Kaart van de begin 19e eeuw opgeheven gemeente Lathum, situatie anno ca. 1870, kaart J. Kuijper
Actuele kaart van het grondgebied van Lathum (= binnen de oranje lijn). Een deel van de afgesneden IJsselmeander (waarvoor zie het hoofdstuk Landschap etc.) is nog te herkennen. De IJssel is doorgetrokken vlak onder Rheden langs. (© www.openstreetmap.org)
- Lathum is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Liemers, gemeente Zevenaar. T/m 2004 gemeente Angerlo.
- Hoewel (1) er niets over vermeldt, lijkt de Kuijperkaart uit ca. 1870 elders op deze pagina erop te duiden dat Lathum begin 19e eeuw gedurende enkele jaren een zelfstandige gemeente is geweest. Vermoedelijk in de jaren 1812-1817, omdat in die periode veel Gelderse dorpen kortdurend een gemeente zijn geweest.
- In 1971 is de gemeente Angerlo, en daarmee het dorpsgebied van Lathum, vergroot, doordat middels een grenscorrectie het Rhederlaag - het grondgebied dat binnen de onder Landschap etc. beschreven, eind jaren zestig afgesneden IJsselmeander lag - aan de gemeente Angerlo is toegevoegd.
- Onder het dorp Lathum valt ook de buurtschap Bahr.
Terug naar bovenIn het Nedersaksich
Laotem.
Oudere vermeldingen
1294-1295 Latheym, 1299 Latem, 1419 Lathem, 1427 Latum, 1725 Lathum.
Naamsverklaring
Samenstelling van heem 'woonplaats, woning' en de persoonsnaam Læta, letterlijk 'laat, horige'.(2)
Het dorp Lathum ligt aan de Lathumseplas en ligt verder Z van de rivier de IJssel, ZW van de dorpen Rheden en De Steeg, WZW van de dorpen Giesbeek en Angerlo en de stad Doesburg, NW van de stad Zevenaar en de dorpen Didam en Loil, N van de dorpen Duiven en Groessen, NO van de dorpen Westervoort en Loo en de stad Huissen, O van de stad Arnhem en ZO van de dorpen Velp en Rozendaal.
Terug naar bovenIn 1840 omvat het dorp Lathum 42 huizen met 242 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 600 huizen met ca. 1.400 inwoners (ongeveer gelijk verdeeld tussen het eigenlijke dorp en het bungalowpark).
Terug naar boven- Geschiedenis van de heren van Lathum.
- Een deel van het boek 'Lathum in oude ansichten' is via de link ook online te lezen. Dat wil zeggen alleen een deel van de teksten, zonder de afbeeldingen. Maar daar staat toch al veel lezenswaardigs in m.b.t. de geschiedenis van het dorp.
Terug naar bovenSchool
Op de Ds. Jonkersschool in Lathum gaven ze modern onderwijs. Ze werkten met moderne en vaak de nieuwste methodes voor de kernvakken rekenen, taal en wereldverkenning. Lezen was hierbij een van de speerpunten. Hiervoor waren zij een samenwerking met de bibliotheek in Zevenaar aangegaan en had de school een zeer goede schoolbibliotheek. Hun motto was “door lezen beter in taal”. Zij ervoeren dat veel lezen de woordenschat vergroot. Leesbeleving en boekpromotie namen daarom een belangrijke plaats in op deze school. Zij vonden het ook belangrijk om kinderen al vroeg met een vreemde taal in aanraking te brengen en werkten daarom toe naar Engels van groep 1 tot en met groep 8.
Op de ds. Jonkersschool vonden ze digitaal onderwijs een belangrijke toevoeging op de reguliere lessen. Daarom werkten de kinderen in de groepen 4 tot en met 8 met hun persoonlijke tablet die de school ter beschikking stelde. De kinderen hadden op school dus altijd hun eigen tablet bij de hand. Dit gaf de school de mogelijkheid om gepersonaliseerd te werken. Kinderen werkten op hun eigen niveau en krijgen opdrachten die bij hun eigen leerniveau aansloten. Op de ds. Jonkersschool wilden ze kinderen dus op veel verschillende gebieden laten leren en “leren leren”. Ze maakten gebruik van hun nieuwsgierigheid, en betrokken kinderen bij hun eigen leerontwikkeling om zo hun betrokken en ondernemende houding te stimuleren.
