ca. 2.500 dorpen in ons land zijn er natuurlijk heel veel als 'mooi' te kwalificeren. Daarnaast verschillen smaken nogal. Wat de een mooi vindt, vindt een ander niet mooi. Of de een houdt meer van een bosrijke omgeving en de ander meer van een waterrijke of heuvelachtige omgeving. Daarom hebben enkele jury's een lijst met criteria opgesteld, om te kunnen 'wegen' wat de mooiste dorpen onder de mooie dorpen zijn. Omdat er zowel in 2019 als 2020, door twee verschillende instanties, een 'wedstrijd' is georganiseerd met betrekking tot dit thema, hebben we sinds 2020 twee 'mooiste dorpen van Nederland':

In 2019 liet Weekbad Elsevier een jury van deskundigen een shortlist van de mooiste dorpen uit heel Nederland beoordelen op uiterlijke schoonheid. Het Groningse dorp Niehove kwam daarin naar voren als meest fotogenieke dorp, dat ‘uitzonderlijk gaaf en intact is’ en het authentieke karakter heeft behouden. Per provincie was een mooist bevonden dorp van die provincie genomineerd. Het dorp streefde dus de elf dorpen uit de andere provincies voorbij. Voor nadere informatie zie de link.

Vervolgens organiseerde de ANWB in 2020 een verkiezing in dit kader: "In 2020 was het de eerste keer dat de ANWB de verkiezing 'Mooiste dorp van Nederland' organiseerde, maar niet de eerste keer dat de ANWB de Nederlandse dorpen onder de aandacht brengt. In 1990 verscheen al een dikke pil genaamd 'Dorpen in Nederland', waarin 250 dorpen en stadjes werden beschreven. Dit keer, 30 jaar later, vroegen we de ANWB-leden en Kampioen-lezers om hulp. En die kregen we: 30.000 mensen stemden op een van de 40 dorpen van de longlist of droegen hun eigen favoriete dorp aan. Zo ontstond een lijst met de 50 mooiste dorpen van Nederland. Dorpen die stuk voor stuk het bezoeken waard zijn! Dit zijn ze:

- Groningen: - Garnwerd, - Middelstum, - Niehove, - Winsum, - Zoutkamp.
- Fryslân: - Hegebeintum, - Hollum, - Oost-Vlieland, - Schiermonnikoog, - Warstiens.
- Drenthe: - Frederiksoord, - Gees, - Havelte.
- Overijssel: - Giethoorn, - Oud-Avereest.
- Flevoland: - Urk.
- Gelderland: - Acquoy, - Hoog-Soeren, - Neerijnen, - Oosterbeek, - Vorden, - Spijk.
- Utrecht: - Lage Vuursche, - Linschoten, - Loenen aan de Vecht, - Renswoude.
- Noord-Holland: - Bergen, - Broek in Waterland, - De Rijp, - Laren, - Middenbeemster, - Zaandijk.
- Zuid-Holland: - Abbenbroek, - Maasland, - Noordeloos, - 't Woudt.
- Zeeland: - Dreischor, - Nisse, - Noordgouwe, - Wemeldinge.
- Noord-Brabant: - Hilvarenbeek, - Moergestel, - Oisterwijk.
- Limburg: - Elsloo, - Griendtsveen, - Kessel, - Noorbeek, - Oud-Valkenburg, - Steyl, - Vijlen.

Een stemming leidde tot de volgende Top 5: Elsloo (LB), Oisterwijk (NB), Hollum (FR), Winsum (GR) en Urk (FL). De jury (bestaande uit: Wim Daniëls: cabaretier en auteur, Jaap Evert Abrahamse, architectuurhistoricus en onderzoeker bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en Marieke Haafkens, ANWB Eropuit, route-expert) reisde vervolgens het hele land door om de dorpen te bezoeken en te beoordelen op authenticiteit (echt dorp of museum?), ruimtelijke samenhang (dorp met duidelijke kern?), levendigheid: winkels, kroegen, markt, dorpsplein, monumenten en in het oog springende gebouwen, verhouding bebouwing/groen en recreatief aspect: wat kun je er zien/doen? Na uitvoerig juryberaad - en fikse discussies - koos de jury Winsum (Groningen) als allermooiste.

'Een levendig dorp met de voorzieningen van een kleine stad, heerlijke straatjes om doorheen te dwalen, twee kerken, twee molens en dat schitterende Winsumerdiep, een blauwe ader door de bebouwing. Een prachtdorp!', aldus de jury. Dit waren de motivatis van de jury: 1. Het Winsumerdiep en het haventje geeft sjeu aan het dorp en lijmt de verschillende dorpsgedeelten (Winsum en Obergum) mooi aan elkaar. 2. Het dorp toont een gelaagdheid in bouwstijlen: hereboerderijen uit de 17e en 18e eeuw, een 19e-eeuwse stationsstraat, Amsterdamse School-architectuur, moderne bungalows uit de periode na de Tweede Wereldoorlog. 3. Het dorpsleven is écht, met een ‘stads’ winkelaanbod en goeie kroegen. 4. Het centrum is gemoedelijk met die smalle straatjes waaraan een mix aan beeldbepalende gebouwen staat. Van bruggen en molens, tot kerken en dorpshuizen. 5. 59 rijksmonumenten en 4 gemeentelijke monumenten. Op 20 augustus 2020 heeft ANWB-directeur Frits van Bruggen het dorp in het zonnetje gezet tijdens een feestelijk huldiging ter plaatse.

Ga de dorpen zelf bekijken! Tijd om er zelf op uit te gaan en die parels van Nederlandse dorpen te ontdekken. Dat kan bijvoorbeeld door een route te fietsen of wandelen, of het boek te kopen waarin de Top 50 wordt besproken. Boek: 'De allermooiste dorpen van Nederland'. Terpdorpen, lintdorpen, dijkdorpen, kerkdorpen, ringdorpen en een bergdorpje. Samen met de lezers van de Kampioen selecteerden we de 50 allermooiste dorpen. Aan de hand van prachtige foto’s, historische achtergronden, praktische informatie, lokale gewoontes, regionale gerechten, en verhalen van of over dorpsbewoners presenteren we deze uitverkoren dorpen in het lijvige boek 'De allermooiste dorpen van Nederland'. Fietsen en wandelen. De meeste dorpen van de Top 50 worden aangedaan door een fiets- of wandelroute (in het boek vind je hiervan een overzicht, je kunt ook kijken op Fietsroutes of Wandelroutes). Deze routes voeren door de Top-5 dorpen: - Wandelroute Winsum; - Wandelroute Elsloo; - Fietsroute Urk; - Ameland fietsroute en Ameland wandelroute; - Fietsroute Oisterwijk." (bron: ANWB)