Langerak (Doetinchem)

Plaats
Buurtschap
Doetinchem
Achterhoek
Gelderland

langerak_doetinchem_plaatsnaambord.jpg

Buurtschap Langerak bij Doetinchem is, in tegenstelling tot de meeste andere buurtschappen in ons land, groot en dichtbebouwd genoeg voor een 'bebouwde kom', en heeft daarom blauwe plaatsnaamborden i.p.v. witte. Zie verder het hoofdstuk Links.

Buurtschap Langerak bij Doetinchem is, in tegenstelling tot de meeste andere buurtschappen in ons land, groot en dichtbebouwd genoeg voor een 'bebouwde kom', en heeft daarom blauwe plaatsnaamborden i.p.v. witte. Zie verder het hoofdstuk Links.

Langerak (Doetinchem)

Terug naar boven

Status

- Langerak is een buurtschap in de provincie Gelderland, in de streek Achterhoek, gemeente Doetinchem. T/m 1919 gemeente Ambt Doetinchem.

- De buurtschap Langerak valt, ook voor de postadressen, onder de stad Doetinchem.

Terug naar boven

Naam

Niet te verwarren met
Deze plaatsnaam komt ook nog voor als dorp in Zuid-Holland en als buurtschap in Drenthe.

Oudere vermeldingen
1457 Langerak.

Naamsverklaring
Overdrachtelijk gebruik van een waternaam, een samenstelling van lang 'langgerekt' en rak 'recht gedeelte van een waterloop tussen twee bochten'. In 788-789 kopie 13e eeuw is reeds sprake van een viswater in de Betuwe geheten Langenrech. Op de kaart van Beeldsnijder (1575) heet de verbinding tussen Leidsche Meer en Kager Meer Tlanghe rack en ook de Amstel kent een Langerak. In 1628 wordt een water ten zuiden van Meppel het Lange Rack genoemd.(1)

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Langerak ligt NW van Doetinchem, rond de weg van Doetinchem naar Doesburg.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Langerak 54 huizen met 386 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 80 huizen met ca. 200 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

In den beginne
Langerak was tot medio 20e eeuw qua bebouwing slechts een kleine buurtschap, met verspreid gelegen boerderijen en huizen. Qua grondgebied was het wel een grote buurtschap, met o.a. het weidegebied de Langerakse Weiden N en Z van de Oude IJssel. Een deel van het vroegere grondgebied van de buurtschap is opgeslokt door de bebouwing aan de westkant van de stad Doetinchem. In dat gebied heeft in de 19e eeuw een molen gestaan.

Uitbreiding
Uitbreiding tot de huidige kern Langerak heeft o.a. plaats gevonden i.v.m. de vestiging van ijzergieterij Vulcanus. Deze firma is hier nog altijd gevestigd. De huizen ertegenover zijn de arbeiderswoningen die vroeger bij de fabriek hoorden. Nu woont er nog maar een handjevol werknemers.

IJzergieterij
In 1894 vestigt zich hier gieterij Keizer, Snoeck & Boon. In 1898 wordt dat "N.V. Doetinchemse ijzer-, koper- en metaalgieterij v/h Keijzer, Snoeck & Boon". In 1905 "Snoeck & Boon". In 1970 wordt het "Nederlandse IJzergieterij Vulcanus vestiging Doetinchem", als 'dependance' van de firma Vulcanus te Vaassen. In 1984 is de Langerakse vestiging verzelfstandigd, om dit bedrijf te vrijwaren van de problemen bij het moederbedrijf in Vaassen, waar het sinds 1972 minder goed mee ging, door o.a. overcapaciteit en concurrentie in de bedrijfstak. De vestiging in Vaassen is in 1999 gesloten en verder gegaan in de vestiging Gieterij Doesburg. De verzelfstandigde vestiging in Langerak heeft jarenlang Nannoka Vulcanus Industries geheten. Deze firma is op 20-2-2019 failliet verklaard (in 2004 had de eigenaar reeds zelf faillissement aangevraagd en een doorstart gemaakt).

Nannoka Vulcanus Industries kampte al jaren met tekorten. De onzekerheid van toekomstige milieu-investeringen en een concurrerende, wereldwijde afzetmarkt belemmerden een winstgevende bedrijfsvoering. De metaalgieterij zou op zichzelf wel levensvatbaar zijn. Beide aldus directeur Grietinus Kamps d.d. 20-2-2019. Eind maart 2019 wordt bekend dat het bedrijf is overgenomen door Machine Fabriek Elburg en op de bestaande locatie in Langerak een doorstart maakt. De meeste weknemers konden er blijven werken. Vóór het faillissement had het bedrijf ca. 125 werknemers (waarvan een deel tijdelijke krachten en uitzendkrachten). Op de site van de firma lezen wij dat er in het doorgestarte bedrijf ca. 90 werknemers werken. Tegenwoordig heet het bedrijf blijkens hun site Vulcanus Castings. In de fabriek wordt sloopijzer gesmolten in met cokes gestookte ovens, en verwerkt tot nieuwe onderdelen.

