Medel, bedrijventerrein, kunstzinnig 'plaatsnaambord'
Medel, het groen omlijnde deel is de eerste fase van het bedrijventerrein, de komende jaren worden ook de fasen Ia en II ontwikkeld
- Medel is een buurtschap, thans grotendeels bedrijventerrein in de provincie Gelderland, in de streek Betuwe, gemeente Tiel. T/m 2001 gemeente Echteld.
- Buurtschap en bedrijventerrein Medel vallen, ook voor de postadressen, onder de stad Tiel.
Terug naar bovenOudere schrijfwijzen
1076-1081 falsum? kopie 2e helft 12e eeuw de Medela, 1196 in Medele, 1846 Medel, Madel, Meel, Mel, 1913 Medel.
Naamsverklaring
Misschien het Oudnederlandse lo 'bos' met mede 'midden'.(1)
Medel ligt W van Echteld, NO van Tiel, direct O van het Amsterdam-Rijnkanaal en grenst in het N aan de rivier de Linge.
Terug naar boven- In 1840 heeft de buurtschap Medel 29 huizen met 268 inwoners.
- Bij een grenscorrectie per 1-7-1956 is reeds een deel van de buurtschap overgegaan van de gemeente Echteld naar de gemeente Tiel. Het betrof het zuidelijk deel van Medel, Z van de huidige A15, dat door het kort tevoren (1952) gereed gekomen Amsterdam-Rijnkanaal aan de W zijde van dat kanaal en dus op Tiels gebied was komen te liggen. Het is het gebied dat nu bekend staat als Latenstein. Het ging om 110 hectare met 49 inwoners.
- Bij de gemeentelijke herindelingen in deze regio in 2002, waarbij de gemeente Echteld opging in de gemeente Neder-Betuwe, is middels een grenscorrectie het N deel van de buurtschap Medel naar de gemeente Tiel overgegaan. De reden was dat Tiel grond nodig had om een bedrijventerrein te kunnen ontwikkelen. Het ging om 212 hectare met 25 huizen en 61 inwoners. Het betreft een gebied van globaal 2 km lengte en 1 km breedte direct O van het Amsterdam-Rijnkanaal en in het Z grenzend aan de A15.
- In 2014 is wederom middels grenscorrectie 65 hectare grond van de gemeente Neder-Betuwe naar de gemeente Tiel overgegaan. Tiel had de grond nodig voor uitbreiding van het regionale bedrijventerrein Medel. Op het nieuwe gedeelte beogen vooral grootschalige logistieke bedrijven te komen.
Terug naar bovenArcheologie
In 2005 heeft de firma Archol aan de Bredesteeg te Medel een verkennend en waarderend archeologisch onderzoek uitgevoerd, voorafgaand aan geplande bebouwing van het bedrijvenpark ter plekke. Het onderzoek heeft inzicht gegeven in een lange bewoningsgeschiedenis gedurende de midden- en late bronstijd van een locatie in het Nederlandse rivierengebied. Vooral dit laatste is bijzonder, aangezien voorheen verwacht werd dat het rivierengebied vanwege vernatting niet bewoond was in de late bronstijd. Het heeft een substantiële bijdrage geleverd aan onze kennis over de bewoning in de late bronstijd, een periode waarover we doorgaans weinig weten en waarvan in het bijzonder in het rivierengebied de kennis zeer beperkt is. Omdat er ruimte was voor een onderzoek naar de directe omgeving van de huisplaatsen is nu ook een representatief beeld verkregen van de inrichting van de verschillende erven en een deel van het ingerichte landschap in de omgeving.
De huisplattegronden uit de midden-bronstijd (acht stuks) kunnen goed vergeleken worden met bronstijdplattegronden die elders in Nederland zijn aangetroffen. Het betreft lange, rechthoekige huizen met regelmatig geplaatste paren staanders, die over het algemeen gedurende een relatief korte periode, namelijk in de tweede helft van de midden-bronstijd (MBT-B 1500-1050 BC) in gebruik geweest zijn. Dit type huis verdwijnt in de late bronstijd (1050-800 voor Chr.) om plaats te maken voor een kleiner type drieschepig huis (lengte tussen 7-11 m). Twee waterputten leverden verder elk een houten trap uit de midden-bronstijd op.
Op de erven uit zowel de midden- en late bronstijd komt standaard een aantal elementen voor: een huis, in een enkel geval mogelijk met een bijgebouw, een aantal spiekers voor graanopslag, kuilen en een waterput. De erven liggen op crevasse-afzettingen van een fossiel riviersysteem (Zoelense stroomgordel) met in de omgeving andere nederzettingsterreinen op crevasse-afzettingen die in dezelfde periode bewoond waren (vindplaats 1, 5). Ten zuiden van vindplaats 7 en 8 lag een uitgestrekt en nat komgebied. Ten noorden van de vindplaats lag de oude meandergordel van het Zoelense systeem.
