Status

- Moerkapelle is een dorp in de provincie Zuid-Holland, in de streek Schieland, gemeente Zuidplas. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1990. In 1991 over naar gemeente Zevenhuizen-Moerkapelle, in 2010 over naar gemeente Zuidplas.

- Wapen van de voormalige gemeente Moerkapelle.

- Het dorp heeft grotendeels postcode 2751, maar een klein Z deel heeft postcode 2752. Omdat voor een klein dorp als dit in principe één 4-cijferige postcode volstaat, moet hier een bijzondere reden voor zijn geweest. Op onze uitvraag op deze pagina of iemand hier meer van weet, kregen wij de volgende reactie (zie helemaal onderaan deze pagina): "De grens van - de dorpen en destijds nog gemeenten, red. - Zevenhuizen met Moerkapelle lag voorheen over de straat genaamd Moerkapelse Zijde. Het gerucht ging zelfs dat de grens over de tap van de plaatselijke kroeg Het Wapen van Moerkapelle - adres: Moerkapelse Zijde 12, red. - liep.

De kroeg had twee ingangen: de vooringang aan de Dorpsstraat en de achteringang aan de straat Moerkapelse Zijde. De gemeente Moerkapelle verbood winkels om op zondag open te zijn. Om deze regel te omzeilen dienden de kroeggangers de achterdeur te gebruiken, die in de gemeente Zevenhuizen lag. In de gemeente Zevenhuizen mochten de winkels namelijk wél open op zondag. Om deze merkwaardige situatie - waarin bijvoorbeeld ook nog een blok huizen behorende tot Zevenhuizen aan het Noordeinde een afstand van 300 meter tot de Moerkapelse kerk had, maar 4 kilometer tot de kerk in Zevenhuizen - te wijzigen, is de grens gewijzigd. De grens loopt niet langer over de Moerkapelse Zijde, maar maakt een knik nabij het Noordeinde. Hierdoor hield de curieuze kroegsituatie op te bestaan. De postcodes van het aan Moerkapelle toegevoegde deel zijn echter nog altijd 2752 i.p.v. 2751." Op welke (delen van) wegen de grenscorrectie precies betrekking had, kun je vinden onder de link.

Maar... dan blijven er toch nog vraagtekens over:
* Wanneer heeft deze grenscorrectie plaatsgevonden? Gezien de aparte postcode voor het grenscorrectiegebiedje, lijkt het logisch dat de grenscorrectie na 1978, zijnde het jaar van inwerkingtreding van het postcodesysteem, heeft plaatsgevonden. Anders had men aan het gebiedje immers gelijk de Moerkapelse postcode 2752 kunnen toekennen. Maar... in het postcodeboek van 1978 staat het 2752-gebiedje al onder Moerkapelle. Dus is de grenscorrectie in ieder geval vóór 1978 geweest. Maar waarom heeft men daar dan niet de Moerkapelse postcode 2751 aan toegekend? Wij vermoeden dat men in de jaren voorafgaand aan 1978 doende was met het opzetten van het postcodesysteem, en dat toen de grenscorrectie nog niet zeker was, en men er daarom maar een aparte postcode aan heeft toegekend voor de zekerheid, zodat men de plaatsnaam altijd nog kon wijzigen van Zevenhuizen naar Moerkapelle, dan wel op Zevenhuizen kon houden, mocht de grenscorrectie niet doorgaan. Maar de vraag is dus of deze veronderstelling klopt.

* In het postcodeboek van 1978 (en nu) staan alleen de oneven, zuidelijke nummers van de straat Moerkapelse Zijde met postcode 2752, dus vanouds Zevenhuizen. De even nummers, aan de noordzijde, waaronder de genoemde kroeg, stonden in 1978 en nu onder 2751 en vielen dus altijd al onder het dorp. Waarmee het verhaal in de vorige alinea niet lijkt te kloppen; de kroeg lijkt dus altijd al (geheel) onder Moerkapelle te hebben gevallen. Tenzij zich daadwerkelijk de Baarle-Nassau-achtige situatie heeft voorgedaan dat de grens tussen de gemeenten ter plekke door het café liep. Dat zóu nog kunnen. En klopt dan, daaraan gerelateerd, de anekdote van de kroeggangers die op zondag de 'Zevenhuizer ingang' moesten nemen. Ook die vragen staan dus nog open. Als iemand uitsluitsel kan geven over deze twee vraagtekens, houden wij ons aanbevolen.

