Kornhorn

Plaats
Dorp
Westerkwartier
Westerkwartier
Groningen

kornhorn_feestweek_kopie.jpg

In Kornhorn houden ze wel van een feestje, zelfs zodanig dat ze aan een weekend niet genoeg hebben. In Kornhorn maken ze er gewoon een hele feestwéék van...

In Kornhorn houden ze wel van een feestje, zelfs zodanig dat ze aan een weekend niet genoeg hebben. In Kornhorn maken ze er gewoon een hele feestwéék van...

kornhorn_solexrace.jpg

Kornhorn, een van de hoogtepunten tijdens de jaarlijkse feestweek is de solexrace

Kornhorn, een van de hoogtepunten tijdens de jaarlijkse feestweek is de solexrace

kornhorn_solexclub_smeer_m_30_jaar_2015.jpg

Kornhorn, Solexclub Smeer 'm is in 1985 opgericht en heeft in 2015 dus het 30-jarig bestaan gevierd

Kornhorn, Solexclub Smeer 'm is in 1985 opgericht en heeft in 2015 dus het 30-jarig bestaan gevierd

Kornhorn monumentaal pand [640x480].jpg

Kornhorn, monumentaal pand

Kornhorn, monumentaal pand

kornhorn_curringherveld_kopie.jpg

Lang vóór de term 'burgerparticipatie' was uitgevonden, deden ze daar in Kornhorn al aan: sinds 1997 hebben tientallen vrijwilligers uit het dorp het nieuwe natuurgebied Curringherveld zelf ingericht en beheerd. Zie verder het kopje Landschap etc.

Lang vóór de term 'burgerparticipatie' was uitgevonden, deden ze daar in Kornhorn al aan: sinds 1997 hebben tientallen vrijwilligers uit het dorp het nieuwe natuurgebied Curringherveld zelf ingericht en beheerd. Zie verder het kopje Landschap etc.

kornhorn_carbidschieten_kopie.jpg

Ook het carbidschieten op oudejaarsdag is een traditie in Kornhorn

Ook het carbidschieten op oudejaarsdag is een traditie in Kornhorn

kornhorn_renovatie_dorpshuis_kopie.jpeg

Dorpshuis 't Hornhuus in Kornhorn is in 2015 gerenoveerd, naar een ontwerp van Vdp Architecten uit Groningen

Dorpshuis 't Hornhuus in Kornhorn is in 2015 gerenoveerd, naar een ontwerp van Vdp Architecten uit Groningen

kornhorn_maranathaschooljpeg_kopie.jpeg

Kornhorn, de Maranathaschool is in 2015 met basisschool Het Middelpunt in Noordwijk gefuseerd tot samenwerkingsschool De Groene Borg

Kornhorn, de Maranathaschool is in 2015 met basisschool Het Middelpunt in Noordwijk gefuseerd tot samenwerkingsschool De Groene Borg

kornhorn_de_groene_borg_school_taart.jpg

Samenwerkingsschool De Groene Borg in Kornhorn is in 2015 van start gegaan, en dat is gevierd met toepasselijke gebakjes

Samenwerkingsschool De Groene Borg in Kornhorn is in 2015 van start gegaan, en dat is gevierd met toepasselijke gebakjes

kornhorn_ijsbaanvereniging_clubhuis.jpg

Kornhorn, clubhuis 't Kluunhonk van IJsbaanvereniging Kornhorn en omstreken

Kornhorn, clubhuis 't Kluunhonk van IJsbaanvereniging Kornhorn en omstreken

Kornhorn

Terug naar boven

Status

- Kornhorn is een dorp in de provincie Groningen, in de streek en gemeente Westerkwartier. T/m 2018 gemeente Grootegast.

- Kornhorn heeft pas sinds 1930 de status van dorp. Voorheen werd het als buurtschap van buurdorp Doezum beschouwd.

- Onder het dorp Kornhorn valt ook de buurtschap De Snipperij.

Terug naar boven

Naam

In het Gronings
Korhörn.

Oudere vermeldingen
Karrongehorn, 1596 Corriger sandt, 1828 Korhorn, 1840 Kornhorne, 1841 'Curringehorn of veeltijds Kornhorn'.

