Kolhorn is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek West-Friesland, gemeente Hollands Kroon. T/m 1989 gemeente Barsingerhorn. In 1990 over naar gemeente Niedorp, in 2012 over naar gemeente Hollands Kroon.
- Kolhorn is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek West-Friesland, gemeente Hollands Kroon. T/m 1989 gemeente Barsingerhorn. In 1990 over naar gemeente Niedorp, in 2012 over naar gemeente Hollands Kroon.
- Onder het dorp Kolhorn vallen ook de buurtschappen De Strook en Lutjekolhorn.
Terug naar bovenIn het West-Fries
Klorre, Klorn.
Oudere vermeldingen
1518 Kolhoiren, 1573 en 1575 Colhorn, 1612 Colhoorn, 1629 Kolhorn.
Naamsverklaring
Wel verklaard als een samenstelling van kold 'koud' en horn 'uitspringende bocht, hoek', en dan 'de koude hoek'. Hiertegen spreekt dat de overgang van kold naar koud in Holland al in het begin van de 13e eeuw aanwijsbaar is, maar oude vormen met kold (met -d) en koud ontbreken volledig. Misschien schuilt in het eerste deel het in onbruik geraakte kol 'top, kop, hoogte', in Noord-Hollandse veldnamen als Zaans 't Kol, Wierings 't Kolke, in Assendelft 1600 De colle veentges en te Oostzaan 1742 't kol acker. Een persoonsnaam Kol(e) is niet waarschijnlijk.(1)
Kolhorn ligt O van Schagen, NO van Barsingerhorn.
Terug naar bovenIn 1840 heeft het dorp Kolhorn 110 huizen met 551 inwoners. Tegenwoordig omvat het dorp ca. 450 huizen met ca. 1.100 inwoners.
Terug naar boven"In 1494 wordt er al melding gemaakt van het dorp. Pas vanaf het laatste kwart van de 16e eeuw, 1575, zien we de naam van de plaats op de kaarten verschijnen. De inwoners hielden zich in de 17e 'gouden' eeuw voornamelijk bezig met de scheepvaart, vooral met de overslag van goederen uit grote zeeschepen op kleinere schepen die door geringere diepgang de handelswaar zoals hout, turf, rogge, pek, zout, verder over de Zuiderzee of binnenwateren Holland in brachten. Kolhorn was ook een vissersplaats.
In de 17e en 18e eeuw namen inwoners deel aan de walvisvangst. De ansjovisvisserij bracht het dorp welvaart tussen 1900 en 1930. Met de Staverse (uit Stavoren) jol, ook wel ansjovisboot genoemd, kon begin 20e eeuw met succes op ansjovis in de nog zoute Zuiderzee worden gevist. De vissers hielden zich ook bezig met de vangst van wier oftewel zogeheten zeegras. Dit zeegras werd op grootschalige wijze gebruikt als bouwmateriaal voor de aanleg van dijken. Grote delen van de Westfriese Omringdijk hebben wier als oudste kern. Wier werd na droging, uitspoelen en wederom droging, ook toegepast als dakbedekking, vulmiddel voor meubel en matras en zelfs als basismateriaal voor winning van jodium. Kolhorn was vooral ook een overslagpunt voor turf.
