Status

- Langstraat is een buurtschap* in de provincie Zuid-Holland, op het schiereiland en in de gemeente Goeree-Overflakkee. T/m 1965 gemeente Ooltgensplaat. In 1966 over naar gemeente Oostflakkee, in 2013 over naar gemeente Goeree-Overflakkee.

* Hoewel de plaats een kerk, een meer dan marginale omvang met dichte lintbebouwing en kern heeft en daarmee in principe - geografisch gezien - een dorp is, wordt het in de regio toch algemeen als buurtschap betiteld (wellicht omdat de plaats in 1978 geen eigen postcode en plaatsnaam in het postcodeboek heeft gekregen en dientengevolge voor de post 'in' Achthuizen ligt; kip en ei?), dus sluiten wij ons bij deze praktijk aan. Wij hebben daarvoor de categorie 'buurtschappen met een kerk' in het leven geroepen.

- De voor een buurtschap toch wel behoorlijk grote kern Langstraat, met dichte lintbebouwing en een compact kerntje in het N, heeft officiële blauwe plaatsnaamborden (komborden) en is/heeft daarmee een eigen bebouwde kom (met een 30 km-zone), maar heeft destijds dus geen eigen postcode en plaatsnaam gekregen in het postcodeboek. Voor de postadressen ligt de buurtschap daarom 'in' Achthuizen.

- We kunnen ons voorstellen dat de W gelegen buurtschap Kranendijk gezien de ligging maatschappelijk gezien (voor het verenigingsleven e.d.) op de Langstraat is georiënteerd. Vanwege de vroegere gemeentelijke indelingen ligt die buurtschap echter 'in' Den Bommel. Hetzelfde geldt allicht ook voor de verspreide bebouwing Z en ZO van de buurtschap, N van de Galathese Haven en W daarvan, die voor de post 'in' Ooltgensplaat ligt.

Naam

Inwoners
Een inwoner van deze plaats is een Langstratenaar (en geen Langstrater, wat wij dachten. Verkeerd gegokt ;-)

Oudere vermeldingen
De vroegst gevonden vermelding van de buurtschap Langstraat is 1694, als een Langstratenaar wordt ingeschreven in het doopboek (boek 4, 1662-1708) van de Katholieke kerk in Oude-Tonge.

Ligging

De buurtschap Langstraat ligt rond de gelijknamige weg (dijk), de Beatrixstraat en de Galatheseweg, Z van Achthuizen. De parallelweg onder de dijk langs heet officieel ook Langstraat, maar wordt door de inwoners Onderberm genoemd.

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Langstraat 21 huizen met 221 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 70 huizen met ca. 170 inwoners.

Geschiedenis

Ontstaan en eerste ruimtelijke ontwikkeling
"Het dorp Achthuizen en de buurtschappen Langstraat en Zuidzijde kunnen worden gezien als onderdeel van het omliggende landelijke gebied. De dijken waarop deze gelegen zijn, vormen het raamwerk van het landelijke gebied van Oostflakkee. Van oudsher liepen de belangrijkste routes door het landelijke gebied van Oostflakkee over de dijken. Dit en het feit dat de dijken als relatief hoge plek in het landschap veilig waren bij mogelijke overstromingen, verklaart dat juist deze elementen in het landschap een ruimtelijk verdichtende werking hebben. Ook de aanwezigheid van kreken speelde waarschijnlijk een rol bij het ontstaan van nederzettingen. Zowel bij Zuidzijde als bij Langstraat is dit het geval.

De bebouwing, erfbeplanting, wegbeplantingen en de boomgaarden in Oostflakkee liggen voornamelijk langs de dijken gesitueerd. De woningen op of tegen de dijken zijn voornamelijk kleinere woningen, de voormalige arbeiderswoningen. Het agrarisch bodemgebruik op de dijken is extensief; er vindt enige beweiding plaats (schapen, jongvee, paarden) en hier en daar liggen moestuinen. De boerderijbebouwing ligt hoofdzakelijk op enige afstand van de voet van de dijk, in het landelijke gebied.

Naast de landschappelijke en functionele betekenis, hebben grote delen van het dijkenstelsel ook een natuurwetenschappelijke waarde. De oost-, west- en zuidzijde van de dijken hebben een zodanig warmteabsorberend vermogen dat op de taluds de Midden-Europese 'stroomdalflora' voorkomt. Een aantal hiervan vormen zeldzame soorten in Nederland. Dit geeft de dijken een potentieel grote botanische waarde. Karakteristiek voor de dijken is dat deze eenzijdig zijn beplant met bloemen terwijl op de andere zijde afwisselend moestuinen, siertuinen en verspreide bomen aanwezig zijn.

