Status

- Lemelerveld is een dorp in de provincie Overijssel, in de streek Salland, gemeente Dalfsen.

- Vóór 1997 viel het dorp Lemelerveld onder maar liefst 4 gemeenten: het grootste, W deel viel onder de gemeente Dalfsen, een iets minder groot O deel onder de gemeente Ommen, en kleine stukken buitengebied in het Z vielen onder de gemeenten Heino en Raalte. Om die delen te kunnen onderscheiden hebben ze voor het postcodeboek allemaal een eigen postcode gekregen (8151-8154). Om vele redenen was dat natuurlijk niet handig en wenselijk. De intentie was daarom om het hele dorp onder 1 gemeente te brengen. Dat is dus de gemeente Dalfsen geworden.

- Onder het dorp Lemelerveld vallen ook een deel van de buurtschap Dalmsholte, een deel van de buurtschap Veldhoek en de buurtschap Strenkhaar.

Ligging

Lemelerveld ligt ZO van Dalfsen, ZW van Ommen, NO van Raalte. Vóór de hierboven vermelde grenscorrecties liep de grens tussen het Dalfse deel in het W en het Ommer deel in het O langs de - in feite 1 weg zijnde, maar in 4 straatnamen verdeelde weg - Nieuwstraat, Dorpsstraat, Vilstersestraat en Vilstersedijk. Deze weg loopt O langs de provincialeweg N348.

Statistische gegevens

Het dorp Lemelerveld omvat ca. 1.850 huizen met ca. 4.600 inwoners.

Geschiedenis

Ontstaan nederzetting
Op de plek waar tegenwoordig de Brugkerk staat, vestigen zich in 1854 de grondleggers van de suikerfabriek bij het kanaal. In 1866 wordt hier een beetwortelsuikerfabriek gebouwd. Aansluitend worden tot 1870 de eerste arbeiderswoningen gebouwd en is de nederzetting Lemelerveld een feit. De fabriek is tot 1917 in functie geweest.

Roomboter- en kaasfabriek Statum
Een andere grote werkgever in het dorp vestigt zich kort daarna: Marten Kingma (van het bekende gelijknamige Makkumer geslacht) vestigt zich vanuit Sneek, waar hij medefirmant was van een oliemolen van de familie Kingma, aan de voet van de Lemelerberg, aanvankelijk met een steenfabriekje, gekocht van de grote Amsterdamse ondernemer Dirk Blikman Kikkert, maar ook met het doel om heide te gaan ontginnen. Dat levert aanvankelijk te weinig op om van te leven met zijn grote gezin. De toepassing van de net in Denemarken uitgevonden melkcentriguge blijkt een uitkomst.

In de jaren zeventig van de 19e eeuw begint Kingma daarom een afroomstation - later 'Roomboter- en kaasfabriek Statum*' voor de boeren uit de omgeving. Alle 7 zonen van Marten worden eveneens zuivelfabrikant, o.a. in Balkbrug, Gramsbergen, Wierden, Ruinerwold, Meppel, Staphorst, Nieuw Leusen, Uffelte, Oldemarkt. Alle fabrieken en fabriekjes (sommige waren zeer beperkt van opzet en omzet) verdwijnen in de loop der jaren onder druk van de opkomende coöperaties. De laatste die in dit kader geliquideerd worden, zijn rond 1945 de fabrieken in Meppel en Lemelerveld. (bron: Herre Kingma [achterkleinzoon van Marten Kingma]) - Zie ook documenten m.b.t. roomboter- en kaasfabriek Statum. - De naam Statum blijkt ter plekke nog altijd voort te leven, en wel in de Statumweg langs het Overijssels Kanaal, en in de naam van buurtvereniging Statum aldaar, op grondgebied van buurdorp Lemele.
* Het oudste deel van Makkum werd vroeger Statum genoemd. Zoon P. Kingma te Lemelerveld adverteert eind 19e / begin 20e eeuw met verse eieren van zijn hoenderpark Statum.

Spoorlijn nu N348
In 1910 verbindt een nieuwe spoorlijn Deventer via Raalte en Lemelerveld met Ommen. In 1935 wordt de spoorlijn gesloten en verandert jaren later in een betonweg. De provincialeweg N348 tussen Ommen en Raalte loopt ook nu nog over het tracé van de voormalige spoorlijn Deventer-Ommen. Het station is afgebroken, de rails zijn opgebroken en de draaibrug over het kanaal is verwijderd. Als herinneringen zijn slechts overgebleven de Stationsstraat (destijds Stationsweg) en café 't Hoekje (destijds het stationskoffiehuis) uit 1910.