Turf was sinds de middeleeuwen een populair en relatief goedkope brandstof, die pas in de 19e eeuw vervangen werd door gas, antraciet (kolen) en olie. De in Kolhorn aanwezige turfschuren, ook wel kolenboeten genoemd, dienden om de vanuit de noordelijke provincies aangevoerde brandstof turf (en later ook andere brandstof) in op te slaan; wellicht hebben ze ook dienst gedaan als opslagplaats voor wier oftewel zeegras. In tegenstelling tot de woonhuizen staan de turfschuren niet achter en onder aan de dijk, maar er bovenop. De schuren konden worden gevuld vanaf de dijkzijde; zij werden weer leeggehaald aan de andere lage zijde waar zich ook laad- en losplaatsen bevonden." (bron: site van de Nachtmarkt)
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Kolhorn, kun je terecht bij Museum De Turfschuur, een klein en overzichtelijk museum, gelegen aan de oude West-Friese Omringdijk. "In het museum kun je van alles zien en beleven over de strijd van de provinciale en plaatselijke bevolking om het hoofd letterlijk en figuurlijk boven water te houden. Daarnaast wordt uitgebreid aandacht besteed aan de veranderingen in het landschap in Noord-Holland en West-Friesland in het bijzonder. Met een originele 4-delige maquette en een korte videopresentatie krijg je een goed beeld van 1000 jaar strijd tegen het water en de ontwikkeling van het landschap. Van zeegaten en waddenkust, verdronken dorpen en de Zuiderzee, tot vruchtbare polders. Door middel van foto’s en bijzondere voorwerpen maak je kennis met de gevarieerde maritieme geschiedenis van het dorp en de meekrapproductie in de 19e-eeuwse polders Waard en Groet.
Kolhorn was van oorsprong (ca 1350) een overslaghaven voor Schagen. In de loop der eeuwen ontwikkelde het dorp zich als havenplaats voor achtereenvolgens walvisvaarders, lichterschippers, turfschippers, zeevissers en Zuiderzee/IJsselmeervissers. In het museum laten wij stukjes van die geschiedenis zien, met het accent op de ansjovisvisserij. Met de drooglegging van de Waard- en Groetpolder in het midden van de 19e eeuw ontstond een groot akkerbouwgebied. Meekrap bleek een product dat goed groeide op de nog ziltige grond. Bovendien hielp de meekrap de klei geschikt te maken voor de teelt van andere gewassen. In het museum laten we meer zien over de teelt en het gebruik van meekrap. En als het museum gesloten is kunt u natuurlijk altijd een wandeling maken door ons mooie dorp. Aan de buitenzijde van het museum hangt een vitrine waar je met je smartphone maar liefst drie verschillende audiotours kunt downloaden."
Terug naar boven- "In de historische, sfeervolle omgeving van het dorp Kolhorn hebben BPD | Bouwfonds Gebiedsontwikkeling en Kuin BV 55 nieuwbouwwoningen gerealiseerd. Een bijzonder woonproject met respect voor de geschiedenis. Diversiteit aan woningen. De nieuwe wijk Nieuw Colhorn biedt voor ieder wat wils. Van een rijwoning tot een vrijstaande woning met ruime tuin. Het zijn stuk voor stuk prachtige lichte woningen. Met hun ligging rond de nieuwe haven van het dorp staat dit garant voor veel woonplezier. Tijdspad bouw Nieuw Colhorn. Aan de noordzijde van de haven is het 1e deel met 17 woningen - rijwoningen en tweekappers – in november 2016 opgeleverd. De 12 tussenwoningen van fase 2 zijn in december 2018 opgeleverd. De laatste fase van de nieuwbouwwijk betreft fase 2B met 18 rijwoningen, 4 tweekappers en 4 vrijstaande woningen. Deze fase is mei 2020 opgeleverd. Met deze laatste fase is het project Nieuw Colhorn volledig afgerond." (bron: BPD) De verkoop van de woningen "ging als een speer", aldus dit artikel in het Noordhollands Dagblad d.d. 7-8-2018.
- Beheersverordening Kolhorn, Barsingerhorn en Haringhuizen (2013).
Terug naar boven- Kolhorn heeft 22 rijksmonumenten.
- Kolhorn was ooit een vissersdorp, dat aan de Zuiderzee lag. Door de inpoldering van het Wieringermeer ligt het dorp nu midden in het Noord-Hollandse landschap. Het uiterlijk van een vissersdorp is echter blijven bestaan. De afgelopen jaren zijn de huizen en gebouwen schitterend gerestaureerd. Alleen daarvoor al is het dorp een bezoek waard.
