Lekkerkerk

Plaats
Dorp
Krimpenerwaard
Krimpenerwaard
Zuid-Holland

lekkerkerk_collage.jpg

Lekkerkerk, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Lekkerkerk, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Lekkerkerk..JPG

Een fleurig welkom in Lekkerkerk

Een fleurig welkom in Lekkerkerk

Lekkerkerk. (2).JPG

De Voorstraat in Lekkerkerk

De Voorstraat in Lekkerkerk

Lekkerkerk.jpg

De Lange Stoep op naar de Voorstraat in Lekkerkerk

De Lange Stoep op naar de Voorstraat in Lekkerkerk

lekkerkerk (2).JPG

De Jodenbreeplaats in Lekkerkerk

De Jodenbreeplaats in Lekkerkerk

Lekkerkerk (3).JPG

De kleurrijke Achterstraat in Lekkerkerk

De kleurrijke Achterstraat in Lekkerkerk

lekkerkerk_hotel-cafe-restaurant_de_grote_boer.jpg

Het vroegere hotel-café-restaurant De Grote Boer in Lekkerkerk is genoemd naar een beroemde 17e-eeuwse inwoner. Hoe dat zit, kun je lezen in het hoofdstuk Geschiedenis.

Het vroegere hotel-café-restaurant De Grote Boer in Lekkerkerk is genoemd naar een beroemde 17e-eeuwse inwoner. Hoe dat zit, kun je lezen in het hoofdstuk Geschiedenis.

ZH gemeente Lekkerkerk in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Lekkerkerk in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Lekkerkerk in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Lekkerkerk

Terug naar boven

Status

- Lekkerkerk is een dorp in de provincie Zuid-Holland, in de streek en gemeente Krimpenerwaard. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1984. In 1985 over naar gemeente Nederlek, in 2015 over naar gemeente Krimpenerwaard.

- Wapen van de voormalige gemeente Lekkerkerk.

- Onder het dorp Lekkerkerk vallen ook de buurtschappen Loet, Opperduit en Schuwacht (grotendeels).

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1331 Leckerkerke. Heette vroeger ook Oud-Lekkerland (Lekkerkerk ligt N van Nieuw-Lekkerland, dat aan de overzijde van de Lek in de Alblasserwaard ligt).

Naamsverklaring
Waarschijnlijk kerke ‘kerk’ (van de bewoners) van de Lek, een waternaam die samenhangt met het Middelnederlandse lake en leek ‘waterloop’. (1)

Bij- en spotnamen
- De Lekkerkerkers worden ook klokkendieven genoemd, omdat zij lang geleden een klok uit de toren van een naburig dorp zouden hebben gestolen. (122)

- Een andere bijnaam is aalscholvers. In de eendenkooi Bakkerswaal in buurtschap Schuwacht huisde vroeger een grote aalscholverkolonie. Waarschijnlijk danken de Lekkerkerkers daaraan deze bijnaam.

Gezegde
‘Van Lekkerkerk zijn’ (voor het eerst opgetekend in 1916) betekent ‘kieskeurig zijn’. (912, jrg. 2001 nr. 7/8)

Terug naar boven

Ligging

Lekkerkerk ligt 5 km O van Krimpen aan den IJssel. Z grenzend aan de Lek.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Lekkerkerk 310 huizen met 2.054 inwoners. Per 1 januari 1985 is de gemeente met 2.195 hectare, 2.676 huizen en 7.646 inwoners opgegaan in de nieuwe gemeente Nederlek. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 3.000 huizen met ca. 7.500 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

In 1342 is Lekkerkerk een hoge heerlijkheid of halsheerlijkheid, waar Krimpen aan de Lek, Krimpen aan den IJssel, Stormpolder, Ouderkerk aan den IJssel en Zuidbroek als lage heerlijkheden of ambachtsheerlijkheden onder vallen.

Vanaf 1900 vindt eigenlijk pas de eerste wezenlijke vergroting van het dorp plaats. Er wordt gebouwd aan een aantal stegen haaks op de Lekdijk of de Achterstraat: Oostersteeg, Lekdijksteeg, Achtersteeg en andere. Deze zijn in de jaren zeventig en tachtig van de 20e eeuw gesaneerd. Na 1950 is de groei nog sneller gegaan. Vooral na de opening van de Algerabrug bij Krimpen aan den IJssel wordt de Krimpenerwaard een geliefd woongebied voor velen die in Rotterdam hun werk hebben. Het dorp breidt zich dan vooral ten westen van de Kerkweg uit.

