Status

- Langenboom is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio Noordoost-Brabant, gemeente (en streek) Land van Cuijk. T/m 30-6-1942 gemeente Escharen. Per 1-7-1942 over naar gemeente Mill en Sint Hubert, in 2022 over naar gemeente Land van Cuijk.

- Onder het dorp Langenboom vallen ook de buurtschappen De Dellen, De Maurik en Zuid Carolina.

Naam

In het Brabants
Langebom.

Oudere vermeldingen
De Lange Boom, 1840 Langeboom. De plaatsnaam wordt voor het eerst vermeld in een oorkonde van 10 november 1525, waarin sprake is van twee kampen heideland, "bij den Peel angen Langenboem". In 1541 is er sprake van een "bouwhof" in Langenboom, gelegen op Hal.

Naamsverklaring
De naam van het dorp is waarschijnlijk afgeleid van een soort slagboom bij de weiden van de nabijgelegen Zeelandse buurtschap Graspeel, op de weg tussen de plaatsen Langenboom en Zeeland. Deze slagboom verschafte het vee toegang tot de weiden. Lang werd ook gedacht dat de naam mogelijk was afgeleid van de lange boom bij het hertenkamp nabij de kerk. Maar uit onderzoek is gebleken dat de boom jonger was dan de plaatsnaam.

Ligging

Het dorp Langenboom grenst in het W aan Zeeland, in het NW aan Reek, in het N aan Escharen, in het O en Z aan Mill en in het ZW aan Vliegbasis Volkel, en ligt Z van Grave, ZW van Gassel, NW van Wilbertoord, NNO van Odiliapeel en NO van Uden.

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Langenboom 11 huizen met 67 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 900 huizen met ca. 2.200 inwoners.

Geschiedenis

Het huidige dorp valt uiteen in twee scherp onderscheiden gedeelten, te weten het eigenlijke Langenboom en het gebied van de domeinhoeven. Begin 19e eeuw beslaat de nederzetting nog slechts 2 boerderijen met ca. 20 bunder grond, die behoren aan J.J. Veersen, pastoor te Haps. Dit goed gaat over op de gezusters Malingrez te Grave. In 1843 kopen de broers Felix en Joseph Walter hierbij nog 25 bunder en bouwen er een derde boerderij op. De grond is echter te schraal en van het boeren komt niets terecht. De nederzetting is dan nog altijd erg klein en telt slechts 11 huizen met ca. 70 inwoners. Verder staan in de buurtschap Lage Peel nog 19 huizen met 120 inwoners.

Felix Walter, huiskapelaan en rentmeester op Tongelaar, komt op het idee in Langenboom een soort 'kluis' te stichten voor geestelijke broeders. Een boerenhuis wordt tot primitief klooster ingericht. Dezelfde Felix Walter schenkt in 1852 aan de aldaar zich pas vanuit Nijmegen gevestigd hebbende paters Dominicanen zijn Langenboomse goederen, terwijl ook zijn tantes Malingrez hun goederen aldaar afstaan. De Dominicanen hebben hier hun noviciaat en studiaat. Na 1858, als het nieuwe klooster te Huissen wordt gerealiseerd, blijven maar een paar Dominicanen in het dorp achter. Zij bouwen onder leiding van pastoor Zegers in 1869 de nieuwe kerk, naar ontwerp van de beroemde architect Pierre Cuypers (die ook verantwoordelijk was voor o.a. het Rijksmuseum en het Centraal Station in Amsterdam). In 1875 wordt het naastgelegen klooster gebouwd.

De kerk is aanvankelijk een zogeheten rectoraatskerk, want het dorp hoort tot de parochie van Escharen, wat inhoudt dat de inwoners wel in eigen dorp de H. Mis mochten bijwonen, maar voor dopen, huwelijken en uitvaarten moest men nog altijd helemaal naar het - zeker in die tijd, gezien de toestand van de wegen en het ontbreken van vervoermiddelen - 'verre' Escharen. Pas In augustus 1918 wordt het dorp een zelfstandige parochie. Nadien is de bloei van het dorp erg toegenomen. Langenboom krijgt landelijke bekendheid door de stormramp op 10 augustus 1925. Het klooster, de kerk, de school en 21 huizen worden verwoest. Daarom wordt in 1926 de huidige kerk gebouwd, naar ontwerp van Eduard Cuypers uit Amsterdam.