Middenstand
Zoals in de meeste buurtschappen in ons land zijn ook in Langerak in de loop der jaren de oude, oorspronkelijke winkels verdwenen. In de vroegere bakkerij/kruidenierszaak, gebouwd in ca. 1923, op Keppelseweg 377, zijn sinds ca. 2010 Ciro en Cristina Cuccurullo met hun Italiaanse wijn- en delicatessenwinkel gevestigd.

Kermis
De Kermis van Langerak (augustus) (met o.a. vogelschieten) is er op enig moment wegens teruglopende belangstelling mee gestopt.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Bouwcombinatie Claus en Van den Boom heeft anno 2017 plannen voor de bouw van 15 woningen en 24 zorgunits in buurtschap Langerak, op het terrein van de vroegere firma Piek & Snor (schuin tegenover Vulcanus), tot in de jaren negentig bekend als autosloperij en oud ijzerhandel Willem Piek. "De woningen en units komen op een prachtige plek bij het bos. Je ziet er niets en je hoort er niets. Alleen ruik je er wel eens wat. Maar Vulcanus moet zich aan de milieuregels houden. En we hebben berekend dat we qua regelgeving buiten de milieucontouren liggen van ijzergieterij Vulcanus, en ook van motorcircuit De Heksenplas. Dus als Vulcanus zich aan de regels houdt, kunnen mensen er prima wonen", aldus Herman Claus, eigenaar van het Doesburgse bouwbedrijf Claus.

Vulcanus heeft namelijk jarenlang bovenaan provinciale lijstjes gestaan m.b.t. roetuitstoot en overtreding van geluids- en geurnormen. Volgens Grietinus Kamps, eigenaar van Vulcanus, is het aantal klachten sinds 2012 drastisch afgenomen. "En we beogen het aantal klachten - nu alleen nog over geur - nog verder te reduceren. Wel moeten omwonenden beseffen dat ze in een buurt wonen waar ook een bedrijf zit", aldus Kamps. (bron en voor nadere informatie zie: de Gelderlander, 14-6-2017) - Omwonenden gaven tijdens een werkbezoek van de SP in juli 2017 aan inmiddels tevreden te zijn met de huidige situatie m.b.t. Vulcanus.

De Gelderse Natuur en Milieu Federatie (GNMF) is anno voorjaar 2019 echter nog niet tevreden over de situatie: "Om de stankproblematiek bij gieterij Vulcanus in Doetinchem-Langerak te verminderen, moet de nieuwe schoorsteen minimaal 40 meter hoog worden. Omwonenden hebben al zeer lang te maken met de uitstoot van zeer onaangename geurstoffen. De maatregelen uit het Plan van Aanpak van Vulcanus uit 2014 hebben tot nu toe niet geleid tot een verbetering. Ook bij diverse andere gieterijen worden schoorsteenhoogtes van minimaal 40 meter in acht genomen om stankoverlast zoveel mogelijk te verminderen. Een voorbeeld hiervan is de Nijmeegse IJzergieterij. De inwoners van Doetinchem hebben ook recht op een dergelijke schoorsteen", stelt de GNMF in haar zienswijze d.d. 18-3-2019 op de aanpassing van de milieuvergunning van Vulcanus. Daarnaast heeft de GNMF in haar zienswijze aangegeven dat er nog een derde dioxinemeting dient te worden uitgevoerd. In oktober en november 2018 zijn twee dioxinemetingen verricht, met respectievelijk een overschrijding en een onderschrijding van de normen als resultaat. Aanvullende dioxinemetingen dienen wat de GNMF betreft aan te tonen wat er structureel aan de hand is.

- Bestemmingsplan Langerak (2008).

- 380kV Hoogspanningsstation Langerak* is gebouwd in de jaren negentig. Hier komen diverse hoogspanningslijnen bij elkaar. Hoe die vork precies in de steel zit, kun je lezen op het Hoogspanningsforum onder de link. Van 2016-2018 is er een nieuwe 380kV hoogspanningsverbinding Doetinchem-Wesel (Duitsland) aangelegd. In dat kader is het hoogspanningsstation uitgebreid met twee zogeheten schakelvelden. Deze velden maken het technisch mogelijk om elektriciteit 'door te schakelen' van de ene naar de andere verbinding, in dit geval de 380 kV-verbinding van/naar Duitsland. Het Nederlandse deel van de nieuwe verbinding is gebouwd door de combinatie Dura Vermeer - SPIE DW380. Voor nadere details zie ook de richtlijnen MER m.b.t. dit project.
* Direct Z van de buurtschap gelegen en formeel net gelegen in buurgemeente Bronckhorst, in het dorpsgebied van Hummelo. De gemeentegrens loopt ter plekke tussen het hoogspanningsstation en de buurtschap.

