Koudekerke op Schouwen-Duiveland is een van de plaatsen in de categorie 'kleinste plaats van Nederland'. Want het is kennelijk een plaats, omdat er plaatsnaamborden staan, maar het heeft geen huizen en geen inwoners; alleen de kerktoren staat er nog...
Koudekerksche inlaag, een betekenisvol nat gebied (wetland)
Koudekerksche inlaag met zijn talloze slootjes
De Koudekerksche inlaag wordt door tal van vogels bewoond
- Koudekerke is een voormalig dorp thans 'buurtschap' in de provincie Zeeland, in de streek en gemeente Schouwen-Duiveland. T/m 1960 gem. Haamstede. In 1961 over naar gemeente Westerschouwen, in 1997 over naar gemeente Schouwen-Duiveland.
- De 'buurtschap' Koudekerke valt onder het dorp Burgh-Haamstede.
- In de vorige alinea staat 'buurtschap' bewust tussen aanhalingstekens. Ter plekke staat namelijk weliswaar een officieel (wit) 'plaatsnaambord', maar vandaag de dag heeft Koudekerke geen inwoners meer*, dus daarmee valt het eigenlijk niet meer als buurtschap en dus 'plaats' te beschouwen. De stelling 'een plaats is - in ieder geval - een plaats als er een plaatsnaambord staat', gaat dus, hoe aannemelijk het ook klinkt, niet altijd op. Als je van het uitgangspunt uitgaat dat Koudekerke wél een plaats is, omdát er een plaatsnaambord staat, mag het zich met de titel 'kleinste plaats van Nederland' tooien, omdat het dan immers een plaats is zonder inwoners. Welke status het overigens dan deelt met het dorp Ruigoord; een dorp zonder inwoners, omdat daar sinds 1997 niet meer gewoond mag worden.
* Alleen de kerktoren staat er nog, zie bij Bezienswaardigheden.
Oudere vermeldingen
Coudekerke, Coudekerk.
Koudekerke ligt ZO van Burgh-Haamstede.
Terug naar bovenVolgens de Volkstelling van 1840 heeft Koudekerke in dat jaar nog 18 huizen met 115 inwoners. Tegenwoordig heeft de 'plaats' dus nog 0 huizen, 1 kerktoren en 0 inwoners.
Terug naar bovenKoudekerke was een ambachtsheerlijkheid onder graaf Willem III. Deze schonk het dorp in 1311 aan zijn neef Witte van Haamstede. Kort daarna werd de eerste kerk van Koudekerke gebouwd. In 1468 kocht een zekere Lodewijk van Gruuthu(u)se de ambacht Haamstede met het bijbehorende dorpje Koudekerke. Deze beval de bouw van een nieuwe kerk ter vervanging van de vervallen oude kerk.
Rond 1475 lag de Oosterschelde nog 3 tot 4 kilometer van het dorp vandaan. Maar door het steeds schurende effect van het stromende water werd de zeedijk aangetast en moest men een nieuwe bouwen. Deze werd iedere keer verder landinwaarts gelegd tot waar de huidige zeedijk ligt. Sporen van dijkbouw en de herstellingen aan de dijken zijn iets ten noorden van de Plompe Toren te zien. Daar liggen de karrevelden, stukken grond waar klei werd uitgegraven voor de dijken.
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) is er een nieuwe dijk dwars door Koudekerke aangelegd, omdat de Schelde het aangrenzende land dreigde te overstromen. De dijk werd zo gelegd dat de kerk nog net binnen de dijk kon blijven staan. Door het oprukken van de Oosterschelde werd in 1583 besloten de kerk af te breken. Enkel de toren (de huidige markante Plompe Toren) liet men staan, als baken voor de schepen die naar Antwerpen voeren.
In 1654 werd de situatie uitzichtloos. Men vreesde dat ook de dijk dwars door het dorp het zou begeven. Men besloot een nieuwe dijk achter het dorp langs te bouwen. Koudekerke was daarmee opgegeven, binnen een paar jaar zou het wegzinken in de Oosterschelde. De bewoners braken hun huizen af en verhuisden naar elders. Alleen de toren bleef staan. Maar wat niemand verwacht had, gebeurde; de Schelde staakte haar schurende werk langs de kust en de dijk hield stand.
Terug naar boven- De 14e-eeuwse toren, ook wel Plompe Toren genoemd, gelegen O van de buurtschap Burghsluis, is een merkwaardig monument als restant van het vroegere dorp Koudekerke. De kerk was al in 1322 bekend. De toren kan worden beschouwd als een monument voor het verdronken land van Schouwen, voor de 12 verdwenen dorpen en voor alle bewoners die, ondanks al hun geploeter om hun dijk te behouden, toch hun huizen en boerderijen zijn kwijtgeraakt. De eerste drie geledingen van de toren zijn vierkant, daarboven komt de bekende achtzijdige geleding met in elk vlak nissen en een boogfries. De 20e-eeuwse Deltawerken maken van die toren zonder spits een eenzaam anachronisme op een plaats waar de fundamenten van middeleeuwse huizen onder de grond zijn verdwenen. De toren liet men staan om als baken te dienen voor de scheepvaart op de Oosterschelde. De toren is recentelijk gerestaureerd. Site over de Plompetoren van Bart van der Vlugt, geboren en getogen in buur-buurtschap Burghsluis.
Terug naar boven- De toren is nu een informatiecentrum van Natuurmonumenten, die je er informeert over het natuurgebied Koudekerkse Inlaag rondom de toren.
- Bij de Plompetoren is ook een duikstek.
Terug naar boven- Algemeen: - Artikel over Koudekerke op de site van het Reformatorisch Dagblad (2012).
Reactie toevoegen