Hal
Enkele nederzettingen aan de noordelijke rand van het dorp zijn veel ouder. Rond 1200 is al sprake van een hoeve van de abdij Mariënweerd op Hal. Deze abdij krijgt naderhand nog de hoeven de Zanvoort, de Schaapsdijk en de Logt. Ook de Karthuizers van Den Bosch hadden een hoeve op Hal. In buurtschap Hal stond een kapelletje, gewijd aan St. Stephanus. In 1529 wordt deze voor het eerst vermeld. Herman Coenen was in de 16e eeuw rector van dit onder Escharen ressorterende kapelletje. Een goede honderd jaar geleden sprak men te Hal nog van een kapelkamp. Hal bleef klein, in tegenstelling tot het huidige Langenboom. Zelfs de naam is bij velen in het vergeethoek geraakt. Men spreekt nu nog van Hooghal en de Lage Heide. Te Hooghal stond rond 1840 zelfs een schooltje. Later is deze verplaatst naar de weg van het Hoekje naar Zeeland, aangelegd in 1869. (bron: de in 2017 opgeheven site Langenboom.eu, die op Facebook is verder gegaan, waarvoor zie hieronder bij Links > Nieuws)

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de volgende instantie en site:

- Heemkundekring Felix Walter is opgericht in 1975, na de herdenking van het feit dat 50 jaar daarvoor een verwoestende wervelstorm het dorp heeft geteisterd. De vereniging is vernoemd naar de stichter van het dorp, de priester Felix Walter (over zowel de stormramp als Felix Walter kun je hierboven meer informatie vinden), die de Dominicanen een boerderij met landerijen schenkt, waar zij een klooster stichten. Het dorp is gegroeid rondom dit klooster.

- Ook op de site van kunstenares Tiny Sommers uit Langenboom vind je veel informatieve pagina's over de geschiedenis van het dorp, foto's en video's en vele wandel- en fietsroutes vanuit het dorp.

Bezienswaardigheden

- Langenboom heeft 5 rijksmonumenten, zijnde de langgevelboerderij in traditionalistische stijl uit 1940 op Dorpsstraat 71, landhuis Russendaal uit 1864 op Russendaalweg 20 met historische tuinaanleg en Mariakapel (uit kort na 1945) (dit alles behorend tot het landgoed Russendaal, onder de link vind je de geschiedenis daarvan), en de RK kerk uit 1926 op Dominicanenstraat 73.

- De huidige RK kerk H. Familie (Dominicanenstraat 73) dateert uit 1926 (voor de voorgeschiedenis zie het hoofdstuk Geschiedenis) en is een rijksmonument. De reden daarvoor is dat de architect, Eduard Cuypers, beschouwd wordt als de grondlegger van de Amsterdamse School, en de kerk daar een uniek exemplaar van is. De kerk en geloofsgemeenschap van Langenboom zijn tegenwoordig onderdeel van Parochie De Goede Herder.

- Het Museum voor Nostalgie en Techniek in Langenboom is een zeer grote en zeer bijzondere collectie oude gereedschappen en gebruiksvoorwerpen van meer dan 70 ambachten en beroepen, met duizenden voorwerpen en machines uit het verleden. Eigenaar Wim van Schayik heeft dit in ruim 70 jaar tijd verzameld, gerestaureerd en tentoongesteld. Van handgereedschappen tot de eerste elektrisch aangedreven machines voor huis, tuin, keuken, werkplaats, kantoor, praktijk, kerk en op het land; je kijkt je ogen uit! Voor senioren heeft het museum een hoog nostalgisch “Oh ja”-gehalte terwijl - ook voor de jongere generaties - veel voorwerpen een gevoel oproepen van bewondering en verbazing over het menselijk vernuft, geduld en vakmanschap. Het museum is van april t/m oktober 7 dagen per week uitsluitend op afspraak te bezoeken. Een bezoek met een tijdsduur van ca. 3 uur bestaat uit: ontvangst met koffie of thee, gevolgd door een rondleiding door deskundige gidsen en een nabeschouwing met drankje. Het museum is rolstoeltoegankelijk. Voor een eerste indruk zie de brochure van het Museum voor Nostalgie en Techniek en de fotogalerij.