- In 2003 is ecologisch onderzoek verricht op het bedrijfsterrein van de vroegere firma Tectomat in Langerak (Nederbergweg). Deze firma vervaardigde complete daken, die tijdens de bouw van een huis in korte tijd konden worden geplaatst. Het onderzoek was nodig in verband met de voorgenomen sloop van de bedrijfsgebouwen, het verwijderen van de verharding van de opslagterreinen en de bouw van een aantal woningen op het terrein. De bouw van de woningen aan de Henk Luesinkweg, zoals de straat waar het nieuwe wijkje aan ligt is genoemd, is recentelijk gerealiseerd (vermoedelijk in 2018).

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Langerak heeft 2 rijksmonumenten, en wel een archeologisch monument, zijnde een terrein waarin resten van kasteel Barlham uit de late middeleeuwen, en de huidige boerderij Barlham aldaar uit 1854 (Barlhammerweg 30). Het terrein ligt Z van de huidige buurtschap, en valt kennelijk nog wel tot haar grondgebied te rekenen (waarvoor zie de 1e alinea van het hoofdstuk Geschiedenis). Het overwegend agrarische Z buitengebied van de buurtschap heet op kaarten Langerakse Weiden. Zo te zien vallen niet alleen de weiden N maar ook Z van de Oude IJssel (waar de locatie Barlham ligt) hiertoe te rekenen. Aan de Barlhammerweg stond in de middeleeuwen havezate Barlham. De laatste resten hiervan zijn in 1756 gesloopt. Alleen de naam van de weg en een gelijknamige boerderij ter plekke (op huisnr. 30, = vanuit Eldrik het 1e pand in de gemeente Doetinchem) plus de oude gracht van de havezate herinneren er nog aan.

- Het woonhuis op Keppelseweg 432, in het W uiteinde van de kern Langerak, is rond 1925 in expressionistische vormen gebouwd.

Terug naar boven

Links

- Veilligheid: - In juni 2018 is in buurtschap Langerak het eerste WhatsApp buurtpreventiekombord van Nederland feestelijk onthuld. "We zijn er echt voorstander van. Medio 2017 hebben we de buurtapp voor het eerst opgetuigd. Vervolgens hebben we dat aangekaart bij de gemeente, wat er toe heeft geleid dat wij het eerste WhatsApp buurtpreventiekombord van Nederland hebben gekregen", vertelde inwoner Dick Smit bij de onthulling. Het bord is onthuld door burgemeester Mark Boumans in het bijzijn van enthousiaste buurtbewoners. Hij lichtte toe: "Het is mooi om juist hier het eerste bord te onthullen, een kleine kern waar mensen actief zijn met WhatsApp. Het is ook mooi dat wij hier zo’n vernieuwend attentiebord hebben, want dit is nog nergens in Nederland op deze manier."

De WhatsApp-buurtpreventie is ook volgens inwoner Paulien Lemmens van veel waarde voor buurtschap Langerak: "Dat is bijvoorbeeld gebleken toen wij een inbraak hadden bij een van de buren en hij iets op de app heeft gezet. Binnen de kortste keren stond een aantal buurmannen bij hem in de tuin waardoor de inbrekers zijn gevlogen. Meer bewijs hebben we niet nodig." Burgemeester Boumans zal de komende jaren nog meer borden gaan onthullen in de gemeente Doetinchem: "Op zo’n 70 plaatsen in de gemeente. Zo is iedereen goed op de hoogte dat als je in onze gemeente komt er op elkaar wordt gelet." (bron: regionale omroep voor de Achterhoek REGIO8. Zie ook de videoreportage van de onthulling onder de link in de 1e alinea)

- Duurzaamheid: - “Zoveel mogelijk ecologisch bouwen met een optimaal binnenklimaat.” Rien Hamers en Anne te Wierik hebben een duidelijk doel voor ogen als het gaat om het bouwen van hun woning op Henk Luesinkweg 5 in buurtschap Langerak. Het wordt een heuse stroleemwoning. “Met de kennis van nu wil je niet anders meer”, zegt Hamers over zijn project. De woning wordt direct vanaf het begin volledig duurzaam gebouwd. De woning is levensloopbestendig en de indeling is zon-georiënteerd: de leefruimtes zijn aan de zonzijde gesitueerd en de noordkant heeft een minimaal glasoppervlak.

