Loosdrecht

Voormalige gemeente
Loosdrecht
Gooi en Vechtstreek
Noord-Holland

Loosdrecht

Terug naar boven

Status

- Loosdrecht is een voormalige gemeente en 'postale woonplaats' in wat tegenwoordig een deel van de provincie Noord-Holland is, in de regio Gooi en Vechtstreek. De gemeente heeft bestaan t/m 2001, en lag in wat toen nog een deel van de provincie Utrecht was.

- Wapen van de voormalige gemeente Loosdrecht.

- De gemeente Loosdrecht heeft in 1952 een westelijke strook grondgebied afgestaan aan de gemeente Loenen, omvattende de buurtschappen Mijnden en Oud-Over. Beide betreffen lintbebouwingen aan de oostzijde van de rivier de Vecht. Oud-Over wordt tegenwoordig als deel van de kern Loenen aan de Vecht beschouwd, Mijnden deels idem maar wordt grotendeels tot Nieuwersluis gerekend.

In 1989 is de buurtschap Breukeleveen middels grenscorrectie overgegaan van de gemeente Breukelen naar de gemeente Loosdrecht. Tevens is in dat jaar een klein deel van de buurtschap Mijnden, zijnde het recreatiecentrum van die naam met enkele omliggende panden, middels grenscorrectie overgegaan van de gemeente Loenen naar de gemeente Loosdrecht.

- De gemeente Loosdrecht viel onder de provincie Utrecht. De fusiegemeente Wijdemeren ligt in Noord-Holland. In dat kader is het grondgebied van de voormalige gemeente in 2002 mee overgegaan van de provincie Utrecht naar de provincie Noord-Holland.

- De toenmalige gemeente heeft in de jaren zeventig kennelijk geen eigen postcode met bijbehorende plaatsnaam aangevraagd voor de dorpen Oud-Loosdrecht en Nieuw-Loosdrecht, t.b.v. het in 1978 in werking getreden postcodesysteem, waardoor inwoners van beide dorpen sinds die tijd niet alleen in de gemeente maar voor de postadressen - en voor de in 2009 in werking getreden gemeentelijke Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG) - ook in de 'woonplaats' Loosdrecht wonen. De kernen Nieuw- en Oud- hebben nog wel eigen blauwe plaatsnaamborden (komborden), en hebben ook nog altijd een eigen identiteit, maar vaak spreekt men gemakshalve ook van 'Loosdrecht' als plaatsnaam (wellicht mede ingegeven doordat de afzonderlijke plaatsnamen voor de postadressen niet meer bestaan), waarmee men dan in feite op beide dorpen doelt als twee-eenheid.

Voor een beschrijving van specifiek op Oud- of Nieuw-Loosdrecht betrekking hebbende onderwerpen (betreffende o.a. Bezienswaardigheden, Evenementen, Natuur etc.), zie die respectievelijke, hierboven gelinkte pagina's.

- Onder het 'postale dorp' Loosdrecht vallen ook de buurtschappen Boomhoek en Muyeveld. De buurtschap Breukeleveen, Z van Muyeveld, heeft een eigen postcode en plaatsnaam in het postcodeboek en is daarmee formeel een aparte woonplaats.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1308 Loesdrecht, 1574 Loosdrecht.

Naamsverklaring
Oorspronkelijk een waternaam, samengesteld uit drecht 'veer, vaarwater' en het Middelnederlandse loos 'leeg, verlaten', of anders loos 'afwatering'(1).

Slogan
Loosdrecht profileert zich met de slogan 'De watertuin van Nederland'.