De kern Achthuizen en de buurtschappen Zuidzijde en Langstraat zijn alle drie ontstaan op bijzondere plaatsen langs dijken in het dijkenstelsel van het landelijke gebied. In tegenstelling tot de havenstadjes, ontwikkelden deze zich door een aaneenrijging van woningen langs de dijken, waarbij op de kruisingen verdichtingen ontstonden: de kernen. De ruimtelijke opbouw van de kernen bestaat hierdoor vrijwel helemaal uit 'randen', waarbij de dijken de 'ingangen' vormen van de kernen. De achterzijde van de woningen en kavels zijn veelal gekeerd naar het landschap." (bron: bestemmingsplan)

Komvorming en Oostenrijkse woningen
Eeuwenlang is er alleen lintbebouwing langs de dijk Langstraat. Daarin komt pas verandering in 1953, als 6 houten 'Oostenrijkse woningen' de aanzet geven tot een nieuwe zijstraat, en daarmee een bescheiden komvorming. Deze straat krijgt in de raadsvergadering van 28 november 1953 de naam Beatrixstraat. Deze Oostenrijkse woningen zijn in eerste instantie na de Tweede Wereldoorlog in heel Nederland gebouwd in het kader van de wederopbouw. Dit waren geprefabriceerde houten woningen die in onderdelen vanuit Oostenrijk aan Nederland werden geleverd en door lokale aannemers werden opgebouwd. Een van de voordelen was dat ze daardoor snel te bouwen waren en zo snel een deel van de naoorlogse woningnood kon worden gelenigd. De aanvoer vond plaats via het spoor: per woning waren twee goederenwagons nodig voor het vervoer. Voor nadere informatie zie de link.

Na de Watersnoodramp van 1953 in Zeeland e.o. heeft Oostenrijk een aantal van deze houten woningen geschonken aan de getroffen gebieden. De gemeente Ooltgensplaat had de landelijke primeur. Zij kreeg 6 woningen toegewezen en bestemde deze voor de buurtschap Langstraat, waar evenals elders in de regio een aantal huizen door de Watersnoodramp was verwoest. Onder deze link vind je een mooi verhaal over de ingebruikname van de eerste Oostenrijkse woning in Langstraat.

Kerkelijk
Dhr. Wielhouwer is in 1900 de eerste godsdienstonderwijzer van Langstraat, nadat in 1899 het idee is ontstaan om in de buurtschap kerkdiensten te gaan beleggen, omdat de afstanden naar Den Bommel, Ooltgensplaat en Oude-Tonge toch eigenlijk wel te groot zijn voor de Langstratenaars (realiseer je dat in die tijd vrijwel iedereen zich nog te voet moest verplaatsen!, en dat de meeste wegen toen nog niet verhard waren).

In 1900 vinden de eerste kerkelijke activiteiten plaats in Langstraat in wat je een kerkje zou kunnen noemen. De exacte locatie hiervan is niet bekend, vermoedelijk betrof het een oud huisje aan de dijk. Er waren enkele banken, maar doorgaans brachten de mensen zelf stoelen mee. Als preekgestoelte deed een afgehouwen boomstam dienst. Vóór 1900 was de toestand van de buurtschap "er een van ongodsdienstigheid en verwildering", aldus het notulenboek van de kerk uit 1910. Op 10 januari 1900 worden de eerste godsdienstoefeningen gehouden "voor een klein groepje heilbegerigen", aldus hetzelfde notulenboek.

Van 1903 t/m 1922 is er een kerkje in functie geweest dat uit twee huisjes (huisnrs. 24/26) is verbouwd tot kerk. In 1922 is dit gebouwtje weer verbouwd tot twee woonhuizen en opgevolgd door de huidige kerk op nr. 12. Zie hier voor nadere informatie over de geschiedenis van de kerkelijke gemeente en de kerkgebouwen. Voor de huidige kerk zie bij Bezienswaardigheden.