- Onder het dorp Moerkapelle valt ook de buurtschap Hollevoeterbrug (grotendeels).

Naam

Oudere vermeldingen
1570 de Cappelle staende in de Wilderveenen onder Sevenhuysen, 1573 op Moer, 1611 De Moerse Kapel, 1639 Moerkapel, 1655 Moer Capel, 1844 Moercapelle-en-de-Wildeveenen, 1846 Moercapelle of Moerkapelle.

Naamsverklaring
Deze plaats is genoemd naar een kapel 'onderkerk zonder parochiale rechten' op het moer 'veengebied, wingebied van turf' van de Wilde Venen.(1)

Ligging

Het dorp Moerkapelle ligt N van de A12 en het dorp Zevenhuizen, NO van het dorp Bleiswijk, O van de stad Zoetermeer, ZO van het dorp Benthuizen, Z van het dorp Hazerswoude-Dorp, ZW van het dorp Boskoop, W van het dorp Waddinxveen, WNW van de stad Gouda en NW van het dorp Moordrecht.

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Moerkapelle 61 huizen met 515 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 14/120 (= huizen/inwoners) en polder De Wildeveenen 47/395. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.600 huizen met ca. 4.000 inwoners.

Geschiedenis

Ontstaan
De 592 ha grote polder de Wilde Veenen of de Honderd Morgen is in de 16e eeuw nog een afgelegen moerassig gebied, niet geschikt voor weide of hooiland, maar wel voor het delven van turf. Die wordt dan ook afgegraven en weggebaggerd, waardoor veenplassen ontstaan, waar vervolgens vissers en rietsnijders weer een bestaan in vinden. Maar door afslag van oevers dreigt ook overstroming van omliggende landerijen. Daarom wordt het gebied in de 17e eeuw ingepolderd. Daarbij worden 7 molens ingezet, die daarom ook wel een molenzevengang worden genoemd. In deze polder is het dorp Moerkapelle ontstaan. De molens hebben hun werk ruim drie eeuwen gedaan. Als het dorp van elektriciteit wordt voorzien, gaat het waterschap in 1926 over tot bemaling van de polder middels Gemaal De Wilde Veenen. Dit gemaal staat naast Molen nr. 1 en is nog altijd in functie. De molens zijn, nadat ze overbodig zijn geworden, allemaal afgeknot (van hun wieken ontdaan) en verbouwd en herbestemd tot woonhuis.

Heemkunde
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij Stichting Oud Zevenhuizen - Moerkapelle. De stichting is opgericht in 1984 en beheert sinds 1997 Historisch Centrum Ons Verleden. Het doel van de stichting is het bewaren en toegankelijk maken van de geschiedenis en het cultureel erfgoed van de genoemde dorpen plus buurtschap Oud Verlaat en de naaste omgeving. De kernactiviteiten zijn het bijhouden en inrichten van de vaste en wisselende exposities in het Historisch Centrum en de uitgifte van het Verleden Tijdschrift (1x per kwartaal). Daarnaast wordt regelmatig een lezing georganiseerd over een historisch onderwerp, genealogisch onderzoek gedaan, komen publicaties op Facebook, op de eigen website en in het Hart van Holland en worden excursies georganiseerd.