Dit stukje is in de verleden tijd geschreven, want de Ds. Jonkerschool is na afloop van schooljaar 2020-2021 helaas opgeheven omdat er te weinig leerlingen waren overgebleven om nog verantwoord te kunnen doorgaan. De school heeft 99 jaar bestaan, dus de 100 hebben ze net niet gehaald. "Voor de Ds..Jonkersschool zijn sinds 2003 drie avonden georganiseerd in Het Gebouw, waar zowel schoolbevolking als ouders en later ook de politiek aanwezig waren. Geconstateerd is dat het niet meer vijf voor twaalf was, maar zelfs nog later: een schoolsluiting is aanstaande. Die wake-up call heeft geleid tot de oprichting van een Denktank, waarin zowel ouders van school als vertegenwoordigers uit het dorp participeerden. De Denktank heeft acties op poten gezet en ideeën gelanceerd met als doel de school open te houden. Het leerlingenaantal is desondanks gezakt naar 62 op teldatum 1-10-2014. Voor de meivakantie van 2015 is in een informele MR-vergadering een start gemaakt met het toekomstplan van de school." Aldus een citaat uit dat plan. Men zag dus in 2014 al aankomen dat sluiting onvermijdelijk was. De opheffingsnorm (die per gemeente kan verschillen) is voor de gemeente Zevenaar namelijk 110 leerlingen. Desondanks heeft de school het toch nog tot en met schooljaar 2020-2021 kunnen volhouden.
De Ds. Jonkerschool was er al die jaren niet alleen voor onderwijs, het verbond ook de mensen in het dorp. "De school ligt hier in het hart van Lathum, het was een ontmoetingspunt. Ouders en kinderen kwamen hier samen en dat is nu voorlopig voorbij", vreest Erik Metz, voorzitter van de dorpsraad. Maar het is niet de bedoeling dat de school lang leeg komt te staan. De dorpsraad kijkt samen met inwoners naar een goede invulling voor de plek. "Het is niet alleen de school zelf, het is een heel terrein, met sportvelden. Er zijn best veel mogelijkheden hier. Het schoolgebouw willen we behouden en het zou mooi zijn als dat een gemeenschapsgebouw kan worden voor het dorp. Met bijvoorbeeld een gezondheidscentrum erin. En er zouden woningen kunnen komen, vooral voor ouderen bijvoorbeeld. En wellicht een skatebaan voor de jeugd. Het is belangrijk dat het dorp levendig blijft. Het moet zeker niet te stil worden hier." (bron en voor nadere informatie zie de reportage van Omroep Gelderland d.d. 16-7-2021)
Riverparc
Door de in het hoofdstuk Landschap etc. beschreven afsnijding van een IJsselmeander in de jaren zestig, gevolgd door grootschalige zandafgravingen in een groot gebied er omheen, ontstond een geschikt gebied voor watersport, met een open verbinding met de IJssel. Door middel van opspuiten is op de plek waar voorheen steenfabriek De Muggenwaard stond, een schiereiland ontstaan. Halverwege de jaren negentig is op dit schiereiland gestart met de bouw van ca. 350 recreatiewoningen, onder de naam Riverparc Lathum. Van meet af aan werd het permanent bewonen van de recreatiewoningen gedoogd, al was het formeel niet toegestaan. In 2012 is het park omgevormd tot een reguliere woonwijk. Als gevolg daarvan zijn de slagbomen, het receptiegebouw en de tennisbaan verdwenen. Sinds mensen hier formeel wonen, is het inwonertal van het dorpsgebied ongeveer verdubbeld: van ca. 700 naar ca. 1.400.
- Lathum heeft 3 rijksmonumenten.
- Lathum heeft 5 gemeentelijke monumenten.