Onderwijs
Op het hoogtepunt heeft de lagere school van de Langstraat - die er in ieder geval halverwege de 19e eeuw al was - wel 90 leerlingen gehad, maar dat liep geleidelijk terug, tot de school in 1972 de deuren moest sluiten omdat er te weinig leerlingen over waren om nog verantwoord door te kunnen gaan. Het pand van de lagere school bood ook onderdak aan de kleuterschool. Het voormalige schoolgebouw (huisnrs. 46 en 48, met de ingang aan de Beatrixstraat) is verbouwd en herbestemd tot woonhuis. - Johan Kreeft vertelt onder deze link mooie verhalen over zijn (kleuter)schooltijd, over de middenstanders in zijn jeugd, en waarom de kinderen in zijn jeugd zo vaak last hadden van 'gloeiende oren'... ;-)

Bedrijvigheid
Zoals in veel andere buurtschappen was ook in de Langstraat vroeger veel kleinschalige bedrijvigheid; zo waren er o.a. fietsenmakers, winkels, een café, een timmerwerkplaats, een smederij, een vrachtwagenbedrijf, en een tankstation /garage / taxibedrijf. In de directe omgeving was de grotere bedrijvigheid gehuisvest, zoals bloemenkwekerijen en natuurlijk de landbouw. Geleidelijk is de kleinere bedrijvigheid uit het dagelijkse leven in Langstraat verdwenen, onder andere door verhuizing naar grotere plaatsen in de omgeving.

Maar ook vandaag de dag is er nog veel kleine bedrijvigheid in Langstraat, zij het niet meer zo zichtbaar als in het verleden. En ook dat is in overeenstemming met de tijdgeest: kleine bedrijvigheid speelt zich tegenwoordig meer af 'achter de voordeur'. Zichtbare bedrijvigheid zijn bijv. keramiek, kunst, rijschool, garage. Minder zichtbare bedrijvigheid is er van o.a. adviesbureaus en een zadelmakerij.

Overige voorzieningen
Belangenvereniging Langstraat e.o. heeft verenigingsgebouw De Keet destijds in eigendom verworven. De bewoners hebben het in 1986 zelf geplaatst. Naast het pand ligt een Jeu de Boulesbaan. Verder is er nog een speeltuintje en een trapveldje in de buurtschap.

Als je geïnteresseerd bent in de geschiedenis van deze buurtschap, kun je het lidmaatschap aanvragen van de besloten Facebookgroep 'Joe bin un Langstraetenaer asje...', beheerd door de 'kronikeur' van de Langstraat, Jeanet Leroy.

Recente ontwikkelingen

- In december 2016 is de Kernvisie Langstraat 2016-2020 verschenen. Hierin hebben de inwoners verwoord waar zij de komende jaren heen willen met de buurtschap op het gebied van wonen, welzijn, zorg, ondernemen, verkeersveiligheid, openbare orde en ruimtelijke ontwikkeling. "Jaarlijks kunnen we besluiten welk onderwerp we verder willen uitdiepen en actief aanpakken. Maar de 'kernwaarde' voor Langstraat en omgeving is en blijft de leefbaarheid en de sociale cohesie: gezellig en met aandacht voor elkaar samenleven. Dan komt de rest vanzelf", aldus secretaris Annemieke Lemaire bij de presentatie van de Kernvisie. Wethouder Arend Jan van der Vlugt vult daarop aan: "Als gemeente willen we de gemeenschappen graag de ruimte geven om zelf hun eigen agenda te bepalen. Deze agenda wordt verwoord in een Kernvisie. De jaarlijkse kernsubsidie leefbaarheid en vitaliteit kan vervolgens worden ingezet om deze meerjaren-agenda uit te voeren." (bron: Eilandennieuws, 3 maart 2017)

- Al jarenlang vragen inwoners van de Langstraat aandacht voor een aantal problemen m.b.t. de verkeersveiligheid: te hoge snelheid van het verkeer binnen de kern; schade en onveiligheid door passerend landbouw- en vrachtverkeer in de kern; onoverzichtelijke kruising Langstraat-Beatrixstraat. Dit heeft in in de loop der jaren geresulteerd in het aanbrengen van een mini-rotonde ('punaise') op de kruising met de Beatrixstraat, en het plaatsen van een verplichte rijrichting-bord voor vrachtverkeer op de Langstraat ter hoogte van de Heintjesweg. Zeker deze laatste maatregel heeft helaas niet het gewenste effect gehad, zodat de discussie wordt voortgezet met de gemeente en het waterschap, als beheerders van respectievelijk alle binnen en buiten de bebouwde kom gelegen wegen. Voor de actuele ontwikkelingen m.b.t. dit thema zie de verslagen van de Verkeerscommissie.

- Bestemmingsplan Achthuizen / Langstraat / Zuidzijde.

Bezienswaardigheden

- De huidige Hervormde (PKN) kerk (Langstraat 12) dateert uit 1922 en valt onder de Hervormde Gemeente Ooltgensplaat. Van 1997 tot 1999 is de kerk ingrijpend gerestaureerd. Hiertoe was in 1996 de 'Stuurgroep Ned. Herv. Kerk Langstraat' opgericht, die zich sindsdien bezighoudt met het onderhoud en de instandhouding van het gebouw.

