Lagekant

Plaats
Buurtschap
's-Hertogenbosch Oss
Noordoost-Brabant
Noord-Brabant

lagekant_schutskooi_kopie.jpg

Buurtschap Lagekant. De schutskooi uit 1936 op de hoek van de Nulandsestraat en de Kerkdijk is in 1999 gerestaureerd. (© Google)

Buurtschap Lagekant. De schutskooi uit 1936 op de hoek van de Nulandsestraat en de Kerkdijk is in 1999 gerestaureerd. (© Google)

Lagekant

Terug naar boven

Status

- Lagekant is een buurtschap in de provincie Noord-Brabant, in de regio Noordoost-Brabant, grotendeels in de gemeente 's-Hertogenbosch (t/m 1992 gemeente Nuland, in 1993 over naar gemeente Maasdonk, in 2015 over naar gemeente 's-Hertogenbosch), en deels gemeente Oss (t/m 1992 gemeente Geffen, in 1993 over naar gemeente Maasdonk, in 2015 over naar gemeente Oss).

- De buurtschap Lagekant valt, ook voor de postadressen, grotendeels onder het dorp Nuland, deels onder het dorp Geffen.

- De buurtschap Lagekant heeft geen plaatsnaamborden, en ook geen gelijkluidende straatnaam - wat bij veel andere buurtschappen wél het geval is - zodat je ter plekke nergens aan kunt zien dat en wanneer je de buurtschap binnenkomt en weer verlaat.

Terug naar boven

Naam

Spelling
In de atlassen staat de plaatsnaam gespeld als één woord. In diverse media zien wij echter ook de spelling Lage Kant. Ter plekke kunnen wij de spelling nergens aan verifiëren, omdat de buurtschap geen plaatsnaamborden heeft en er ook geen gelijknamige straatnaam is. Daarom houden wij op deze pagina vooralsnog maar de spelling als één woord aan.

Oudere vermeldingen
1840(1) Lagekant.

Naamsverklaring
Betekent lage 'laag gelegen' kant 'kant, rand, zoom'.(2)

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Lagekant ligt rond de wegen Loonsestraat, Singel (voor zover gelegen buiten de bebouwde kom van het dorp Nuland), Klompstraat, Wolfdijk, Molengraaf en Groenstraat. De buurtschap ligt direct NO van het dorp Nuland, direct W van het dorp Geffen, N van het dorp Vinkel en NO van het dorp Rosmalen.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat buurtschap Lagekant 31 huizen met 164 inwoners. Tegenwoordig omvat de buurtschap ca. 60 huizen met ca. 150 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

In de 19e eeuw heeft binnenpolder de Lage Kant een eigen, niet officieel erkend waterschap. Regelmatig overstroomt het land in voor- en najaar vanuit de Beerse Overlaat. Over het onderhoud van de dijken is in die tijd nogal eens ruzie tussen Geffen en Nuland.

Bende van Oss slaat ook toe op de Lagekant
Giel Langens (1917) heeft met Kerstmis 2008 een aangrijpend kerstverhaal geschreven over een overval in ca. 1930 in de Lagekant, op zijn toenmalig buurmeisje Dina, door een lid van de beruchte Bende van Oss, die van 1888 tot haar 'oprollen' in 1934 in Oss en omgeving heeft huisgehouden middels tientallen malen moord en doodslag, (zware) mishandeling, tientallen roofovervallen en inbraken en honderden brandstichtingen 'op bestelling'.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- In de aanloop naar de opheffing van de gemeente Maasdonk per 1-1-2015, zijn er plannen voor een grenscorrectie, waarbij de Nulandse buurtschap Lagekant zou overgaan naar het dorp Geffen en daarmee naar de gemeente Oss in plaats van de gemeente 's-Hertogenbosch. De Lagekanters waren daar 'not amused' over, omdat zij de buurtschap maatschappelijk gezien vanouds en nog altijd een onderdeel vinden van de kern Nuland. Zo lezen wij in een artikel in de lokale krant Thuis in het Nieuws d.d. 30-7-2013: "Tijdens de bekendmaking van de opsplitsing op 29 maart kregen we het horen dat de bestaande grenzen gerespecteerd zouden blijven," zegt Rien van Berkel. "Ineens moesten we vernemen dat de 60 huishoudens aan de Lage Kant straks onder Geffen oftewel Oss vallen, zonder enige argumentatie." "Die mensen zijn Nulanders en voelen zich Nulanders," aldus John Smits. "Er wonen diverse verenigingsbestuurders, twee Nulanders van het Jaar en de mensen laten hun kinderen hier naar school gaan. Hoe stel je het je voor als zij straks niet meer bij hun eigen dorp horen?