- "Stichting Oud Kolhorn heeft ten doel het cultureel erfgoed van het dorp te beschermen en zorg te dragen voor het behoud van de historische identiteit van het dorp. De stichting tracht dit doel onder meer te bereiken door: a. zich bezig te houden met het behoud en de versterking van elementen met een cultuurhistorische waarde bij planvormingprocessen; b. het geven van adviezen die voor de verwezenlijking van de doelstelling bevorderlijk kunnen zijn; c. het verstrekken van informatie in alle mogelijke vormen aan een zo breed mogelijk publiek op het gebied van het culturele erfgoed van het dorp; d. stimulerend op te treden bij restauratie en instandhouding van onroerend goed binnen het in 1986 door de overheid ingestelde Rijksbeschermd Dorpsgezicht, onder meer door het verstrekken van subsidies;
e. het in eigendom verwerven, restaureren, beheren, exploiteren (waaronder het verhuren aan autochtone of oud-autochtone bevolking tegen sociaal aanvaardbare huren) en verkopen van onroerend goed; f. het vinden van bestemmingen voor onroerend goed, welke bestemmingen zo veel als mogelijk in overeenstemming zijn met de doelstelling; g. het verlenen van steun aan bestaande en/of nog op te richten instellingen of personen, die een soortgelijk doel voor ogen hebben; h. het aanwenden van alle andere wettige middelen die dienstbaar kunnen zijn aan de verwezenlijking van het gestelde doel. Momenteel legt de stichting zich vooral toe op het verstrekken van subsidies als bijdrage in de kosten van de restauratie van panden gelegen binnen het beschermde dorpsgezicht van Kolhorn. Onderhoud is (helaas) niet subsidiabel. Met de (beperkt) beschikbare middelen wordt op deze wijze getracht zoveel als mogelijk op het terrein van de monumentenzorg tot stand te brengen."
- De rijksmonumentale voormalige Hervormde Laurenskerk in Kolhorn (Kerkepad 3) stamt mogelijk uit de 15e eeuw, maar werd later gewijzigd met driezijdige sluiting en een noordelijke uitbouw. Na forse beschadiging bij de dorpsbrand van 15 september 1788 is de kerk in 1791-1792 hersteld. De toren bestaat uit een eenvoudige 19e-eeuwse toren met achtzijdige spits. In de klokkenstoel hangt een klok met een diameter van 107 cm gemaakt in 1418 door Willam Butendiic. Het mechanisch torenuurwerk stamt uit circa 1780. In de kerk bevindt zich een koperen doopboog en doopbekkenhouder (1792). Het eenklaviersorgel stamt uit ca. 1725. In 1810 is het ingrijpend verbouwd door J.G. Gerstenhauer. Het orgel stond eerst in de Evangelisch-Lutherse Kerk in Purmerend, en is in 1892 overgeplaatst naar deze kerk. Hierbij is de (onder)kas geheel verbouwd. De kerk is niet meer in gebruik voor religieuze doeleinden, maar als cultureel centrum voor onder meer dorpsbijeenkomsten, concerten en exposities. Zie daarvoor verder het hoofdstuk Links > MFC.
- Oorlogsmonument op de begraafplaats, ter herinnering aan de crash in deze omgeving van een Lancaster Bommenwerper in de nacht van 30 op 31 januari 1944. Bij deze crash kwam de gehele RAF-bemanning om het leven.
- Gedeputeerde Jaap Bond onthulde op 24 juni 2015 vanuit een hoogwerker de kunstinstallatie bovenop de nok van dorpshuis ‘De Nieuwe Horn’, die herinnert aan de sinds 1930 voorgoed verdwenen ansjovisvisserij. Een kleine kwikzilversnelle school ansjovissen zwemt nu door de lucht zoals voorheen in enorme scholen in de Zuiderzee en is een eerbetoon aan de visserij die een lange periode relatieve welvaart bracht in Kolhorn. De kubusvormige lichtkoepel gaf men lokaal de geuzennaam het aquarium. Jan van der Oord en Johan Hosmus lieten zich hierdoor inspireren om uit roestvrij staal schitterende en naar de natuur beschilderde ansjovissen een plek te geven hoog boven de daken van het vissersdorp van weleer: ‘Souvenir d’Anchois’ heet dit bescheiden monument van eigen (zee)bodem. Als je daarbij het gedicht ‘De ballade van de ansjovis’ van Tom van Deel leest is de herinnering en de weemoed compleet. Zie daarvoor de zuidgevel van het dorpshuis.