Zou je ook nog eens terug willen zien hoe het er vroeger thuis bij je vader en moeder uitzag? Of bij opa en oma? Welke klusjes er in en om het huis gedaan moesten worden en waarmee? Hoe het voedsel werd verbouwd? Hoe er gespeeld en geleerd werd? En welke hobby’s we hadden? In Historisch Centrum Ons Verleden* is hierover in diverse themahoeken heel veel terug te vinden. Jaarlijks zijn er wisselende tentoonstellingen, die de aandacht vestigen op het cultureel erfgoed en de geschiedenis van de kernen Moerkapelle, Oud Verlaat, Zevenhuizen en de naaste omgeving. Voor die tentoonstellingen wordt over het algemeen gebruik gemaakt van voorwerpen, foto’s en ander beeldmateriaal uit de eigen collecties.
* Tweemanspolder 15, Zevenhuizen. Geopend iedere laatste zaterdagmiddag van de maand van 13.30-16.00 uur. Voor (familie)groepen zijn andere dagen en openingstijden mogelijk. Voor schoolgroepen is, naast andere dagen en openingstijden, in overleg een speciaal educatief programma mogelijk.

Verder is in 2018 het boek 'Groeiende Dorpen' verschenen, geschreven en samengesteld door bestuurslid van de hierboven vermelde stichting Cobi van Weringh-Schotte. De ondertitel van het boek luidt 'Zevenhuizen, Moerkapelle en Oud Verlaat in oude en nieuwe foto’s'. "Daarmee is direct duidelijk wat je kunt verwachten. De oude foto’s zijn nagenoeg allemaal van na 1950, waardoor de herkenbaarheid van deze oude foto’s groot is. Daarnaast is van iedere oude foto een actuele foto genomen vanaf ongeveer dezelfde plaats. Een feest van herkenning dus. Behalve een kijkboek is het ook nog eens heerlijk informatief. Het boek beslaat 128 pagina’s en is in hardcover uitgevoerd. In het boek zijn ca. 120 foto’s van Zevenhuizen opgenomen, ruim 90 van Moerkapelle en ca. 25 van Oud Verlaat. Het boek is te koop in het Historisch Centrum en kost € 15,-. Donateurs krijgen het boek voor €10,- (één boek per donateur).

Recente ontwikkelingen

- Om de verkeersveiligheid te vergroten, heeft de Moerkapelse Zijde in 2021 een nieuwe inrichting gekregen. Zo zijn het asfalt en de trottoirs vervangen, is de fundering van de weg verbeterd, zjin er rode fietssugestiestroken aangelegd en liggen er nu verkeersdrempels. De installatie voor de verkeerslichten wordt naar verwachting in januari 2022 geleverd en in het voorjaar geplaatst. Dit omdat deze werkzaamheden tijdens de winter niet mogelijk zijn. Zodra dit werk is afgerond, legt de aannemer meteen het voetpad ter hoogte van de Hollevoeterbrug aan. (bron: gemeente Zuidplas)

- Aan de oostzijde van Moerkapelle worden sinds 2012 in totaal 500 woningen gebouwd, in een tempo van zo’n 30 woningen per jaar. De gemeente Zuidplas stelt hiermee een goede combinatie te willen maken van natuur, wonen, werken en recreëren.

Bezienswaardigheden

- Moerkapelle heeft 4 rijksmonumenten, zijnde de Hervormde kerk, boerderij Stolpenburg (Herenweg 33), Molen nr. 5 en Molen nr. 6.