Jaarlijkse evenementen

- Carnaval. - Carnavalsvereniging De Verkuskoppe.

- Op een zondag in april organiseert MSC Mill de Dutch Masters of Motocross op Circuitpark de Kuilen.

- De jaarlijkse Rommelmarkt in Langenboom (1e zondag van juli) wordt altijd erg goed bezocht en wordt door de bezoekers als zeer leuk en gezellig ervaren. De Rommelmarkt wordt georganiseerd door Schaakclub DEVO '86.

- Kermis (gedurende 6 dagen begin augustus).

- Oktoberfest Langenboom (op een vrijdag in oktober).

- Long Tree Festival (weekend in november).

Landschap, natuur en recreatie

- De Kuilen is een recreatieplas, ontstaan door zandwinning. Sinds 1996, toen de zandwinning hier grootschaliger werd aangepakt, vonden verzamelaars hier dagelijks grote hoeveelheden fossielen. "Het Brabantse dorpje Langenboom heeft een modderspuit! Uit de plas wordt met behulp van een zandzuiger groenzand gewonnen voor de wegenbouw. Het zand wordt opgezogen en via een pijpenstelsel in een omdijkt bassin opgespoten. Waar de modder uit de pijp stroomt, staan dagelijks mannen en een enkele vrouw tot hun middel in de bagger. Fossielfanaten komen er van heinde en verre op af, om geheel vrijwillig de meest vieze douche van Nederland te nemen. Hun handen omklemmen een winkelwagentje of steekkarretje, door de eigenaar omgebouwd tot zeef.

Echte bikkels zetten zich schrap tegen het kolkende water en kruipen zo dicht mogelijk onder de pijp. Ze gaan voor de beste plek, want met de modder komen felbegeerde fossielen mee. Je hoopt natuurlijk dat de topvondst van de dag in jóuw zeef belandt. IJskoud water en prikkend zand in je ogen? Wat kan het schelen als je kans hebt op haaientanden, walviswervels, zelfs complete schedels uit een ver verleden. Zwart goud uit de tijd dat Noord-Brabant een zee was waarin opzienbarende dieren leefden. Vindplaats De Kuilen is bijzonder, omdat het fossielen oplevert uit het Mioceen en het Plioceen; op weinig andere plekken in ons land komen resten van dieren uit deze perioden aan de oppervlakte. Langenboom staat in Europa bekend als een van de meest productieve vindplaatsen van het Mioceen en Plioceen - de plek neemt zelfs de toppositie in als het gaat om fossiele vogels.

In Langenboom is een verscheidenheid aan resten van vroeger leven naar boven gekomen, door fossielenzoekers gevonden en door wetenschappers geïdentificeerd. Meer dan tweehonderd soorten schelpdieren, vierendertig soorten vogels, negen soorten kreeftachtigen en meer dan dertig soorten haaien en roggen zijn herkend, maar ook meer dan dertig soorten beenvissen, ruim twintig soorten walvissen en dolfijnen, een uitgestorven walrus, vier zeehondensoorten en ook landzoogdieren. Van de laatste zijn in Langenboom een mastodont, een beer, een varken, een hert en onlangs nog een tapir ontdekt. Dat niet alleen, de vondsten zijn ook wetenschappelijk beschreven in publicaties op internet en in paleontologische tijdschriften. Uniek voor ons land was een kies van een chalicotherium, een vreemdgevormd hoefdier met grote klauwen aan zijn voorpoten." Aldus enkele citaten uit een verslag van Jody Mijts, destijds student aan de Univeriteit Utrecht, over deze vindplaats, anno ca. 2013, op Geologie van Nederland.nl.

De concessie om zand te winnen is in 2015 afgelopen. De Kuilen (Fazantenweg 16) is daarom de afgelopen jaren heringericht tot natuur- en recreatiegebied (waarbij het natuur-deel overigens 10x zo groot is als het recreatie-deel), met een strand, bezoekerscentrum, wandel- en fietspaden, logement en buitenspeeltuin. Eenden, oeverzwaluwen en andere soorten zullen meer en meer de plek innemen van de fossiele vogels die nog bij duizenden in de ondergrond verborgen moeten liggen. Het natuur-deel wordt beheerd door Natuurmonumenten.

