Status

- Meers is een dorp in de provincie Limburg, in de regio Westelijke Mijnstreek, gemeente Stein. T/m 1981 gemeente Elsloo.

- Het dorp Meers heeft in 1978 geen eigen postcode en plaatsnaam gekregen in het postcodeboek, voor de postadressen ligt het dorp daarom sindsdien 'in' Elsloo.

- De buurtschappen Kleine Meers, Veldschuur en Maasband worden als buurtschappen van het dorp Meers beschouwd (de eerste twee zijn zelfs aan het dorp vastgegroeid), maar liggen voor de postadressen geheel of grotendeels 'in' Stein (omdat het dorp voor 1982 in de gemeente Elsloo lag en de buurtschappen altijd al geheel of grotendeels in de gemeente Stein hebben gelegen).

In het postcodeboek wordt het dorp helemaal niet genoemd (zelfs niet met verwijzing naar Elsloo of Stein). Door deze postadres-indeling is er zelfs een straat in het dorp die qua postadressen zogenaamd 'in' twee dorpen ligt (behalve in Meers...): Lindendriesstraat 2 t/m 62, 6171 PZ Stein respectievelijk Lindendriesstraat 1 t/m 63, 6181 NB Elsloo (voor de herindeling van 1982 liep de grens tussen de gemeenten Stein en Elsloo daar namelijk midden door de straat, wat nadien ter plekke de grens tussen de dorpsgebieden is geworden). Terwijl die straat dus niet in het dorp Stein of in het dorp Elsloo ligt, maar in het dorp Meers (W zijde van de straat) en in buurtschap Kleine Meers (O zijde van de straat; wel gelegen binnen de bebouwde kom van het dorp).

Geografisch bijzonder is ook dat het dorp en buurtschap Kleine Meers tegenwoordig 1 bebouwde kom vormen en tegenwoordig in de praktijk dus kennelijk gezamenlijk als dorpskern Meers worden beschouwd, terwijl het oorspronkelijke dorp voor de postadressen nog altijd 'in' Elsloo ligt, en de buurtschap voor de postadressen nog altijd 'in' Stein ligt. Kom daar als argeloze burger maar eens uit…

Naam

In het Limburgs
(Grwoat) Meas. Maar sommigen vinden dat dat eigenlijk Maes zou moeten zijn.

Oudere vermeldingen
Oudere spellingen en schrijfwijzen van de dorpskern zijn Grote Meers, Groot-Meers, 1803-1820 Mers, 1840 Meersch.

Naamsverklaring
Betekent meers 'land aan water, moerasland, weiland'.(1)

Ligging

Het dorp Meers ligt in de ‘slinger’ van de Maas, met de buurtschappen Maasband, Kleine Meers en Veldschuur op het ‘bijna-eiland’ tussen Julianakanaal en Maas, N van de A76 Heerlen-Antwerpen en W van het Julianakanaal en het dorp Stein. Het dorp ligt verder NW van het dorp Elsloo, N van de dorpen Geulle aan de Maas en Geulle, NO van de Belgische plaats Boorsem, O van de Belgische plaats Maasmechelen, Z van de Belgische plaatsen Leut en Meeswijk en ZW van de dorpen Berg aan de Maas en Urmond.

Statistische gegevens

In 1840 heeft Meers 75 huizen met 354 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp, inclusief de buurtschappen Kleine Meers, Maasband en Veldschuur, ca. 550 huizen met ca. 1.300 inwoners.

Geschiedenis

Meers behoort met de hiervoor reeds genoemde buurtschappen tot de Maasdorpen die in het verleden op gezette tijden door de Maas geheel of gedeeltelijk zijn overstroomd. In 1880, 1920, 1925, 1993 en 1995 zijn bewoners op de vlucht gedreven door het dreigend stijgende water. In 1880, 1993 en 1995 breekt het kolkende maaswater op verschillende plaatsen door de dijken. In 1880 is rond de kerst de dijk over 170 meter weggeslagen. De buurtschap Maasband, iets noordelijker gelegen, wordt geheel geïsoleerd, de inwoners hebben niet allemaal tijdig kunnen vluchten. De inwoners van Meers hebben zich wel allen met hun vee en huisraad naar Stein in veiligheid kunnen brengen. Ook talloze andere plaatsen in de regio zijn in 1880 overstroomd. Om de schade van de catastrofe uit 1880/81 te herstellen en nieuwe overstromingen te voorkomen in Stein-Elsloo, is op 7 september 1881 (bij Koninklijk Besluit) het Waterschap Groote Meers opgericht.