- Op de plek van de Hervormde (PKN) kerk (Kerkstraat 8) is rond 1350 door heren van de bannerij van Bahr en Lathum een aan Maria gewijde kapel opgericht. In 1528 is de kapel omgebouwd tot volwaardige kerk. Aanleiding voor de verbouwing was de verwoesting van de kapel bij kasteel Bahr. De scheiding tussen de oude kapel, die tegenwoordig het priesterkoor vormt, en de nieuwere kerk is in de muur nog als naad terug te zien. In de 16e eeuw is eveneens de toren toegevoegd. Tijdens de reformatie ging de kerk over naar de protestanten. In tegenstelling tot vele andere kerken ging deze kerk na de Franse tijd in ons land (begin 19e eeuw) niet terug naar de katholieken.
De kerk is opgezet als eenbeukige zaalkerk die aan de bestaande kapel is gebouwd. De kerk bevat spitsboogvensters, die in de 19e eeuw zijn geplaatst. De dakconstructie wordt gedragen door eikenhouten balken van ruim 500 jaar oud. Aan de westzijde bevindt zich de toren met een ingesnoerde naaldspits. De preekstoel stamt uit de 17e eeuw. Hierin zijn de familiewapens van Van Westerholt en Van Renesse van Elderen verwerkt. Doopbekken uit 1702. Het orgel in de kerk is in 1737 gebouwd door Pieter Keerman en is in 1957 in de Lathumse kerk geplaatst. Klokkenstoel met klok uit 1608 van H. Meurs. - Nadere informatie over de geschiedenis van de kerk. - De kerk valt onder de Protestantse Gemeente Lathum - Giesbeek.
- Het oudste archiefstuk waarin het Huis te Lathum (Koestraat 33) wordt genoemd dateert uit 1355. In de 18e eeuw blijkt het kasteel vervallen en had in die tijd mogelijk een functie als boerderij. Freule van Heeckeren laat het huis restaureren, waarbij twee Gelderse gevels en een traptoren in ere worden hersteld. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is een torendeel opgeblazen. Het lage gedeelte blijft gespaard, het hoge gedeelte wordt afgebroken. De huidige eigenaar, Coen Nass, heeft het pand in 2008 gekocht. In 2009 heeft hij in de aanloop naar een ingrijpende renovatie een bouwhistorisch onderzoek laten uitvoeren. Nass heeft het pand gedurende 5 jaar gerestaureerd en verbouwd. In het kader van herontwikkeling is in 2011 ook een stedenbouwkundige studie uitgevoerd. De schuur is heringericht tot atelier. Het huis is behalve op de jaarlijkse landelijke Open Monumentendag (begin september) niet voor publiek geopend. Vanaf de openbare weg is het huis wel goed te zien.
Terug naar boven- Het Dreamfields Festival aan de Lathumse kant van recreatieplas Rhederlaad (op een zaterdag begin juli, in 2020 voor de 10e keer) trekt jaarlijks 30.000 liefhebbers van elektronische muziek. Dat bezoekersaantal is voorlopig het maximum. De line-up is goed voor meer dan honderd dj's en andere artiesten. De dancefanaten kunnen aan de ene kant terecht bij een groot buitenpodium, terwijl de andere kant het domein is van liefhebbers van hardstyle en hardcore. Daartussenin bevindt zich een podium aan het strand met house en een ‘party palace’, waar de hele dag door verschillende stijlen elkaar opvolgen. Op de zondag erna is er de popversie, Dreampop, die ca. 12.000 bezoekers trekt, en nog kan groeien tot 15.000 bezoekers.
- De Gypsy Beach Party (op een zondag begin augustus) is een gezellig muzikaal evenement voor de hele familie, met vele bekende Hollandse artiesten. Toegang €15,00, kinderen t/m 12 jaar gratis.
- Lathums feest (do/vr/za in de 2e helft van september). Tien maanden na zijn verhuizing naar het dorp is de op dat moment 26-jarige Osama Halabi in 2018 de nieuwe koning van Lathum geworden. Het was het eerste Lathums feest dat hij meemaakte. Aan Osama werd gevraagd of hij mee wilde schieten. Dat leek hem wel leuk. De geboren Syriër behaalde de titel met het 120e schot op het Lathums feest. Zijn titel gaf Halabi het recht om tijdens editie 2018 ook gelijk mee te doen aan het keizerschieten. In 2018 was namelijk de 115e editie van het Lathums feest. Het koningsschieten is elk jaar, maar het keizerschieten doen ze eens in de vijf jaar. Daar kunnen alle koningsschutters aan meedoen.