Het nederzettingsterrein zal vermoedelijk continu bewoond zijn geweest vanaf de tweede helft van de midden-bronstijd en het eerste deel van de late bronstijd (maximaal 700 jaar). Een vroegere datering van een houtskoolmonster uit een paalspoor van een van de huisplattegronden uit de midden-bronstijd laat de mogelijkheid open dat men ook al gedurende de eerste helft van de midden-bronstijd (MBT-A 1800-1500 voor Chr.) in dit gebied aanwezig is geweest. Of de betreffende huisplattegrond (huis 8) van dezelfde ouderdom is, is niet vast te stellen.
De firma Archol heeft een rapport van de opgravingen gemaakt (waarvan wij hierboven de samenvatting hebben weergegeven), dat maar liefst 200 pagina's beslaat, voorzien van veel tekeningen en foto's van de aangetroffen situtaties en gedane vondsten. Je kunt het van hun site downloaden: Rapport archeologische opgravingen Medel. Er is ook een rapport van later archeologisch onderzoek in Medel n.a.v. de uitbreiding fase 1a.
- Bij opgravingen in 2016 en 2017, voorafgaand aan uitbreidingen van Bedrijvenpark Medel, zijn opmerkelijke objecten uit de Romeinse tijd ontdekt. Ronduit spectaculair is de vondst van een beeld van de god Jupiter en een grafsteen met inscriptie ‘DEAE’ (aan de godin). Ook zijn er maar liefst 2500 bronzen voorwerpen opgegraven, waaronder als topstuk een unieke en zeldzame bronzen pot voor olie, zeep of parfum (balsamarium) gedecoreerd met een badscène met Eroten, de speelse Romeinse halfgoden voor liefde en lust. Ook de andere bronzen voorwerpen, zoals mantelspelden (fibulae), ringen - waaronder één met een zeldzame cameo met centaur (paardmens) -, dolken, een olielamp en een wijnzeef zijn luxe artikelen die alleen van rijke Romeinse huishoudens of van locaties met een bijzondere functie bekend zijn. Dergelijke objecten worden bij hoge uitzondering in Nederland aangetroffen en zijn dan vaak afkomstig van villa’s of tempels. De betekenis van de vondsten op deze locatie is vooralsnog een mysterie. De opgraving, in totaal zo’n 36 voetbalvelden in omvang, is het grootste archeologisch onderzoek van de afgelopen 20 jaar in Nederland.
De beeldhouwwerken zijn eveneens verre van alledaags; een kalkstenen beeld van Jupiter, de oppergod van de Romeinen (45 cm), een grafsteen met inscriptie, een beeld van een man met schenkkan en een met bladmotieven versierde zuilbasis. Al deze voorwerpen zijn ontdekt in een oude rivierbedding die langs het iets hoger gelegen perceel ‘de Hoge Hof’ loopt. Omdat dit perceel niet wordt bebouwd, zijn de archeologische resten niet bedreigd en wordt daar niet opgegraven. Archeologen vermoeden dat op die locatie een villa of een heiligdom ligt.
Deze ontdekkingen maken Medel meteen tot een van de rijkste Romeinse vindplaatsen in de Betuwe. Dit gebied, waar Bataafse boeren normaal gesproken in nederzettingen met huizen van hout en leem woonden, was gedurende de Romeinse periode (12 v. Chr-400 na Chr.) deel van de grensprovincie van het Romeinse rijk. Met de komst van de Romeinen gingen hun gebruiken, voorwerpen en technieken steeds meer deel uitmaken van het dagelijks leven van de Bataven. Dat blijkt ook uit twee grafvelden die op het terrein zijn opgegraven. Er zijn ca. 80 crematiegraven aangetroffen met typisch Romeinse grafgiften, zoals aardewerken borden, glaswerk, een schaar en een scheermes. Opmerkelijk is dat er ook overledenen begraven zijn. Er is ook een dubbelgraf met twee baby’s ontdekt. Oorspronkelijk waren de graven met aarden heuvels gemarkeerd; de grafheuvels in Medel behoren, met exemplaren van 23 meter doorsnede, tot de grootste die op het voormalig Bataafse platteland zijn aangetroffen. Naast de sporen en vondsten uit de Romeinse tijd zijn er vele vondsten uit de Steentijd, de Bronstijd, de IJzertijd en de Middeleeuwen aangetroffen. (bron: gemeente Tiel)
Verder is er in 2017 in Medel een groepsgraf ontdekt, waarschijnlijk een familiegraf, uit de Steentijd. Het is na onderzocht te zijn in 2018 overgebracht naar het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden, waar het een plek heeft gekregen in de permanente presentatie.