Terug naar boven

Ligging

Loosdrecht ligt direct ZW van Hilversum. In het W liggen de bekende Loosdrechtse Plassen, die in het W grenzen aan de provincie Utrecht, kern Breukelen.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente 335 huizen met 2.743 inwoners, verdeeld in de dorpen Oud-Loosdrecht 131/1.117 (= huizen/inwoners) en Nieuw-Loosdrecht 95/763 en de buurtschappen Mijnden 34/270, Oud-Over 67/531 en Muyeveld 8/62. Tegenwoordig heeft het grondgebied van de voormalige gemeente ruim 8.500 inwoners, verdeeld in de dorpen Nieuw-Loosdrecht ca. 6.000 en Oud-Loosdrecht 2.000 inwoners, en de buurtschappen Boomhoek ca. 300, Breukeleveen 200 en Muyeveld 100 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

De inwoners van Oud-Loosdrecht kerken aanvankelijk in het W van het dorp gelegen Loenen. In 1332 krijgt het dorp een eigen parochie met een kerk, plus een kapel in de Zijpe (Sijpe / Sype / Sipe), in het tegenwoordige Nieuw-Loosdrecht. In 1400 wordt door Frederik van Blankenheim, bisschop van Utrecht, deze Zijpse kapel tot een zelfstandige parochiekerk verheven. De moederkerk werd sindsdien de Oude kerk genoemd en de Zijpse kerk de Nieuwe kerk. Zo ontstonden de kernen Oud- en Nieuw-Loosdrecht. Het misleidende aan deze namen is echter dat beide dorpskernen dus even oud zijn.

Men vermoedt dat de ontginning van het Loosdrechtse gebied vanuit twee richtingen is geschied: vanuit de Vecht aan de westkant en vanaf de hoge Gooise gronden aan de oostelijke zijde van Loosdrecht.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van deze voormalige gemeente, kun je terecht bij de Historische Kring Loosdrecht (HKL). "De HKL is opgericht in 1972 en houdt zich bezig met de geschiedenis van deze voormalige gemeente in de ruimste zin. Dat betekent de geschiedenis vanaf de oudste tijden tot heden. Alles wat met de Loosdrechtse historie te maken heeft wordt verzameld door een enthousiaste groep vrijwilligers. Zo is een aantal medewerkers bezig met het conserveren van voorwerpen, het inventariseren van archieven, met genealogie, archeologie, kunst, het ordenen van de bibliotheek of documenteren van audio, video, foto’s en krantenknipsels. Sinds augustus 2017 heeft de HKL een eigen onderkomen in De Magneet, dat mede gefinancierd werd door veel begunstigers en de gemeente Wijdemeren en waar een groot aantal vrijwilligers heeft meegeholpen bij de verhuizing en inrichting. Dank aan allen! De HKL-collectie breidt zich nog dagelijks uit met schenkingen van particulieren, bedrijven en instellingen. U bent van harte welkom voor onderzoek of gewoon als belangstellende tijdens onze openingstijden of op afspraak."

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- In Loosdrecht staan nog veel oude monumentale boerderijen, waaronder originele zwartgeteerde huisjes met rieten daken aan de plassen.

- Gevelstenen in Loosdrecht.

- Stichting Historisch Goed Loosdrecht zet zich in voor de instandhouding van monumenten en beschermd dorpsgezicht binnen deze voormalige gemeente. Activiteiten zijn o.a. panden (laten) restaureren, herbestemmingen zoeken, panden op de lijst van beschermde monumenten laten plaatsen.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Stichting SLOEP (= Samenwerkende Loosdrechtse Ondernemers in Evenementen en Promotie) organiseert door het jaar heen diverse evenementen in het dorp.

- Bij de Avondvierdaagse (mei) kun je kiezen uit de afstanden 5 en 10 km.

- Watersportfestival (weekend in juni).

- Skûtsjesilen (weekend eind juni).

- Loosdrecht JazzFestival (september).

- Als het in de winter hard genoeg vriest, faciliteert IJsclub De Loosdrechtse Plassen het schaatsen op natuurijs-ijsbanen op deze plassen.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- De Loosdrechtse Plassen, een waterrijk gebied tussen de Vecht en de Utrechtse Heuvelrug, gelegen NW, W en ZW van Oud- en Nieuw-Loosdrecht, zijn ontstaan door vervening. Petgaten en legakkers dienden hier ooit voor het winnen en drogen van turf. Sommige legakkers zijn weggeslagen door harde wind en golfslag. Zo ontstonden grote en kleine plassen. In enkele plassen komt natuurzuiver kwelwater aan de oppervlakte. Dit voedselarme, kalkrijke water voedt zeldzame waterplanten. De Vechtplassen zijn een belangrijke schakel in de Ecologische Hoofdstructuur, de levensader van aaneengesloten Nederlandse natuurgebieden. De plassen zijn ook opgenomen in het Natura 2000 gebied Oostelijke Vechtplassen. De Loosdrechtse Plassen bestaat uit 7 plassen die alle aangrenzend zijn. Sterk punt is dat die alle zonder aparte vaarwegen te bevaren bereikbaar zijn.

