- Made is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Amerstreek, gemeente Drimmelen. Het is de hoofdplaats van de gemeente. T/m 1996 gemeente Made en Drimmelen.
- Onder het dorp Made vallen ook de buurtschap Voorstraat en tegenwoordig ook de voormalige Oosterhoutse buurtschappen Steelhoven en Stuivezand.
Terug naar bovenIn het Brabants
De Maj.
Oudere vermeldingen
1321 die Made, 1346 die Meede, 1514 die van der Meede, ter Meeda, 1573 Meede.
Naamsverklaring
Betekent het Middelnederlandse made 'hooiland'. Ontstaan in het voormalige hooiland van de nederzetting Geertruidenberg.(1)
Het dorp Made grenst in het W aan Wagenberg en Hooge Zwaluwe, in het N aan Drimmelen, in het O aan het water de Amertak, de rivier de Donge en Geertruidenberg en in het Z aan de A59, Oosterhout en Den Hout, en ligt NO van Terheijden, N van Breda, Z van het Nationale Park De Biesbosch, ZO van Dordrecht en ONO van Zevenbergen.
Terug naar bovenIn 1840 omvat het dorp Made 181 huizen met 1.104 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 5.000 huizen met ca. 12.000 inwoners.
Terug naar bovenTweede Wereldoorlog
"In de zomer van 1945 startte het Nederlandse Rode Kruis de actie “Noord helpt Zuid”. In veel plaatsen werd een actiecomité opgericht met de naam: Hulp Actie Rode Kruis kortweg HARK-comité. De gedachte daar achter was simpel. Zuid Nederland had voor grote aantallen voedselpakketten gezorgd tijdens de hongerwinter van ’44-’45. Noord Nederland had bij de bevrijding veel minder schade opgelopen dan de steden en dorpen in het zuiden. Men wilde dus graag iets terug doen. Made werd geadopteerd door het Zuid-Hollandse Nieuwerkerk aan den IJssel. Met toewijding en liefde is men daar onder het motto: “Geen offer te groot want Made is in nood” aan de slag gegaan. De oorlogsschade in onze gemeente was, vooral door de bevrijdingsacties in november 1944, enorm. Meer dan 100 panden waren vernield of afgebrand. Aan alles was gebrek. Men zag de winter met een bang hart tegemoet, want binnenskamers werd nog veel armoe geleden en vele huizen hadden nog niet één glasdicht vertrek.
Zaterdag 29 september 1945 arriveerden de goederen uit Nieuwerkerk aan den IJssel in twee schepen, waarop ook 13 dames en 9 heren. In dat dorp waren toen een groot aantal tuinders gevestigd die allen volop glas in voorraad hadden. Enkele dagen later waren de duizenden giften door de dames uit Nieuwerkerk aan de IJssel keurig in het patronaat opgesteld. Alle aanwezigen stonden stomverbaasd over de grote hoeveelheid geschonken goederen. Het meest blij was men in Made met de grote hoeveelheid glas die geschonken was. Nu kon immers nog voor de winter ieder gezin minstens één glasdichte kamer hebben.
Namens de gemeente en het HARK-comité sprak de burgemeester zijn hartgrondige dank uit voor al het geschonkene: "Er is nu een band geschapen tussen Nieuwerkerk en Made en ik hoop dat deze vriendschap zal blijven bestaan. Onze gemeente wil hiertoe graag het zijne bijdragen en als eerste en klein bewijs van dankbaarheid zal er voor gezorgd worden dat Nieuwerkerk 300 paar klompen krijgt toegezonden." De dankbaarheid van de inwoners was groot, ook al deden zich bij de verdeling van de goederen vreemde geruchten voor. Zo werd de afkorting van HARK al snel vertaald als: “Hulp Aan Rijke Kennissen”..." (bron: nieuwsbrief Heemkundekring, juni 2020)
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de volgende instantie en sites:
- Heemkundekring Made en Drimmelen is opgericht in 1998. De vereniging heeft tot doel het cultureel erfgoed van deze dorpen te bevorderen en uit te dragen. Dit doet zij onder andere door het uitgeven van het tijdschrift De Klok, het organiseren van excursies en lezingen en het houden van presentaties. De vereniging heeft ook een uitgebreide bibliotheek met boeken e.a. documenten over de dorpen en omgeving. Leden kunnen deze gratis lenen.
- Verhalen over de geschiedenis van Made en Drimmelen op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).
Terug naar boven- Made heeft 3 rijksmonumenten, zijnde de molen, het voormalige gemeentehuis, en de Hervormde kerk.
- Made heeft 57 gemeentelijke monumenten.
