Status

- Maarheeze is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio Zuidoost-Brabant, en daarbinnen in de streek Kempen, gemeente Cranendonck. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1996. Het dorp Sterksel is in 1997 niet meegegaan naar de nieuwe gemeente Cranendonck, maar door een grenscorrectie overgegaan naar de nieuwe gemeente Heeze-Leende.

- De gemeente Maarheeze is in 1925 vergroot met de gemeente Soerendonk, Sterksel en Gastel.

- Wapen van de voormalige gemeente Maarheeze.

- Onder het dorp Maarheeze vallen ook de buurtschappen Het Laar en Hugten (grotendeels).

Naam

In het Brabants
Mààres, Máris.

Oudere vermeldingen
1223 kopie 13e eeuw Marresia, 1264 Marnehese, 1289 kopie 15e eeuw Marnhese, Marnheeze, 1347 Marreyse, 1434 Malreheze, 1436 Marnheze, 1440 Marreys, 1665 Maerheze, 1740 Maarheeze of Moerheeze, 1773 Maarhees, 1794 Maarheese, 1883 Maarhees.

Naamsverklaring
Samenstelling van hees 'struikgewas, kreupelhout' en een onduidelijk eerste deel marne, mogelijk een oude waternaam, vergelijk De Meern.(1)

Carnavalsnaam
Tijdens carnaval heet het dorp Muuzegat.

Ligging

Maarheeze ligt NO van Budel en grenst in het O aan de provincie Limburg (Nederweert) en in het Z aan de A2.

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Maarheeze 115 huizen met 629 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 40/220 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Vogelsberg 33/182, Oudenboom 26/130, Hugten 8/54 en Het Laar 8/43. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 2.100 huizen met ca. 5.100 inwoners.

Geschiedenis

Landgoed Kamersven
Dit landgoed is ongeveer 100 ha groot en maakte vroeger deel uit van Landgoed Hugten. Samen met aangrenzende beschermde natuurgebieden vormt het een 1500 ha groot bos. Begin jaren dertig is op de oorspronkelijke heidegrond een naaldbos aangeplant voor de mijnbouw. De dennen werden kort op elkaar geplant. Dan ontstaan lange kale stammen, omdat de kruinen zich omhoog vechten voor een beetje licht. Dennenhout kraakt onder belasting en waarschuwt de mijnwerkers bij dreigende instorting van de mijngang. Toen in 1955 Philips zich in Maarheeze vestigde, werd zij eigenaar van dit deel van het bos, bedoeld voor woningbouw voor het kader. Hier is echter nooit gebruik van gemaakt. In de jaren zeventig heeft van Grootel’s Bouwmaatschappij hier alsnog een plan ontwikkeld voor woningbouw. In het Kamersven staan nu 91 woningen verspreid in het bos, met een totaal aan perceeloppervlak van ca. 17 ha. Het bijzondere in dit plan is, dat de Vereniging Landgoed Kamersven, bestaande uit alle woningbezitters, eigenaar is van het tussenliggende bos. Meer informatie over het landgoed kun je vinden in het boekje van Fred Ameling: “25 jaar Vereniging Landgoed Kamersven”.

- Verhalen over de geschiedenis van Maarheeze op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).

Bezienswaardigheden

- Maarheeze heeft 10 rijksmonumenten.

- Maarheeze heeft 5 gemeentelijke monumenten.

Oorlogsmuseum
Erik Valkenburg heeft een passie voor de Tweede Wereldoorlog. Hij heeft er sinds 2017 in een pand in de tuin van zijn woning in Maarheeze een klein museum aan gewijd. Voor zover ons bekend heeft het museum nog geen website of -pagina op het internet. - Hier kun je wel een informatieve video over de conservator en zijn museum bekijken. De Maarheezenaar vraagt geen entree en gaat ook geen bord in de tuin plaatsen: "De oprechte interesse van mensen is de grootste beloning die ik me kan wensen", stelde hij in de reportage over zijn museum in het Eindhovens Dagblad d.d. 31-8-2017. Als je het museum wilt bezoeken, kan dat door een e-mail te sturen naar tillyver@hotmail.com.