- Beheerder Natuurmonumenten heeft De Vilheide en de Molenheide in de Langenboomse Bossen, gelegen N en O van Langenboom, in 2017 een opknapbeurt gegeven. Het vroegere productiebos moet meer variatie krijgen. De bomen stonden te dicht op elkaar en waren veelal van dezelfde soort. Natuurmonumenten heeft meer ruimte gecreëerd om de overblijvende bomen extra mogelijkheden te bieden om te groeien. Bij de operatie zijn vooral exoten zoals de fijnspar, douglas, Japanse lariks en Amerikaanse eik verdwenen. Zo krijgen soorten als de inlandse eik, berk, beuk, hulst en lijsterbes meer kans.

- In 2018 heeft het Rijksvastgoedbedrijf in de bossen van Langenboom op twee voormalige schietbanen van het ministerie van Defensie de bodem gesaneerd. Het natuurgebied is eigendom van Natuurmonumenten. Het gesaneerde terrein is decennialang door Defensie gebruikt voor schietoefeningen. De munitie is al eerder verwijderd, maar er was wel verontreiniging met lood achtergebleven. Om een gezonde natuur te krijgen lag er plaatselijk te veel lood. Niet alle verontreinigde grond is weggehaald. Dat zou te veel schade aan de natuur veroorzaken. Alleen waar de verontreiniging te ernstig was en er risico’s voor de natuur waren, heeft sanering plaatsgevonden. Dat was vooral bij de voormalige kogelvangers op de oude schietbanen het geval. Om het lood te kunnen verwijderen moesten bomen worden verwijderd. Dit paste in het doel van Natuurmonumenten om van het bos een meer open en gevarieerd bos te maken door open plekken te creëren, waarbij heide ook een kans krijgt. (bron: Rijksvastgoedbedrijf, 15-1-2018)

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Langenboom, met laagsteprijsgarantie!

Links

- Nieuws: - Nieuws uit Langenboom op Facebook.

- Maandblad Rondom 't Torentje verschijnt al sinds 1967, heeft dus in 2017 het 50-jarig bestaan gevierd, en is daarmee tevens impliciet een dorpsarchief geworden van wat er de afgelopen 50 jaar in Langenboom allemaal gebeurd is. Op termijn zullen de oudere jaargangen ook digitaal beschikbaar worden gesteld. Voor een zeer bescheiden bedrag (€13,61 per jaar, sinds de introductie van de euro niet meer verhoogd) kunnen inwoners abonnee worden (wat 700 van de 900 gezinnen gedaan hebben). Mensen van buiten het dorp kunnen eventueel, uiteraard voor een paar euro meer (€20,42) postabonnee worden.

- Belangenorganisaties: - Dorpsraad Langenboom.

- "Wie niet groot is... moet slim samenwerken! Als je als dorp niet zo groot bent sta je al snel in de schaduw. Het leek enkele ondernemende Langenbomers slim en leuk om van dat nadeel een voordeel te maken. Want júist omdat Langenboom zo klein is kennen we elkaar goed en kunnen we ons snel verenigen. En samen... zijn we ineens best krachtig! Op dit moment gebeurt er van alles in ons dorp. Er gaan gelukkig nieuwe en gevarieerde woningen gebouwd worden. Dat is goed nieuws voor behoud van het inwoneraantal, de school en voor starters en senioren. Maar de enige dorpskroeg verdwijnt. Dat is een groot gemis voor een dorp voor allerlei “lief, leed en leut” ontmoetingen.

De Langenboomse clubs en verenigingen zijn bijna voltallig bij elkaar gekomen. We hebben als partners tijdens het TOP overleg (Toekomst Overleg Partners) gepraat over Langenboom. Ons dorp. Want we willen gezamenlijk een plan bouwen. We zijn het volledig met elkaar eens dat we de handen ineen moeten slaan. Ons dorp is erg klein voor 3 kantines en een kroeg. Daarnaast geldt: Nederland vergrijst en ons dorp ook. Er komen minder leden bij de clubs. Van vrijwilligers wordt veel gevraagd en dat kan verbeteren als we samenwerken. In een plan willen we over eigen belangen heen kijken en iets goeds voor het dorp ontwikkelen. Wat toekomstbestendig is.