De Grote Boer
“Bezienswaardig is in eene herberg van dit dorp de levensgroote afbeelding van den, door zijne buitengewone lengte zoo bekenden boer, of liever zalmvisscher, van Lekkerkerk, Gerrit Bastiaansz. de Hals. Deze man, die de ongemeene lengte van 2 ellen, 5 palm en 9 duim had, zou de grootste mensch zijn geweest, die ooit in Nederland geboren is, zoodat lieden van eene zeer rijzige gestalte zonder te bukken, onder zijne armen konden doorgaan.”(2) Als we ervan uitgaan dat een el zo’n 69 cm lang was, een Rijnlandse duim een afmeting had van ruim 2,6 cm en een palm 10 cm, dan komen we op een lengte van ruim 2 meter en 11 cm. In verschillende andere boeken is steeds sprake van 2 meter en 59 cm. En van een gewicht van 250 kilo.

Hoe dan ook, voor de 17e-eeuwse Hollander, die gemiddeld flink kleiner was dan zijn 21e-eeuwse nazaten, moet Gerrit wel een reus zijn geweest. Naar verluidt was Gerrit Bastiaansz de Hals een zachtaardig man. Ondanks het feit dat hij niet kon lezen en schrijven (hij ondertekende met een dubbel kruis) was hij toch in overheidsdienst: hij was stadhouder, dat wil zeggen plaatsvervanger van de schout. In die functie zou hij tijdens de kermis in 1668 bij een ruzie zijn geroepen en daar door een klein mannetje met een mes zijn doodgestoken. Hij werd 48 jaar. In herberg De Grote Boer was niet alleen het schilderij te bewonderen, ook werden er een scheenbeen en een schoen van Gerrit bewaard. Al deze attributen zijn nu in het bezit van de gemeente. Hotel-café-restaurant De Grote Boer bestaat niet meer. In dat pand huist nu een Chinees restaurant. Het schilderij waar Van der Aa over schreef, is er nog wel. Het hangt nu in Lekkerkerk in het gemeentehuis, waar de gemeenteraad van de gemeente Krimpenerwaard is gevestigd. (228, 230, 334) In 1955 heeft de arts J. van Limborgh een historisch-antropologische studie verricht naar 'de reus van Lekkerkerk'. Daarin komt hij op grond van zijn berekeningen tot een lengte van ca. 216 cm.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij Historische Vereniging Lekkerkerk door de Tijd, die direct na de gemeentelijke herindeling van 1985 is opgericht. De vereniging zet zich in voor behoud van het dorpsgezicht, stelt de geschiedenis van het dorp op schrift, en organiseert lezingen, excursies, en dia- en filmvoorstellingen over de historie van het dorp. De vereniging heeft ca. 300 leden. Nieuwe leden zijn van harte welkom. Een gezinslidmaatschap kost slechts 10 euro per jaar. Sinds 2009 beschikt de vereniging over Oudheidskamer 't Kruisgebouw (Poolmanwwg 11). De Oudheidskamer is iedere 2e zaterdag van de maand geopend van 14.00-16.00 uur.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- De Lekdijk in en rond Lekkerkerk is de afgelopen jaren over een lengte van 5 kilometer versterkt. De huidige betonnen waterkering had al voorgangers sinds de 17e eeuw.

- Sinds 2017 is de nieuwe wijk Tiendhoek II in ontwikkeling.

- VPRO-reportage over de gif-affaire in Lekkerkerk. - Nog een reportage over de gif-affaire.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Lekkerkerk heeft 13 rijksmonumenten.

