Liesveld

Voormalige gemeente
Buurtschap
Molenlanden
Alblasserwaard
Zuid-Holland

liesveld_collage.jpg

Liesveld is een buurtschap en voormalige gemeente in de provincie Zuid-Holland, in de streek Alblasserwaard. (© Jan Dijkstra, Houten)

Liesveld is een buurtschap en voormalige gemeente in de provincie Zuid-Holland, in de streek Alblasserwaard. (© Jan Dijkstra, Houten)

gelkenes_kasteel.jpg

Het restant van het vroegere Huis Liesveld in de gelijknamige buurtschap is een rijksmonument. Voor een beschrijving ervan zie het kopje Bezienswaardigheden.

Het restant van het vroegere Huis Liesveld in de gelijknamige buurtschap is een rijksmonument. Voor een beschrijving ervan zie het kopje Bezienswaardigheden.

Liesveld

Terug naar boven

Status

- Liesveld is een buurtschap en voormalige gemeente in de provincie Zuid-Holland, in de streek Alblasserwaard. De hoofdplaats van de gemeente was Groot-Ammers.

- De gemeente Liesveld is in 1986 ontstaan uit samenvoeging van de gemeenten Groot-Ammers, Langerak, Nieuwpoort en Streefkerk. Per 1-1-2013 is de gemeente opgeheven en opgegaan in de nieuwe gemeente Molenwaard, die op haar beurt in 2019 is opgegaan in de nieuwe gemeente Molenlanden.

- Wapen van de voormalige gemeente Liesveld.

- Liesveld is dus ook de naam van een buurtschap (vallend onder het dorp Groot-Ammers, ook voor de postadressen) en daarnaast de naam van een polder. De buurtschap heeft geen plaatsnaamborden, maar is ter plekke wel herkenbaar aan de gelijknamige straatnaambordjes.

Terug naar boven

Naam

Naamgeving
De gemeente Liesveld is genoemd naar de gelijknamige buurtschap, die t/m 1985 onder de gemeente Groot-Ammers viel.

Oudere vermeldingen
1514 Liesvelt.

Naamsverklaring
Veld
waar de plantsoort lies voorkwam.(1)

Terug naar boven

Ligging

De voormalige gemeente Liesveld ligt in het N van de Alblasserwaard. In het N grensde zij aan de Lek. Aan de overkant van de Lek liggen de stad Schoonhoven en het dorp Bergambacht. De gelijknamige buurtschap ligt rond de gelijknamige weg, NO van het dorp Groot-Ammers.

Terug naar boven

Statistische gegevens

- De gemeente Liesveld is bij haar oprichting in 1986 als volgt samengesteld:
van de gemeente Groot-Ammers: 1.446 hectare met 1.065 huizen en 3.224 inwoners;
van de gemeente Langerak: 1.034 hectare met 665 huizen en 2.120 inwoners;
van de gemeente Nieuwpoort: 44 hectare met 385 huizen en 1.179 inwoners;
van de gemeente Streefkerk: 1.552 hectare met 802 huizen en 2.474 inwoners.

- De gemeente omvat bij haar opheffing per 1-1-2013 4.545 hectare met ca. 4.000 huizen en ca. 9.800 inwoners.

- De buurtschap Liesveld omvat enkele tientallen panden.

Terug naar boven

Geschiedenis

Ambacht en ambachtsheerlijkheid
In de 13e eeuw is sprake van een heerlijkheid Liesveld, die zich uitstrekt over de ambachten Gelkenes en Ammers-Graafland. Het grondgebied valt samen met dat van de latere gemeente Groot-Ammers. De oostgrens van de heerlijkheid vormt in de middeleeuwen ter plekke tevens de grens tussen het graafschap Holland en het Sticht. De heren van deze heerlijkheid bouwen vermoedelijk rond 1275* kasteel Liesveld in het W van de Polder Gelkenes, en weten van hieruit eeuwenlang de wijde omgeving te beheersen. In 1548 verheft keizer Karel V de heerlijkheid tot een 'vrije en onscheidbare baronie'. In 1636 koopt Willem Frederik van Nassau, stadhouder van Friesland, de baronie. Vandaar dat de koning zich ook baron van Liesveld mag noemen. Het slot is in 1740 afgebroken.
* Sommige bronnen stellen dat dat kasteel al in 1042 zou zijn gebouwd, maar dat is onwaarschijnlijk omdat de eerste heer van deze heerlijkheid, Arent, pas in 1283 voor het eerst wordt vermeld.