- De Historische Werkgroep Lemelerveld (vallend onder de Historische Kring Dalfsen) is gericht op het verzamelen, presenteren en bewaren van historische informatie uit het dorp en het buitengebied (Dalmsholte, Schanebroek, Strenkhaar, Wolthaarshoek).

Recente ontwikkelingen

- In 2018 heeft Lemelerveld een nieuwe - dan wel heringrichte - afslag aan de N348 gekregen aan de Vilstersedijk, als onderdeel van de herinrichting van de N348, om deze provinciale weg van Deventer naar Hoogeveen verkeersveiliger te maken. Omwonenden klaagden sinds de aanpassing van de afslag over geluid- en fijnstofoverlast. Ze ondervonden vooral geluidoverlast van (vracht)verkeer dat over de nieuwe DOT-markering reed. Die bestond uit meerdere stippen die gezamenlijk een lijn vormen. Wie over de verdikte stippen heen rijdt, wordt door elkaar geschud, als waarschuwing om op de goede weghelft te blijven. Goed voor de verkeersveiligheid, maar de omwonenden stoorden zich aan het lawaai dat het opleverde.

Omwonenden ondervonden ook geluidhinder van afremmende en weer optrekkende vrachtwagens bij de verkeerslichten. Dat zou ook tot meer overlast van fijnstof in de lucht hebben geleid. De provincie heeft daarop besloten de afslag aan te passen. De DOT-markering is verwijderd en vervangen door een vlakke markering. De grasbetonsteen is vervangen door een stillere variant (met een gladde bovenzijde) en de verkeersregelinstallatie gaat in de nachtelijke uren op groen, waardoor vrachtwagens minder vaak hoeven af te remmen. Ook is een aantal bochten bij de nieuwe kruising aangepast. En er zijn extra bomen en planten aangeplant. Het was een extra tegenvaller voor het project in deze omgeving, nadat eerder al de tunnels bij Lemelerveld en Dalmsholte van extra damwanden moesten worden voorzien omdat anders het grondwater er omhoog zou komen.

Bezienswaardigheden

- RK Heilig Hart van Jezus kerk uit ca. 1900. Nabij de kerk ligt een oude parochietuin waar tot ver in de 20e eeuw processies werden gehouden.

- Het Hofje van Buisman was voorheen de kerk van de Ver. Prot. Gem. te Lemelerveld. De heer Buisman was godsdienstonderwijzer van 1890 tot 1920, in dienst van de Hervormde Gemeente. De kerk is gebouwd in 1906 en heeft dienst gedaan tot 2003. Het pand wordt nu gebruikt als expositieruimte, voor trouwplechtigheden e.a. sociale activiteiten.

- De protestantse Brugkerk (Kroonplein 1) dateert uit 2003. De naam staat symbool voor de 'brug' die is geslagen tussen de Hervormden en de Gereformeerden van Lemelerveld, die zijn samengegaan tot één Protestantse Gemeente.

- Bij de driesprong bij de Grensweg, direct Z van het dorp, ligt het vroegere viergemeentenpunt. Het kunstwerk De Kruikuil herinnert aan deze tijd. De 4 schijven symboliseren de 4 gemeenten die tot 1997 nog samen een vinger in de Lemelerveldse pap hadden.

Jaarlijkse evenementen

- Op een zondag in februari organiseert Team Sukerbiet uit Lemelerveld de Multimate Sukerbiet Trailrun (met de afstanden 11 km en 25km). Deze trailrun is uitgezet in een van de mooiste natuurgebieden van Nederland. Met de Lemelerberg en Archemerberg die 78 meter boven het Sallandse landschap uitsteekt biedt dit een uniek parcours met sportieve hoogteverschillen en mooie vergezichten. De 25 km heeft 350 hoogtemeters en de 11 km heeft 155 hoogtemeters. Beide afstanden gaan slechts 1 km over verharde wegen. Team Sukerbiet heeft tot doel om door middel van sportieve activiteiten geld in te zamelen voor goede doelen.

- Eveneens op een zondag in februari is er een van de mooiste mountainbike-toertochten van Nederland, de Boombouw WinterMarathon, over naar keuze 55, 75, of 100 km vanuit Lemelerveld kriskras door de pittige maar o zo mooie Sallandse heuvels. Lange klimmen (Lemelerberg), fantastische vergezichten (Sallandse Heuvelrug), kronkelende rivieren (Regge en de Vecht); je fietst door de mooiste landschappen van Nederland. Echt veel tijd om van het uitzicht te genieten heb je echter niet: de ontelbare klimmen en dito afdalingen houden je constant bij de les. Op adem komen doe je op de lange rechte stukken tussen de Sallandse bergpieken. Door de NTFU zijn alle afstanden beoordeeld met 3 sterren (beste kwaliteit). De inwendige mens wordt goed verzorgd en ook is er ruime parkeer-, douche- en kleedgelegenheid.

