Status

- Marsum is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Waadhoeke. T/m 2017 gemeente Menameradiel.

- Onder het dorp Marsum valt ook een deel van de buurtschap Ritsumasyl.

Naam

In het Nederlands
Marssum. De plaatsnamen in de gemeente Menameradiel zijn sinds 2010 officieel Friestalig.

Naam komt ook elders voor
Niet te verwarren met het dorp Marsum in de provincie Groningen.

Oudere vermeldingen
1335 en 1452 Mersum, 1471 Marsum.

Naamsverklaring
Men heeft gedacht aan een ontstaan uit marishaim* 'woonplaats aan het water'. Vergelijk echter het Groningse Marsum. In de Oud-friese oorkonden overweegt de schrijfwijze Mersum.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Ligging

Marsum ligt direct W van Leeuwarden en grenst in het Z aan de A31 / N383.

Statistische gegevens

In 1840 heeft Marsum 78 huizen met 588 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 400 huizen met ca. 1.000 inwoners.

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij Selskip foar Marsumer Skiedenis, p/a Binnenbuorren 4, 9034 GN Marsum.

Recente ontwikkelingen

- In 1984 is Marsum middels een grenscorrectie zijn NO buitengebied kwijtgeraakt aan de gemeente Leeuwarden, om Vliegbasis Leeuwarden geheel onder die gemeente te laten vallen. Het betrof 956 ha met 11 huizen en 28 inwoners. Tegelijk gaat 175 onbewoonde hectare van Leeuwarderadeel naar Leeuwarden, vermoedelijk was dat buitengebied van Jelsum en t.b.v. hetzelfde doel. Rond 1980 wordt bekend dat 124 woningen in beide genoemde dorpen op de lijst staan van "zeker af te breken woningen". Van nog eens 178 woningen is het voortbestaan ongewis. Bovendien zou er vanaf 1976 geen nieuwbouw meer plaatsvinden. Dit alles vanwege de geluidsbelasting van de vliegtuigen.

Dit zou natuurlijk de doodsteek zijn voor deze dorpen. De inwoners laten dit dan ook niet over hun kant gaan en voeren vele acties om hun dorpen te behouden en te beschermen tegen de overlast van de vliegbasis. Dit alles onder aanvoering van Boele de Haan, als o.a. voorzitter van Dorpsbelang en voorzitter van de Commissie Geluidshinder. De acties hebben succes: het aantal vlieguren wordt verminderd, er komen nieuwe verkleinde geluidscontouren en 913 woningen rond de vliegbasis worden geïsoleerd en verbeterd en ook anderszins wordt er in de leefomgeving geïnvesteerd. "Binnen 15 jaar transformeert Marsum van sloopdorp naar best onderhouden dorp van Nederland", aldus dorpskrant De Nieuwskruier, nov. 2015, pag. 8-11, in haar In Memoriam t.g.v. het overlijden van dhr. De Haan.

- Nadat de ProMarkt in Marsum ermee gestopt was, werd deze lacune sinds ca. 2005 gelukkig opgevuld door de rijdende winkel van 'melkboer' Piet Inia uit Huizum. Hij is, na 45 jaar met zijn wagen de mensen te hebben bediend, in 2015 met pensioen gegaan, maar het ziet er naar uit dat er wel een opvolger komt, zodat het dorp zijn mobiele supermarktje blijft houden.

Bezienswaardigheden

- Marsum heeft 11 rijksmonumenten.

- Marssumermolen.

- Molen Terpzigt.

- Gevelstenen in Marsum.

- Het Poptaslot, formeel Heringastate, is de parel onder de Friese states en stinsen. De historie van het slot gaat terug tot de 15e eeuw, toen het als stins door de Heringa's werd gesticht. Door vererving komt de state in 1603 in bezit van het geslacht Eysinga, dat de oorspronkelijke state heeft uitgebreid tot zijn huidige vorm. Na de dood van de laatste bewoonster van dat geslacht verkopen haar erfgenamen het huis in 1687 aan Dr. H. Popta. Deze gebruikte Heringa's state tot aan zijn dood in 1712 voornamelijk als zomerverblijf. Het Poptaslot is niet meer bewoond, maar de ruimten in het slot zijn nog geheel ingericht en fraai gemeubileerd in de stijl van de 17e en 18e eeuw en als museum te bezichtigen. Op de bovenste verdieping bevinden zich twee fraai bewerkte eikenhouten bedsteden uit circa 1540. Ook het door Dr. Popta in 1712 gestichte gasthuis, waarin behoeftige weduwen en alleenstaande oudere dames onbekommerd hun oude dag konden doorbrengen, is de moeite waard om te bezichtigen.