- De Hervormde (PKN) Grote Kerk of Johanneskerk (Kerkplein 8) herbergt het restant van een laatgotische kruiskerk. Wat nu te zien is, is echter meer het gevolg van afbreken en weer opbouwen in de afgelopen vier eeuwen. Het afgebroken koor is aan de oostzijde van het in hoofdzaak 17e-eeuwse schip in het plaveisel aangeduid. De westgevel met ingebouwde toren is in het laatste kwart van de 18e eeuw opgetrokken, maar de bekroning is een halve eeuw jonger. Bij de restauratie die in 1982 is voltooid, zijn veel na-middeleeuwse wijzigingen teruggedraaid.(124)

- In 1878 wordt Zondagsschool De Zaaier opgericht. Vanuit deze zondagsschool is in 1880 een Evangelisatievereniging ontstaan, die regelmatig bijeenkomsten met sprekers hield in het zondagsschoollokaal aan de Burgemeestersteeg (later Achtersteeg, nu Middenhof 1). In 1894 ontstaat hieruit, op dezelfde locatie, de Gereformeerde Kerk Lekkerkerk. Een deel van het gebouw bestaat nog altijd en is in gebruik als woning. In de gevel aan de westzijde zit nog een ingemetselde gedenksteen van de eerste steenlegging. In 1926 komt de nieuwe Kruiskerk gereed (Kerkweg 34), naar ontwerp van architect Stuurman uit Haastrecht. Deze had twee ontwerpen gemaakt, namelijk een rechthoekige kerk met paalfundering en een kruiskerk zonder paalfundering. Men koos voor het laatste en ook mooiste ontwerp. Helaas begon het gebouw na verloop van tijd flink te verzakken. Het steeds zwaarder wordende verkeer en de demping van de Kerkvliet zullen daaraan hebben bijgedragen. In 1960 adviseert een architect om tot nieuwbouw over te gaan. Mede door het groeiende ledental is een spoedige oplossing gewenst. Het probleem was dat er niet genoeg geld was. Daarom is de jaren erna veel aan fondsenwerving gedaan. En doordat veel gemeenteleden zelf hebben meegebouwd aan de nieuwe kerk kon er aanmerkelijk worden bespaard op de bouwkosten. In 1972 komt de Gereformeerde (thans PKN) Ichtuskerk gereed.

Beide hierboven beschreven kerken vallen onder de Protestantse Gemeente te Lekkerkerk, die is voortgekomen uit de fusie van de lokale Hervormde Gemeente en Gereformeerde Kerk. De gemeente heeft ca. 1.250 leden. De gemeente is open en veelkleurig en staat waar mogelijk open voor samenwerking met andere kerkelijke gemeenten. Dit komt o.a. tot uiting in de oecumenische diensten.

- Hervormd kerkelijk centrum 't Venster (Jan Ligthartstraat 68) van Hervormde Gemeente 't Venster dateert uit 1982. Verbouwd en uitgebreid in 2000 en 2003. In 2003 is het centrum uitgebreid met twee vergaderzalen die middels vouwwanden bij de kerk getrokken kunnen worden. Hierdoor wordt het aantal zitplaatsen met 75 uitgebreid naar 525.

- De RK Jozefkerk (Emmastraat 26) dateert uit 1973 en is een bijkerk van de RK parochie in Krimpen aan den IJssel. Voorheen was, sinds 1962, sprake van een noodkerk.

- Rond 1760 vestigde zich voor het eerst een jood in Lekkerkerk. In de loop van de 19e eeuw groeide er een kleine joodse gemeenschap, die vanaf 1862 gebruik maakte van een synagoge op de bovenverdieping van een huis aan de Lekdijk (nu Voorstraat 148-159. In de voorgevel bevindt zich nog een herdenkingsplaat). In 1868 wordt aan de Kerkweg een begraafplaats aangekocht. Op verzoek van de gemeente zelf is deze in 1923 bij de joodse gemeente Rotterdam gevoegd, omdat het aantal leden drastisch was teruggelopen. De synagoge wordt verkocht. Tijdens de bezetting is de naam van de Jodenbreestraat veranderd in Breestraat. Deze naamsverandering is na de oorlog gehandhaafd. De begraafplaats is gerestaureerd en wordt door de gemeente Krimpenerwaard onderhouden. Aantal joden in Lekkerkerk: 1809 28, 1840 55, 1869 62, 1899 32, 1930 1. (210, jrg. 20, nr. 1)

- Op een gevelsteen aan de 17e-eeuwse voormalige herberg Het Bonte Paard (Lange Stoep 33) staat: HET AA 10 IS 11 - 8 SOECKT DIE 20. Dat is een raadsel. We zullen u de oplossing verklappen: spreek alle getallen in het Frans uit en je krijgt: “Het paar a dix is onze - huit zoekt die vingt.” Oftewel: “Het paradijs is ons, wie ‘t zoekt die vindt.”