Centraal in het woongedeelte staat een houtkachel (type Finnoven), die kort wordt gestookt en daarna ruim 24 uur stralingswarmte afgeeft. De isolatiewaarden van de woning liggen ruim boven de eisen van het Bouwbesluit. Het dak geeft het beeld van houtskeletbouw met isolatie van houtvezel en jute; de wanden worden opgebouwd uit hout met strobalen en aan de binnenzijde voorzien van leemstuc. De buitenzijde bestaat uit kalkstuc die gedeeltelijk afgewerkt wordt met larikshout. Het streven is om een luchtdichte en damp-open constructie te realiseren, waardoor er geen luchtstroming door de constructie en isolatie kan ontstaan, zodat nergens condens en schimmel ontstaat. Dit samen met het gebruik van natuurlijke bouwmaterialen geeft een optimaal binnenklimaat.

Rien Hamers en Anne te Wierik maken het zichzelf niet makkelijk. “Ik verricht zelf 99% van het werk”, zegt Hamers. Daardoor duurt de bouw van de woning iets langer dan normaal; ze verwachten zeker 2 jaar bezig te zijn. “Maar ik merk ook veel belangstelling”, aldus Hamers. “En het zelf ontwerpen en eigenhandig bouwen van ons huis vergt een maximale inspanning, maar geeft ook ongekend veel voldoening.” (bron: verduurSaam energieloket, dat namens de Achterhoekse gemeenten inwoners adviseert over energiebesparing, en over hoe ze vervolgens hun resterende energiebehoefte zo duurzaam mogelijk kunnen realiseren)

- Genealogie: - Tafel buurtschap Langerak - Ambt Doetinchem - 1696-1805 (ORA Landdrostambt Zutphen - Toegangsnummer 0217 - Inventarisnummer 669 - Protocol van opdrachten, kentenissen, pandschappen, alsmede renteverschrijvingen).

Terug naar boven

Bekende inwoner

- Journalist, verslaggever, dagvoorzitter, debatleider etc. Wouke van Scherrenburg (1946) woont in Langerak. - Ze is nog altijd actief in de genoemde disciplines.

Reacties

(2)

De kermis is al enkele jaren geleden afgeschaft, te weinig belangstelling. In de oude bakkerij/kruidenierszaak, gebouwd in ca. 1923, op nr. 377, zitten wij, Ciro en Cristina Cuccurullo, al zo'n tien jaar met een Italiaanse wijn- en delicatessenwinkel.
En de Vulcanus is onlangs failliet gegaan, maar toch weer overgenomen door een ander bedrijf.

P.S. Wat een werk was dit, zoveel gehuchten in dit land!

Dank voor uw compliment! Het was een levenswerk ja... Toen ik er in 1993 aan begon dacht ik er met "een paar jaar" wel mee klaar te zijn, maar net als met een huis verbouwen kom je "onderweg" van alles aan onverwachte zaken tegen waardoor het uitloopt... Want ik heb bijvoorbeeld vele honderden plaatsjes ontdekt die zich goed hadden 'verstopt' omdat ze zomaar uit de atlassen waren verdwenen of geen plaatsnaambordjes (meer) hebben, dus het was een hele speurderij. En voor ik van een buurtschap, dorp of stad die paar A4'tjes tekst uit alle hoeken en gaten bij elkaar heb geschraapt en herschreven, kost per plaats al snel een 'mandag' zo niet meer. En dan ben je met 2.500 steden en dorpen en 4.000 buurtschappen dus zo maar 25 jaar verder... Maar nu is het dan eindelijk min of meer klaar. Natuurlijk horen laatste puntjes op de i en bijhouden op actuele ontwikkelingen erbij, dat blijft.

Dank voor uw correcties in dit kader! De kermis heb ik verhuisd naar Geschiedenis. Jullie zaak heb ik daar ook toegevoegd. En Vulcanus heet nu weer anders zie ik, kennelijk door de door u genoemde overname, dat heb ik ook aangepast.

P.S.1 het blijft natuurlijk verwarring wekken, ondanks de tegenwoordige postcodes, dat er nog 2 Langerakken zijn in ons land. Daarom heb ik die nu ook vermeld en gelinkt onder Naam (en bij die andere 2 Langerakken natuurlijk op een zelfde manier).
P.S.2 wellicht wilt u een kleine donatie overwegen om het project te steunen, omdat de site voor bezoekers gratis is maar ik er wel veel (niet alleen in uren) in geïnvesteerd heb. Zie https://www.plaatsengids.nl/donatie.

Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen