Terug naar boven

Status

- Maarn is een dorp in de provincie Utrecht, in de streek en gemeente Utrechtse Heuvelrug. Het was een zelfstandige gemeente t/m 2005.

- Onder de gemeente Maarn viel naast het gelijknamige dorp ook het dorp Maarsbergen.

- Wapen van de voormalige gemeente Maarn.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1028 kopie ca. 1530 Mandron, 1050 vervalst kopie 14e eeuw Mandron, 1227 Mandern, 1388 Manderen, 1543 Maren, 1636 "Manderen, anders genaempt Maren".

Naamsverklaring
Datief meervoud met plaatsaanduidende functie van een oude waternaam Mandra*, vergelijkbaar met 791 kopie 941 Mandra, oude benaming van de rivier de Mandel die bij Vijve (België) in de Leije valt.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Maarn ligt ZW van Woudenberg en wordt doorsneden door de A12 en de daaraan parallel lopende spoorlijn Utrecht-Arnhem. In het W grenst de dorpskern aan de provincialeweg N227 (Amersfoort-Doorn).

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Maarn 60 huizen met 456 inwoners, verdeeld in de gelijknamige - toen kennelijk nog - buurtschap 27/194 (= huizen/inwoners) en buurtschap Maarsbergen 33/262. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.800 huizen met ca. 4.600 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Archeologie
In de gemeente Utrechtse Heuvelrug liggen zo'n driehonderd grafheuvels. De grafheuvels dateren uit de bronstijd en de ijzertijd, wat betekent dat ze twee- tot vierduizend jaar oud zijn. Naar schatting ligt in slechts de helft van die heuvels ook daadwerkelijk iemand begraven. De heuvels hebben een doorsnede van gemiddeld 20 meter. Omdat de graven vaak slechts zo'n halve meter groot zijn, worden die zelden gevonden. Archeoloog Peter Weterings is dan ook verheugd over de vondst van de resten van een overledene in februari 2021, in een grafheuvel op landgoed Stameren in Maarn (Z van de zandafgraving). "Het zijn kleine botsplintertjes van ongeveer een centimeter groot. Ook vonden we een pot van aardewerk. Dat is met de dode meegegeven in het graf. We gaan de grafheuvels niet zomaar openbreken. Die willen we namelijk zo goed mogelijk intact laten. Met een handboor met 7 centimeter diameter gaan we erin om resten te detecteren. Wie er precies begraven liggen in de heuvels, weten we niet. Maar het zullen ongetwijfeld vooraanstaande mensen zijn geweest, want niet iedereen kreeg zo'n grafheuvel", aldus Weterings. (bron: RTV Utrecht, februari 2021)

Het begin van de huidige nederzetting / aanleg spoorlijn
"Maarn is een dorp op de Utrechtse Heuvelrug. Niet eens zo groot, en bruut gehalveerd door de snelweg A12 en de spoorlijn Utrecht-Arnhem. Tegelijkertijd heeft het dorp zijn bestaan aan ditzelfde spoor te danken. Terwijl omliggende dorpen als Driebergen, Woudenberg, Doorn en Austerlitz al eeuwen op de kaart staan, is het dorp pas echt ontstaan na 1840, dankzij de spoorwegen. In 1838 was bij Koninklijk Besluit besloten om een spoorlijn aan te leggen tussen Amsterdam en Duitsland. Bij de bouw van deze lijn (Rhijnspoorweg) was al bekend dat deze tussen Utrecht en Arnhem zich een weg moest banen door de Utrechtse Heuvelrug. Het voor Nederland nogal bergachtige gebied was een obstakel. Ter plekke van het huidige dorp blijkt de te doorsnijden 'berg' het minst hoog te zijn. Bij de aanleg van de spoorlijn werd dus een sleuf door de berg gegraven, van tussen de 12 en 20 meter diep. Na de aanleg van het spoor is er in zuidelijke richting verder zand afgegraven. De noordkant is tot vandaag aan toe ongemoeid gelaten. Het graven door deze berg moest in die tijd, tussen 1838 en 1843, allemaal met de hand gebeuren. De arbeiders die het graafwerk verrichtten woonden in keten bij het werk (op de huidige Bergweg), maar later zouden ze zich ook vestigen in het dorp.

Zandafgraving
Op 15 maart 1845 werd dan eindelijk het deel van de spoorlijn tussen Driebergen en Veenendaal geopend. Een klein station was er in Maarsbergen. In Maarn werd alleen op verzoek gestopt. In de loop der jaren werd er steeds meer zand afgegraven. De grond werd gebruikt bij de aanleg van spoorlijnen door het hele land, waaronder Utrecht, Groningen en Gouda. In de jaren dertig was er een regeling tussen de gemeente en de regering dat minimaal 10 procent van de arbeiders uit deze gemeente diende te komen. Daarnaast werden, met name voor de crisisjaren, werklozen uit Utrecht in de zandafgraving te werk gesteld, om in hoog tempo zand te winnen voor de spoorwegaanleg te Utrecht. Het afgraven gebeurde decennialang nog met de schop en kruiwagen. Pas na 1940 werd er machinaal afgegraven. Bij het afgraven trof men vele keien aan, die deels door rivieren als Maas en Rijn waren aangevoerd, maar grotendeels waren ze uit Scandinavië afkomstig. De keien zijn dan ook afkomstig uit de ijstijd, zo'n 150.000 jaar geleden.

Rangeerterrein
In 1901 werd op het afgegraven stuk ten zuiden van de spoorlijn begonnen met de aanleg van een rangeerterrein. Omdat het afgegraven gedeelte vol lag met ontelbare ontilbare keien, moest voor de aanleg ervan eerst een enorme hoeveel zand worden opgebracht om een vlakke ondergrond te krijgen. Gelukkig was er voldoende zand voorhanden. Enkele meters op te brengen zand waren nodig voor de egalisatie. Op het te bouwen goederenemplacement konden goederentreinen worden samengesteld, zodat het aantal rangeerbewegingen op andere rangeerterreinen (zoals in Amsterdam, Rotterdam en Utrecht) kon worden beperkt. Maarn was vanwege de centrale ligging een ideale locatie hiervoor. Tussen 1915 en 1918 is het rangeerterrein flink uitgebreid. Na voltooiing ervan lag er maar liefst 17 kilometer aan spoor!

NEBIPROIFA / Geniepark
In 1932 kwam er een einde aan het rangeerproces te Maarn. Als gevolg van de slechte economische toestand in de jaren dertig is het rangeerterrein door bezuinigingen gesloten. Het rangeren werd verplaatst naar Utrecht, Arnhem en Amersfoort. Kort na de oorlog vestigde de firma NEBIPROFA (een groothandel in bitumenprodukten) uit Rotterdam een loods naast een van de draaischijven. In 1953 vordert de staat de grond van het voormalig spoorwegemplacement. Tussen 1953 en 1970 heeft de Genie het zandgat in gebruik gehad. Dit onderdeel van het garnizoen Amersfoort telde ca. 450 manschappen, die zich al snel "De Zandkuilbewoners" noemden. Het betrof het 107e Genie-verzorgingsbataljon. Ook werden er alle zogehten 3e en 4e echelon-reparaties aan het geniematerieel verricht. In 1970 is dit Geniepark opgeheven. Begin jaren zeventig is het ontmanteld.

Maarnse Grindgat / Zanderij / aardkundig monument
In 1993 raakte het emplacement buiten gebruik en is het grotendeels gesloopt. Bijzonder is dat de 2 draaischijven van het emplacement nog altijd in de zandafgraving aanwezig zijn. De draaischijven behoren nu tot ons industrieel erfgoed oftewel monumenten van nijverheid en techniek. Een van de draaischijven ligt overigens niet meer op zijn originele plek. Ondanks de sloop van het emplacement ging de zandwinning gewoon door. Om te voorkomen dat de Maarnse Berg steeds verder richting zuiden zou worden afgegraven, werd dit verboden toen de zandwinning werd hervat nadat het leger de zandafgraving had verlaten. Om toch zand te kunnen blijven winnen werd in de diepte verder gegraven. Hierdoor ontstond de waterplas zoals we die vandaag de dag nog kennen. De zandwinning is inmiddels geheel gestopt. De zandafgraving, die in de volksmond bekend staat als het Maarnse Grindgat en tegenwoordig officieel bekend staat als Zanderij Maarn, is door de provincie benoemd tot aardkundig monument.

Aanleg A12
In 1927 begon Nederland met de aanleg van autosnelwegen. De aanleg van de huidige A12 begon in Voorburg. Het Rijk had net de grond aangekocht tussen Utrecht en Maarsbergen, toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak. De A12 was toen slechts gereed tussen Voorburg en Oudenrijn. In de oorlogsjaren is ook het stuk tussen Oudenrijn en Bunnik in dienst genomen. In de oorlogsjaren stond de aanleg op een laag pitje. Door de weg in elk geval met één rijbaan aan te leggen, kon de drukke rijksweg 25 (huidige N225) tussen Utrecht, Zeist, Rhenen en Arnhem worden ontlast. Hoewel voor het gereedkomen van de weg tot Driebergen weinig middelen nodig waren, lag de prioriteit in de eerste naoorlogse jaren niet bij wegenaanleg. Met heel veel moeite konden voldoende middelen en klinkers worden vrijgemaakt om in 1947 de noordelijke rijbaan tussen Bunnik en Driebergen open te stellen. Dat had tot gevolg dat de rijksweg tussen de Berekuil en Zeist, die tot dan toe zowel verkeer richting Amersfoort als richting Arnhem bediende, werd ontlast, evenals de traverse door Zeist. Ook de drukke spoorwegovergang bij het station van Driebergen behoefde niet meer te worden gekruist. (bron: Autosnelwegen.nl). Op 8 februari 1949 werd de 1e rijbaan tussen Driebergen en Maarsbergen opengesteld. Pas op 28 april 1956 was de snelweg met beide rijstroken open tussen Driebergen en Veenendaal.

Rangeerterreintunnel
Bij de aanleg van de A12 moest deze ter hoogte van de zandafgraving het spoor kruisen, wat liep tussen het hoofdspoor Utrecht-Arnhem en het emplacement Zanderijen. Hiervoor is een kunstwerk gebouwd. Nog steeds zit er een heuvel in de A12 tussen Driebergen en Maarn. Op het hoogste punt (hectometerpaaltje 76.0) is een brug die over het spoor gaat. Rond 1995 is ook dit spoor onder de snelweg opgebroken en is de route onder de A12 geasfalteerd zodat vrachtwagens de A12 onderlangs konden kruisen. Nadat ook het vrachtverkeer gestopt is, is de tunnel met een hek afgesloten. Er zijn tientallen boomstronken in de tunnel gestort, en thans doet de natuur een poging de tunnel weer in bezit te nemen.

Verbreding A12
Het grote verkeersaanbod maakte het nodig de A12 in capaciteit te vergroten. Tussen 2010 en 2014 was het stuk tussen Utrecht en Maarsbergen aan de beurt. In 2010 zijn Rijkswaterstaat en Prorail gelijktijdig begonnen met werkzaamheden aan het spoor en de snelweg. Alle begroeiing op de groenstrook rond Maarn tussen spoortracé en snelweg is gekapt, zodat de snelweg zich kan verbreden. De werkzaamheden hielden kortweg in dat de spoortunnel aan de zuidzijde is ingekort, en de snelwegtunnel aan de noordzijde is verbreed. De toegang naar spoor 2 van het station is voorzien van een rechte trap omhoog, en een lift.

Tuindorp
Het werken bij het spoor bracht veel werkgelegenheid met zich mee. Voor de arbeiders werd dan ook vlakbij een dorpje gebouwd. Dit werd het Tuindorp genoemd. De naam is te danken aan de relatief grote tuinen die de relatief kleine woninkjes hadden, zodat de werknemers van de spoorwegen er zelf groenten en fruit konden verbouwen." (bron: Nederlands enige Treinbeveiliging-site van Marc Pieters, die je op zijn site niet alleen uitvoerig inlicht over alle ins en outs van treinbeveiliging - wat dan ook zijn beroep is - maar hij heeft ook nog een uitvoerige pagina over de (spoor)geschiedenis van Maarn in tekst én met heel veel mooie oude toepasselijke foto's, waar het bovenstaande dus een samenvatting uit is)

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de Cultuurhistorische Commissie (CHC) Maarn-Maarsbergen. "De CHC organiseert al vele jaren met succes de Open Monumentendagen. Naar aanleiding daarvan zijn boekjes uitgegeven waarin buitenplaatsen, kerken, landgoederen, volkscultuur, bosbouw en archeologie van de dorpen worden behandeld. De CHC vervult een voortrekkersrol bij het streven naar erkenning van diverse objecten als rijks- of gemeentelijk monument. Onder verantwoordelijkheid van de CHC kwam de Cultuurhistorische Waardenkaart van de toenmalige gemeente tot stand, die nu in de bibliotheek hangt, in dorpshuis De Twee Marken. Heb je oude foto's, documenten of verhalen over onze dorpen die interessant zouden kunnen zijn voor het nageslacht? Neem dan contact op met de secretaris van de Cultuurhistorische Commissie."

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

Verjonging
Veel dorpen zijn de laatste jaren (en ook de komende jaren nog) aan het 'vergrijzen' (d.w.z. dat er in absolute zin en ook relatief steeds meer ouderen komen te wonen), maar Maarn, dat de afgelopen decennia erg vergrijsd was geraakt, is de afgelopen jaren juist aan het 'verjongen'. Daar is een aantal redenen voor aan te wijzen. Zo zijn veel huizen in het dorp in de jaren zeventig gebouwd. Veel ouderen hebben die woningen verlaten voor een seniorenwoning elders (of zijn er overleden). Nieuwe en vrijkomende bestaande huizen worden ingenomen door oud-inwoners die na hun studie terugkeren en door mensen uit 'de stad', die graag landelijker maar toch centraal in het land willen wonen, met goede verbindingen over de weg en het spoor. En dat zijn veelal betrekkelijk jonge gezinnen met kinderen.

Ook de twee basisscholen in het dorp merken dat ze hierdoor niet meer krimpen maar groeien. Zo is openbare school De Meent gegroeid van 146 leerlingen in 2016 naar 203 kinderen in 2021. Ook om andere redenen zijn veel inwoners er wel blij mee. Het wordt namelijk ook gewaardeerd dat veel nieuwe inwoners zich bij de diverse verenigingen in het dorp aansluiten, die daarmee ook vitaal blijven en niet wegkwijnen of opgeheven hoeven worden. Zelfs boekwinkel Boek en Koek in Maarn merkt dat het drukker is geworden in de zaak (terwijl boekhandels in het algemeen ook 'krimpen'): "Met de kinderboekenweek 2021 was het nog nooit zo druk. Opa’s en oma’s, maar ook jonge ouders. Die willen dat hun kinderen niet alleen maar achter een beeldscherm zitten, maar eens een boek lezen." (bron en voor nadere informatie zie AD, 27-10-2021)

- De gemeente Utrechtse Heuvelrug heeft in mei 2018 ingestemd met de 'pilot kluswoningen' in Tuindorp Maarn van de lokale woningbouwvereniging voor de komende twee jaar. De woningbouwvereniging kan en wil vanwege de hoge kosten niet meer investeren in een volledige renovatie van de Tuindorpwoningen. Zij wil de woningen wel behouden voor de doelgroep die in aanmerking komt voor een sociale huurwoning. Daarom is het concept 'kluswoningen' ontwikkeld om samen met een huurder te investeren in een vrijkomende sociale huurwoning in Tuindorp. De woningbouwverenging blijft investeren in de meest noodzakelijke voorzieningen en veiligheid van de deze woningen. En de huurder gaat in eigen beheer en op eigen kosten aan de slag met de verbetering van de woningen naar eigen wensen en smaak. De woningen worden daardoor als 'kluswoningen' verhuurd. De investeringen van de huurder worden 'vertaald' in een korting op de huur van de woning.

Door de pilot worden de vrijgekomen Tuindorpwoningen weer betaalbaar en bereikbaar voor de doelgroep. Ook wordt er een bijdrage geleverd aan de doorstroming in de sociale huurwoningen in Maarn. De gemeente staat achter het project, mede omdat het gemeentelijke monumenten zijn, en de kwaliteit van de woningen zo duurzaam worden verbeterd. De woningbouwvereniging blijft als eigenaar en verhuurder primair verantwoordelijk en gaat daarom de nieuwe huurders begeleiden bij de uitvoering van de pilot kluswoningen.

- Ter hoogte van het dorp is alleen een op- en afrit aan de A12 naar en vanuit Utrecht. Om de zoveel tijd lanceert iemand het idee om ook een op- en afrit naar en vanuit de richting Arnhem te realiseren. De gemeente Utrechtse Heuvelrug heeft in mei 2019 in een brief aan de Provincie Utrecht laten weten dat zij daar geen behoefte aan heeft. Uit recente verkeersonderzoeken blijkt namelijk dat in dat geval de route van Wijk bij Duurstede naar Doorn veel drukker zou worden. Vooral in het centrum van Doorn wordt het dan druk. Het geeft ook extra druk op de snelwegvakken tussen Maarn en Maarsbergen. Daar komt nog een oprit bij, terwijl die daar al dicht op elkaar zitten. De A12 is daar al een drukbereden snelweg. De verkeersdruk van Leersum naar de A12 zou er wel door afnemen.

Buurgemeente Woudenberg zou wél graag een extra op- en afrit willen, om de drukke N224 en N226 te ontlasten, die elkaar in het dorp kruisen. "Op het gebied van doorstroming en leefbaarheid binnen de gemeente Woudenberg heeft een dergelijke vermindering van verkeersdruk een positief effect", schreef burgemeester Titia Cnossen in 2017 in een brief aan de Provincie Utrecht, waarin zij ervoor pleitten om de extra op- en afrit wél aan te leggen. De aanleiding van die brief was het in de verkoop komen van het pand van Meubin, welke locatie nodig is om een volledige op- en afrit te kunnen aanleggen. De provincie heeft destijds laten weten geen voornemens te hebben om dat pand aan te kopen. Mocht de extra op- en afrit er toch ooit komen, dan zou de gemeente Utrechtse Heuvelrug wel maatregelen willen rond Doorn. Hetzij zorgen dat verkeer vanuit Wijk bij Duurstede niet door Doorn de snelweg op gaat, hetzij een tunnel onder Doorn of een rondweg om Doorn. Maar dat laatste is ook niet eenvoudig te verwezenlijken, hebben eerdere onderzoeken al eens uitgewezen.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Maarn heeft 24 rijksmonumenten.

- Maarn heeft 36 gemeentelijke monumenten.

- Het voormalige Raadhuis is in 1925 in traditionele stijl ontworpen door architect J. Pothoven. Naar aanleiding van dit ontwerp is vier jaar later door H.A. Pothoven een bijna identiek raadhuis gebouwd te Wolphaartsdijk (gemeente Goes). In 1963 en 1979 is het raadhuis met nieuwe vleugels uitgebreid. Het aan het Raadhuisplein gelegen raadhuis is op een rechthoekige plattegrond opgetrokken en telt boven een souterrain één bouwlaag onder een met rode verbeterde Hollandse pannen gedekt schilddak met uitzwenkende dakschilden. Het dak wordt bekroond met een dakruiter met uivormige spits, terwijl op de hoeken schoorstenen staan. Het dakschild aan de voorzijde wordt aan de voorzijde doorbroken door dakkapellen onder schilddakjes. Alle vensters zijn voorzien van een roedenverdeling of glas-in-lood. De hanekam-strekken hebben natuurstenen aanzet- en sluitstenen. De luiken zijn beschilderd met een zandlopermotief. Door de ligging aan het Raadhuisplein en het plantsoen wordt het monumentale karakter van het raadhuis versterkt. Het Raadhuis is van cultuurhistorische waarde vanwege de functie van het gebouw in relatie tot de groei van het dorp Maarn, het is van architectuurhistorische waarde vanwege het bouwtype en de bouwstijl; tenslotte is het pand van ensemblewaarde vanwege de ligging aan het Raadhuisplein.

- Het oude NS-station is sinds 1972 buiten gebruik. De NS heeft plannen om het gebouw te slopen. Momenteel is er een kunstenaar in gevestigd.

- Als herinnering aan de spoorwegwerkzaamheden is op het grasveld aan het Burgemeester Everwijn Langeplein een bronzen beeld van een spoorwegwerker geplaatst. Deze spoorwegwerker, met de schep (bijgenaamd 'de zweetlepel') in de hand, kijkt nog elke dag naar de voorbijrijdende treinen.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- Zomaarn in de zomer organiseert door het jaar heen diverse evenementen en activiteiten.

Concerten
"Stichting Muziek in de Theresia organiseert zeven- à achtmaal per jaar een concert in Maarn, in de Theresiakerk of in de Ontmoetingskapel. De concerten vinden plaats van oktober tot en met mei, doorgaans op de 3e zaterdag van de maand, van 16.00-17.00 uur. De toegangsprijs bedraagt € 8,00 per persoon, inclusief een consumptie na afloop."

- Op Nieuwjaarsdag nemen enkele tientallen bikkels uit Maarn een Nieuwjaarsduik in het Henschotermeer.

- "Beleef Koningsdag op een sfeervolle en gemoedelijke wijze. We stellen jaarlijks een divers programma op met voor elk wat wils. Ontmoet je vrienden en kennissen en maak er een leuk dagje van op het Raadhuisplein!" Aldus de in 1933 opgerichte Oranjevereniging Maarn. Jaarlijks krijgen de inwoners t.b.v. Koningsdag een kleurrijk magazine in de bus, de Willem. Naast de Koningsdag-activiteiten verzorgt de Oranjevereniging ook de activiteiten rond 4 en 5 mei, de Kerstboomverbranding en (zo te zien niet jaarlijks) de Winterdisco.

- De Heuvelrugloop is er elke 3e zaterdag in juni. Je kunt kiezen uit de halve marathon (21,1 km), de 10 km loop of de 4,2 km loop. Er is ook nog een Scholierenloop t/m 12 jaar (1 km).

- "Tussen de oude bomen van bijvoorbeeld Landgoed 't Stort zingen bij het kampvuur met een drankje in de hand. Terwijl je mekaar net hebt leren kennen bewonder je de zelfgemaakte workshop creaties en ambachtelijk gemaakte producten. De kleine kinderen zitten met opa en oma bij het poppentheater naar een spannend verhaal te luisteren. Terwijl de oudere kinderen samen met oudere inwoners en een natuurgids gaan wildspotten, met een gids een reis door de tijd maken bij het oude stationnetje en ontdekken dat Keizer Wilhelm II in 1920 met maar liefst 59 wagons vol meubels en luxe goederen aankwam op station Maarn. Aan het einde van de dag treft jong en oud elkaar weer op het festivalterrein om onder het genot van een biologische en gezonde snack te luisteren naar een lokale band en de ervaringen van het Wildgroei Festival te delen.

Doel van Stichting Wildgroei Festival is jaarlijks (op een zaterdag eind juni) op een duurzame en creatieve manier activiteiten te organiseren voor en samen met inwoners van de Utrechtse Heuvelrug, met een focus op Maarn en Maarsbergen, ten einde een brug te slaan tussen jong en oud en creatief professional en amateur. De activiteiten zullen iedere keer op verschillende locaties plaats hebben om zo de onontdekte plekjes in de genoemde dorpen onder de aandacht te brengen."

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- "Zanderij Maarn, in de volksmond bekend als het Maarnse Grindgat, is een voormalige zandafgraving aan de Bergweg, ten zuiden van de A12, waar vanaf het gebied goed te (over)zien is. In een deel van dit natuurgebied woekert de Japanse duizendknoop naar hartenlust. Theo Portegijs van Natuur & Ruimte heeft daar in 2019 namens de provincie Utrecht korte metten mee gemaakt. Portegijs: “Bestrijding is hard nodig omdat deze exoot hier de biodiversiteit bedreigt. We raken door de duizendknoop veel inheemse natuur kwijt. Planten die hier horen krijgen door de Japanse duizendknoop geen kans om te groeien, hij laat andere planten niet toe, gunt ze geen daglicht.” De plant is heel sterk, weet Portegijs: “Het begint met 1 plantje, 50 jaar later staat er een veld mee vol.”

Portegijs voert namens de provincie en Het Utrechts Landschap een demonstratieproject uit in Maarn om de Duizendknoop te bestrijden. “Dit doen we met verschillende soorten werkzaamheden. We graven, met een graafmachine en handmatig. Ook gebruiken we heet water om de plant uit te roeien. We halen de wortelstokken weg.” Portegijs houdt het gebied voor vijf jaar in de gaten. “Dat is nodig omdat de duizendknoop snel weer terugkomt en wij de plant dan gelijk weghalen. De methoden van verwijdering zijn op zich niet nieuw. De innovatie zit in de combinatie van methoden inclusief de nazorg, waardoor we willen laten zien dat je deze planten na een aantal jaar echt weg kunt krijgen.Wij geven 10 jaar garantie op het resultaat.” De provincie kan onmogelijk overal tegelijk Japanse duizendknopen gaan verwijderen; daarvoor staan er al te veel. Maar richt zich vanuit haar natuurtaken op de locaties waar deze exoot de biodiversiteit bedreigt.

“Het is een hele klus om de duizendknoop te verwijderen”, vindt Portegijs. “Maar als een veld Japanse duizendknopen is weggehaald en daarvoor in de plaats ineens een rijk bloemenveld met bijen ontstaat, ben ik trots. Ook al staat er dan misschien nog een enkele duizendknoop tussen.” De provincie Utrecht stelt subsidie beschikbaar voor terrein beherende organisaties, waterschappen en gemeenten voor de bestrijding van bepaalde invasieve exoten. De provincie Utrecht werkt in dit demonstratieproject samen met Het Utrechts Landschap, de terreinbeheerder van Zanderij Maarn.

Heb je een Japanse Duizendknoop in de tuin staan of zie je er een op de stoep? Trek deze dan uit de grond of graaf hem uit en gooi de plant in de container voor restafval. Dan wordt deze vernietigd. Dit geldt ook voor de stengels van de Japanse duizendknoop die in bloemboeketten kunnen zitten, zogeheten ‘polygonumstokken’. Gooi je de plant in de groene kliko of op de composthoop dan kan de plant zich verder verspreiden, omdat losse stengel- en worteldelen gemakkelijk weer uitlopen en wortelen." (bron: Provincie Utrecht, november 2019)

- In 2016 is een ecopassage aangelegd over de provincialeweg N227 bij Maarn. Omdat deze weg in de Ecologische Hoofdstructuur ligt, hecht de provincie Utrecht veel belang aan de verbetering van de verbinding voor flora en fauna tussen de twee natuurgebieden aan weerszijden van de weg. Zoogdieren zoals boommarters, dassen en reeën, diverse reptielen en amfibieën hebben profijt van de nieuwe verbinding.

- In 2015 is 6 ha bos gekapt in natuurgebied Stameren om zo ruimte te maken voor heide. De 2 bestaande heideterreintjes zijn daardoor vergroot en met elkaar verbonden. Voorheen lagen ze geïsoleerd in het bos. Ondanks hun geringe grootte komen er zeldzame planten voor en ook een aantal zeldzame dieren bewoont de terreintjes. Maar de populaties zijn klein en kwetsbaar. Door beide veldjes met elkaar te verbinden ontstaat er meer ruimte voor deze soorten. Te meer omdat dit grotere heideveld nu door ecoducten verbonden is met de rest van de Utrechtse Heuvelrug.

- Verder zijn in 2015 3.500 bomen gekapt op Stameren en Hoog Moersbergen. Daar zijn 26.000 nieuwe bomen voor teruggeplant. De bomen die gekapt zijn, zijn voornamelijk uit Amerika geïmporteerde soorten als tamme kastanjes en Amerikaanse eiken. Die snelgroeiende soorten bedreigden de inheemse bomen. De nieuwe aanplant bestaat vooral uit beuken, eiken en kersen, die eigen zijn aan de Utrechtse Heuvelrug.