- Gevelstenen in Lekkerkerk.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- Ronde van Lekkerkerk (Hemelvaartsdag, in 2019 voor de 57e keer). Een criterium voor vrouwen, met aan de start ieder jaar weer meerdere wereldtoppers, is het hoogtepunt van het programma. Zo schreven Leontien van Moorsel, Sissy van Alebeek, Iris Slappendel en Amy Pieters de koers allen twee keer op hun naam. Op de erelijst prijken daarnaast de namen van onder andere wereldkampioene Chantal Blaak, wereldkampioene tijdrijden Annemiek van Vleuten, Marianne Vos en Lucinda Brand. Daarnaast worden koersen verreden voor de Sportklasse/Amateurs en de Elite/Beloften mannen zonder contract. Voorafgaand aan de wielerronde wordt een hardloopwedstrijd georganiseerd.

- Op de zaterdag na Pinksteren worden er zeilwedstrijden gehouden op de Lek. Deelnemers: ronde en platbodemjachten, open en kajuitzeiljachten. Start en finish zijn voor de haven van Opperduit (kilometerraai 983,3). Het parcours loopt van Ammerstol tot de molens van Kinderdijk.

- Midzomernachtfeest (augustus).

- Wandelsportvereniging Kinderdijk organiseert op een zaterdag in september de Loetbostocht. Bij deze tocht, die start vanuit het gebouw van IJsclub Thialf in Krimpen aan de Lek, kunt u kiezen uit de afstanden 6, 12, 20, 30 of 40 kilometer.

- Jongveedag Lekkerkerk (op een zaterdag eind september, in 2019 voor de 66e keer) is een van de grootste Jongveedagen in Nederland. Zo'n dertig inzenders uit de Krimpenerwaard en omgeving zorgen voor ruim 150 dieren. De kalveren, pinken en vaarzen worden zowel beoordeeld op uiterlijk als 'inhoud'. Er wordt onder andere gekeken naar het 'frame', de ribben en het beenwerk. Ook belangrijk: heeft ze de eigenschappen van een goede melkkoe? Het levert altijd een mooi schouwspel op, waarmee de Jongveedag een gezellige bijeenkomst is voor 'boeren, burgers en buitenlui': Het is een ideaal moment voor agrariërs om bij te praten. Het publiek geniet van het voorbrengen, de dieren en alles eromheen. Een populair onderdeel is de voorbrengwedstrijd voor kinderen t/m 13 jaar. De combinatie van jonge voorbrengers met jonge dieren doet het altijd goed. Voor kinderen is er verder een springkussen en ze mogen proberen een koe te melken.

- Loetcross (op een zondag in december). Het parcours is uitgezet over bospaden en gras. De jeugd loopt 1.500 meter, de dames 5.000 meter en de heren 7.500 meter. Voor iedereen is er na afloop een ‘fruitige’ herinnering. Organisatie: Atletiekvereniging Start.

- Als het in de winter hard genoeg vriest, kun je schaatsen op de ijsbaan van IJsvereniging Lekkerkerk. Sinds zomer 2019 ligt die er weer als een biljartaken bij. In 2012 is de huidige ijsbaan aangelegd. Op de voormalige weilanden is toen in samenwerking met SVN een prachtige accommodatie gecreëerd met daarbij ook een mooie skeelerbaan. Doordat in het verleden slootjes tussen de weilanden liepen, was destijds al de verwachting dat op termijn de baan iets zou verzakken en dat er dan het nodige onderhoud uitgevoerd zou moeten worden. Vandaar dat in juni 2019 het asfalt op een aantal plekken is gefreesd, waarna de gehele baan van een nieuwe asfaltlaag is voorzien.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Fiets- en voetveer over de Lek tussen Lekkerkerk en Nieuw-Lekkerland.

- Nieuws van de standhouders van Weekmarkt Lekkerkerk (woensdag).

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Lekkerkerk, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Lekkerkerk (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Homepage over Lekkerkerk van inwoner P. Speksnijder.

- Onderwijs: - Driestar College. - Basisschool Het Schateiland. - Basisschool Eben-Haëzer.

