Status

- Kuzemer is een buurtschap in de provincie Groningen, in de streek en gemeente Westerkwartier. T/m 1989 gemeente Oldekerk, in 1990 over naar gemeente Grootegast, in 2019 over naar gemeente Westerkwartier.

- De buurtschap Kuzemer valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Oldekerk.

- De buurtschap Kuzemer heeft geen plaatsnaamborden, en ook geen gelijkluidende straatnaam - wat bij veel andere buurtschappen wél het geval is - zodat je ter plekke nergens aan kunt zien dat en wanneer je de buurtschap binnenkomt en weer verlaat.

Naam

In het Gronings
De Kuuzmmer.

Oudere vermeldingen
1338 klooster: Cusemaria, 1444 Kusemer monneke lande, 1480 Cuesemar, 1781 Cusemer Clooster.

Naamsverklaring
Misschien schuilt hierin het woord maar 'meer, plas, waterloop' van de persoon Kuse, vergelijk de geslachtsnaam Kuzema. In verband met het nonnenklooster denkt men echter aan Kuise Maria, maar het Middelnederlandse cuuse 'kuis' is in de oude vormen niet herkenbaar. De naam is tenslotte ook verklaard als meer van de persoon Kutso, zonder kennisname van de oude vormen.(1)

Ligging

De buurtschap Kuzemer ligt ZW van de dorpskern Oldekerk, rond de Kuzemerweg. Het betreft de huisnrs. 12-34 en 19-27.

Statistische gegevens

In de Volkstelling van 1840 wordt de buurtschap Kuzemer niet apart vermeld. Tegenwoordig omvat de buurtschap ca. 20 huizen met ca. 50 inwoners.

Geschiedenis

- Informatiepaneel over de Kuzemerbalk en het vroegere klooster in Kuzemer.

Jaarlijkse evenementen

- Kennelijk doet men hier met oudjaar aan carbidschieten, getuige het bestaan van een kennelijke Carbidschietclub De Kuzemer.

Landschap, natuur en recreatie

- Natuur- en recreatiegebied Kuzemerkooi is genoemd naar de buurtschap Kuzemer en de in dit gebied gelegen eendenkooi. Van de vele eendenkooien die Groningen ooit telde, resten er nog slechts 2 nabij het Lauwersmeergebied, bij Ulrum. Alleen al in de regio zuidelijk westerkwartier van de provincie Groningen lagen ooit meer dan 10 eendenkooien, waarvan er geen enkele meer over is. Ook bij Oldekerk lag destijds een eendenkooi, behorende bij het zuidwestelijker gelegen klooster Kuzemer. In 1994 vatten inwoners van Niekerk / Oldekerk het plan op om de eendenkooi die oorspronkelijk aan de Kuzemerweg in Oldekerk heeft gelegen, opnieuw aan te leggen. In 2007 is de kooi herbouwd, naar de situatie zoals deze was anno ca. 1850, inclusief vangarmen, vogelkijkwand, bosjes en een kooikershuisje. Twee vangpijpen van de eendenkooi zijn compleet ingericht met beschoeiing, rietschermen, gaas en vanghok. Hiermee wordt de werking van een eendenkooi voor een breed publiek aanschouwelijk gemaakt.

In de jaren erna neemt Stichting Kuzemerkooi ook het dorpsbos (uit ca. 1990) van Oldekerk in beheer, legt zij wandel-, paardrij- en struunroutes aan en zorgt zij voor afwisselende vegetatie, poelen, watertjes, zit- en picknickgelegenheid. Ook is de ijskelder herbouwd waarin de kooiker in vroeger jaren de gevangen eenden bewaarde. De ijskelder is in gebruik als vleermuisbunker. Ook padden bivakkeren er.

Bij de eendenkooi is een eenvoudig gebouwtje geplaatst. Dit ‘kooikershuisje’ heeft een afsluitbaar deel met toilet en werktafel, t.b.v. gebruik door onderhoudsvrijwilligers, scholen en een instelling voor verstandelijk gehandicapten. Een deel van het gebouwtje is open, waar recreanten informatie kunnen bekijken en kunnen schuilen. Hier is een infopaneel aangebracht, die de historie, waarden en werking van eendenkooien behandelt. Op de oever van de kooiplas is een houten vogelkijkwand geplaatst, waardoor watervogels bekeken kunnen worden zonder ze te verstoren.

Het 10 ha grote gebied wordt door ca. 25 vrijwilligers onderhouden. Maandelijks hebben zij hier een 'klusochtend'. In het gebied is ook een speeltuin aangelegd. Er is lesmateriaal ontwikkeld waarmee schoolkinderen tijdens excursies uitleg krijgen over houtsingels, de eendenkooi en de historie van het gebied.

Sinds mei 2018 is ook een groep Jeugdkooikers actief in het gebied. Op 12 mei zijn ze 'geïnstalleerd' en hebben ze hun eigen pet, hesje met logo en verrekijker gekregen. Wat gaan de Jeugdkooikers doen? Dat gaat ongeveer zoals bij Staatsbosbeheer en Landschapsbeheer waar ook jeugd actief is als hulp voor de boswachter. Dit betekent; controleren of alles heel blijft, zwerfvuil opruimen, ongeregeldheden melden, natuurontwikkeling bijhouden zoals nestkasten spotten. Ook assisteren bij buitenlessen van scholen en bij rondleidingen en evenementen. Af en toe een handje helpen bij klusochtenden. Ze geven ook voorlichting aan de bezoekers. Verder mogen ze zelf ook met allerlei ideeën komen die leuk en spannend zijn voor het gebiedje.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)