Waar we in onze droom met elkaar over willen gaan nadenken is: Een dorpsplein als “de huiskamer van Langenboom”, in en rond de Wis. De Wis wordt in die droom een gezellig gemeenschapshuis en krijgt ook een gezellige dorpskroeg. De zaal van de Wis wordt ook warm en gezellig gemaakt voor culturele, sociale en maatschappelijke ontmoetingen en activiteiten. Het gebied rondom de Kerk wordt anders ingedeeld zodat er een prachtig geheel ontstaat. Op de plek van D’n Bens komt misschien een kleine professionele supermarkt.

Een sportpark waarop “alle verenigingen verenigd kunnen worden”. Hier kan iedereen sporten. De clubs werken nauw met elkaar samen, bijvoorbeeld bestuurlijk en met een kantine. Bij voorkeur werkt deze kantine samen met de dorpskroeg in de Wis. Geen concurrentie maar samenwerking. Door samen te werken kan het bestuurs- en vrijwilligerswerk anders worden georganiseerd en kunnen de verenigingen allerlei andere voordelen uit samenwerking halen. Besloten wordt om dit plan concreter uit te werken en in 2019 elk kwartaal met elkaar te bespreken. De opdracht voor de eerste uitwerking zal vooral gaan over het dorpsplein. Hiervoor wordt een dorpsbouwkundige aan het werk gezet die door Eigen Kweek zal worden betaald."

Stichting Eigen Kweek is opgericht in 2015. "Het doel: Het zonder winstoogmerk, door middel van gezamenlijke inkoopacties, sponsoring en giften bijeenbrengen van financiële middelen ten behoeve van projecten voor de gehele Langenboomse bevolking. Het ondersteunen van gemeenschapsbelangen in de breedste zin van het woord. Wij zijn ervan overtuigd dat we met z'n allen op deze manier Langenbomers enerzijds flink kunnen laten besparen, en anderzijds de financiele middelen kunnen verzamelen die nodig zijn om Langenboom leefbaar, leuker en gezelliger te maken." De bewoners kochten gezamenlijk duurzame energie in voor een goede prijs. Ook zijn 700 zonnepanelen gelegd op het dak van een schuur, die een inwoner gratis beschikbaar stelde. Die projecten leveren het dorp geld op. Anno zomer 2019 zit er al 35.000 euro in de pot voor het dorp. Onder meer het initiatief van Eigen Kweek zorgt ervoor dat anno 2019 al ongeveer 10 procent van de huizen in Langenboom zelfvoorzienend is. Zie ook de videoreportage over Stichting Eigen Kweek door TV Land van Cuijk.

- Buurtverenigingen: - Het dorp Langenboom met buitengebied heeft maar liefst 15 buurtverenigingen. Onder de link vind je er 14. Dat komt omdat die gelinkt staan op de site van nr. 15: De Maurik. Vandaar. Op de gelinkte pagina worden ze 'buurtschappen' genoemd, maar eigenlijk bedoelt men daar 'buurtverenigingen' mee. In Brabant noemt men dat vaak buurtschappen, maar op onze site reserveren wij die term, om verwarring te voorkomen, alleen voor de woonplaatsen/plaatsnamen, in het geval van 'kleine kernen in het buitengebied niet zijnde een stad of dorp'. In dit geval valt alleen De Maurik daartoe te rekenen.

- Dorpshuis: - De recentelijk verbouwde gemeenschapsaccommodatie De Wis, het dorpshuis van Langenboom, beschikt over enkele zalen waar verenigingen o.a. kunnen sporten, dansen, of vergaderen. In de nieuwe ontmoetingsruimte kun je onder het genot van een drankje even bijkletsen, biljarten of TV kijken.