Ondanks de inspanningen ter verbetering van de dijken, ontsnapt het dorp in 1920 maar net aan een volgende ramp. De inwoners moeten ‘met have en goed’ vluchten voor het dreigende gevaar. In 1925 echter breekt de Maas in Meers weer door de dijk, op dezelfde plaats als in december 1880. De watersnood in 1925/26 veroorzaakt veel materiële schade aan dieren, huizen en goederen, maar er vallen geen persoonlijke slachtoffers. Er wordt een nooddijk aangelegd, die op 19 februari 1926 ook over een grote lengte doorbreekt. Eind 1926 / begin 1927 weer hersteld, verhoogd en verzwaard. Het gemeenteverslag vermeldt: “Waar de dijk thans 80 cm. hooger ligt dan voorheen en de aansluitende gedeelten ook op die hoogte gebracht zijn, mag verondersteld worden dat een herhaling van een zodanigen ramp naar menschelijke berekening uitgesloten is.”

Op 13 december 1942 besluit het bestuur van Waterschap Groote Meers het waterschap per 1/1/1943 op te heffen, onder meer omdat ‘de dijken, bij het waterschap in onderhoud, de laatste jaren zodanig waren versterkt en onderhouden dat helemaal niet meer gevreesd hoefde te worden voor dijkdoorbraak als deze dijken in de toekomst althans doelmatig zouden worden onderhouden door de gemeenten Elsloo en Stein’. Dat de geciteerde ‘voorspellingen’ slechts op slechte menselijke berekening waren gebaseerd, blijkt uit de overstromingen in 1993 en 1995, op de ‘gebruikelijke’ plekken. Met de overstromingen die in 1995 ook in Gelderland tot spectaculaire evacuaties en navenante TV-reportages hebben gezorgd, wordt ‘de watersnood in de provincie’ een nationale aangelegenheid. Kort na deze watersnood heeft de regering een Deltaplan opgesteld en uitgevoerd. Sinds 1998 is hard gewerkt aan de nieuwe dijken rondom het dorp die voor extra bescherming moeten zorgen.

- Op de dorpssite van Elsloo vind je ca. 20 artikelen over de geschiedenis van Meers (en de bijbehorende buurtschappen), door Guus Peters.

Recente ontwikkelingen

- Dorpsplan Meers (2013).

- De basisschool van Meers is na afloop van schooljaar 2015-2016 gesloten. Wegens een structureel dalend leerlingenaantal was het aantal leerlingen te klein geworden. De kinderen uit dit dorp gaan sindsdien naar het IKC in Stein.

Bezienswaardigheden

- Meers heeft 4 rijksmonumenten, zijnde de twee 18e-eeuwse hoeven die samen het complex Weerterhof vormen (Op de Weerdt 1-2-3), het huis uit 1814 op Grotestraat 60, en het 17e-eeuwse wegkruis in nis van metselwerk in straatgevel schuurgedeelte, in 1877 herplaatst in nis (Meerser Eindstraat bij huisnr. 1).

- In 1895 wordt in Meers een houten noodkerkje gebouwd. In 1910 wordt dit pand vervangen door de huidige RK Jozefkerk (Schoolsteeg 1), naar een ontwerp van Egide Joosten en gebouwd door J. Turlings. In de loop van de jaren twintig is deze kerk vergroot en verfraaid. De inwoners vallen tot 1932 onder de parochie Elsloo. In dat jaar wordt het dorp een zelfstandige parochie.

- In 1989 is op initiatief van mevr. Martens-Gelissen de Rozenkranskapel gerealiseerd, op de hoek Grotestraat/Battenweg. De hele buurt heeft meegeholpen om de kapel te realiseren. Buurtbewoners onderhouden de kapel, die ook dienst doet als rustaltaar bij de processie.

- Maasmonument van Piet Berghs, aan de westrand van het dorp. Dit monument is naar aanleiding van de overstromingen van 1994 en 1995 geplaatst en heeft als titel ‘Lichtvanger’. Op vaste tijden vangen de trechters het zonlicht en projecteren dat in de grote stenen trechter.

Jaarlijkse evenementen

- Carnaval. - Carnaval vieren was Meers ook voor de oorlog altijd al goed afgegaan. Daarom mag het dan ook nauwelijks verwondering wekken dat na de oorlog door vooral de lokale middenstand het plan wordt opgevat om een carnavalsvereniging op te richten. Maar... hoe komt de vereniging aan een startkapitaalgje om iets te kunnen organiseren? Plit Devoi komt met het idee om kaartavonden te organiseren. In elk Meerser café wordt twee maal getoept, wat per keer zo’n 40 tot 50 gulden opbrengt. Zo wordt dit (zeker in die tijd!) een aardig beginkapitaal. Genoeg blijkt het echter geenszins. Dus wordt het houden van een loterij de volgende stap. Trok men vroeger wel eens “met het speet oet”, een echte optocht was in Meers nog nooit gehouden en met het realiseren daarvan wil de jonge carnavalsvereniging voor het eerst naar buiten treden.