Vazenmuseum
In Maarheeze is ook een Vazenmuseum gevestigd. Het huis van Ans en Harrie van Gansewinkel staat vol met vazen: binnen, buiten, op zolder, overal vazen. Voor nadere informatie zie de videoreportage van RTV Horizon over het Vazenmuseum (2019). Voor een bezoek aan het Vazenmuseum kun je contact opnemen met tel. 0495-591643. De toegang is gratis.

Evenementen en activiteiten

Zandbaktheater
Tussen eiken en dennen bevindt zich in de onder Landschap etc. beschreven 'Tuin in het Bos' een mini amfitheater, namelijk het 'Zandbaktheater', met plaats voor circa 40 bezoekers. Het is o.a. geschikt voor lezingen, exposities, trouwlocatie en voor kleinschalige theateruitvoeringen. - Het programma voor de komende maanden vind je hier."

Carnaval
"Kreuk en Deuk orkest Ut Toeternietoe uit Maarheeze is in de vorige eeuw ontstaan, maar is na meer dan 31 jaar nog altijd een springlevend orkest wat muzikaal veel te bieden heeft. Met zes trompetten, 2 schuivers, 2 bassen, 2 saxen en 2 baritons aangevuld met een levendige ritmesectie spelen ze muziek die kant en wal raakt. Van springnummers tot kwijlnummers en van wiebelnummers tot meezingers: ze doen het allemaal. Hoogtepunt van al dat muzikaal geweld ligt jaarlijks ergens rond de carnaval, maar voor de rest van het jaar zijn ze waar mogelijk ook van de partij, tot in Ediger-Eller toe."

Vlooienmarkt
Op een zondag eind april organiseert Scouting Kizito haar jaarlijkse Vlooienmarkt. De verkoop vindt plaats van 10.00 tot 14.30 aan de Hogeweg 10 te Maarheeze (parkeerplaats achter Sjapoo). De entree is €1,- en de opbrengst van de Vlooienmarkt komt geheel ten goede aan de groepskas van de vereniging.

Mijl van Mares
Bestuursleden en vrijwilligers zijn ieder jaar weer maanden bezig met de voorbereidingen van het prachtige evenement de Mijl van Mares (eind juli, op de zaterdag direct na de Tour de France), in 2022 alweer voor de 59e keer. Het geheel staat in het teken van wielrennen voor jong en ouder, maar het draait ook om samen te genieten en te feesten. Het motto is dan ook: Fietsen, Fun en Feesten. Er is altijd voor elk wat wils; wielerwedstrijden (Grote Prijs van Cranendonck, Dikke Banden Race en ATB-tocht), kinderattracties, een Pruuvenement en de nodige muziek. Het evenement is gratis toegankelijk. Voor een indruk van dit evenement zie de video m.b.t. de Mijl van Mares editie 2018.

Landschap, natuur en recreatie

- De 'Tuin in het bos' van Hannie en Wim Guns (Dennenlaan 2, Landgoed Kamersven) is een landschappelijke tuin, naar eigen ontwerp, van ca. 36 are. Tussen de oorspronkelijke naaldbomen zijn diverse gazons en waterpartijen aangelegd. De tuin straalt serene rust uit. Ook buiten het zomerseizoen is de tuin een bezoek waard. De tuin is voor groepen op afspraak te bezoeken. Individueel en zonder afspraak is de tuin te bezoeken tijdens 2 'Open Dagen' weekenden in mei en augustus.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Maarheeze, met laagsteprijsgarantie!

Beeld

- Op de medio 2018 helaas gestopte Facebookpagina 'Herinneringen aan Maarheeze' kun je door naar het verleden terug te 'scrollen' toch nog honderden oude foto's m.b.t. dit dorp bekijken.

- Nog een Facebookpagina met oude foto's van het dorp.

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Maarheeze (online te bestellen).

Links / voorzieningen / verenigingsleven

- Algemeen: - Site van en over Maarheeze.