Terug naar boven- Bedrijvenpark Medel wordt ontwikkeld volgens de jongste inzichten op het gebied van parkmanagement. Coöperatie Medel, die dit management verzorgt, behoort tot de vijf beste ondernemersverenigingen in Nederland. De centrale ligging van het gebied is ideaal voor transport handel, industrie en bouw. Dit wordt nog versterkt door de laad- en loswal met containerterminal aan het Amsterdam-Rijnkanaal. Ondernemers worden slagvaardig begeleid door een projectbureau, dat namens de samenwerkende gemeenten Tiel en Neder-Betuwe opereert. Daardoor blijven de lijnen kort en kunnen procedures doorgaans snel afgehandeld worden. De contacten verlopen via één loket.
Het bedrijvenpark heeft een parkachtige uitstraling met veel groen en twee recreatievijvers, die omgeven zijn door fiets- en wandelpaden. Bedrijvenpark Medel behoort tot de 25 beste bedrijventerreinen van Nederland, althans anno 2009. Negen experts uit de vakwereld van de bedrijfshuisvesting komen namelijk tot deze beoordeling in het Jaarboek Beste Bedrijventerreinen 2009. Medel scoort vooral goed vanwege de bereikbaarheid, de mogelijkheden voor internationaal transport, de ligging aan het Amsterdam-Rijnkanaal en de verplichte deelname van de bedrijven aan het parkmanagement, dat zorgt voor onder meer het onderhoud en de beveiliging van het terrein.
Overigens beoogt er na Medel fase 1, de aanvankelijke ca. 200 hectare, nog een uitbreiding te komen met fase 1a en 2. Zie de tekening elders op deze pagina. Volgens de laatste berichten medio 2009 zou Medel 2 echter een stuk kleiner worden, slechts enkele tientallen hectare in plaats van ca. 200.
- De Gelderse Natuur- en Milieufederatie (GNMF) en een aantal boeren met grond bij Medel hebben in 2015 bezwaar gemaakt tegen uitbreiding van het bedrijventerrein met 34 hectare. In een procedure bij de Raad van State hebben zij gepoogd het Provinciale Inpassingsplan (PIP) Bedrijvenpark Medel van de provincie Gelderland vernietigd te krijgen. Hun belangrijkste argument is daarbij dat in de wijdere regio rond het bedrijventerrein nog ruim 400 hectare beschikbaar voor de vestiging van grote bovenregionale transportbedrijven. Het inpassingsplan van de provincie Gelderland lijkt vooral bedoeld om het internationale logistieke bedrijf Kuehne en Nagel meer ruimte te geven. Dat bedrijf is in 2014 naar Medel verhuisd en wil graag uitbreiden. De Raad van State heeft op 28 oktober 2015 uitspraak in deze zaak gedaan. Daarin "draagt zij Provinciale Staten op binnen 16 weken na verzending van de uitspraak een nieuw besluit te nemen, aangezien in het Inpassingsplan onvoldoende verzekerd is dat de groenstroken, die in het Inpassingsplan zijn opgenomen, zullen worden gerealiseerd en in stand zullen worden gehouden."
Terug naar boven- Medel heeft 4 gemeentelijke monumenten, zijnde de panden op Bredesteeg 27, Grote Brugse Grintweg Oost 9, Medelsestraat Oost 13 (Medelshof) en idem nr. 22.
Terug naar boven- Omloop de Medel (op een zaterdag in juni) is een wielerklassieker die meetelt voor de beloftencompetitie (renners tot 23 jaar) van de KNWU. Er doen ca. 25 wielerploegen aan mee. De route van 70 kilometer, die twee keer dient te worden afgelegd, voert de renners via Medel naar Rijswijk en over de dijk langs Maurik, Eck en Wiel, Lienden en Kesteren naar Zetten. Vanaf daar gaat het via Andelst, Dodewaard, Ochten, IJzendoorn en Echteld weer terug naar het startpunt. Daarna leggen de renners nog vijf plaatselijke rondes van 7 kilometer af.
Terug naar boven- Omdat er door bedrijvenpark Medel een fors oppervlak verharding in dit gebied is bij gekomen, zijn twee retentievijvers aangelegd om overtollig water op te vangen en zo de druk op de Linge te verminderen.
Reactie toevoegen