Kleaster Anjum

Plaats
Buurtschap
Waadhoeke
Fryslân

kleaster_anjum_plaatsnaambord.jpg

Het piepkleine Kleaster Anjum was tot 1963 formeel nog een dorp, en is sindsdien een buurtschap van het dorp Berltsum. Gezien de langgerekte, dunbebouwde lintbebouwing heeft het plaatsje geen 'bebouwde kom' en daarom witte borden.

Het piepkleine Kleaster Anjum was tot 1963 formeel nog een dorp, en is sindsdien een buurtschap van het dorp Berltsum. Gezien de langgerekte, dunbebouwde lintbebouwing heeft het plaatsje geen 'bebouwde kom' en daarom witte borden.

kleaster_anjum_buurtschapsgezicht.jpg

Zoals veel Friese buurtschappen is ook Kleaster Anjum een oase van rust en ruimte

Zoals veel Friese buurtschappen is ook Kleaster Anjum een oase van rust en ruimte

kleaster_anjum_boerderij_kopie.jpg

Boerderij in buurtschap Kleaster Anjum

Boerderij in buurtschap Kleaster Anjum

kleaster_anjum_informatiepaneel_kopie.jpg

Een intrigerende plaatsnaam als Kleaster Anjum roept bij de voorbijganger natuurlijk vragen op. Ter plekke wordt hij op zijn wenken bediend, want op dit informatiepaneel in de buurtschap wordt toegelicht hoe deze vork in de steel zit.

Een intrigerende plaatsnaam als Kleaster Anjum roept bij de voorbijganger natuurlijk vragen op. Ter plekke wordt hij op zijn wenken bediend, want op dit informatiepaneel in de buurtschap wordt toegelicht hoe deze vork in de steel zit.

Kleaster Anjum

Terug naar boven

Status

- Kleaster Anjum is een buurtschap* in de provincie Fryslân, gemeente Waadhoeke. T/m 2017 gemeente Menameradiel.
* Gezien de geringe omvang van het plaatsje plus het ontbreken van een kerk en kern, is het eigenlijk al eeuwenlang een buurtschap. Toch heeft het tot 1963 nog de status van zelfstandig dorp gehad.

- De buurtschap Kleaster Anjum valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Berltsum.

- De buurtschap Kleaster Anjum ligt buiten de bebouwde kom en heeft daarom witte plaatsnaamborden.

Terug naar boven

Naam

In het Nederlands
Klooster Anjum. Overigens is de plaatsnaam officieel Friestalig.

Oudere vermeldingen
Anjum, Aanjum, Anyjum. De naam van het dorp waar in het midden van de 13e eeuw een klein klooster, Maria's Berg, wordt gesticht, komt slechts een enkele keer in de archieven voor en kan moeilijk worden gescheiden van die van het ter plekke gestichte klooster dat, zoals alle andere kloosters in Fryslân, in 1580 werd opgeheven. De naam (van het dorp) wordt voor het eerst in 1275 als Aninghum aangehaald. Er zijn veel, soms moeilijk te begrijpen spellingen (van de kloosternaam) zoals Avighnon uit 1326 (lees: Anighen) en Gaemmynghum (1338). De variant Aninghen (1423) is herkenbaarder en dat geldt zeker voor Aenyem uit 1478. Geleidelijk ontwikkelt de naam zich tot de huidige variant. De toevoeging 'Klooster' komt vanaf het midden van de 19e eeuw voor, maar ontbreekt op kaarten uit het begin van de 20e eeuw. Op recente kaarten staat de toevoeging 'Kleaster'. Omdat in de gemeente Dongeradeel ook een dorp Anjum bestaat, leidt/leidde dat nog weleens tot verwarring. Vandaar wellicht de toevoeging 'Kleaster'?

Naamsverklaring
De naam gaat terug op een samenstelling met de familienaam Aninga die is afgeleid van de persoonsnaam Ane of Anne, als verscholen eerste bestanddeel. Het element heem is het tweede. Het woord kleaster, 'instelling waar mannen of vrouwen, die zich uit de maatschappij hebben teruggetrokken om een aan God gewijd leven te leiden volgens bepaalde voorschriften', is later voor de oude naam geplaatst.(1)

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Kleaster Anjum ligt rond de gelijknamige weg (= de weg tussen Ried en Berltsum), NO van Franeker, ZW van Berltsum. De buurtschap grenst in het N aan de waterloop het Berltsumer Wiid, die in het Z overgaat in De Ried. De buurtschap omvat een 3 km lange lintbebouwing van boerderijen en woonhuizen.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Kleaster Anjum 7 huizen met 60 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 20 huizen met ca. 50 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Kleaster Anjum ontleent zijn bestaan aan het klooster van de Reguliere Kanunniken Maria's Berg, ook wel Sanctea Marienberg. Het klooster is omstreeks 1256 gesticht en is afgebroken na de Reformatie, rond 1580. In 1572 is het klooster nog misbruikt door de Spanjaarden, want toen "had een gedeelte van het Spaansche krijgsvolk veelal zijne legerplaats in dit klooster, waaruit het dan gedurig in de omstreken roof, moord en plundering aanrigtte", aldus (2).