- Belangenorganisatie: - "Dorpsraad Maarheeze is de schakel tussen de bewoners en de gemeente, een aanspreekpunt voor zowel de burger als de gemeente. Via de dorpsraad worden bewoners betrokken bij de voorbereiding en uitvoering van het beleid. De dorpsraad heeft geen beslissende maar wel een adviserende rol, welke door de gemeente zeer wordt gewaardeerd omdat kritisch wordt meegedacht. Als dorpsraad nodigen wij u als bewoner daar ook bij uit. Via de dorpssite houden wij u als inwoner op de hoogte van de activiteiten van de dorpsraad. Daarnaast bestaat er de mogelijkheid via de website zaken bij de dorpsraad aan te kaarten. Wij nodigen u uit hier enthousiast van gebruik te maken.

Wat is de dorpsraad? De dorpsraad is een orgaan dat zich uitsluitend tot doel stelt het algemene belang van het dorp en zijn bewoners te behartigen. De dorpsraad is niet politiek gebonden. De dorpsraad bevordert het woon-, leef- en werkklimaat van Maarheeze. Omdat de dorpsraad geen verantwoording hoeft af te leggen aan een politieke partij kan het zich volledig en ongebonden inzetten voor de belangen van het dorp. Wat doet de dorpsraad voor u? De dorpsraad onderhoudt een goede communicatie met de bewoners en belangengroepen van het dorp. De dorpsraad onderneemt actie bij knelpunten, problemen en wensen. De dorpsraad adviseert gevraagd en ongevraagd het college van Burgemeester en Wethouders en de Gemeenteraad van de gemeente Cranendonck. Het College, van haar kant, is verplicht om bij plannen die de fysieke leefomgeving raken, advies in te winnen bij de dorpsraad. Wat verwachten wij van u? Van u verwacht de dorpsraad dat u mee wilt denken en ons op een opbouwende en positieve wijze wilt informeren en van advies wilt voorzien, zowel bij bestaande als zich nieuw aandienende problemen die betrekking hebben op de leefbaarheid van het dorp."

- Jeugd: - Scouting Kizito heeft een niet-alledaagse naam. Wij waren uiteraard benieuwd wat die naam betekent. Gelukkig wordt het op de site van de vereniging toegelicht. Kizito blijkt de naam van een jongen in Uganda die eind 19e eeuw op 14-jarige leeftijd op de brandstapel om het leven is gekomen, omdat de koning het geen goed plan vond dat de jongen katholiek was geworden en niet de goden van de koning wilde vereren. In 1964 is Kizito door Paus Paulus VI heilig verklaard.

- Muziek: - "De Poort van Brabant is opgericht in 1956 als fanfare en is uitgegroeid tot een bloeiende vereniging met ruim 140 junior- en seniorleden die deelnemen aan diverse geledingen. Zo kennen we twee slagwerkgroepen, een opleidingsorkest, het groot orkest, een koor en een klein orkest. In samenwerking met Muziekschool Grensland verzorgen wij muziekopleidingen voor jeugd en volwassenen. Regelmatig vinden er optredens plaats zoals diverse uitvoeringen van Musique Spectaculaire, het nieuwjaarsconcert en de ZoMareserAvonden. Eveneens ondersteunt de muziekvereniging diverse dorpsactiviteiten. U bent van harte welkom om zo'n optreden bij te komen wonen. Voor data en tijden verwijzen wij u naar de agenda op onze website."