- Onderwijs en kinderopvang: - Basisschool 't Stekske in Langenboom biedt ook onderdak aan BSO De Boomhut, onderdeel van Kinderopvang Spring. Kinderen van 4-12 jaar zijn hier van harte welkom. In de groepsruimte krijgen de kinderen alle ruimte om hun eigen talenten te ontdekken en activiteiten met elkaar te ondernemen. Per periode staat een thema centraal waarbinnen de kinderen passende activiteiten doen. 'Groente en fruit' is een mooi voorbeeld van een thema. Samen met de kinderen hebben ze toen een heuse groentetuin aangelegd. BSO De Boomhut werkt nauw samen met Basisschool ’t Stekske. Zo mogen de kinderen ook gebruikmaken van het computerlokaal en de speelzaal.

De kinderen spelen, waar mogelijk, iedere dag buiten. Hier kunnen ze lekker uitwaaien en ontladen. Ook is het goed voor de grove motoriek. De buitenruimte beschikt dan ook over verschillende speeltoestellen. Daarnaast is er voldoende ruimte om balspelletjes te spelen, met stoepkrijt te spelen, te voetballen of bijvoorbeeld te knikkeren. Buitenspel prikkelt de fantasie van kinderen en bovendien is het erg gezond, aldus de BSO op haar site.

- Jeugd: - In 2002 zoeken twee ouders voor hun kinderen een jeugdvereniging die wekelijks spelaanbod heeft. Al snel valt de keus op Scouting. Een van de weinige verenigingsvormen waar kinderen niet hoeven te presteren. Niemand is de beste, niemand kan falen. Scouting staat voor uitdaging! Scouting biedt leuke en spannende activiteiten waarmee meiden en jongens worden uitgedaagd zich persoonlijk te ontwikkelen. Scouting helpt jongvolwassenen uit te groeien naar zelfstandige leiding. Ze starten met een groep van 25 Esta’s onder de vleugels van Scouting Mill. In 2008 wordt het een zelfstandige vereniging. Scouting Langenboom is inmiddels uitgegroeid tot een vereniging met alle leeftijdsgroepen van 7 t/m 21 jaar. Meer dan de helft van de leiding bestaat uit oud-leden.

- Senioren: - KBO Langenboom is een vereniging voor iedereen vanaf 50 jaar. De vereniging heeft meer dan 250 leden. Ze organiseren regelmatig allerlei activiteiten. O.a. is er wekelijks van alles te doen in dorpshuis De Wis.

- Muziek: - Muziekvereniging Amicitia. - Slagwerkgroep Dynamic.

- Sport: - Voetbalvereniging RKVV SES. - SES Dames.

- Volleybalvereniging Vollan '65.

- Tennisclub Langenboom (TCL).

- Menvereniging Tussen de Burries (paardensport). - Paardensportvereniging Hippos.

- De naam van Schaakclub DEVO '86 staat voor 'Door Enkele Vrienden Opgericht' en het jaartal staat uiteraard voor het oprichtingsjaar. Ze spelen geen bondsschaak, omdat ze met te weinig mensen zijn om altijd een vaste groep van 8 man klaar te hebben. Daarom spelen een aantal leden voor een andere club bij de bond, of zijn ze reservespeler. Ze spelen wel ieder jaar voor de drie-provinciën-competitie. In deze competitie kunnen ze aardig meekomen met de andere clubs en zijn zelfs een aantal keren kampioen geweest.

- Schietsportvereniging 't Roosje.

- Tafeltennisvereniging Taflan is opgericht in 1967.

- WTC De Doortrappers, de wielertoerclub uit Langenboom, is opgericht in 1980. In het zomerseizoen zijn ze minimaal tweemaal per week op de weg te vinden; op zondagmorgen en woensdagavond. Er wordt in 5 verschillende groepen gereden. A, B, C, D en MTB'ers. Van snel naar iets minder snel. In het winterseizoen wordt de groep MTB'ers uitgebreid met een groot aantal wielrenners die dan ook gaan mountainbiken.

- Motoren: - Motorclub Zoef is opgericht in 1995. Jaarlijks geven ze in december een boekje uit, het Zoefbuukske, met verslagen van het afgelopen jaar, plannen voor het komende jaar etc. Via de link zijn de oudere jaargangen ook online te lezen.