Het is echter al snel duidelijk dat dit enige problemen met zich meebrengt. Zo zijn wagens of trekkers in Meers in die tijd nauwelijks te vinden, maar het S.B.B. biedt uitkomst. Het benodigde materiaal mét chauffeur kan van hen worden geleend. Ook buurtverenigingen kent het dorp in die tijd nog niet, maar geen nood; ook hier heeft men een oplossing voor. Plit Devoi vertelt: “We verdeelden het dorp op eigen gezag in buurten en riepen een vergadering op waar men zich kon opgeven voor de optocht. Het startgeld bedroeg 100 gulden per buurt en als eerste prijs zou zo’n 50 tot 60 gulden worden uitgekeerd.

Tweede primeur voor het dorp zou vanzelfsprekend de prins worden. Sjeng op den Camp viel als eerste de beurt om drie dagen te heersen over Meers, met aan zijn zijde de Raad van 11 en hofdames. Geld voor een officieel tenue was er ook niet, maar strooien hoeden en klompen blijken goede vervangers. Het tweede bestaansjaar leent men de steken in Stein, en zodra de financiën het toelaten schaft men geleidelijk zelf passende kledij aan. Vandaag de dag is CV De Koeleköp uitgegroeid tot een (vol)waardige vereniging met veel eigen activiteiten, waar het dorp trots op mag zijn. De Koeleköp zijn inmiddels niet meer uit de Meerser cultuur weg te denken.

- Zomerkirmes (op een zondag in juni).

- Op een zondag eind september is er in Meers een gezellige entreevrije Jaarmarkt voor jong en ouder. Ze bieden een groot aanbod aan kraampjes, een hapje en een drankje en live muziek. Voor de kinderen is er een kindermarkt en een breed aanbod in spellen.

Landschap, natuur en recreatie

- De Grensmaas is het enige stukje Maas in Limburg zonder scheepvaart. Ook is bijzonder aan dit traject van 40 kilometer dat de bodem niet bestaat uit zand of klei, maar uit grind. De afgelopen jaren zijn vele tonnen grind vanuit de Maas bij Meers richting de haven in het Julianakanaal gegaan. In het kader van Operatie Grensmaas zijn de ontgrindingen oppervlakkig(er) uitgevoerd om nieuwe natuur te kunnen realiseren. Zodra de graafmachines er zijn vertrokken, is de hoogwaterveiligheid voor bewoners vervijfvoudigd. Bovendien krijgt de natuur daarna vrij spel. Planten en dieren koloniseren spontaan het gebied en de rivier mag het landschap verder 'boetseren'. Proefproject Meers, met een oppervlakte van 46 hectare en een rivierlengte van 2 km, is in 1998 aangewezen als voorbeeldproject voor de beoogde landschappelijke veranderingen in het gebied van de Grensmaas. Het project is uitgevoerd van tussen 2000 en 2006.

De eerste tekenen van de ‘levende Grensmaas’ zijn hier al zichtbaar: de rivier kan al breed uitwaaieren over zand- en grindbanken en de vele planten en dieren bieden al een voorproefje van wat er straks langs de gehele Grensmaas (dat wil zeggen van Maastricht tot Roosteren) te zien zal zijn. De eerste grindbanken met stroomversnellingen zijn gevormd. Op de grindbanken zijn sinds 1998 ontelbare zaden gekiemd. De eerste met wilg en populier begroeide lage grindbanken zijn al een feit en de ‘wilde’ kudden koniks (paarden) en galloways (runderen) doen als ‘grote grasmaaiers’ hun werk. - Nadere informatie over het proefproject Grensmaas bij Meers. In 2009 is op deze locatie de zeldzame Kleine Tanglibel gesignaleerd, wat erop duidt dat de natuurontwikkeling hier goed vordert. Overigens blijft het dorp tot in 2024(!) het decor van grindwinning en natuurontwikkeling. - Op deze kaart van Meers e.o. is mooi te zien hoe het dorp de afgelopen en komende jaren het bruisende hart is van ontwikkelingen op het gebied van veiligheid en natuur. - Fotoserie van de Grensmaas bij Meers door fotograaf Martin Stevens.