- "Ben jij op zoek naar jouw ware muzikale talent of wil je jezelf verder ontwikkelen op muzikaal gebied, dan ben je bij Muziekhuis Maarheeze op de goede plek. Ons team bestaat uit kundige, gepassioneerde en betrokken muzikanten, met een groot hart voor muziek en oog voor alle leerlingen. We hebben een aanbod in de disciplines zang, gitaar, basgitaar, piano, keyboard, viool en drums. Wij bieden onder meer de volgende mogelijkheden. De Troubadourtjes. Muziek voor kinderen tot 4 jaar. Iedere vrijdagochtend is er gelegenheid voor vaders en moeders met kleine kindjes muziek te maken in groepsverband. Iedere week een nieuw thema in het kader van het seizoen. De oriënterende lessen met basale begrippen (hard/zacht, hoog/laag). Spelen met kleine instrumentjes. De thee staat klaar! Jonge Muzikant. Muziek voor kinderen van 4 t/m 6 jaar. Iedere vrijdagmiddag gaan we met de groep speelse lessen doen met kleine instrumenten. We doen klapspelletjes, oefeningen met ritme en melodie.

Algemene Muzikale Vorming. Muziek voor kinderen van 7 en 8 jaar. Iedere zaterdag gaan we met de groep op ontdekking door de wereld van muzieknoten. Ook komen we in aanraking met échte instrumenten en staat er het eind van het jaar een optreden gepland. Bandchoaching. Voor de leerlingen die bij ons op les zitten is het mogelijk om bandcoaching te krijgen op wekelijkse of tweewekelijkse basis. Daar horen ook de leuke optredens bij op ons podium of bij de lokale evenementen die we organiseren." Leerlingen van Muziekhuis Maarheeze maakten met hun muziekleraar Stefan den Ouden in juli 2020 23 videoclips om hun kunnen te tonen aan ouders, familie, vrienden en bekenden, voor een live stream voorspeelavond. In verband met het coronavirus kon dat immers niet 'echt' live zoals anders. Maar dit bleek een mooi alternatief!

- "Que-Mas Fun Orchestra is een 15-tal erg prettig gestoorde mannen en vrouwen uit Budel en Maarheeze. Toen een paar mensen het op 02-02-2000 eigenlijk wel leuk vonden om eens muziek te gaan maken, hebben zij de koppen bij elkaar gestoken. Er werd een naam gekozen, instrumenten gekocht, ja zelfs instrumenten geleased, oefenruimte gekraakt enz. En daar was dan eindelijk de eerste oefenavond. Vol er tegenaan met z'n allen totdat er iemand de opmerking maakte dat het nog niet zo geweldig klonk. Dus toen als een speer noten gaan leren lezen en daarna spelen. En jawel hoor, toen iedereen wist hoe zijn of haar instrument vast te houden, welke toetsen in te drukken, waarop wel en vooral waarop niet te slaan met de slagwerkstokken, kwam alles in een stroomversnelling. Inmiddels speelt Que-Mas Fun Orchestra er lustig op los, met of zonder instrumenten. Ja, zelfs op potten, pannen, kliko's, ijzeren buizen etc. Voor wie het zich al afvroeg; 'Que Mas' is Spaans voor "Wat wil je nog meer?" en Fun Orchestra spreekt dan voor zich! Maar eigenlijk moet je Que Mas Fun Orchestra gewoon gehoord én gezien hebben!"

- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Maarheeze is opgericht in 1932.

- "Tennisclub Maarheeze (TCM) is opgericht in 1972. Het tennispark is onderdeel van sportcomplex De Romrijten. Het is mooi gelegen in een groene omgeving en telt zeven kunstgrasbanen en een oefenmuur. Het iets hoger gelegen paviljoen geeft een goed zicht over de banen. De kleedruimte wordt gedeeld met de plaatselijke hockeyclub. Het aantal leden bedraagt ruim 200, waarvan 40 jeugdleden. De bar in het paviljoen wordt verzorgd door eigen leden, evenals het parkonderhoud. TCM verheugt zich op een enthousiast team van vrijwilligers. Edwin Vissers is de trainer van de club.

TCM is een actieve club. Het jaarprogramma bevat een open (jeugd-)toernooi, de KNLTB voor- en najaarscompetitie, een voorjaarscompetitie junioren, een externe wintercompetitie met regionale clubs, een aantal interne gezelligheidstoernooien voor jeugd en senioren, de Cranendonck Kampioenschappen enz. TCM geniet financiële ondersteuning van een aantal trouwe plaatselijke en regionale sponsoren. Over actuele ontwikkelingen worden de leden geïnformeerd per nieuwsbrief, die via e-mail wordt verzonden. Uiteraard is deze informatie ook beschikbaar op de website van TCM."