Terug naar boven- Sinds 2014 is er een pontje voor fietsers en voetgangers van recreatiepark De Veerstal aan de Marsweg in Lathum naar Giesbeek.
- Bij de kanalisatie van de IJssel in deze omgeving is eind jaren zestig een grote U-vormige bocht afgesneden door de rivier vlak onder Rheden langs door te trekken. Een kleinere afsnijding vond enkele jaren later plaats bij De Steeg, in verband met de aanleg van een autosnelweg (de huidige A348). Nadat op diverse locaties in deze omgeving reeds klei werd gewonnen t.b.v. de steenfabrieken, start in 1971 een grootschalige zandwinning, waardoor in enkele decennia tijd een groot gebied rond de genoemde afgesneden IJsselmeander onder water is komen te staan.
Het gebied krijgt de naam Rhederlaag en bestaat uit - van ZW naar NO - de Lathumse Plas, de Westerplas, de Gieseplas en de Valeplas. Tussen de Valeplas en de Gieseplas is nog een deel van de oude loop van de IJssel te herkennen. Het Rhederlaag is een recreatiegebied geworden met onder meer campings en jachthavens. Het is een populair watersportgebied, met een open verbinding met de IJssel. Het gebied ligt grotendeels op grondgebied van Lathum, deels op grondgebied van Giesbeek. In het Z is op een schiereiland bungalowpark Riverparc aangelegd, in 2012 omgevormd tot reguliere woonwijk, waarvoor zie het hoofdstuk Recente ontwikkelingen.
- Het terrein van de in 2008 gesloopte steenfabriek De Koppenwaard langs de IJssel bij Lathum, Z van het Rhederlaag, is sinds 2012 eigendom van Natuurmonumenten. Zij heeft ook de toegangsweg naar de voormalige steenbakkerij, een boomgaard met hoogstamfruitbomen en een drassig, laaggelegen gebied langs de IJssel verworven. Samen met gemeenten langs de IJssel, de provincie Gelderland, Rijkswaterstaat en waterschap Rijn en IJssel heeft Natuurmonumenten een ontwikkelingsvisie gemaakt voor het gebied langs de IJssel tussen Arnhem en Giesbeek. De afgelopen jaren heeft zij het oude landschapspatroon in de Koppenwaard hersteld. Zij heeft er heggen, hagen en bomen geplant en bloemrijke graslanden gerealiseerd. Natuurmonumenten wil in de uiterwaarden van de Koppenwaard nieuwe stukken ooibos ontwikkelen. De organisatie heeft het plan om bestaande stukken bebossing met essen, zomereiken en wilgen uit te breiden en ook op andere plekken in de uiterwaarden stukjes bos aan te planten als onderdeel van het project Rivierklimaatpark IJsselpoort. Het ooibos moet bijdragen aan de verbetering van de ecologie langs de rivier. De Koppenwaard is in 2018 voor een deel heringericht door Natuurmonumenten.
De ecologische waterkwaliteit van het Rhederlaag is volgens de partners in het project Rivierklimaatpark IJsselpoort nog flink te verbeteren door de huidige watergang natuurvriendelijk in te richten en aan te takken op de IJssel of juist door kwel te laten voeden. Met rivierverruiming door verlaging van de zomerkades ontstaat de mogelijkheid om langs de rivier een groot areaal ooibos te ontwikkelen. Ooibos is noodzakelijk voor een ecologisch gezond riviersysteem, maar is om hoogwaterveiligheidsredenen op slechts weinig locaties langs de Nederlandse rivieren mogelijk. Verder van de rivier af kan het agrarische cultuurlandschap behouden blijven met ecologische versterking door natuurvriendelijker, extensieve landbouw. Bij de natuurontwikkeling in de Koppenwaard zou ook een bij de natuur passend recreatief netwerk van onverharde paden en voorzieningen mogelijk zijn. De werkzaamheden in de Koppenwaard en de Velperwaarden zijn initiatieven die passen in de koers van het Rivierklimaatpark IJsselpoort. Hierin zetten verschillende partijen zich samen in om in de uiterwaarden van de IJssel, tussen de IJsselkop en Doesburg, een klimaatbuffer te realiseren: waar het water langer vastgehouden kan worden; waar plek is voor planten en dieren; waar mensen verkoeling kunnen vinden.