De familie Lauta uit buurdorp Wier heeft er mede aan bijgedragen dat het klooster Anjum kon worden gesticht. De familie heeft grote stukken land aan het klooster geschonken, in de verwachting dat de missen die in ruil daarvoor voor hen gelezen zouden worden, zouden bijdragen tot een plek in het hiernamaals en daarmee "eeuwige vrede voor de ziel". (bron)

Zoals veel Friese buurtschappen is ook Kleaster Anjum een oase van rust en ruimte. Sommige oude boerderijen hebben zich in de loop der tijd ontwikkeld tot moderne boerenbedrijven.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van deze buurtschap, kun je terecht bij de volgende literatuur:

- In het (Friestalige) artikel 'It kleaster Anjum en syn oergong nei Windesheim yn 1439' (verschenen in de publicatie 'Speculum Frisicum. Stúdzjes oanbean oan Philippus H. Breuker', pag. 23-44, uitg. Fryske Akademy, 2001) reconstrueert J.A. Mol de opkomst, ontwikkeling en ondergang van het klooster Anjum. Via de link is het artikel ook online te lezen.

- In 2006 is het boek 'Kleaster Anjum: skiednis fan it kleaster Mons Sanctae Mariae, 1256-1580 : it kleaster en de kleasterpleatsen' verschenen (157 pag., auteur A. Douma).

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- De algemene regel is dat op een erftoegangsweg gefietst en gewandeld mag worden, dus ook op de Gernierswei en Koekoeksleane in Berltsum. Daarom zijn in 2014 alle verbodsborden bij deze wegen weggehaald. De kans op een fietsongeval is ook verkleind door het afnemen van de maximumsnelheid tot 60 kilometer per uur, evenals de kans op eenzijdige ongevallen met gemotoriseerde voertuigen. Dus ook verminderde kans op (blijvend ) letsel, minder schade aan openbare eigendommen en hoge kosten van hulpdiensten. Zo waren in Kleaster Anjum en op de Gernierswei op beide wegen in voorgaande jaren gemiddeld 6 á 10 eenzijdige verkeersongevallen per jaar. In 2014 zijn in de buurtschap geen eenzijdige ongevallen geregistreerd door de afname van de snelheid. Veel eenzijdige ongevallen werden veroorzaakt door te hoge snelheid en dat is nu gewijzigd door de herinrichting met verkeersremmende asfaltstroken.

Toch hangt de verkeersveiligheid en het veiligheidsgevoel van de fietser niet alleen af van de snelheid van de gemotoriseerde voertuigen. Er zijn nog meer factoren waardoor veel ongevallen in Kleaster Anjum en op de andere genoemde wegen in het verleden bepaald zijn: Het grote aantal verkeersbewegingen; ca. 220 tot 450 verkeersbewegingen per uur in de spitstijden op verschillende gedeeltes van de Gernierswei. De voertuigen komen elkaar voortdurend tegen en de fietser voelt zich gelet op de indrukwekkende aantallen niet veilig op de Gernierswei/Koekoeksleane op drukke tijdstippen. Uit landelijke normen blijkt dat op deze gedeeltes van de Gernierswei per dag 2200 á 4500 voertuigen tijdens werkdagen voorbijgaan. De norm voor een fietspad is 1500 verkeersbewegingen. Hieruit blijkt dat gelet op de verkeersdrukte de Gernierswei gemakkelijk voor een fietspad in aanmerking zou komen.

De grootte van de voertuigen; de Gernierswei en Koekoeksleane zijn doorgaande wegen voor al het regionale vracht-, landbouw- en ander bedrijfsverkeer, al dan niet met aanhanger. Indrukwekkende grote voertuigen als kwetsbare doelgroepen (ouderen, kinderen, mensen met een beperking etc.) op deze weg fietsen of wandelen. Het opnieuw inrichten van de Gernierswei tot een 60-kilometerweg is dus een gedeeltelijke oplossing van het hele verkeersprobleem, maar wel heel belangrijk. Voordeel is wel dat er weer legaal gefietst en gewandeld mag worden op de Gernierswei en Koekoeksleane zonder dat er (een kans op) een boete betaald hoeft te worden. Een verbeterde verbinding voor langzaam verkeer door Noordwest Friesland is ook een hele verbetering voor de regio. (bron: Fietsersbond Fryslân, 2015)

Reactie toevoegen