Luttenberg, dorpsgezicht vanaf de Vondervoortsweg
Luttenberg, Blikweg, monument inslag V2
Luttenberg is een dorp in de provincie Overijssel, in de streek Salland, gemeente Raalte.
Terug naar bovenIn het Nedersaksisch
Luttenbarg.
Oudere vermeldingen
1359 Luttenberch, 1383 Luttenborch, ca. 1390 Lutkenbergen, 1542 Luttenberch, 1803 Luttenberg.
Naamsverklaring
Genoemd naar de gelijknamige heuvel. Betekent 'bij de kleine berg' (heuveltje).(1)
Luttenberg ligt NO van Raalte, WNW van Hellendoorn.
Terug naar bovenIn 1840 heeft Luttenberg 67 huizen met 376 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 900 huizen met ca. 2.300 inwoners.
Terug naar bovenIn 1318 wordt voor het eerst melding gemaakt van een 'hof te Luttenberg'. De gelijknamige marke zou zich rond 1450 hebben afgescheiden van de marke Raalterwoold. De marke bevindt zich aan de andere kant van de berg, dat is het deel dat lokaal nu nog 'de boerschop' wordt genoemd. In 1580 wordt de katholieke godsdienst verboden en het protestantisme wordt ingevoerd. Vanaf 1661 komen katholieken samen op erve Wormstal (Kortstee). In 1620 staat er in de boerschop een kapelletje en wat later ook een schooltje (vanaf ongeveer 1727). In 1769 wordt een nieuw schooltje gebouwd met de stenen van het inmiddels vervallen kapelletje.
In 1834 wordt aan de andere kant van de berg de eerste kerk gebouwd. Aanvankelijk komt er een kapelaan uit Raalte, in 1838 krijgt de parochie haar eigen pastoor. De bebouwing rond de kerk neemt geleidelijk toe. In 1868 komt er een nieuwe school, aan dezelfde kant van de berg als de kerk. In 1926 wordt een nieuwe school gebouwd op de plek waar deze nu nog staat. De kerk uit 1834 raakt geleidelijk in verval. In 1905 begint men met de bouw van een nieuwe kerk (huidige middenschip) met toren en pastorie, in 1920 met 2 zijbeuken uitgebreid. In 1937 ontstaat een eigen parochie in buurdorp Mariënheem, waar vanaf dan ook een aantal Luttenbergers onder valt. In 1953 komt er kleuteronderwijs en worden de kleuterschool en Mariaoord gebouwd. Mariaoord wordt gesticht door de Zusters Franciscanessen van Denekamp. (bron: Plaatselijk Belang Luttenberg)
Terug naar boven- Bij het verschijnen van Dorpsplanpus Luttenberg in 2013 prees wethouder Jacques van Loevezijn de inwoners voor hun jarenlange actieve inzet. Plaatselijk Belang-voorzitter Gerrold Hulsman: "We zijn machtig trots op alle enthousiaste vrijwilligers in ons dorp. Dat dit dorpsplan een plan is dat door Luttenbergers zelf is opgesteld, sluit mooi aan bij hoe wij de zaken hier graag regelen; zelf doen, en waar nodig trekken we in goed overleg op de gemeente.” Het dorp is in het voorjaar van 2012 gestart met ‘Dorpsplanplus’: het opstellen van een wensenlijst voor het dorp met daaraan gekoppeld een uitvoeringsplan in de vorm van concrete projecten, waarin ook de mogelijke financiering is opgenomen.
De gemeente Raalte en Plaatselijk Belang Luttenberg hebben hierover een convenant afgesloten. In het convenant zijn opgenomen: Wensen voor de langere termijn: zorg in het dorp op peil houden/verbeteren. Gebruik bestaande (zorg)voorzieningen; wonen mogelijk maken/houden voor alle leeftijdsgroepen. Uitvoeringsprojecten: meer samenwerking in verenigingsactiviteiten en toeristisch aanbod (website, zuilenoverleg, toeristisch platform en afhaalpunt internetbestellingen); versterken dorpshart (wandelpaden, aankleding en TOP); behoud en versterken verenigingen en stichtingen (beschikbaarheid vrijwilligers, ondersteuning).
Terug naar boven- Luttenberg heeft 4 gemeentelijke monumenten.
- In een voormalige maalderij in Luttenberg is een museum over de landbouw in Salland ingericht. Sallands Landbouwmuseum De Laarman geeft een overzicht van historische Sallandse landbouwwerktuigen. Akkerbouw en veeteelt vormen het hoogtepunt van de verzameling. Tentoongesteld zijn onder meer gereedschappen, ploegen en wagens. Een gedeelte van het museum is ingericht als smederij en timmerwerkplaats. Onder het motto 'De wereld achter ons eten' is het museum zich aan het ontwikkelen tot een educatief centrum over eten in bredere zin, bijv. waar komt ons eten vandaan, hoe zit het met voedselveiligheid etc.