Grote karekiet
De grote karekiet was ooit een wijdverbreide en algemene rietvogel in Nederland, maar vermoedelijk telt de populatie tegenwoordig minder dan honderd broedparen. Met de Loosdrechtse Plassen gelden ook de Randmeren als laatste bolwerk. Vogelbescherming Nederland doet er alles aan om de soort terug te krijgen naar een levensvatbare populatie van grofweg vierhonderd broedparen. Daarom moeten eerst de omstandigheden in de overgebleven bolwerken zo veel mogelijk worden geoptimaliseerd. Vogelbescherming Nederland heeft in 2019 door onderzoeksbureau B-Ware de mogelijkheden voor biotoopherstel in de Loosdrechtse Plassen laten onderzoeken ten behoeve van de grote karekiet. Deze vogelsoort zoekt stevig riet dat in dieper water staat als broedgebied. In de Loosdrechtse Plassen zijn nog enkele van deze stroken te vinden, maar de omstandigheden zijn er verre van ideaal, blijkt uit het onderzoek. Het water en de bodem van de Loosdrechtse Plassen lijken niet overal voedselrijk genoeg voor nieuwe aanwas van goed stromingsriet. Het water is in het plassengebied volgens de onderzoekers in de afgelopen jaren minder voedselrijk geworden. Dat is gunstig omdat het water helderder wordt. Maar het blijkt dat riet ook voedingstoffen uit het water haalt en zo hoog en dik kan worden. Dat lukt niet overal, vooral niet waar het riet groeit op relatief voedselarme grond. Daardoor ligt toename van riet met een doorsnede van pakweg 6 millimeter en een hoogte van een meter of 3 niet voor de hand.

De onderzoekers vermoeden dat herstel van het stromingsriet nog het meest kansrijk is op de plekken waar veengrond onder de plassen schuilgaat, omdat de voedselrijkdom vanwege de hogere biomassa in dat grondtype iets groter is. De omstandigheden zijn in de Loosdrechtse Plassen echter niet ideaal: zo kennen de oevers op veel plaatsen geen natuurlijk verloop, maar zijn ze voorzien van een harde beschoeiing. Bovendien concurreren bomen en struiken met het riet om het licht en de toch al schaarse voedingsstoffen in de bodem. Struiken en bomen moeten daarom worden verwijderd in stukken waar stromingsriet kans van slagen heeft. Ganzen eten riet en vormen daarmee een directe bedreiging voor het leefgebied van de grote karekiet. Afrasteren van het riet is dus noodzakelijk. (bron: Vogelbescherming Nederland, 11-7-2019) Voor nadere informatie zie het rapport 'Het belang van bodemtypen en nutriënten voor riet in de Loosdrechtse Plassen. Verkenning van abiotische knelpunten voor het broedhabitat van de grote karekiet' (B-Ware, juni 2019).

- Doel van Plassenschap Loosdrecht e.o. is het behartigen van de belangen van de recreatie in haar werkgebied. Belangrijk uitgangspunt daarbij is de bescherming en de ontwikkeling van landschappelijke waarden en natuurwaarden. Vanuit de doelstelling is het Plassenschap belast met de ontwikkeling en het beheer van recreatieve voorzieningen. Zo zijn in de afgelopen jaren 5 openbare recreatie-eilanden aangelegd, een groot dagrecreatieterrein ontwikkeld (De Strook) en vele aanlegplaatsen gerealiseerd. Ook zijn vaarwegen aangelegd en verbeterd (Muyeveldse Vaart, ’s-Gravelandse Vaart). Daarnaast is het streven om waardevolle legakkers te herstellen, te verbeteren en te behouden en zo een uniek gebied in stand te houden.