- Vereniging Maarn - Maarsbergen Natuurlijk (MMN) is een natuur- en cultuurhistorische vereniging met ruim 500 leden en vele vrijwilligers. Zij zetten zich in voor behoud en herstel van de natuurlijke omgeving en de cultuurhistorie, en ook om inwoners te leren en te enthousiasmeren over de mooie cultuur en natuur in en rondom de dorpen.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Maarn, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Maarn (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Nieuws: - Nieuws uit Maarn op Facebook.

- Lokale links: - Maarn linkspagina en activiteitenagenda.

- Dorpshuis: - Bij Dorpshuis De Twee Marken in Maarn kun je o.a. terecht voor darten, biljarten en een overheerlijke cappuccino. "Wij zijn een actief dorpshuis met zalen- en sporthalverhuur, een ontmoetingsruimte met gezellige bar en mogelijkheden voor grote en kleine evenementen en terugkerende activiteiten, waaronder op het gebied van sport, spel en muziek. Een training of een beurs? Een vergadering of een examen? Wij bieden maatwerk in de verhuur van zalen en de sporthal. Bekijk de tarieven en neem contact op met Sandra de Bie om de mogelijkheden te bespreken. En natuurlijk ben je ook van harte welkom bij een van onze vele lokale, regionale en landelijke activiteiten door het jaar heen."

- Onderwijs: - Basisschool De Ladder. - Basisschool WereldKidz Meent.

- Educatie: - "Al sinds 1974 organiseert Maarn Wijzer met succes culturele, educatieve en sportieve activiteiten op het gebied van bijvoorbeeld taal, cultuur, historie, beweging, computers en natuur. Er zijn ook actviteiten speciaal voor kinderen en jongeren. En er zijn beeldende en creatieve cursussen en workshops over bijvoorbeeld EHBO en persoonlijke ontwikkeling. Wij wijzen toe op volgorde van inschrijving. Zonder tegenbericht ben je geplaatst en verwachten wij je op het aangegeven tijdstip en plaats. Wanneer een cursus niet doorgaat, ontvang je hiervan bericht. Tip: kijk ook eens op de site Cultuurhuizen Heuvelrug voor het aanbod van alle Cultuurhuizen in de gemeente."

- Jeugd: - "Scouting Ridder Fulco is al sinds 1969 dé Scoutingvereniging van Maarn-Maarsbergen. Iedere zaterdag beleven ruim 80 kinderen bij ons een toffe middag. Scouting biedt leuke en spannende activiteiten waarmee meiden en jongens worden uitgedaagd zich persoonlijk te ontwikkelen. Al vanaf 5 jaar ben je welkom bij Scouting, waar je iedere week weer uitdagende activiteiten doet. Speel jij ook graag lekker buiten? Hou je wel van een spannend avontuur? Vind je af en toe knutselen ook wel tof? Doe je graag samen dingen? Dan is Scouting bij Scouting Ridder Fulco echt iets voor jou! Hebben we je nieuwsgierig gemaakt? Kom dan een keertje kijken! Voordat je besluit lid te worden mag je vrijblijvend 3 keer meekijken.

Zonder vrijwilligers is er geen Scouting! Wij zijn altijd op zoek naar nieuwe vrijwilligers die ons kunnen ondersteunen. Ben jij enthousiast, geef je goed leiding of vindt je het leuk om kinderen en jongeren te begeleiden bij hun persoonlijke ontwikkeling? Of heb je misschien bestuurlijke kwaliteiten die je wilt inzetten voor Scouting Ridder Fulco? Dan zijn we op zoek naar jou! Je bent bij ons van harte welkom en je kunt meteen aan de slag. Ons Scouting terrein is schitterend gelegen in de bossen van de Utrechtse Heuvelrug aan de rand van Maarn. Hier hebben we twee mooie, ruime gebouwen voor al onze activiteiten: de Ridder Fulco Burcht en de Verrassing. Hierdoor hebben we ook bij slecht weer een mooi onderkomen."

- Muziek: - Manderen is het harmonieorkest van Maarn en Maarsbergen waar muziek maken en gezelligheid hand in hand gaan. Ze repeteren wekelijks met de ensembleklas en het harmonieorkest. Tweemaal per jaar geven ze een groot concert, daar tussendoor verzorgen ze de muzikale omlijsting van de dorpsgebeurens, zoals Koningsdag, de Herdenking der gevallenen en de Kerstsamenzang.

- Drumband Klein Maar Dapper (KMD).

- Sport: - "Voetbalvereniging SVMM (Sportvereniging Maarn Maarsbergen), opgericht in 1947, is een sportvereniging voor voetbal en korfbal. SVMM is een gezellige en goed georganiseerde vereniging, waar iedereen respectvol met elkaar omgaat, en waarbij recreatief en competitief sporten hand in hand gaan. SVMM is een vereniging die toekomst ziet in het samenwerken met diverse maatschappelijke organisaties, daarom participeren wij in de Lions Midwinterfair, het Stratentoernooi, het Tuindorpfeest en de organisatie van de Heuvelrugloop. Tevens werken wij samen met naschoolse opvang organisaties."