- Carnaval. - Carnavalsvereniging De Sprokkelaars is opgericht in 1962 en heeft in 2017 dus het 55-jarig jubileum gevierd (in de carnavalswereld rekent men voor jubilea in eenheden van 11 jaar, in dit geval dus 5x11). - CV Simpel. - Wagenbouwgroep Brasil Lemelerveld. Inddrukwekkend is de Verlichte Carnavalsoptocht. Zie de videoreportage van de Verlichte Carnavalsoptocht 2019 (1 uur), door RTV Oost.

- Scouting Lemelerveld organiseert jaarlijks op een zondag in mei de Scoutingfietstocht. Je bent van harte welkom om mee te fietsen met de gezinstocht van 25km of de toertocht van 43 km. De start is tussen 9.00 en 12.00 uur bij het scoutinggebouw.

- Op een zaterdag begin juli is er het Zwakenberg Beachsoccer Toernooi (in 2020 voor de 11e keer) op het evenemententerrein van het dorp. Ca. 10 teams uit het dorp en de buurdorpen Raalte en Heino strijden om de eerste plaats.

- Het Sukerbietenfeest (laatste week van de bouwvakvakantie) is het jaarlijkse grote dorpsfeest van Lemelerveld.

- Sinterklaas.

Landschap, natuur en recreatie

- Natuurgebied De Vennetjes wordt beheerd door Natuurmonumenten. Vroeger was dit een stuk hoogveen, afgegraven voor de turf. Inmiddels is het weer dichtgegroeid maar nog wel erg moerassig, dus blijf wel op de paden!

- Natuurbad Heidepark is een van de oudste baden in de omgeving. Het was een door de familie Kingma aangelegde bosvijver waar ook de plaatselijke bevolking gebruik van mocht maken. Het water komt uit een natuurlijke bron achter het bad, dat bekend staat als het schoonste zwembad van Overijssel.

- Fietsroute door en rond Lemelerveld (26 km).

- Wandelroute Lemelerveld (6 of 7 km).

- Het Luttenbergerven, gelegen Z van het dorp, maakte in de 16e eeuw deel uit van een vrijwel onbewoond gebied met moerassen, broekbossen, vochtige heideveldjes en veentjes tussen Raalte, Heino en Luttenberg. Het Luttenbergerven heeft de grootschalige ontginningsgolf in de eerste helft van de 20e eeuw overleefd, omdat het een behoorlijk nat gebied was. Het is ooit als extensief hooiland gebruikt en ook werd er veen gestoken.

Het gebied kent een bijzondere waterhuishouding met kalkrijkkwelwater en met gradiënten van droog naar nat, heeft dat gezorgd voor een bijzondere blauwgraslandvegetatie. Planten die er o.a. voorkomen zijn Spaanse ruiter, heidekartelblad, klokjesgentiaan, welriekende nachtorchis, gevlekte orchis en blauwe knoop. Er komen ca. 25 soorten dagvlinders voor, waarvan enkele zeldzame, zoals de Zilveren maan, de Aardbeivlinder en het Gentiaanblauwtje. Deze vlinder leeft in vochtige heidegebieden en in blauwgraslanden, twee typen landschappen die steeds zeldzamer worden.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Lemelerveld, met laagsteprijsgarantie!

Beeld

- Oude ansichtkaarten van Lemelerveld.

- Recente foto's van het dorp van inwoner Benno Beuwer.

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Lemelerveld (online te bestellen).

Links

- Algemeen: - Site van en over Lemelerveld.

- Nieuws: - Weekblad De Lemelervelder wordt al sinds 1981 uitgegeven en verschijnt gratis huis aan huis in het dorp en in de buurkernen Dalmsholte, Lemele, Luttenberg en omgeving. Via de link is het laatste nummer ook online te bekijken. - Nieuws uit het dorp e.o. op een lokale nieuwssite. - Nieuws uit het dorp op Facebook. - Nog een nieuwspagina over het dorp op Facebook.