Naamsverklaring
Gevormd met de geslachtsnaam Curringe 'de lieden van de persoon Curre' en horn 'hoek'. Vergelijk Koarnjum.(1)

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Kornhorn ligt ZW van Grootegast, N van het dorp Marum en NO van het dorp Opende.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Kornhorn 16 huizen met 61 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 250 huizen met ca. 600 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Historische geografie
Kornhorn ligt op een van de uitlopers van het Drents Plateau. Tussen deze zandruggen, ook wel 'gasten' genoemd, liggen laagveengebieden. Het is een langgerekt streekdorp, dat westwaarts overgaat in het dorp Opende. Loodrecht op deze bewoningsas is in het verleden het gebied aan weerszijden van het dorp ontgonnen. Door het zogenaamde ‘recht van opstrek’ drongen de boeren steeds verder het laaggelegen gebied in en ontstonden er, soms wel kilometers lange, smalle percelen. Op de overgang van zand naar veen werden de perceelsgrenzen gevormd door elzensingels, die er nu nog voor zorgen dat we hier met recht kunnen spreken van een 'coulissenlandschap'. (bron: C&HEK)

Viervoudige doodslag door inwoner IJje Wijkstra
Buurdorp Doezum heeft in en sinds 1929 landelijke bekendheid gekregen vanwege de viervoudige doodslag door inwoner IJje Wijkstra in dat jaar op 4 veldwachters, die zijn vriendin Aaltje Wobbes komen halen, omdat zij moet voorkomen bij Justitie in Groningen wegens het in de steek laten van haar 6 kinderen (die zij thuis heeft achtergelaten toen zij bij Wijkstra introk, terwijl haar man in de gevangenis zat). Maar als de gedenksteen aan de Polmalaan op de goede plek staat, wat wij mogen aannemen, heeft die gebeurtenis niet in Doezum plaatsgevonden maar in Kornhorn (de grens tussen beide dorpen loopt namelijk midden door de Polmalaan, W ervan is Kornhorn, O ervan is Doezum). Maar deze nederzetting is pas een jaar nadien, in 1930 dus, een dorp geworden en werd t/m 1929 nog als buurtschap van Doezum beschouwd, vandaar waarschijnlijk de verwarring. Overigens zijn er ook media die stellen dat de moord te Lucaswolde zou hebben plaatsgevonden, dat aan de eerdergenoemde dorpen grenst. Uitvoerige documentatie over deze gebeurtenis vind je onder de link, én onder de links onderaan die pagina. - Bioscoopjournaal 22-1-1929 m.b.t. de begrafenis van de 4 veldwachters.

Molen
Molen Broekema uit 1894 is in 1962 gesloopt.

Het in 2014 verschenen historische boekje 'Ook dit is Kornhorn' is aan de dorpelingen aangeboden, overige geïnteresseerden kunnen het voor €9,50 aanschaffen bij Olthof's horlogerie.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Historie Kornhorn Vitaal.

- Visie Kornhorn Vitaal (2003).

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- De oudste kerk van het dorp dateert uit 1880 en behoorde sinds 1945 toe aan de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) (Provincialeweg 58). Het kleine dorp Kornhorn heeft 3 verschillende gereformeerde kerkgenootschappen en kerken. Hoe dat komt is een heel verhaal, dat te lezen wás op de site van de lokale Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt). Op die pagina was ook e.e.a. te lezen over het boek over de gereformeerde kerken en gemeenten van Kornhorn, dat is verschenen t.g.v. het 125-jarig bestaan van de oudste kerk in 2005. Maar... na de laatste dienst op 14 januari 2018 is de lokale Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) opgeheven en daarmee is ook hun website opgeheven. Of het betoog over de geschiedenis van de lokale gereformeerde kerken daarmee ook verloren is gegaan, of nog elders op het internet te lezen is of leesbaar wordt gemaakt, is ons nog niet bekend. Ook wat er met het kerkgebouw gaat gebeuren, is ons nog niet bekend. - Orgel van de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt).