- Zorg en welzijn: - "Reinaerde Dagcentrum De Regenboog in Maarn is een dagactiviteitencentrum. De ondersteuning, het werk en de activiteiten sluiten aan bij de vragen en mogelijkheden van de cliënt. Er zijn zeer gevarieerde activiteiten gericht op arbeid, op ontwikkeling naar zelfstandigheid en structuur, op sfeer, ontmoeting, beleving en samenwerking. Er zijn drie verschillende groepen: Werkgroepen: cliënten doen veel verschillende werkzaamheden, zowel binnen als buiten. Zoals oud glas ophalen in de wijk, de tuin bijhouden en vegen, kantine werkzaamheden, kaarsen maken of verkleedkleding naaien in het textielatelier. Belevingsgroepen: cliënten kunnen koken, bewegen, muziek maken, boodschappen doen, de wind in de haren voelen in de tuin; alle activiteiten prikkelen de zintuigen en sluiten aan bij hun interesses en behoeften. Ouderengroepen: in een ontspannen sfeer kunnen cliënten genieten van een praatje en activiteiten. Een spelletje, handwerken, figuurzagen, bloemschikken, wandelen en muziek maken zijn een paar van de activiteiten."

- Bedrijfsleven: - Nieuws van Middenstand Maarn Maarsbergen (MMM) op Facebook.

- Veiligheid: - "Betreffende de zorg voor de brandbestrijding in de gemeente Maarn in de loop der jaren, kan het volgende werden vermeld. Pas vanaf 1927 is sprake van een aanpak op het gebied van de georganiseerde brandbestrijding in de gemeente. Voordien was men aangewezen op de hulp van de gemeenten Doorn of Woudenberg, Aanleiding om hierin verandering te brengen was dat in augustus 1923 de boerderij 'de Haar' afbrandde en de Doornse brandweer te laat kwam. Uit officiële stukken honderd jaar daarvoor, in 1823, blijkt dat voor het eerst over brandbestrijding wordt gesproken. In de gemeente was toen nog geen enkel brandblusmiddel aanwezig; men vond aanschaffing daarvan niet nodig en trouwens ook te kostbaar. Het gemeentebestuur vertrouwde er op dat de ingezetenen elkaar in geval van brand wel met emmers water te hulp zullen komen. Een ander motief om geen brandblusmiddelen aan te schaffen is te lezen in het provincieel verslag over 1863, waarin staat dat deze aanschaffing geen zin heeft wegens gebrek aan water in de gemeente.

Zo duurde het tot 1927 aleer een behoorlijke regeling werd getroffen voor een eigen georganiseerde brandbestrijding, Het gemeentebestuur vraagt dan aan de Provinciale Brandweerbond advies over de aanschaf van brandblusrniddelen. De gemeente was in 1927 lid van deze Bond geworden, omdat deze bond kosteloos adviezen geeft aan leden. In dat jaar worden op gemeentekosten brandslangen aangeschaft en aansluitingen op enkele brandputten gemaakt. Overigens waren alleen op bepaalde plaatsen snelblussers, brandhaken en brandladders aanwezig. Deze snelblussers waren door de gemeente in 1925 aangeschaft en geplaatst in openbare gebouwen, nl. het raadhuis, de openbare scholen in beide dorpen, de Chr. school aan de Kapelweg en voorts in de woningen van de gemeenteveldwachter te Maarn en de rijksveldwachter te Maarsbergen.

In verband met de hiervoor vermelde aansluiting op brandputten stellen burgemeester en wethouders aan de gemeenteraad voor om f 400,— uit le trekken voor proefneming met een uitbreiding van het aantal brandputten met 45 stuks. De raad gaat met deze proefneming akkoord, doch is er van overtuigd, dat voor een afdoende brandbestrijding zulks onvoldoende is, daar men vreest dat de putten gauw leeg zijn. Het Tuindorp was toen nog het enige enigszins dichtbebouwde deel in de gemeente en had met het oog op brandbestrijding de meeste aandacht. Men houdt in mei 1927 aldaar een 'brandbluschdemonstratie' om na te gaan welke maatregelen genomen dienen te worden. Besloten wordt tot maken van 4 brandkranen en aanschaf van 4 x 25 meter brandslang. Het 'bluschwater' zal worden geleverd door het in het Tuindorp staande pompstation." Hoe het verder door de jaren heen is verlopen met de lokale brandweer kun je lezen op de pagina Historie op de site van de brandweer. Nieuws van Brandweer Maarn-Maarsbergen vind je op hun Facebookpagina.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Maarn alg. en - idem Ted Visserweg.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)