- In 1511 heeft het kapittel van Geertruidenberg toestemming gegeven om in Made een kapel te bouwen. Deze was aanvankelijk gewijd aan de Heilige Maria, maar al spoedig aan de Heilige Adrianus. De kapel was geen volwaardige parochiekerk, maar een dochterkerk van de Geertruidenbergse Geertruidskerk. Zo mocht er niet worden gedoopt. Weldra begon de Tachtigjarige Oorlog. De kerk werd door oorlogshandelingen beschadigd. Bovendien werd in 1573 de uitoefening van de katholieke godsdienst verboden. De hervormde gemeente bleef klein, en bestond voornamelijk uit notabelen. In 1773 waren er slechts 39 belijdende leden. Vanaf 1768 zijn pogingen ondernomen om de kerk te restaureren, daar ze in verval was geraakt. Er was echter geen geld. In 1778 begon men alsnog met de werkzaamheden, waarbij de kerk werd verkleind: Het transept werd gesloopt en ook de westzijde van het schip werd verkleind. Slechts het koor en twee traveeën bleven bestaan. Er kwam een torentje op het midden van het dak. Ook het interieur van de kerk werd vernieuwd.
In 1795 was er weer godsdienstvrijheid. De katholieken in Made eisten hun kerk terug. Dat gebeurde ook en de protestanten moesten in het vervolg in een leegstaand schoolgebouw kerken. In 1805 konden zij echter het kerkje weer terugkopen. De katholieken kerkten voortaan weer in hun schuurkerk, maar mochten gebruikmaken van de begraafplaats en ook mocht dan de klok van de - nu weer hervormde - kerk worden geluid. De pastoor verbood het de katholieke klokkenluider echter om in een protestantse kerk te komen. Daarom werd een deel van de kerk met een schot afgeschermd, en kon de klokkenluider via een speciaal deurtje tóch binnenkomen, zonder zich in de kerk te begeven...
In 1858 is de protestantse gemeente van Made losgemaakt van die van Drimmelen. In 1952 is de in 1944 opgelopen oorlogsschade hersteld. In 1981 vonden opnieuw restauratiewerkzaamheden plaats. De kerk bezit een doophek uit 1657, een kansel uit het einde van de 18e eeuw, twee 17e-eeuwse kroonluchters en een orgelkat uit 1776, vervaardigd door De la Haye uit Antwerpen. In 1824 is het Van Peteghem-orgel uit de katholieke kerk te Zundert gekocht. In 2016 is bij de ingang van de Hervormde kerk een borstbeeld geplaatst van de in dit dorp geboren schilder Godfried Schalcken (1643-1706). Schalcken schilderde in de traditie van de Leidse fijnschilders. Hij stond bekend om zijn genrestukken en portretten. Ook genieten zijn historiestukken bekendheid.
- Molen Hoop Doet Leven (Geraniumstraat 6a) is een korenmolen uit 1867. Molenaar Rinus Wagemakers maakte in 1932 een groot ongeluk mee op de molen: tijdens het draaien brak de ijzeren kop van de houten as en deze kwam naar beneden. Het wiekenkruis was volledig verwoest en niet meer bruikbaar. Dankzij een landelijke actie kon de molen worden hersteld met een tweedehands as en wieken van Molen Letronie in Hoogeloon. Het herstel van de molen in Made betekende helaas wel het einde van de molen in Hoogeloon, waarvan het kruiwerk overging naar De Doornboom te Hilvarenbeek. Tot 1939 bleef Wagemakers de eigenaar van deze molen, daarna verkocht hij hem aan Bertus Hermus. Deze heeft de molen in 1941 laten restaureren en heeft hem tot 1953 in bedrijf gehouden. In dat jaar werd de molen buiten bedrijf gezet waarna het verval intrad. In 1971 is de molen gerestaureerd. Na nog een restauratie in 1989, waarbij nieuwe roeden zijn gestoken en de binnenroede van fokwieken met regelborden is voorzien, wordt de molen weer regelmatig op windkracht in bedrijf gezet door de vrijwillige molenaar. Op zaterdag wordt de molen door de vrijwillige molenaar gedraaid. Bezoekers zijn dan welkom.