De baronie omvat de ambachtsheerlijkheden 1) Gelkenes met Groot-Ammers, 2) Ammers-'s-Graveland met Achterland en Peulwijk, 3) Ottoland en 4) Peursum. In 1795 vallen de Fransen ons land binnen en worden hier de baas. Zij schaffen de adellijke rechten w.o. baronieën en heerlijkheden af. Rond 1800 ontstaat de situatie zoals die t/m 1985 is gebleven: de gemeente Groot-Ammers met de buurtschappen Achterland, Gelkenes, Graafland en Liesveld. In de genealogie van de fam. Recourt kunnen we zien dat in ieder geval in 1805 nog sprake is van 'schout en schepenen van Gelkenes'.

Van Nidek schreef over het slot Liesveld: "Het kasteel wierd van ouds gehouden voor een van de alleruitmuntendste, die er in Holland waren, zoo wel ten opzigte van deszelfs grootte, als sterkte; zijnde het Stamhuys der Edele dezes Naams, welk van ouds daar op plagten te woonen, en van dewelke het ook dezen naam heeft ontfangen."

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van (de kernen in de voormalige gemeente) Liesveld, kun je terecht bij de Historische Kring Nieuwpoort.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Op Liesveld nr. 3 staat een imposant rijksmonumentaal pand. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed stelt dat dit 'een gedeelte van een 16e-eeuws bijgebouw, als overblijfsel van het kasteeltje Gelkenes' is. In het boekje 'Groot-Ammers in oude ansichten' staat echter: "In 1740 begon men met het afbreken van het slot, dat zeer bouwvallig geworden was. Het puin van de bouwval werd gebruikt ter versteviging van de bedijking van de Lek bij Gelkenes. Het stalgebouw, dat was blijven staan, werd daama als zittingszaal voor de rechtspleging gebruikt.

In 1745 werd begonnen aan de bouw van een nieuw Huis Liesveld. Het verrees op dezelfde plaats als het vroegere kasteel. Datgene wat nu nog als bouwval te zien is, zal, naar men mag aannemen, het overblijfsel zijn van het in 1745 gebouwde huis. Het is het povere restant van een glorie, die definitief vergaan is. Het neemt niet weg, dat het huidige pand nog altijd imponeert, omdat er de sfeer van lang vervlogen eeuwen schijnt rond te waren. Het is een van de meest intieme plekjes van de gehele zuidelijke Lekoever."

- Korenmolen De Jonge Sophia (Wilgenweg 3) is een grondzeiler, in 1773 gebouwd op de grens tussen de dorpen Ottoland en Goudriaan, destijds een goede locatie om voor beide dorpen te kunnen malen. Door veranderingen in de omgeving kwam de molen in een hoek van een bedrijventerrein te staan. Dat was geen ideale plek. Daarom is hij in 1999 door vrijwilligers naar het toenmalige Streekcentrum Ooievaarsdorp Het Liesvelt verplaatst om verder verval te voorkomen. Daarna is hij in maalvaardige staat gerestaureerd en in 2007 weer in gebruik genomen. Er wordt op vrijwillige basis gemalen. De molen is bij een bezoek aan Avonturenboerderij Molenwaard te bezichtigen.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- De buurtschap Liesveld was in de regio vooral bekend vanwege het Streekcentrum Ooievaarsdorp Het Liesvelt. Eind jaren zestig van de vorige eeuw is de ooievaar vrijwel geheel uit Nederland verdwenen. In 1969 is het huidige terrein van 5 ha door de Vogelbescherming aangekocht voor de vestiging van Ooievaarsdorp Het Liesvelt. Na 30 jaar fokken wordt het gestelde doel gehaald; er zijn dan weer meer dan 1.000 ooievaars in Nederland. Eind jaren negentig verdwijnen de kooien. In 1999 wordt Stichting Streekcentrum Ooievaarsdorp Het Liesvelt opgericht, met als doel het stimuleren van activiteiten en het geven van voorlichting en educatie op het gebied van cultuur- en natuurhistorische aspecten en duurzaam (agrarisch) natuur- en landschapsbeheer van de Alblasserwaard. Ook de zorg voor de ooievaar en zijn leefgebied is een belangrijk aandachtsgebied. Dit alles wordt gerealiseerd door o.a. de aanleg en inrichting van een eendenkooi, een korenmolen, een wind(water)molen, een bijenstal, een moestuin, grienden en een griendwerkershuisje. In het voorjaar zijn ook de vrij vliegende ooievaars te observeren. Bovendien broeden zij eind mei / begin juni op het terrein. Sinds 2018 werkt Streekcentrum Ooievaarsdorp Het Liesvelt samen met Van Hoorne Entertainment uit Molenaarsgraaf. Ze hebben samen het bestaande park in Liesveld verder gethematiseerd en aangekleed om zo meer bezoekers te trekken en de educatiedoelstellingen beter te kunnen bereiken.