- De RK Corneliuskerk dateert uit 1905 en is de opvolger van de eerste dorpskerk uit 1834. De kerk maakt tegenwoordig deel uit van de Parochie Heilig Kruis.
- Lourdesgrot en Mariakapelletje bij de Saksische boerderij 't Schippertie. De Lourdesgrot is het enige rijksmonument van Luttenberg.
Terug naar boven- In 2018 heeft Luttenberg het 700-jarig bestaan gevierd. Ze herdachten hiermee de geschiedenis, maar ze vierden ook wat het dorp nú is en wat het in de toekomst wil zijn. Wat er in dat jaar allemaal te doen was - en dat was nogal wat - kun je terugkijken op de Facebookpagina onder de link. Er is in dat jaar niet alleen gefeest, er is ook een aantal nuttige, blijvende elementen in het dorp gerealiseerd, en een boek over de geschiedenis van het dorp. Over dit alles vertelt voorzitter van de organisatie: Jenneke van Doesburg, in deze video. Dat dit door de gemeente gewaardeerd werd, blijkt uit het feit dat ze tot de 3 genomineerden behoorden voor het Goudhaentje 2018, een jaarlijkse waarderingsprijs van de gemeente voor een initiatief uit een kern dat de leefbaarheid in die kern structureel ten goede komt.
Tijdens de nieuwjaarsreceptie in januari 2019 maakte de burgemeester bekend dat de organisatie van Luttenberg 700 de 1e prijs heeft gewonnen van het Goudhaentje 2018. Dat bestond uit het glazen Goudhaentje-beeldje en een bedrag van 1.000 euro, dat de organisatie wil besteden aan de realisatie van het 14e project van het jublieumjaar (13 hadden ze er toen al gerealiseerd), namelijk een uitkijktoren op de 'berg'. Nog een mooie 'erfenis' van het jubileumjaar is dat de organisatie met De Poppenschuur in het dorp is overeengekomen dat zij de vele kostuums en andere attributen die voor de jubileumevenementen gemaakt en gebruikt zijn, opslaat en dat instanties en inwoners uit het dorp die gratis kunnen lenen voor dorpsactiviteiten, en dat instanties en personen buiten het dorp die kunnen huren. Zo krijgen die nog een zinvol tweede, derde etc. leven.
- Elk oneven jaar organiseert Stichting Manege De Luttenberg gedurende 4 dagen eind februari of begin maart een grote expositie onder de naam Tuinexpo Salland. Voor dit evenement worden de beide rijhallen van de manege en een tent door een groot aantal plaatselijke en regionale hoveniers omgetoverd tot prachtige modeltuinen. Naast de modeltuinen zijn er tal van stands met producten die in verband staan met de tuin en het tuinieren: gereedschappen, machines, tuinornamenten, tuinmeubelen, verlichting, sierhekwerk, vijvers, bloembollen, planten et cetera. De opgedane ideeën kunnen desgewenst ter plaatse in overleg met de aanwezige tuinarchitecten en hoveniers geconcretiseerd worden.
- Verscholen in het bos achter de dorpskerk ligt amfitheater Het Lommerrijk. In dit bostheater vinden in de lente en de zomer gevarieerde optredens plaats.
- Lil´Hill Festival (juli).
- Luttenbergs Feest (gedurende 4 dagen in augustus).
- Nationaal Concours Hippique Luttenberg (op een zaterdag in september).
- Popfestival Koele Koele (op een zaterdag in september) wordt gehouden in de 'kuil', vandaar de naam. - Koele Koele op Facebook.
- Crossloop Luttenberg (op een zondag in december).
- Slipjacht (op een zondag in september). - Videoreportage van de slipjacht.
Terug naar boven- Direct Z van het dorp ligt de Luttenberg, waar het dorp naar is genoemd. De ´berg´ maakt onderdeel uit van de Sallandse Heuvelrug, maar ligt wel los van het overige gedeelte, dat O ervan ligt bij Hellendoorn / Nijverdal / Holten.
Terug naar boven- Belangenvereniging: - Plaatselijk Belang Luttenberg.
- Dorpshuis: - Gemeenschapscentrum Elckerlyc.
- Onderwijs: - Basisschool Esmoreit.
- Jeugd: - "Jeugdgroep Aksie organiseert vele activiteiten in Luttenberg. Denk hierbij aan de intocht van Sinterklaas, het Paasvuur, de kerstboom bij de kerk en natuurlijk alle soosen en het Kinderkamp. De verschillende acties zoals de toiletpapier actie, de potgrond actie en de verkoop van oliebollen zijn van groot belang. Mede met de opbrengst hiervan zijn wij in staat om weer diverse activiteiten te blijven organiseren. Aksie is namelijk van mening dat de deelname door de jeugd aan onze activiteiten tegen een zo laag mogelijke prijs moet kunnen. Op deze manier houdt Aksie het voor iedereen mogelijk om aan onze activiteiten deel te nemen. Naast de inkomsten uit genoemde acties krijgt Aksie ook nog subsidie via het buurtwerk, maar door de bezuinigingen loopt dit sterk terug. Vandaar dat Aksie het belang van zijn eigen acties nogmaals wil onderstrepen. Naast de genoemde acties verrichten de Aksie-leden ook nog hand- en spandiensten tijdens het jaarlijkse Luttenbergs Feest. De vergoeding daarvoor komt ook geheel terecht in de Aksie-kas. Op deze manier spelen we het ieder jaar weer klaar om onze activiteiten te kunnen blijven organiseren."