- In het centrum van Made, op de hoek van de Nieuwstraat en de Marktstraat, staat het voormalige gemeentehuis. Het is gebouwd in 1871 door architect J. Verheyen in een stijl die elementen vertoont van het Eclecticisme en het Neo-Classicisme. Het pand is aan het begin van de 20e eeuw aan de achterzijde uitgebreid met een tweelaags aanbouw. Het stadhuis heeft een licht gemoderniseerd interieur met verlaagde plafonds. Tegenwoordig is het in gebruik als kantoor. Het voormalige gemeentehuis is van algemeen belang. Het object bezit cultuurhistorische waarden als uitdrukking van de bestuurlijke en sociaal-economische ontwikkeling in de tweede helft van de 19e eeuw in het westen van Noord-Brabant. Daarnaast vanwege het belang van het ontwerp voor de typologische ontwikkeling van gemeentehuizen. Het object bezit architectuurhistorische waarden vanwege de zorgvuldige detaillering in met name de voorgevel en de klokkenstoel. Verder vanwege het belang van de toegepaste bouwstijl en architectonische opzet, gekozen ter uitdrukking van macht en status, in relatie tot de functie van het object. Het object bezit ensemblewaarde als beeldbepalend onderdeel van de historisch gegroeide kern van Made. Het object is van belang vanwege de herkenbaar bewaard gebleven hoofdvorm en enkele overgeleverde elementen uit het interieur.
Terug naar boven- Top 100 Made Live (op pinksterzaterdag).
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Made, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Fotoreportage van Made door Kees Wittenbols uit Breda. Zie onderaan de pagina ook de link naar deel 2.
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Made (online te bestellen).
Terug naar boven- Voortgezet onderwijs: - "Het Dongemond college is een school voor voortgezet onderwijs waar leerlingen worden voorbereid op de toekomst. Onze school biedt veel keuzemogelijkheden. Wij zijn is één school met twee locaties en drie units. Op de locaties Raamsdonksveer en Made kunnen leerlingen terecht voor de niveaus vwo (atheneum), havo of vmbo (theoretische leerweg, gemengde leerweg, kaderberoepsgerichte leerweg en basisberoepsgerichte leerweg). Wat maakt het ons uniek? Van het Dongemond college mag verwacht worden dat er goed onderwijs wordt gegeven en dat is ook zo! Dit zijn onze zes speerpunten: 1. Individueel talent is het uitgangspunt voor leren. 2. Leerlingen zijn in toenemende mate verantwoordelijk voor het eigen leerproces. 3. Medewerkers maken het verschil door rolmodel, inspirator en coach te zijn. 4. Onderwijs biedt een goede, op de toekomst gerichte, basis van kennis en vaardigheden. 5. We hebben een inspirerende leeromgeving. 6. Elk individu wordt gezien en we zorgen voor elkaar. Uniek in de regio is ons aanbod: - Htl; - Technasium; - UNESCO."
- Muziek: - Harmonie en tamboerkorps St. Caecilia in Made is opgericht in 1919, heeft ca. 130 leden, en omvat een groot orkest, een jeugdorkest en een tamboerkorps. Het harmonie-orkest staat onder leiding van Erik Rozendom en komt uit in de 3e divisie. Het tamboerkorps staat onder leiding van Djuri den Tuinder en is de afgelopen jaren al meerdere malen gepromoveerd en kampioen geworden. Jeugdorkest Poco a Poco staat onder leiding van Erik Rozendom. Hierin spelen de jeugdleerlingen na de eerste jaren muziekopleiding voor het eerst samen, als opstap naar het groot orkest.
- Prinselijke Hofkapel De Blaoskaffers.
- "'t Mays Kabaol is op 11 november 2004 opgericht door een 10-tal muzikanten uit Made en omstreken. Jan Ligthart, Jan van Groesen en Johan Simons leiden deze groep jonge enthousiastelingen door de beginperiode. Dit was geen flauw klusje, want de band moest zich gaan bewijzen, ook al hadden we slechts 6 nummers in ons repertoire. De meeste bands zouden hier niet ver mee komen, maar door onze schattigheid op jonge leeftijd is het ons toch gelukt. In de volgende jaren zijn we ons beetje bij beetje gaan uitbreiden, zowel qua repertoire als qua leden. Het muziekniveau steeg in een razend tempo, waardoor we na 2 jaar al een stuk of 15 nummers konden spelen. Beetje bij beetje verdween onze schattigheid maar steeg het niveau van de band razendsnel. Johan Simons die ons de eerste 3 jaar had geholpen met de band ging in 2007 weg. Nu kwam het aan op onze Jan´s. Onze dirigent was nu Jan van Groesen, en de rest deed Jan Ligthart. Na het jubileum in 2009 besloot Jan Ligthart dat wij oud genoeg waren om alles zelf te regelen. Nadat Jan al die jaren enorm veel voor ons betekende, werd Roy Delhij de nieuwe voorzitter. Nu we een complete band zijn van 14 muzikanten uit de gemeente Drimmelen en erg populair zijn in de regio, kan er werkelijk niks meer stuk gaan. We hopen jullie dan ook op een van onze optredens te zien."
- Sport: - Voetbalvereniging Madese Boys.
Reactie toevoegen