- Al sinds 1965 staat Schietsportvereniging Schuttersvrienden voor plezier en kameraadschap tijdens het beoefenen van de schietsport. Ze beschikken over een 25 meter baan en een 50 meter baan met in totaal 8 schietpunten voor elke gangbare schietsport discipline. De vereniging heeft ca. 130 leden. Nieuwe leden zijn van harte welkom. Zie ook de videoreportage van RTV Horizon over Schiesportvereniging Schuttersvrienden.

- Handboogvereniging Strijd in Vrede is opgericht in 1944. Zij vertegenwoordigen verschillende disciplines in de handboogsport zoals Recurve, Barebow, Longbow en Compound. Je bent van harte welkom om eens te komen kijken of het iets voor je is. Hun motto is “proeven is geloven!” Hun trainers/coaches staan altijd ter beschikking om je te begeleiden. Hun visie is de groei door te zetten met tevreden, gemotiveerde en presterende leden. Tegenwoordig beoefenen zo’n 9000 Nederlanders in verenigingsverband handboogschieten als sport. Zij doen dat ’s winters binnen en ’s zomers vaak buiten. In verschillende materiaalklassen gaan sporters de competitie met elkaar aan op afstanden die kunnen variëren van 5 tot 90 meter. Ze schieten op doelen die meestal van geperst stro zijn gemaakt. Omdat hedendaagse bogen en pijlen van moderne materialen zijn gemaakt, hoeft een handboogsporter niet sterk te zijn. Coördinatie, concentratie en een goede techniek zijn de belangrijkste elementen van doelgericht schieten. Hierdoor ontdekken ook steeds meer vrouwen, kinderen en senioren de sport. Weet iemand of deze vereniging nog bestaat? Hun site lijkt opgeheven?

- Gilde: - In 2013 bestond Gilde St. Joris en St. Barbara minimaal 500 jaar, dus dat was reden voor een feest op 29 en 30 juni van dat jaar. Het gilde is namelijk in het bezit van een zilveren koningsvogel die is voorzien van een keurmeester letter uit 1512/1513. Het feestweekend startte op zaterdag met een groot 'Schransfeest'. Meer dan 700 mensen werden op het gildeterrein voorzien van een middeleeuwse maaltijd. Tussendoor werd een speciaal voor deze gelegenheid geschreven wagenspel opgevoerd. Daarna volgde een gezellig feest met vele aanwezigen en goede muziek. Op zondag 30 juni vond de opening plaats van het nieuwe Gildehuis.

- Zorg: - Op Zorgboerderij Klaterspeel in Maarheeze is van alles te doen. Voor iedere cliënt wordt er gezocht naar geschikte werkzaamheden die bij de persoon passen en die ze leuk vinden, zoals verzorging van de dieren (voeren, water geven en borstelen), de boer meehelpen met het verzorgen van de varkens, schoonhouden stallen, gezondheid van de dieren controleren, paardrijden, knuffelen met de dieren, honden verzorgen en borstelen, met de honden wandelen, eieren uithalen en schoonmaken, eieren verkopen, in de tuin meehelpen (schoonhouden, planten verzorgen), in de kas werken, schoonhouden van het erf, bakken van taart, cake, koekjes enz., knutselen, schilderen, tekenen, muziek luisteren, in de winkel werken en bediening op het terras. Naast de activiteiten worden er ook buiten de boerderij activiteiten gedaan, zoals zwemmen, schaatsen, naar de bossen, met paard en wagen op stap, carnaval vieren en meelopen in de optocht en met fietstochten meerijden.