Harrie van Loon komt samen met enkele anderen op voor de belangen van de bewoners aan de straten die de Lage Kant vormen. Hij uit zich nog feller: "Ik kan het niet hard maken, maar ik denk dat de gemeentes handjeklap hebben gespeeld over de grond. Jullie dit, wij dat. Het belang van de mensen, nota bene degenen die zelf meestemden voor een overgang naar Den Bosch, werd totaal niet meegewogen. De politiek beweert dat zij zich toch altijd al op Oss richtten. Volledig uit de duim gezogen! Wij zullen strijden tot het bittere eind - desnoods via juridische stappen - om de voorgestelde grenscorrectie ongedaan te maken. Volgende week maandag dienen we één centrale zienswijze in, plus nog zeker 150 steunbetuigingen van andere Nulanders die het belachelijk vinden. Ja, het hele dorp toont zich solidair met de mensen van de Lage Kant. Straks snijden ze de Loonsestraat in tweeën. De ene helft valt dan onder Oss, de andere helft onder Den Bosch. Wie denk je vervolgens dat de straat gaat onderhouden?" Volgens Roos van der Kallen voegt ook de Dorpsraad nog eens 90 steunbetuigingen en zienswijzen toe en voorzitter Giel van den Akker vindt dat een goede zaak. "Als raad staan wij vierkant achter de bewoners van de Lage Kant, maar zij moeten zelf zoveel mogelijk stemmen laten horen om deze maatregel tegen te houden. Geloof me, wij dragen de herindeling een heel warm hart toe, maar met dien verstande dat de grenzen gerespecteerd worden!" Op de site van Omroep Dtv een interview met woordvoerder van de betrokken bewoners Harrie van Loon (d.d. 22-8-2013), waarin men stelt dat het er niet per se om gaat dat de betrokken inwoners niet naar de gemeente Oss zouden willen, maar dat de hoofdreden is dat men vindt dat je het dorp Nuland niet moet opsplitsen.

In augustus 2013 worden de 3 betrokken gemeenten het eens over een compromis: 2/3 van de buurtschap gaat naar de gemeente 's-Hertogenbosch, 1/3 naar de gemeente Oss. Waarbij de Loonsestraat in ieder geval als geheel onder Nuland blijft vallen. In de Nota van Zienswijzen i.v.m. de herindeling, d.d. 13-8-2013, motiveren de gemeenten dit als volgt: "Voor de toekomst willen we beide kernen (Nuland en Geffen, red.) letterlijk en figuurlijk de ruimte geven. Voor vitale kernen is een eigen uitloopgebied, een eigen buitengebied noodzakelijk. Voor de gemeente die de kern Geffen binnen haar grenzen krijgt, is fysieke armslag nodig om daar uitvoering aan te geven. Het gaat bovendien om een bestuurlijke splitsing, niet om een fysieke, sociaal-maatschappelijke splitsing. Historische feiten blijven bestaan, die poetsen we niet weg. Sociaal-maatschappelijke verbanden kunnen blijven bestaan."

In het Brabants Dagblad (BD) d.d. 14-11-2013 lezen wij dat de overgang van een deel van de buurtschap Lagekant naar Geffen definitief zou zijn, en dat de desbetreffende inwoners zich in dat lot hebben geschikt. - In het BD d.d. 29-7-2014 lezen wij hierover: "Compromis is dat de nieuwe grens een waterschapssloot wordt die dwars door het weiland van de Wolfdijk naar de Groenstraat loopt." - Op de site van Omroep Dtv, d.d. 29-8-2013, horen wij in de videoreportage aldaar dat het gaat om een grenscorrectie van 22 panden, zijnde ca. 1/3 van de buurtschap, en dat het met name om de huizen aan de Molengraaf gaat. Die liggen tegenwoordig inderdaad voor de postadressen in Geffen. Maar dat betreft slechts 8 panden...

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- In het verleden zijn er in Brabant veel kleine boerenbedrijfjes geweest, die hun vee laten lopen in provisorisch omheinde perceeltjes. Er breekt nogal eens wat vee uit, dat dan op de openbare weg terecht komt. Daarom bouwen de gemeenten zogeheten schutskooien of stallen waarin losgebroken, verdwaald of onbeheerd grazend vee wordt opgevangen. Het vee wordt dan meestal door een gemeenteambtenaar (de 'schutter') verzorgd, totdat de eigenaar zich meldt. Tegen betaling van het schutgeld, een vastgesteld bedrag per dag, kan de eigenaar, meestal geverifieerd door de veldwachter, zijn verloren dier weer meenemen. Komt de eigenaar niet opdagen, of wil hij niet betalen, dan kan het geschut vee na drie dagen worden verkocht. Regelgeving rond de schutskooien is al bekend in 1623. Schutskooien zorgen soms ook voor extra belastinginkomsten; wie door eigen schuld vee moet ophalen bij de schutskooi, betaalt al gauw 5 of 6 gulden per dag. (© Jan Ulijn)

In 1936 bepaalt de gemeente Nuland dat er een nieuwe schutskooi moet komen, ter vervanging van de oude, die aan de Lage Kant stond. De nieuwe kooi komt bij het zogeheten oude Kerkhof, op de hoek van de Nulandsestraat en de Kerkdijk, vlak bij de plaats waar vroeger de polderkerk stond. De contouren van deze kerk zijn nog te zien aan de Kerkdijk. De gemeente besluit verder om aan Jan van Hassel 5 stuivers per dag te betalen voor ieder stuks vee door hem geschut en door de veldwachter vrijgelaten. Ter gelegenheid van het 700-jarig bestaan van Nuland in 1999 is de schutskooi gerestaureerd.

Reactie toevoegen