- Naast de kerk is in 1930 de pastorie gebouwd. Reeds in 1910 was subsidie aangevraagd voor een dienstwoning voor de dominee te Langstraat, omdat die in Den Bommel woonde wat niet erg praktisch was, maar dat werd wegens geldgebrek afgewezen. Sinds 1986 woont hier de kostersfamilie Van Gils. Na het overlijden van vader en koster Henk van Gils heeft zoon Floris het kosterschap voortgezet.

- De onder Geschiedenis beschreven 6 Oostenrijkse woningen aan de Beatrixstraat bestaan nog altijd, zij het dat ze (deels) ongetwijfeld zullen zijn aangepast aan de eisen en mogelijkheden des tijds. Zo is in ieder geval één ervan voorzien van zonnepanelen.

- Gemaal Galathee bij de Galathese Haven ZO van Langstraat dateert uit 1939. Bij het gemaal bevindt zich een sluisje dat in verbinding staat met het Volkerak, maar daar kunnen geen schepen door, de sluis is alleen om het waterpeil te reguleren.

Jaarlijkse evenementen

- Op de 2e zaterdag van juni organiseert Belangenvereniging Langstraat e.o. de jaarlijkse Rommelmarkt in en om verenigingsgebouw De Keet (Beatrixstraat 22), van 10:00 tot 15:00 uur. De opbrengst is bestemd voor het onderhoud van De Keet. Wat kun je er zoal vinden?: rommelmarktspullen, kleding, enveloppen trekken, grabbelton, boodschappenmand (raden naar het bedrag), groenten zoals radijs, sla, komkommer, sjoelen met gewone en reuze-sjoelbak. Natuurlijk is er ook aan de inwendige mens gedacht en is er iets te drinken en te eten.

Heb je zelf nog overtollige maar voor een ander nog goed bruikbare kleding, huisraad of speelgoed? Bijna alles is welkom behalve grote meubels, computers en grote tv’s. Je kunt dat brengen op de zaterdagen eind april en eind mei, tijdens het maandelijkse borrel'uurtje' van 15:30 tot 17:30 uur, en op de vrijdagavond voor de Rommelmarkt, van 19:00 tot 21:00 uur. Of bel om een afspraak te maken naar Jeanet Leroy, tel. 0187-665804.

- Op een zaterdag eind augustus organiseert de kerk van de Langstraat een Fietspuzzeltocht (ca. 25 km) door de mooie omgeving. De opbrengt is voor het onderhoud van de kerk.

Landschap, natuur en recreatie

- In 2017 en 2018 is ZO van Langstraat, aan het eind van de Mariadijk, nabij de Galathese Haven, natuurspeelplaats de Buutenplaets ontwikkeld. Hier kun je lezen wat er zoal bij kwam kijken. Zo te lezen heeft figuurlijk het halve eiland eraan meegewerkt; tientallen vrijwilligers en bedrijven hebben zich ingezet en het project gesteund met materialen, geld, en inzet door mee te werken aan de aanleg en/of hun specifieke deskundigheid in te brengen.

Het oude weeghuisje bij de buitenspeelplaats wordt in 2018 opgeknapt en uitgebreid ten behoeve van de Buutenplaets. Doel is om hier een uitgiftepunt voor kleine versnaperingen e.d. van te maken en tevens een ruimte te hebben voor de vrijwilligers, beheerder en gereedschap.

In juni 2018 is een 'huzarenstukje' uitgevoerd om de Buutenplaets nog aantrekkelijker te maken. Speelschip het Kaapschip in het Rotterdame Katendrecht moest plaatsmaken voor woningbouw. Men heeft kunnen regelen dat het schip op de Buutenplaets geplaatst mocht worden. Dat ging niet zomaar; er moest veel gebeuren qua vergunningen, crowdfunding en het werven en organiseren van mensen en middelen voor transport en opbouw. In juni 2018 is het schip dus geplaatst, en herdoopt in Buutenschip. In eerste instantie kan het schip gebruikt worden om op te klimmen en kan het een podium zijn voor muziek e.d. Verder wordt overwogen om op termijn in een deel van het schip een zogeheten 'escape room' te maken.

- Langs het Volkerak Z van Langstraat staan op de primaire waterkering 1139 - volgens het waterschap anno 2017 in slechte staat verkerende - populieren. Bomen van ruim 60 jaar oud, die volgens het waterschap veel schade veroorzaken. Bovendien is het verkeersonveilig in verband met het recreatieve fietspad dat er is aangelegd. Daarom gaat Waterschap Hollandse Delta ze vanaf 2018 gefaseerd kappen. Er komt een enkele rij van 600 bomen terug. Welke soort dat wordt, wordt bepaald aan de hand van nog uit te voeren ecologisch onderzoek. Verder vindt er ook op andere plekken áanplant plaats ter compensatie.