Jaarlijkse evenementen

- Dorpsfeest Marsumer Merke (2e weekend van september).

Natuur en recreatie

- Wandelroute Swalkrûte Marsum (4 km).

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Marsum, met laagsteprijsgarantie!

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Marsum (online te bestellen).

Links

- Algemeen: - Site van en over Marsum.

- Nieuws: - De maandelijkse dorpskrant De Nieuwskruier is via de link ook online te lezen (ook oudere nummers).

- Dorpshuis: - Dorpshuis Nij Franjum is het bruisende hart van Marsum. In 2011 is er een forse uitbreiding gerealiseerd samen met het gezondheidscentrum. In het dorpshuis hebben heel veel verenigingen hun plekje gevonden voor hun cursussen, repetitieavonden, wekelijkse activiteiten en uitvoeringen. De ruime foyer verbonden met de serre en bar biedt vele mogelijkheden voor partijen en feesten. Voor de jeugd is er een geluidgeïsoleerde zaal, waarin zij zich naar hartelust kunnen uitleven. De zalen voor 15 – 25 – 60 en 200 personen bieden tal van mogelijkheden. Voor de catering beschikt men over een grote keuken waar met enthousiasme broodjes, buffetten, snacks en diners worden bereid. Dorpshuis Nij Franjum wordt geheel gerund door vrijwilligers.

- Onderwijs: - De Pôlle is een 3-talige basisschool (Nederlands, Fries en Engels vanaf groep 1), die letterlijk en figuurlijk midden in het dorp Marsum staat. Ongeveer 70 leerlingen bezoeken de school, verdeeld over 4 groepen. In het gebouw zijn ook peuterspeelzaal de Pikepôlle en de buitenschoolse en tussenschoolse opvang van Kinderopvang Noordwest Friesland gevestigd. Het motto van de school: "Iedereen doet ertoe / Everyone matters / Eltsenien docht derta."

- Muziek: - Sjoerdtje v.d. Berg, Bauk de Groot, Gezina Donga, Janny Hoekstra en Aafke Vlasma hebben in 2014 het initiatief genomen voor de oprichting van Vrouwenpopkoor Bit(ch)beat. Het koor is er vooral van en voor de dorpen Bitgum, Bitgummole, Ingelum en Marsum, maar ze brengen hun zangkunsten ook regelmatig elders in de regio ten gehore. "Hou je ook van zingen, en heb je gevoel voor muziek? Of bespeel je een instrument dat geschikt is voor een band? Kom dan bij ons koor! We richten ons op de popsongs van nu, maar ook de liedjes van eerder voeren we uit. Enkele voorbeelden zijn nummers van Adele, Anouk, Queen, Pharrell Williams, Pink enz. Ons doel is om op een gezellige manier samen met elkaar muziek te maken en er muzikaal ook nog iets van te leren. Het seizoen loopt van begin september tot 1 mei. De repetitieavond is op maandagavond van 20:00 tot ongeveer 22:00 uur in Ons Huis in Bitgummole. Lijkt het je leuk? Stuur dan een mailtje naar popkoorbbe@gmail.com of kom een keer kennismaken op een van onze repetities of bij een van onze optredens."

- Duurzaamheid: - "De Marsumer Enerzjy Kooperaasje (MEK) kreeg in februari 2019 van de Consumentenbond, Natuur & Milieu, Greenpeace en Wise een 10 voor duurzaamheid! Nou ja, de coöperatie “VanOns” kreeg een 10 en daar koopt de MEK haar stroom in. Sterker nog, daar is de MEK mede-eigenaar van. Die stroom is 100% groen en komt uit Noord-Nederland; een steeds groter deel daarvan wekken ze zelf op. De winst stroomt terug naar de coöperaties, waaronder de MEK dus. Hiermee kan geïnvesteerd worden in bijvoorbeeld het verduurzamen van het dorpshuis of in het opknappen van dingen in het dorp. Dat is wat het uniek maakt: VanOns is eigendom van de coöperaties, niet andersom.

De Marsumer Enerzjy Kooperaasje en VanOns hebben geen winstoogmerk. Het doel is niet winst maar een duurzaam energiebedrijf zonder winstbejag, waarbij de opbrengsten ten goede komen aan de eigen economie. Een deel van de opbrengst van “VanOns” gaat naar de MEK. Als iedereen in Marsum energie via de MEK zou afnemen praten we over € 34.000 per jaar. Daarbij liggen de prijzen voor de klant onder het gemiddelde. Overigens kunnen ook niet-Marsumers gas en stroom kopen van de MEK, waar die in Nederland ook maar wonen." (bron: persbericht MEK)

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Marsum.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)