Het grind bij Meers is in de winter van 2017-2018 door verschillende hoogwatergolven verplaatst. Met geweld stroomde het water door de verbrede bedding. De netjes aangelegde oever is hierbij doorsneden, waardoor een meestromende nevengeul is ontstaan. Het weggespoelde grind vormt verderop nieuwe, kale grindbanken. Zulke grindbanken vormen een ideaal leefgebied voor pioniers zoals de zeldzame planten polei en riempjes, voor blauwvleugelsprinkhanen en voor kleine plevieren. Ook is een deel van een ooibos weggespoeld. Deze bomen liggen nu in de nevengeul en op de grindbanken. Het ondiepe, stromende water (met daarin de verspoelde bomen) is een feest voor het leven onder water. Broodnodig ook voor bijzondere vissen als barbeel en kopvoorn, die zo’n grindbedding nodig hebben om zich te kunnen voortplanten. Voor de diversiteit van de riviernatuur onder én boven water is het daarom van groot belang dat in het veertig kilometer lange stroomgebied van de Grensmaas deze zogenaamde morfologische processen kans krijgen en dat ze bescherming gaan krijgen. (bron: o.a. ARK Natuurontwikkeling en Sportvisserij Limburg)

Beeld

- Fotoserie van Meers van fotograaf Martin Stevens.

- Website Meers in Beeld.

Links

- Algemeen: - Site van en over Meers.

- Nieuws: - Nieuws uit Meers op Facebook.

- Jeugd: - Stichting Jeugdwerk Meers is opgericht in 1969.

- Sport: - "Na een geslaagd 90-jarig bestaansfeest, wat wij als RKVV Havantia in augustus 2017 hebben mogen vieren, is gebleken bij het inventariseren voor het seizoen 2018-2019 dat er een serieus tekort optreedt aan spelers, vrijwilligers en bestuursleden. Het bestuur heeft daarom na 2 buitengewone ledenvergaderingen het noodzakelijke besluit moeten nemen na het einde van het seizoen 2017-2018 de vereniging RKVV Havantia uit Meers op te heffen. Dit besluit is goedgekeurd door de aanwezige leden in de genoemde buitengewone ledenvergaderingen.

RKVV Havantia heeft 90 jaar lang een prominente plek gehad binnen het verenigingsleven van Meers. Een kleine, maar zeer warme club die mede door vele vrijwilligers uit het dorp en omstreken 90 jaar lang heeft kunnen voortbestaan. Een voetbalvereniging heeft senioren, jeugd en vrijwilligers nodig om een recht van voortbestaan aan een club te geven. Als deze 3 vereisten langzaam binnen de vereniging of binnen het dorp verdwijnen, is het einde van een club helaas niet meer te voorkomen.

De situatie is nu zo ver gekomen dat wij als bestuur en leden het besluit hebben moeten nemen dat er vanaf het komende seizoen geen voetbalvereniging in Meers meer zal zijn. Overigens: wij zijn niet failliet, zoals wij in het geruchtencircuit hebben gehoord. Wij willen iedereen die de afgelopen 90 jaar iets voor RKVV Havantia betekend heeft, heel erg bedanken. Wij zullen met pijn in ons hart de deuren van het complex aan de Heuvelstraat sluiten. Echter de herinnering aan een trotse club in het kleine dorp Meers zal altijd blijven bestaan!" Aldus het bestuur van RKVV Havantia in een persbericht d.d. 13 maart 2018. Zie ook de videoreportage van Lokale Omroep Stein, met o.a. keeper Chris Hendrix, aanvoerder Shaun Janssen en secretaris, elftalleider, keepers-trainer Norbert Langerak, n.a.v. de laatste thuiswedstrijd van RKVV Havantia in mei 2018.

- Spellenvereniging: - Magus Games is een gezellige spellenvereniging in Meers, waar heel veel kan en niks moet. Ze streven naar het creëren van een zo huiselijk mogelijke sfeer, waar iedereen welkom is. De agenda van Magus Games is goed gevuld met evenementen, waarbij de drempel voor nieuwe spelers laag wordt gehouden, maar ook de doorgewinterde speler zich thuis zal voelen. Events die ze organiseren zijn o.a. Magic: The Gathering, A Game of Thrones lcg, X-Wing, Boardgame day/night. Tijdens alle evenementen (competitief & casual) is het mogelijk om ook (andere spellen) casual te spelen.

- Welzijn: - De in 2015 gerealiseerde dorpsdagvoorziening 'Bie Gerda' voorziet met inzet van vele vrijwilligers in de behoefte van het dorp aan een centrale en toegankelijke plek voor o.a. de oudere Meersenaren met een ondersteuningsvraag. 'Bie Gerda' is een initiatief van Stichting Dorpsdagvoorziening Meers met medewerking van gemeente Stein, Provincie Limburg en vele vrijwilligers en sponsoren. Men biedt gezelligheid en leuke activiteiten voor alle leeftijden. Vrijwilligers en professionele krachten werken er letterlijk en figuurlijk samen. Waar nodig kun je ‘Bie Gerda’ terecht voor individuele, vaak praktische hulp. Ook vind je er een praktijk voor fysiotherapie, osteopathie en ergotherapie. ‘Bie Gerda’ is een kennis- en ervaringscentrum voor mantelzorg. Je kunt er ook hulpmiddelen lenen zoals rollaters en krukken. Andere voorzieningen volgen.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Meers.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)