- Muziek: - Sinds 2014 heeft Sanne Holterman haar eigen muziekpraktijk. Ze geeft zang- en gitaarlessen en ontwikkelt en verzorgt zangworkshops en projecten. Daarnaast dirigeert ze diverse koren en is ze werkzaam als zangeres. Iedereen kan zingen! (aldus Sanne, niet ónze woorden ;-) Met haar muziekpraktijk wil ze graag iedereen aan het zingen krijgen. Zingen gebruikt ze als uitgangspunt om je op verschillende gebieden te ontwikkelen. Daarbij vindt ze plezier en beleving erg belangrijk. Wanneer leerlingen muziek beleven, raken ze gemotiveerd en wanneer leerlingen plezier hebben in muziek stimuleert dit hun ontwikkeling en werkproces.
Straatzanggroep De Stroatkjals in Luttenberg is opgericht in 1997. Al snel groeide het koor uit tot zo’n 20 Kjals. Met als begeleiding een accordeon en een grote trom sloegen ze driftig aan het repeteren. Ze zijn erg blij met hun honk bij IJsclub 't Wak, waar ze elke woensdagavond samenkomen om met veel plezier te repeteren en daarna nog gezellig een potje bier te drinken. Sterke verhalen en een goede mop vinden daarbij een gewillig oor. Vandaag de dag telt het koor 22 Kjals en één vrouw. Ze worden begeleid door een accordeon, een grote trom, een kleine snaredrum, een scheepsklok, een schellenring en een klepperklomp. Het repertoire bestaat inmiddels uit bijna 100 nummers (Oudhollandse liedjes, zeemansliederen, medleys) die ze ( bijna allemaal) van buiten kennen.
- Sport: - Tennisvereniging Luttenberg.
- Toneel: - Toneelvereniging Luto.
- Zorg: - Zorgboerderij Het Oosterbroek. - Leer- en werkbedrijf de Enk.
- In Luttenberg deed zich ten gevolge van het sluiten en afstoten van Maria-Oord door Zorggroep Raalte een mooie kans voor. Stichting LuttenbergWoont heeft samen met een aantal welwillenden uit het dorp het initiatief genomen om Maria-Oord te herbestemmen tot een duurzame oplossing die aansluit bij de woon- en zorgwensen van de groep 55+. Door het uitbreiden en verbeteren van Maria-Oord blijft de mogelijkheid bestaan om langer zelfstandig te kunnen wonen waarbij zorg op maat zelf kan worden ‘ingekocht’. Stichting LuttenbergWoont heeft als doel om op de historische plek Maria-Oord een mix van koop- (8) en huurappartementen (11) te realiseren met gemeenschappelijke ruimtes voor zorg en andere activiteiten. Samen met de bewoners onder het motto: “niet zorgen voor, maar samen zorgen dat...”, ondersteund door familie, vrienden en vrijwilligers, realiseert de stichting op basis van een gezonde exploitatie een prettige plek voor ouderen om goed te kunnen (be)leven. Als alles volgens plan is verlopen, is het project medio 2017 gereed gekomen.
- Anja Holtmaat vindt dat al haar dorpsgenoten in hun geliefde dorp Luttenberg moeten kunnen blijven wonen, ook als ze 24 uur per dag zorg behoeven. Daarom is er anno 2018 een plan in ontwikkeling om groepsaccommodatie De Boerschop te herbestemmen tot 24 wooneenheden voor ouderen die zwaardere zorg behoeven - zodat zij niet langer hoeven uit te wijken naar een verpleeghuis in Raalte of Hellendoorn - en studio's waar 6 jonge Luttenbergers begeleid kunnen wonen, op weg naar grotere zelfstandigheid en wellicht werk. Holtmaat wil de kleinschalige woonvorm als ondernemer in de zorg exploiteren. Het is de bedoeling dat de nieuwe bestemming na renovatie en gedeeltelijke nieuwbouw in 2019, medio 2020 gereed komt. Gunstig is in ieder geval dat gemeente en - veel - inwoners achter het plan staan, omdat het de sociale cohesie in het dorp ten goede komt. Theo Solen, voorzitter van LuttenbergWoont, begeleidt het project als procesbegeleider. Om e.e.a. zo betaalbaar mogelijk te houden, willen ze zo weinig mogelijk lenen en "uit de handen van beleggers blijven". Eventueel gaat er een collectebus in het dorp rond. Het is de bedoeling om plaatselijke ondernemers met de uitvoering van de werkzaamheden te belasten.
Reactie toevoegen