"De uiterwaarden tussen Arnhem/Westervoort en Lathum/Giesbeek veranderen de komende jaren in het Rivierklimaatpark IJsselpoort. Dankzij de inbreng van vele belanghebbenden ligt er anno 2019 een ontwerp Intergemeentelijke Structuurvisie voor het Rivierklimaatpark. Rivierklimaatpark IJsselpoort is een samenwerking van de gemeenten Arnhem, Duiven, Rheden, Westervoort en Zevenaar, ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, provincie Gelderland, Waterschap Rijn & IJssel, Rijkswaterstaat Oost-Nederland en Natuurmonumenten. De Intergemeentelijke Structuurvisie Rivierklimaatpark bevat het gezamenlijke toekomstperspectief van de 10 partners. In hoofdlijnen staat beschreven welke maatregelen zij willen treffen om van het IJsselgebied tussen Arnhem/Westervoort en Lathum/Giesbeek een klimaatbestendig en toegankelijk rivierklimaatpark te maken. De Structuurvisie is opgebouwd uit een combinatie van maatregelen uit de 4 kansrijke oplossingsrichtingen uit de Notitie Kansrijke Oplossingsrichtingen. Deze oplossingsrichtingen zijn in 2018 samengesteld op basis van o.a. bijna 150 ideeën en wensen van bewoners en ondernemers uit het Rivierklimaatpark. Voor nadere informatie zie de website van Rivierklimaatpark IJsselpoort." (bron: Waterschap Rijn en IJssel, 19-6-2019) Ook het resultaat van het onderzoek naar de ruimtelijke kwaliteit van het gebied, de Handreiking Ruimtelijke Kwaliteit, is online te lezen.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Lathum, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Oude foto's, ansichtkaarten, filmpjes e.d. van Lathum op Facebook.
Terug naar boven- Belangenorganisatie: - "Het idee voor het oprichten van Dorpsraad Lathum is ontstaan in de loop van 2017. Een aantal lopende projecten in de directe omgeving was aanleiding om binnen het dorp een aanspreekpunt te organiseren. Vanuit deze dorpsraad kan contact gezocht worden met externe partijen en overheden. Voor deze partijen kan de dorpsraad als aanspreekpunt fungeren. Wij hopen hiermee als dorp makkelijker gevonden en aangesproken te worden. Het veiligstellen van de leefbaarheid en het bevorderen van een optimale woon-, werk- en leefsituatie in het dorp zijn de belangrijkste doelstellingen. Het verbinden van initiatieven en organisaties binnen het dorp speelt daarin een grote rol. Wij zien in de dorpsraad en de daarbij behorende website een belangrijk middel om dit te bewerkstelligen. Inmiddels zijn er een aantal goedbezochte bijeenkomsten in Het Gebouw geweest, waarbij de dorpsraad de inwoners over lopende zaken kon informeren en de inwoners hun verhaal konden doen. Deze bijeenkomsten zullen met verdere regelmaat worden georganiseerd."
- Dorpshuis: - Het stichtingsbestuur van dorpshuis Het Gebouw in Lathum is heel blij dat het dorpshuis in 2013 opnieuw is ingericht. "En we hebben dit voor het grootste deel met vrijwilligers gedaan, zo'n 25 in totaal. We hebben er een week over gedaan", aldus secretaris Tineke Rispens-Visser. Wat er nieuw is? Wat niet, kun je beter vragen. "Het plafond is niet vernieuwd, de schuifwand is nog dezelfde, en de gordijnen hangen er nog. Voor de rest is alles nieuw. We zijn niet een beetje trots, maar heel trots dat dit kan in zo'n klein dorp", aldus bestuurslid Janny Derksen-Heyting bij de feestelijke heropening van het dorpshuis in april 2013.
Reactie toevoegen