Terug naar boven- Stichting Kolhorn Vooruit staat voor het organiseren van “IJs- en Volksvermaak”. Maar wat houdt dat dan in? Nou, hou je vast: Het beheer van de IJsbaan en Koek en Zopie tijdens de wintermaanden. De organisatie van IJswedstijden en -evenementen, zoals Schaatswedstrijden, Schoolwedstrijden, Curling, Priksleewedstrijden, Gemaskerd IJsbal, Toertochten, IJsdisco. Lampionoptochten. Koningsdagprogramma, zoals Puzzeltochten, Pannenkoekenmaaltijd, Fietsversierwedstijden, Volks- en Kinderspelen, Volleybaltoernooi, Playbackshows, Tombola, Kampioenschap Eierengooien, Prutrace. Kermisprogramma, zoals Bingo, Stratencompetitie, Kinder Bingo en Vossenjacht / Speurtocht. Ook verricht het bestuur van de stichting hand- en spandiensten voor, tijdens en na de Nachtmarkten in het dorp.
- Op drie vrijdagavonden in juni, juli en augustua is er jaarlijks de Nachtmarkt Kolhorn. Ca. 250 kramen en stalletjes met een rijk gevarieerd assortiment staan opgesteld rondom de haven en de kerk. Ook aan de inwendige mens is gedacht door een horecaplein aan het Kerkepad. De markt en het oudste gedeelte van het dorp zijn op deze avonden prachtig verlicht. De organisatie adviseert bezoekers om het dorp van de westkant te benaderen (de N248 Schagen - Middenmeer), waar op twee grote verlichte parkeerterreinen voldoende plaats is.
- Het evenement 'Nazomeren in Niedorp' (3e volledige weekend van augustus) vindt jaarlijks plaats in alle 9 dorpen van deze voormalige gemeente. Ca. 150 deelnemers laten op ca. 100 locaties van alles zien en er is van alles te doen op het gebied van tuinieren, kunst, cultuur en muziek. Voor nadere informatie zie de link.
- Kermis (gedurende 4 dagen in september).
- Op een zaterdagavond eind oktober is er Halloween Kolhorn, in en rond het Dorpsbos. Inschrijven bij `t Klorner Hoekie op de IJsbaan. Tijdens de Spooktocht is `t Hoekie open voor een praatje en een drankje. Kinderen onder begeleiding van hun ouder(s). Deelname kost € 3.= inclusief halverwege de tocht warme chocolademelk. Het is verboden om zelf zaklampen, telefoons, maskers of andere spullen mee te nemen tijdens de tocht. Het parcours kan op sommige plekken vrij nat en drassig zijn, dus hou hier rekening mee. Het Dorpsbos is van 19.30 tot ca. 01.30 uur niet toegankelijk voor niet deelnemers. Er wordt een superspannende griezeltocht uitgezet. Tijdens de tocht zijn beveiligers aanwezig om calamiteiten te voorkomen. Vele karakters, geluid- en lichteffecten en objecten jegen de deelnemers de stuipen op het lijf. De figuranten en de vele vrijwilligers hebben er altijd griezelig veel zin in. Deelnemen is te allen tijde voor eigen risico.