GKV Kornhorn had nog ca. 90 leden (belijdende leden en doopleden), waarvan een groot deel ouderen, van wie om gezondheidsredenen moeilijk kon worden gevraagd nog een ambtstermijn in bepaalde functies te vervullen. Samenwerking met de GKV in Marum is niet gelukt, omdat men "erg van elkaar verschilde", ondanks dat ze al sinds de jaren zeventig een predikant deelden. Het bleek evenmin mogelijk om tot een fusie te komen met de Christelijke Gereformeerde Kerk (CGK) in het dorp, waarmee een Christelijke Gereformeerde Kerk vrijgemaakt had kunnen ontstaan, zoals in meer plaatsen in het land is gebeurd. Ook daar waren te veel verschillen om een samengaan tot een breed gedragen iets te kunnen maken. Predikant dr. A. Bas heeft de lokale en landelijke GKV in september 2017 reeds verlaten om zich aan te sluiten bij de Gereformeerde Kerken Nederland (GKN), o.a. omdat hij het niet eens was met het besluit van de GKV om "de vrouw in het ambt" toe te laten (de ICRC [International Conference of Reformed Churches] te Jordan [Ontaria, Canada] had daarom op 17 juli 2017 al besloten om de GKV met onmiddellijke ingang als lid te schorsen). Vermoedelijk zal een aantal gemeenteleden hem daarin volgen. Een ander deel van de gemeenteleden gaat naar de CGKV in Sushuisterveen.

- Christelijke Gereformeerde Kerk (Provincialeweg 37) uit 1925. Site Christelijke Gereformeerde Kerk Kornhorn.

- Gereformeerde (PKN) Kerk uit 1950 (Provincialeweg 19). - Orgel van de Gereformeerde Kerk. De Gereformeerde PKN'ers van Kornhorn zijn eind 2017 samengegaan met de Gereformeerden van Opende.

- De begraafplaats dateert uit 1934. Voorheen werden de inwoners begraven in Doezum, Opende en Noordwijk. - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Kornhorn.

- Gedenksteen aan de Polmalaan i.v.m. de viervoudige doodslag door inwoner IJje Wijkstra in 1929. Zie verder bij Geschiedenis.

- Op het Curringherveld staat een miniatuuruitvoering van een 'spitkeet' (plaggenhut), op de plaats waar vroeger het huisje heeft gestaan van Aaltje Wobbes (voor wie zij was: zie bij Geschiedenis).

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Feestweek Kornhorn (mei), met o.a. Solexrace.

- Rommelmarkt (op een zaterdag eind september).

- Carbidschieten op Oudjaarsdag.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- In 1997 verwerft Staatsbosbeheer een aantal percelen grasland in het voor natuur bestemde gebied ten zuiden van Kornhorn. Het gaat hier om een gebied met veel cultuurhistorische waarden en natuurwaarden. Tot in de jaren zestig wordt dit gebied gekenmerkt door boerderijtjes, arbeiderswoninkjes en paadjes, die niet allemaal even herkenbaar meer zijn ten tijde van de aankoop. Dorpsbewoners veronderstellen dat na de verkoop de toegang niet meer vrij zal zijn; het gaat immers natuur worden. En dat terwijl zij juist de wens hebben om in het gebied de oude paden weer in ere te herstellen. Staatsbosbeheer vraagt de dorpelingen echter om mee te denken, om sámen een plan te maken voor een 'multifunctioneel' natuuurgebied. De dorpsbewoners kunnen het gebiedje zó inrichten dat de geschiedenis er weer tot leven komt. Ze zouden er kunnen wandelen, fietsen, even bijkomen, even praten, kortom kunnen recreëren in de natuur.

De plannen worden vormgegeven door de in 1997 opgerichte werkgroep C&HEK (Cultuur en Historisch Erfgoed Kornhorn). Het blijft niet bij inspraak alleen; dorpelingen gaan daadwerkelijk participeren. Ze krijgen én nemen verantwoordelijkheid voor de uitvoering en het beheer van de projecten. Sinds de oprichting van de werkgroep C&HEK zijn vele plannen gemaakt én uitgevoerd, op basis van de inzet van eigen mensen; de vrijwilligers. De plannen moeten de aanwezige natuurwaarden versterken en 'nieuwe' natuur tot ontwikkeling brengen, maar ook recreatieve ontsluiting en NME (natuur- en milieueducatie) stimuleren.

Tientallen vrijwilligers hebben een indrukwekkend aantal projecten gerealiseerd. Zoals de bouw van een hooikiep, de aanplant van houtsingels en de aanleg van wandelpaden, compleet met verharding en bruggetjes. Er is een nieuw heideveld ontwikkeld en er worden historische gewassen verbouwd, zoals winterrogge, boekweit, lupine, haver en minder historische gewassen als komkommerkruid, zonnebloemen en afrikaantjes. In 2015 is op het Curringherveld een egel- en insectenhotel in gebruik genomen.