- Belangenvereniging: - "Plaatselijk Belang (PB) Lemelerveld - Dalmsholte is een vereniging met ruim 900 leden. De algemene doelstelling van PB is belangenbehartiging van het genoemde dorp respectievelijk - het Lemelerveldse deel van - de buurtschap in de ruimste zin van het woord. Dit staat voor: zo concreet mogelijk opkomen voor de belangen van alle inwoners; ingewikkelde zaken m.b.t. de gemeente voor de burgers oplossen; een 'brug' zijn tussen burger en gemeente; participeren in gemeentelijk overleg ten gunste van het dorp; stimuleren van burgerinitiatieven; toekomstvisie ontwikkelen t.a.v. noodzakelijke/wenselijke veranderingen op diverse gebieden. Wij zijn als PB niet in staat de hiervoor beschreven doelstellingen in ons eentje te realiseren. In samenwerking met bevoegde overheden, andere instanties en verenigingen kunnen we echter wel veel tot stand brengen, zo leren de afgelopen jaren."

- Dorpshuis: - Kulturhus De Mozaïek aan het Kroonplein biedt onderdak aan een groot aantal organisaties, stichtingen en verenigingen. Naast ieders eigen activiteiten ontwikkelt men ook gezamenlijke activiteiten voor de inwoners. Deze onderlinge samenwerking is wat een kulturhus tot een kulturhus maakt.

- Onderwijs: - Heideparkschool. - Heilig Hartschool. - Basisschool De Regenboog.

- Jeugd en jongeren: - "Elke week komen tientallen kinderen doordeweeks en op zaterdag naar het Scoutinggebouw van Scouting de Verbinding in Lemelerveld. Wat zij daar doen? Samen met andere kinderen spelen onder andere. Maar Scouting is meer dan alleen een spel. Scouting biedt leuke en spannende activiteiten waarmee meiden en jongens worden uitgedaagd om zich persoonlijk te ontwikkelen. Het programma van Scouting is heel divers. Aan de hand van acht activiteitengebieden worden opkomsten georganiseerd, waarbij elk kind op zijn eigen niveau met de groep kan meedraaien. Scouting is samen loltrappen, buiten avonturen beleven, grenzen verleggen, samenwerken en Scouting is trots zijn op je prestaties. Je hebt het allemaal in je. En bij Scouting ga je het één voor één ontdekken. Laat je uitdagen! Kom ook kennismaken met Scouting en laat je verrassen." In 201x(?) hebben ze het 20-jarig bestaan gevierd.

- Muziek: - Muziekvereniging Polyhymnia is opgericht in 1960. Het repertoire van de fanfare is erg gevarieerd en afhankelijk van het doel waar naar toe wordt gewerkt. Jaarlijks worden de kunsten vertoond op de jaaruitvoering, gezamenlijke optredens met fanfares van buurtverenigingen, kerstconcerten en straatoptredens. Daarnaast wordt er regelmatig gebrainstormd over vernieuwende optredens, zoals ‘Polyhymnia presents Maestro’, waar zowel het orkest als het publiek veel plezier aan beleven. Ongeveer eens in de drie jaar wordt er deelgenomen aan een concertconcours georganiseerd door de muziekbond. In het verleden zijn daarbij mooie resultaten behaald, met als hoogtepunt het Nederlands kampioenschap in de basis- en middenklasse orkesten, sectie fanfare in 2002. In 2014 is er voor het eerst marcherend deelgenomen aan een festival in combinatie met de slagwerkgroep en majorettes, wat een eerste prijs opleverde.

- Bloaskapel De Heujschudders.

- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Lemelerveld.

- Tennisvereniging.

- Cycling Lemelerveld is een fietsvereniging met meer dan 200 leden. Er wordt gefietst met Race-, MTB-, Dames- en Jeugdgroepen.

- Paardensportvereniging PSV Lemelerveld is een leuke rijverenging voor jong en ouder. Naast de wekelijkse lessen organiseren ze ook (oefen)wedstrijden voor pony's en paarden.

- Zorg: - Zorgboerderij The Ranch.

- Veiligheid: - EHBO-vereniging Lemelerveld is opgericht in 1953. Door de jaren heen is de vereniging uitgegroeid tot een boeiende en bloeiende vereniging waarin 55 leden zich inzetten voor de Lemelerveldse samenleving.

- Brandweer Lemelerveld is een groep van 20 enthousiastelingen die met veel energie oefent, uitrukt en deelneemt aan wedstrijden.

- "LemelerveldAlert wil met zoveel mogelijk deelnemers de veiligheid in het dorp en omgeving vergroten. LemelerveldAlert is de overkoepelende naam van 11 Buurtpreventie WhatsApp groepen voor het dorp e.o. Iedere groep heeft 1 of 2 beheerders uit de eigen buurt. Iedereen die in het werkgebied woont kan zich gratis aanmelden. Ook de politie kijkt mee in onze groepen. LemelerveldAlert is onderdeel van VechtdalAlert."