In dat kader is in april 2018 op het terrein van het Streekcentrum Avonturenboerderij Molenwaard van start gegaan. Dit belevingscentrum richt zich met name op gezinnen met kinderen in de leeftijd van 2 tot 10 jaar en profileert zich tevens als aantrekkelijke bestemming voor schoolreisjes. Aan het bestaande centrum zijn elementen toegevoegd om nog beter te kunnen werken aan de doelstelling die al vele jaren de basis vormde voor het Streekcentrum: het bevorderen van agrotoerisme en kennismaken met de Alblasserwaard en zijn oorsprong. De van tv bekende karakters Fien & Teun worden ingezet om kinderen meer te leren over de boerderij, natuur, tuin en dier. In het hoogseizoen zijn Fien & Teun zelf aanwezig om met én voor de kinderen op te treden.

Directeur Michael van Hoorne heeft zich ten doel gesteld het meest gastvrije park van Nederland te willen zijn. Daarom maakt hij regelmatig een praatje met bezoekers om te ontdekken wat hun wensen zijn. Avonturenboerderij Molenwaard doet bewust niet mee aan de trend van de grote parken om alsmaar spectaculairder attracties te lanceren die nog sneller en hoger gaan. De gasten van dit park vinden de rust die ze hier aantreffen juist een verademing, evenals het ontbreken van de constante prikkels waaraan kinderen in deze tijd worden blootgesteld. Van Hoorne zoekt het in de natuur, in duurzaamheid en milieubeheer, met een prettig-educatieve toon. Hij is ervan overtuigd dat plezier en pedagogiek elkaar hier versterken.

Door thema's als Machtige Molens, Prachtige Paarden, Kaasmakende Koeien en Bezige Bijtjes komen kinderen en daarmee natuurlijk ook hun ouders en grootouders in aanraking met flora en fauna, met alles wat groeit en bloeit en ons altijd weer boeit. Waarbij de nadruk ligt op zelfwerkzaamheid. Kinderen gaan aan de slag in een moestuin of broeikas en krijgen een potje met zaadjes mee, leren hoe een authentieke molen werkt, en melken zelf (kunst)koeien. Verder is er een 'knuffelweide' met geitjes, er zijn cavia's, kuikentjes en konijnen en er zijn pony's waarop, onder begeleiding, een rondje kan worden gereden. Dat kan ook op de uiterst gewilde mini-tractoren. En er kan ook nog in een bootje worden gevaren. In augustus 2018 concludeert Van Hoorne dat de opzet van het park een groot succes is: tot dan waren er al 45.000 bezoekers geweest en hij dacht in dat jaar de 100.000 bezoekers wel te gaan halen. Zo’n 110.000 mensen vonden in 2018 hun weg naar het park, terwijl directeur Michael van Hoorne bij de opening in maart 2018 nog stelde rekening te houden met zo’n 75.000 bezoekers. De uitbreiding moet ervoor zorgen dat de Avonturenboerderij de komende jaren kan doorgroeien naar zeker 180.000 bezoekers per jaar.

Avonturenboerderij Molenwaard gaat medio 2020 namelijk uitbreiden. Zo komt er een nieuw theater met twee keer zoveel stoelen als het huidige, een restaurant dat ook los van het park kan worden bezocht, meer binnenruimte en een nieuw parkeerterrein. In totaal gaat het om 2,8 hectare uitbreiding, oftewel zo’n zes voetbalvelden. De gemeenteraad vindt het een goed plan en heeft er dan ook haar zegen aan gegeven."Een mooie verbinding tussen stad en platteland", luidde het unanieme oordeel van de raad over het visiedocument met de plannen. De raad moet zich nog buigen over de mogelijke komst van ‘verblijfsrecreatie’ op de Avonturenboerderij.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Liesveld (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Zorg: - "Zorgboerderij Karin’s Zonnestraal in buurtschap Liesveld (tegenover Wilgenweg 3) is een christelijke hobbyboerderij met Friese paarden, een Shetland pony, geiten, kippen, konijnen, cavia’s, lammetjes en ‘knuffelkalfjes’. De zorgboerderij richt zich vooral op kinderen en jongeren met een lichamelijke of verstandelijke beperking, of een psychiatrische achtergrond. We dragen met elkaar de zorg voor het verzorgen van het groot en klein vee. Daarnaast vinden wij het zichtbaar maken van de talenten die de diverse kinderen en jongeren bezitten, die allemaal op hun eigen manier uniek zijn, erg belangrijk. De kinderen en jongeren versterken elkaar en dat is mooi om te zien. Voor de jongeren bieden wij de mogelijkheid om door te stromen naar onze zorgbakkerij, waar een begin wordt gemaakt met participatie. Door klantcontact, herkenning van producten, producten verpakken en andere werkzaamheden in de bakkerij krijgen deze jongeren nog meer zelfvertrouwen en dragen ze steeds meer een stukje verantwoording. Sociale interacties staan bij ons hoog in het vaandel, mits het past bij de jongeren."

Reactie toevoegen