- In een weekend in de 1e helft van december verandert Kolhorn in een Kerstdorp. De inwoners versieren hun huizen en tuinen met lichtjes waardoor het toch al pittoreske dorpje nog meer dan anders al het geval is, een lust voor het oog is. Het startsein wordt gegeven op vrijdagavond bij De Horn, wanneer de inwoners, onder het genot van chocomel, glühwein en kerstliedjes op de achtergrond, de lichtjes in de ‘dorpskerstboom’ ontsteken. Zaterdag is er tussen 15.00 en 21.00 uur en zondag van 11.00 tot 17.00 uur van alles te zien, te beleven, te maken en te kopen. Er staan kramen in de kerk en je bent van harte welkom bij de deelnemende inwoners thuis. Verder kun je de Kerstman en een levende kerstboom tegenkomen. Alle deelnemers zijn duidelijk herkenbaar en de locaties zijn genummerd. Om niets te missen wordt aangeraden de nummering te volgen; zo kom je vanzelf langs alle deelnemers en langs alle mooie plekjes in het dorp. Voor verdere informatie over het aanbod en de tijden zie de flyer die bij alle deelnemers ligt en natuurlijk de Facebookpagina van het Kerstevenement.
Terug naar boven- Langs de kanalen Schagen-Kolhorn en Alkmaar-Kolhorn zijn in 2011 14 nieuwe natuurgebiedjes gerealiseerd. De kanalen vormen een belangrijke natuurlijke schakel en hebben de functie van natte ecologische verbinding. Om die verbinding kracht bij te zetten heeft de provincie Noord-Holland de natte natuur langs de kanalen versterkt. Op diverse locaties langs de waterwegen zijn poelen, kreken, vooroevers en moeras aangelegd en rietkragen verbreed.
- Voor de drooglegging van de Wieringermeer en de aanleg van de Afsluitdijk lag Kolhorn direct aan de Zuiderzee. Het dorp heeft daardoor een lang maritiem verleden achter de rug. Zo had het tot in de vorige eeuw een respectabele vissersvloot die grotendeels bestond uit Staverse Jollen. In de wetenschap dat in bijna alle voormalige Zuiderzeehavens nog wel schepen liggen die aan het visserijverleden herinneren, zijn enkele inwoners in 1999 actief op zoek gegaan naar nog overgebleven exemplaren van de Kolhorner vissersvloot. Na een zoektocht van meer dan een jaar door het hele land is uiteindelijk een jol teruggevonden met een visserijgeschiedenis uit het dorp. Het bleek te gaan om een ijzeren geklonken “Stavorensche Bomboot”, die in 1899 in opdracht van de Kolhorner visser Pieter Bood is gebouwd en waarmee onder nummer KH44 op ansjovis is gevist.
Vervolgens is Stichting Varend Erfgoed Kolhorn in het leven geroepen, met als doel het schip voor het dorp te behouden en haar zo veel mogelijk in de oorspronkelijke staat van 1900 terug te brengen. Het resultaat mag er zijn: Ansjovisjol KH44 is ondertussen officieel als varend monument erkend en maakt regelmatig zeiltochten om het verhaal van de jol en de geschiedenis van het dorp levend te houden, en om middelen te verwerven om ook in de toekomst het schip te kunnen blijven onderhouden.
Een zeiltochtje met het varend monument KH44 op het Kolhornerdiep is een unieke belevenis. Tijdens de reis vraagt de schipper je hem te helpen met de navigatie en de zeilen. Verder vertelt hij over de historie van het dorp, haar visserij en natuurlijk over de jol zelf. Een boottocht met de KH44 is bijvoorbeeld heel geschikt voor een familiefeestje of een bedrijfsuitje. Zeker in combinatie met een rondleiding door het dorp of een bezoek aan de twee musea. Daarnaast zijn er volop mogelijkheden bij de cafés en/of restaurants in het dorp. De zeiltocht op het Kolhornerdiep duurt circa 1,5 uur. Voor dagen en kosten zie de link.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Kolhorn, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Diaserie van oude ansichtkaarten van het dorp.
Terug naar boven- Algemeen: - Site van en over Kolhorn. Op het eerste gezicht lijkt de site vooral over het dorpshuis en de kerk te gaan, maar de site biedt ook uitvoerige informatie over wat er verder nog in het dorp te doen is en over het rijke verenigingsleven. Vandaar dat we deze site toch onder Algemeen hebben gezet omdat hij je in brede zin over het dorp informeert.