- O van Langstraat ligt natuurreservaat Galathese Kreek of Galathese Watering, in de Galatheepolder. Gelegen aan het eind van de Heintjesweg (een O zijweg in het N van de buurtschap). Als je aan het eind van die weg rechtafslaat, kun je daar je evt. auto parkeren. Het landschap bestaat onder meer uit begroeide platen, gorzen en open slikken.

Tot laat in de middeleeuwen bestaat dit gebied uit veenlandschap met heide, veenmos en hier en daar een berk. Er lopen enkele met riet omzoomde veenstroompjes door. Verondersteld wordt dat de veengroei rond 800 n.Chr. ophoudt. Vanaf toen worden, door zand- en kleiafzettingen, de gorzen en slikken gevormd. Veel stormvloeden teisteren het gebied, maar bouwen het ook op, want vanuit de geulen wordt sediment afgezet op het overstroomde land. Er ontstaat langzaam een landschap met begroeide platen, gorzen en open slikken.

Beschermd door een zomerkade of 'moerdijk' wordt op veel plaatsen veen gedolven als brandstof en grondstof voor zout. In de 13e eeuw worden de gemoerde gorzen vaak verlaten en slibben ze verder op. Ze worden pas in de 15e eeuw ingepolderd. Het kreeksysteem van de Langstraat kan niet meer functioneren na 1524, als de Galatheepolder wordt bedijkt. De kreek met de kreekbedding ligt op 0,2 meter beneden NAP. De polder ligt op ca. 0,5 m boven NAP. Langs de kreek ligt de 0 meter hoogtelijn. Het gebied vanaf de kreek tot die hoogtelijn heeft een natuurwetenschappelijke waarde. Het zijn zogeheten eeuwkanten. Het woord “d’eeuwkante” (in Achthuizen 'jiwkant'): een lange strook weiland naast een watergang komt, volgens het Woordenboek der Zeeuwse dialecten, alleen op Overflakkee voor.

Vóór het tot stand komen van de Philipsdam is het een dynamisch gebied met een grote diversiteit aan dieren en planten. Rond 1980 is het water nog tamelijk brak, de zoutminnende planten tieren dan nog welig. De kreek werd gevoed door zoute kwel en door drainage uit het omliggende bouwland. De kreken waren vogelrijk te noemen. Helaas diende de Galatheese Watering ook als riolering van Achthuizen. De Vereniging voor Natuur- en Landschapsbescherming Goeree-Overflakkee (VNLGO) zag in die tijd veel bedreigingen voor dit unieke landschap; bebossing, het afsluiten en verzoeten van de Krammer, de landbouw en de ruilverkaveling. Mede door haar inspanningen heeft de Galathese Watering de status van natuurreservaat gekregen.

Het natuurterrein biedt uitstekende mogelijkheden om vogels te bekijken. Met een beetje geluk kun je er een broedpaar bruine kiekendieven aantreffen. In de winter zijn ijsvogels te signaleren. Het is verder een opmerkelijk stil natuuurgebied. (bron: IVN afd. Goeree-Overflakkee). - Nadere informatie over het landschap van de Galathese Kreek en omgeving.

Beeld

- Autorit door de lintbebouwing van buurtschap Langstraat van Zuid naar Noord (waarmee je dus vanuit je luie stoel vrijwel de hele buurtschap kunt bekijken), door secretaris van de Belangenvereniging Annemieke Lemaire. In het rechtermenu vind je nog meer filmpjes van de buurtschap. De filmpjes zijn bedoeld om de huidige verkeerssituatie en voorstellen ter verbetering te illustreren. In het gelinkte filmpje rijdt ze achter een vrachtwagen aan, wat illustreert dat je die dingen niet door de smalle 'dorpsstraat' van deze buurtschap zou moeten willen hebben, i.v.m. risico op schade aan gebouwen, auto's en verkeersdeelnemers, wat dan ook met een zekere regelmaat plaatsvindt. Er vindt overleg plaats met gemeente en waterschap om de situatie te verbeteren. Zie daarvoor het hoofdstuk Recente ontwikkelingen.

- De foto's van het buurthuis, de Oostenrijkse woning, het Kernplan en de Rommelmarkt zijn © Belangenvereniging Langstraat e.o.

Links

- Algemeen: - Site van en over buurtschap Langstraat.

- Nieuws: - Nieuws uit buurtschap Langstraat op Facebook.

- Buurthuis: - Verenigingsgebouw De Keet.