- Dierenopvang: - Henri Guns uit Maarheeze wordt weleens een 'Brabantse cowboy' genoemd. Hij vangt op zijn weiland namelijk ongeveer honderd dieren op: lama's, damherten, schapen, eenden, kippen, kalkoenen, duiven, katten, papegaaien, honden en een paard. Vaak worden ze verstoten van een kinderboerderij. Soms zijn de dieren te groot of te vals. Dan vangt Henri ze maar op, anders gaan ze naar de slacht. Het is een prijzige hobby geworden. Om uit de kosten komen, bedacht hij in 2017 het plan dat je voor een tientje per maand je eigen lama kunt leasen. In ruil voor je donaties kun je ieder weekend met je beestje komen knuffelen. Hij kan niet garanderen dat de beesten niet in je gezicht spugen... Het grootse deel van zijn hobby financiert Henri door zijn baan als controlemonteur bij de NS. Zijn hele inkomen gaat naar de beesten toe. Hij leeft daarom eenvoudig: "Ik heb geen televisie, ik loop op klompen en heb een oude auto." Het is het hem helemaal waard: "Alles voor de beesten." Voor nadere informatie zie de videoreportage van Annabelle Goldhase uit 2019 (destijds derdejaars student aan de FHK Tilburg).

- Grondwater: - "Wat ooit begon als kleine brouwerij in Maarheeze is inmiddels uitgegroeid tot een wereldwijde frisdrankproducent. Multinational Refresco wil nu - anno 2020 - verder uitbreiden en meer waardevol grondwater oppompen. Een ontwikkeling die de Brabantse Milieufederatie (BMF) via de rechter wil voorkomen. De rechtszaak draait om een nieuwe vergunning die Refresco heeft gekregen voor het oppompen van grondwater. In al die frisdrankflesjes van Refresco gaat namelijk veel, heel veel water. Voor 1 liter frisdrank is 1,85 liter grondwater nodig. En dat wordt ter plekke uit de grond opgepompt. De BMF is altijd al kritisch geweest op het intensief en op industriële schaal onttrekken van grondwater. Natuurgebieden lijden namelijk nog altijd onder verdroging en het intensief onttrekken van grondwater leidt tot verdere aantasting van de natuur. De BMF ging dan ook samen met omwonenden, de Dorpsraad en de vereniging Duurzaam en Groen in beroep tegen de nieuwe vergunning." Voor nadere informatie zie de link.

Gevreesd wordt ook dat het oppompen van grotere hoeveelheden water in de omgeving van de fabriek leidt tot een lagere waterstand, wat zou kunnen leiden tot scheuren in woningen in Maarheeze in de buurt van de fabriek. Refresco haalt nu 500.000 m3 water per jaar omhoog. GS gaf in april 2019 toestemming om het volume te verhogen naar 750.000 kubieke meter per jaar. Tot september 2018 stond in de provinciale regels dat er per jaar in de hele provincie maximaal 250 miljoen m3 voor drinkwatervoorziening en de industrie aan het grondwater onttrokken mocht worden. Dat maximum werd niet gehaald: er werd de laatste jaren niet meer dan 220 miljoen kubieke meter opgepompt. Daarom constateerde de provincie ruimte voor de uitbreiding van Refresco.

In de in september 2018 veranderde regels wordt echter bepaald dat er in totaal niet meer dan 250 miljoen kubieke meter vergund mag zijn. En dat wordt wél gehaald: in totaal is zo’n 300 miljoen m3 vergund, meer dus zelfs dan sinds september 2018 is toegestaan. De rechtbank constateerde daarom dat er geen ruimte is voor uitbreiding van de vergunnning van Refresco en heeft de nieuwe vergunnnig daarom in december 2018 vernietigd. Zowel Refresco als de provincie beraden zich nog of ze ja of nee in hoger beroep gaan. Refresco meldt dat als er niet meer water mag worden opgepompt, er ook wordt afgezien van een uitbreiding van de fabriek. Voor nadere informatie over deze casus zie ook het artikel hierover van natuurkundige Bernard Gerard.

- Openbaar vervoer: - Sinds 2010 heeft Maarheeze een NS-station. Ter gelegenheid hiervan is een feestelijke ansichtkaart uitgegeven. Zie de afbeelding elders op deze pagina.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)