- MFC: Dorpshuis en kerk: "In het begin van de jaren 1980 wordt op het kerkerf een nieuw dorpshuis gebouwd. Deze nieuwbouw in stolpvorm en een houten vierkantconstructie binnen krijgt via een aulavoorziening een aansluiting met de zijbeuk van de Laurenskerk. De twee gebouwen zijn daarmee in fysieke zin één. Het oude dorpshuis moest voor nieuwbouw worden gesloopt en droeg de naam Horn. Logisch dat het huidige dorpshuis de naam ‘De Nieuwe Horn’ kreeg. In combinatie met de aloude en vertrouwde Laurenskerk bieden beide gebouwen onderdak aan een varia van activiteiten. Om deze reden wordt vaak gesproken van de Dorpshuiskerk."
De monumentale en beeldbepalende Laurenskerk, die niet meer in gebruik is voor religieuze doeleinden, is met de fysieke koppeling aan Dorpshuis De Nieuwe Horn (Kerkepad 1-3) een unieke locatie, die voor en door inwoners van Kolhorn wordt gebruikt. De accommodaties dragen bij aan de sociale cohesie in het dorp doordat ze onderdak bieden aan onder andere dorpsbijeenkomsten, concerten en exposities, maar ook reguliere huurders zoals Stichting Graag Gedaan, EHBO, seniorensoos, biljartclub, WAO belangengroep, Haarstudio De Horn, Cathrien’s Fitness, de Zonnebloem, FNV Vrouwen, Teken- en Schilderclub Barsingerhorn, Harmonie De Eendracht, Innerguiding Persoonlijke Ontwikkeling en Marcel de Wit Projecten.
- Kunst: - Teken- en schilderclub Barsingerhorn is een vereniging met 20 leden. Om de week, op de woensdagavond, wordt er geschilderd van half acht tot tien uur in de Laurenskerk te Kolhorn. In totaal zijn er 12 lesavonden, en komen er 4 docenten per seizoen. Werken kan ook individueel en met elk materiaal. Elke twee jaar zijn er exposities.
- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Kaagvogels is opgericht in 1945.
- "Hengelsportvereniging HSV Vischlust is opgericht in 1934. Het is een actieve vereniging die zijn oorsprong vindt in de dorpjes Barsingerhorn en Kolhorn. Elk jaar worden er diverse baarswedstrijden/competities georganiseerd. Hier wordt het typische Noord-Hollandse "baarspeuteren" tot een ware kunst verheven. Tevens vinden er snoekwedstrijden plaats. Ook de jeugd wordt bij dit alles niet vergeten. Punt van samenkomst is de voetbalkantine van v.v. Kaagvogels. Het verenigingwater is grofweg gelegen in de polder Schagerkogge in de nabijheid van de genoemde dorpjes. Enkele bekende namen van wateren zijn o.a. de Hoogsloot, Westergraftvaart en Bansloot. De visstand is uitstekend. Alle voor de sportvisser interessante vissoorten zijn er te vangen. Denk hierbij o.a. aan karper, voorn, baars, snoekbaars en snoek. Het viswater van HSV Vischlust is ingebracht in de gezamenlijke lijst van Nederlandse viswateren. Dit betekent dat ook niet-leden die in het bezit zijn van een Vispas in ons water mogen vissen.
De wateren van HSV Vischlust zijn alle min of meer gelegen in zogeheten kleipolders, dit in combinatie met de bijna altijd aanwezige stroming zorgt er voor dat het water vaak wat donker gekleurd is. Iets minder ideaal voor snoek, maar weer goed voor andere vissoorten als baars en snoekbaars. We zijn erg zuinig op onze snoek! In 2006 heeft HSV Vischlust er een aanzienlijk stuk viswater bij gekregen, namelijk de in 2005 gegraven vaart naar het nieuwe gemaal de Schagerkogge. Deze vaart staat in verbinding met het nieuw aangelegde "natte" natuurgebied voor o.a. lepelaars. Aan deze vaart zijn een viertal vissteigers met parkeergelegenheid aangelegd."
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Kolhorn.
Reactie toevoegen