Er zijn twee thematische wandelroutes van elk 4 kilometer in de omgeving uitgezet, voorzien van een gedetailleerde routebeschrijving. Hiervan is bij de ingang van het Curringherveld een papieren versie verkrijgbaar (Het Curringhepad), maar de wandelroute is ook digitaal beschikbaar via de site van C&HEK (zie onder Wandelroutes > Curringhepad). In de routes zijn 5 panelen geplaatst met daarop natuur- en cultuurhistorische informatie over de omgeving en er is een 'markeringssteen' aangebracht op de plaats aan de Polmalaan waar IJe Wijkstra in 1929 de vier veldwachters vermoordde, die Aaltje Wobbes kwamen halen voor een verhoor over het lot van haar kinderen.

Staatsbosbeheer is in het pilot-proces van vermaatschappelijking zó ver gegaan dat het in 1997 aangekochte natuurgebied in 2001 officieel is overgedragen aan het dorp. Het dorp is daarmee zelf verantwoordelijk geworden voor het beheer en ontvangt daarvoor ook een bijdrage. Onderdeel van de overeenkomst is "dat C&HEK de contacten, vertaald in adoptie, onderhoudt met scholen in de omgeving en deze adoptie ook organiseert en beheert", wat geleid heeft tot een officiële adoptieovereenkomst van C&HEK met de basisschool.

In 2016 is de nieuwe Curringherschuur gerealiseerd. De schuur biedt onderdak aan de vrijwilligers die het gebied onderhouden en aan de leerlingen van basisschool De Groene Borg, die er natuurlessen krijgen. In deze prachtige werkschuur zijn werkbladen aangebracht en het magazijn is volledig ingericht, mede dankzij een gift van gereedschappenfabriek De Wit uit het dorp. Zo wordt het gebied aan de kinderen doorgegeven; een 'school'voorbeeld van duurzaamheid! Sinds 2001 stond er al een werkschuur in het Curringherveld, maar dat was een halfopen gebouw zonder voorzieningen als stromend water, elektriciteit, verwarming, een leslokaal en wc's. Bepaald niet ideaal om natuurlessen aan kinderen te geven. Vooral in het najaar en in de winter was het te nat en te koud. De oude schuur is afgebroken en de nieuwe schuur - die drie keer zo groot is - is nu van alle gemakken voorzien. Er is zo veel mogelijk gebruik gemaakt van natuurlijke materialen, en het pand is voor zijn energie zelfvoorzienend middels zonnepanelen, waarvan de stroom in accu's wordt opgeslagen. Voor nadere informatie over het gebied zie de site over het Curringherveld.

- In september 2018 is bij het Curringherveld een vernieuwd speelterrein in gebruik genomen. Er zijn hoogteverschillen aangebracht, waardoor hier en daar ondiepe plassen zijn ontstaan. Met de afgegraven grond is een eiken wal versterkt. De speeltoestellen die op het terrein zijn geplaatst, zijn gemaakt van natuurlijke materialen. Het speelterrein is onderdeel van het project Natuurlijk Spelen, dat kinderen stimuleert om meer naar buiten te gaan.

Terug naar boven

Beeld

- Film van Kornhorn in de jaren zestig (36 min.). - Film van Kornhorn anno ca. 1980 deel 1 (45 min.). - Deel 2 (40 min.).

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Kornhorn (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Nieuws: - Actualiteiten uit Kornhorn op Facebook. - Actualiteiten uit Kornhorn op Twitter. - Smeer'm FM is de lokale radiozender voor Kornhorn en Noordwijk.

- MFA: - Dorpshuis 't Hornhuus is in 2015 gerenoveerd en uitgebreid tot multifunctionele accommodatie (MFA).

- Onderwijs: - Sinds 2015 is er samenwerkingsschool De Groene Borg, ontstaan uit een fusie van christelijke basisschool Maranatha in Kornhorn en openbare basisschool Het Middelpunt in Noordwijk. De nieuwe school heeft ca. 90 leerlingen.

- Sport: - IJsbaanvereniging Kornhorn en omstreken.

- Overige verenigingen: - Solexclub Smeer 'm is in 1985 opgericht.

Reactie toevoegen