- Muziek: - Muziekvereniging Lekkerkerk is een enthousiaste en vernieuwende muziekvereniging, in 1967 voortgekomen uit een fusie van de muziekverenigingen Excelsior en Juliana. Het Harmonieorkest bestaat uit circa 40 muzikanten. Daarnaast heeft de vereniging een MPB band, G-Orkest, jeugdorkest Futura en een recentelijk opgerichte jeugdige Slagwerkgroep. Alle orkesten staan onder leiding van professionele dirigenten. De vereniging beschikt ook over een muziekschool, waar jij of je kind wordt opgeleid door professionele docenten met een conservatoriumopleiding. Nieuwe leden zijn van harte welkom. Momenteel is er vooral behoefte aan mensen die klarinet, hoorn, bastrombone, trompet of slagwerk spelen.

- Dweilorkest De Lekkerkapel.

- De Eerste Lekkerkerkse Accordeonvereniging (ELA) Accordeonata is opgericht in 1951 en heeft ca. 30 leden, onder leiding van Leo van Lierop. Hij verzorgt ook lessen aan starters of gevorderden. Enthousiaste nieuwe leden zijn altijd welkom. Kom gerust een keer kijken en luisteren.

- Sport: - "De voorgeschiedenis van voetbalvereniging v.v. Lekkerkerk heeft zich afgespeeld van 1919 tot 1927. Er was in die jaren sprake van een kleine dorpsgemeenschap waar iedereen elkaar kende. Een werkweek van 50 of 60 uur was heel normaal en vaak werd er tot laat op de zaterdagmiddag doorgewerkt. Er bleef dus niet veel tijd over voor vertier. Van georganiseerd voetbal was in die tijd dan ook geen sprake. Hooguit werd er s’avonds na werktijd in de buurt of op het schoolplein tegen een bal getrapt. Veelal op klompen, omdat schoenen te kostbaar waren om die met voetballen te verslijten.

Uiteindelijk resulteerde dat in 1919 tot de oprichting van een clubje dat de naam L.F.C. kreeg: “Lekkerkerkse Football Club”. Nou was er in die tijd geen infrastructuur zoals tegenwoordig met uitgebreide voetbalvelden en sportparken. Er werd dus naarstig gezocht naar een geschikte locatie om te kunnen voetballen. Een oplossing werd gevonden in de Loet. Met de veeboer van de Hendrikshoeve werd een huurovereenkomst afgesloten om een stuk weiland te gebruiken als
voetbalveld. Er werden op eenvoudige wijze een paar houten doelen getimmerd. Krijtlijnen waren er niet, de sloten dienden als uitlijnen. Overige faciliteiten zoals doelnetten, hoekvlaggen en kleedlokalen waren er niet. Verkleden deed je thuis en na afloop kon je je wassen in de sloot." Hoe het in de decennia daarna verder ging, kun je lezen onder deze link.

- Gymnastiekvereniging KdO Lekkerkerk heeft zich sinds de oprichting in 1908 ontwikkeld tot een vereniging voor alle gezindten met een scala aan activiteiten die door jong en ouder beoefend kunnen worden; de leeftijd van der leden varieert van 2 jaar tot ruim 80 jaar. Alle leden van KdO kunnen hierdoor op ieders niveau deelnemen aan een of andere sportvorm. Je kunt er terecht voor jazzdance, body & mind, steps, aerobics, low impact, kleutergym, meisjesgym, jongensgym, acrogym, dames trimgroep, heren trimgroep, turnselectie, ouder en kindgym, springgroep, en skigym.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Lekkerkerk (Tiendweg Oost 1a), met foto's van de grafzerken.

Reacties

(2)

Het water van de genoemde eendenkooi Bakkerswaal is een zgn wiel, als gevolg van de St Elisabethsvloed in 1421. In deze plas huisde vroeger een grote aalscholverskolonie; waarschijnlijk dankten de Lekkerkerkers dááraan hun bijnaam.
Het genoemde schilderij van de "groote boer" hangt nu in Lekkerkerk in het gemeentehuis, waar de gemeenteraad van Krimpenerwaard is gevestigd.

Dank voor uw correcties! Ik heb het aangepast, en de pagina ook nog wat verder uitgewerkt.

Reactie toevoegen