Het werkgebied van Plassenschap Loosdrecht e.o. omvat alle wateren van de Loosdrechtse Plassen, de legakkergebieden, moeras- en rietlanden en aangrenzende weidegebieden. Daarnaast heeft het Plassenschap een aantal recreatieterreinen, wandel- en fietspaden gelegen in het westelijk weidegebied van de gemeente Breukelen in eigendom, beheer en onderhoud. Dit betreft onder meer de terreinen Bosdijk, Zwaan, de Aa, de Geer, Oukoperdijk en enkele wandel- en fietspaden.

- Het gebied in de 'oksel' waar Nieuw-Loosdrechtsedijk en Oud-Loosdrechtsedijk naar elkaar toe lopen, wordt, gezien de waaier van in een punt uitlopende weilanden, de Ster van Loosdrecht genoemd. Dit gebied is ongeveer 250 hectare groot en kent een bijzonder middeleeuws stervorming verkavelingspatroon, afwijkend van vergelijkbare verkavelingen in veenweidegebieden. De kavels en afwateringsslootjes lopen in een punt naar de Drecht, de stervorm. Het gebied de Ster maakt onderdeel uit van de Ecologische Hoofdstructuur en Natura 2000. Het Stergebied is van betekenis als foerageergebied voor onder andere zwanen en zilver- en purperreigers en de roerdomp.

Het gebied tussen de rivier de Vecht en de Utrechtse Heuvelrug was oorspronkelijk een moerasgebied. Het gebied kenmerkt zicht door de overgang van de gestuwde zandige afzettingen van de laatste IJstijd aan de oostzijde en de Holocene veengebieden aan de westzijde daarvan. Deze afzettingen liggen op zandige Pleistocene afzettingen van voor de laatste ijstijd. Langs de Vecht komen ook Holocene kleien (rivierafzettingen) voor. Omdat het gebied eerst te drassig was voor agrarische doeleinden werden, t.b.v. de ontwatering, sloten naar de Vecht en de Drecht gegraven. Die sloten naar de Drecht werden gegraven naar de oorsprong van dit riviertje, waardoor een stervormige verkaveling ontstond, waar nu het gebied de 'Ster van Loosdrecht', in het O van Polder Muyeveld, nog van over is. Om dit gebied werd een dijk gelegd, de nu nog bestaande Oud-Loosdrechtsedijk en Nieuw-Loosdrechtsedijk en ook enkele dijken binnen het gebied, die echter alle verdwenen zijn.

In 2012 is het Gebiedsaanbod voor de Ster van Loosdrecht verschenen, een plan om met een aantal gebiedseigenaren, in samenwerking met de overheden, dit gebied duurzaam te beheren en - passend bij het landschap - te ontwikkelen. Gedeputeerde Staten van Noord-Holland hebben dit plan in februari 2013 goedgekeurd. Ook Provinciale Staten hebben het plan in april 2013 gefiatteerd, zodat men met de uitvoering aan de slag kan.

- Aan de Loosdrechtse Plassen liggen vele jachthavens.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Loosdrecht, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Oude ansichtkaarten en foto's van Loosdrecht.

- 360 graden 'foto' van de Loosdrechtse Plassen en omgeving.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Loosdrecht (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Nieuws: - Weekblad Nieuwsster voor het postcodegebied van Loosdrecht is via de link ook online te lezen.

- Sport: - Koninklijke Watersport Vereeniging Loosdrecht (KWVL) is opgericht in 1912. Van de 150 leden in het begin is de vereniging met tegenwoordig ca. 2300 leden uitgegroeid tot de grootste watersportvereniging van ons land, met een prachtig clubgebouw, een grote (en volle) haven, en een drukbezette wedstrijdkalender. Gezien het feit dat ruim 15% van de leden uit actieve jeugd bestaat, ziet de vereniging ook de komende eeuw met vertrouwen tegemoet.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Loosdrecht.

Reactie toevoegen