Lytse Geast, collage van buurtschapsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)
Lytse Geast, buurtschap bij Tytsjerk
Buurtschap Lytse Geast (Kleinegeest) op een kaart uit de jaren twintig van de 20e eeuw
- Lytse Geast is een buurtschap in de provincie Fryslân, gemeente Tytsjerksteradiel.
- De buurtschap Lytse Geast valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Tytsjerk.
Terug naar bovenSpelling
1) De spelling van de Friese variant van deze plaatnaam luidt eigenlijk De Lytse Geast. Maar 2) de plaatsnaamborden spellen de naam zonder voorvoegsel, en 3) de straatnaam ter plekke luidt Lytsegeast als één woord... Tja, als geintje zeggen we dan altijd maar: "Het lijkt wel een spelletje 'Wie van de Drie?': wil de enige echte spelling van deze plaatsnaam nú opstaan?" Maar het geintje heeft wél een serieuze ondertoon, want natuurlijk vinden wij het helemáál niet plezant dat gemeenten zo slordig met de spelling van sommige kleine kernen omspringen... In het kader van "je moet toch wat", houden wij op deze pagina de spelling van de plaatsnaamborden maar aan, als zijnde de kennelijke voorkeursspelling van deze plaats...
In het Nederlands
Kleine Geest of Kleinegeest.
Oudere vermeldingen
1840 Kleine-Geest.
Naamsverklaring
De betekenis van de naam is letterlijk 'kleine zandkop'. Doordat de buurtschap relatief hoog ligt, hebben er al eeuwenlang mensen vertoefd.
De buurtschap Lytse Geast ligt ZW van Tytsjerk, rond de weg Lytsegeast, en grenst in het N aan de spoorlijn Leeuwarden - Groningen en de daar langs lopende Tietjerkstervaart.
Terug naar bovenIn 1840 omvat de buurtschap Lytse Geast 14 huizen met 75 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 60 huizen met ca. 150 inwoners.
Terug naar bovenVeel weilanden om de Lytse Geast heen bestaan tot in de jaren vijftig van de 20e eeuw nog uit moeras. Iedere winter staan grote delen onder water. Eind jaren vijftig begint men met het ontginnen van deze moeraspolders (ten westen van de Lytse Geast) en het aanleggen van goede wegen. Ook komt er een nieuw bestemmingsplan, waarin grote uitbreidingen worden voorzien. Nadat een aantal woningen is gebouwd, belandt het bestemmingsplan in de ijskast. Wanneer er namelijk te veel kinderen op de buurt zouden komen, zouden veel extra voorzieningen moeten worden gerealiseerd. Dit zou voor de gemeente een enorme kostenpost worden, vandaar dat het bouwplan toen is stopgezet.
Tot de jaren zeventig bestaat de bevolking van de Lytse Geast voornamelijk uit mensen die werkzaam zijn in de agrarische sector en werknemers in de bouw. Er waren twee winkels: een kruidenier en een bakker. Met de komst van de melktank en de invoering van de superheffing houden veel boerenbedrijven het voor gezien. Daarmee komt er een totaal ander leefklimaat. Er wonen nu veel forenzen en er heeft zich een aantal nieuwe bedrijven gevestigd. - Overzicht van het huidige bedrijfsleven in Lytse Geast.
- In het boek De geast fan 'e Lytse Geast (2010) heeft Jansjet de Vries de geschiedenis van deze buurtschap opgeschreven. Ze heeft verscheidene mensen geïnterviewd, bezoeken aan het gemeentelijk archief gebracht en authentieke foto's en krantenartikelen bemachtigd. Het boek beschrijft de geschiedenis vanaf plusminus 1900. Het gaat aan de ene kant om de algemene ontwikkelingen op de Lytse Geast en aan de andere kant om de specifieke ontwikkelingen per woning. Het is door het luchtige karakter zowel voor (oud-)bewoners als voor andere belangstellenden toegankelijk en interessant.
- Wijlen dhr. E. Wadman heeft in het verleden opgravingen gedaan in grond van de Lytse Geast. De vondsten zijn zo'n 7000 jaar oud en bestaan o.a. uit bijlen, hamers, mesjes en pijlpunten. Onder de link kun je er een aantal afbeeldingen van bekijken.
Terug naar boven- De in 1900 gebouwde monniksmolen de Swarte Prinsch, ook bekend als De Lytse Geast of de Ouddeelsmolen (Alddiel 4a) heeft tot 1959 met behulp van een houten vijzel de polder Ouddeel van de Stichting St.-Anthonygasthuis bemalen. De molen is verbouwd tot woonhuis maar is nog wel maalvaardig. De naamgeving van de molen in de officiële stukken is vanouds altijd 'de molen aan het Ouddeel onder Tytsjerk' geweest. In de jaren zeventig is door een der bewoners de naam Lytse Geast bedacht. Er heeft ook nog een andere molen in de buurtschap gestaan, van 1903 tot 1943. Deze molen had een vlucht van 18 meter en stond ongeveer 3 km van de huidige molen. Deze molen is helaas in de Tweede Wereldoorlog door brand verwoest.
- In deze buurtschap zijn nog veel monumentale boerderijen en woonhuizen te vinden. Onder de link vind je er enkele afgebeeld, met toelichting wat er zo bijzonder aan is.
Terug naar boven- In de Lytse Geast ligt een deels verland meertje, de Ketelermar, met in de omgeving een aantal eendenkooien in het open weidegebied. Vooral de oude kooibosjes van de Mulders Einekoai, de Casteleins Einekoai en de Van Asperen Einekoai Alde Miede hebben met hun soms monumentale bomen een belangrijke landschappelijke waarde.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Lytse Geast, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Algemeen: - Site van en over de Lytse Geast.
- Zorg: - Stichting Stay & Pray in buurtschap Lytse Geast bij Tytsjerk biedt woonzorg en dagbesteding aan mensen met een verstandelijke beperking en/of psychiatrische beperking. De woongroep en de dagbesteding is gemengd in leeftijd, geslacht, problematiek, zelfstandigheid en mobiliteit. Ieder heeft zijn eigen leerdoelen. Sommigen worden getraind naar zelfstandiger wonen, maar deelnemers kunnen ook permanent blijven wonen. Stay & Pray wil mensen vooral ook warme zorg geven. We werken daarom ook met een aantal vrijwilligers, die van onschatbare waarde zijn voor onze mensen. Zij ondersteunen en kunnen individueel zoveel meerwaarde geven.
Reactie toevoegen