- Gezichtsbepalend voor Moerkapelle is de op een verhoogde plaats gebouwde Hervormde (PKN) kerk (Dorpsstraat 15). De bouw van de kerk startte vermoedelijk in 1662 en is in 1667 voltooid. Zaalkerk met rondboogvensters, gevat in spaarvelden en gescheiden door ingezwenkte steunberen. Houten overwelving met steekkappen. Voorgevel met risaliet, bekroond door een gebeeldhouwde wapensteen, waarboven fronton, waarin het bouwjaar. Eenvoudige toren met vierkante bakstenen klokkengeleding en kleine naaldspits. Klokkenstoel met 19e-eeuwse klok van Petit en Fritsen, diam. 45,2 cm. Boven de ingang in de toren zijn in een gebeeldhouwd reliëf de familiewapens aangebracht van Daniël van Hogendorp en zijn vrouw Ida Maria Hooft. Bijzonder aan het interieur zijn de eind 17e-eeuwse preekstoel met tongpanelen op de kuip, het 17e-eeuwse eikehouten renaissancekoorhek met gecanneleerde pilasters en houten balusters dat afkomstig is uit de Laurenskerk in Rotterdam, en de 18e-eeuwse koperen lezenaar en doopbekkenhouder aan de preekstoel. De kerk is voor het laatst gerestaureerd van 1952-1955, waar het interieur is aangepast en van 1994-1995, waar hoofdzakelijk het exterieur is gerestaureerd.

- De Gereformeerde Gemeente Moerkapelle is gesticht in 1842. De oorspronkelijke kerk aan het Kerkdijkje (nu Kerkstraat) is in 1880 uitgebreid en in 1910 gesloopt en vervangen door nieuwbouw. Dat was een neoromaans zaalkerkje op Kerkstraat 6. Verbouwd en uitgebreid in 1937. Buiten gebruik in 1962, na het gereedkomen van de naastgelegen huidige, grotere kerk op nr. 8a. Nadien kwam er een rijwielhandel in. Het pand is nu verbouwd tot appartementen. De huidige kerk op Kerkstraat 8a dateert oorspronkelijk dus uit 1962. Eenvoudige zaalkerk met dakruiter. Inwendig houten kap op betonnen spanten. Uitbreidingen in 1970, 1980 en 1992. De huidige kerk is een imposante, verzorgde 'refodome' met 1.030 zitplaatsen. Het orgel is oorspronkelijk in 1890 gebouwd door Pieter Flaes en D.G. Steenkuyl, afkomstig uit de (gesloopte) Funenkerk in Amsterdam, en in 1975 in deze kerk geplaatst. Het orgel verkeerde anno 2018 in slechte staat. De orgelbouwcommissie ging op zoek naar een oplossing en kwam uit bij de Zwitserse orgelbouwer Bernhardt Edskes. Deze heeft, met gebruikmaking van een deel van het tweeklaviers Flaesorgel, dat 17 stemmen telt, een ‘nieuw’ tweeklaviers orgel gebouwd. Edskes verwachtte hier anderhalf jaar mee bezig te zullen zijn, vanaf januari 2019. Als alles volgens plan is verlopen, is het 'nieuwe' orgel dus in de zomer van 2020 gereedgekomen.

- Molens: - Molen nr. 1. - Molen nr. 2. - Molen nr. 3. - Molen nr. 4. - Molen nr. 5, ook wel De Oorsprong. - Molen nr. 6, ook wel Aalsmeerse Molen. - Molen nr. 7, ook wel De Platluis. - Naast Molen nr. 6 staat de Hertogmolen, een wipmolen, in ca. 1985 gebouwd door molenmaker Bas Hertog sr., bedoeld om elektriciteit op te wekken ten behoeve van zijn bemalingsbedrijf. Dhr. Hertog overleed echter voordat zijn molen was voltooid. Een binnenwerk is nooit aangebracht, met uitzondering van een bovenwiel.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Moerkapelle, met laagsteprijsgarantie!

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Moerkapelle (online te bestellen).

Links

- Onderwijs: - Keijzerschool. - Rehobothschool.

- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Moerkapelle.

- Zorg: - Woonzorgcentrum Beth-San in Moerkapelle is sinds 2011 gehuisvest in een gloednieuw pand. Het nieuwe woonzorgcentrum bestaat uit 40 zeer ruime verzorgingsappartementen, 30 kamers op Kleinschalig Wonen voor psychogeriatrische bewoners, 12 verpleegkamers voor gehandicaptenzorg (Siloah), 3 tijdelijke opnameappartementen en 2 appartementen waar palliatieve zorg voor externen wordt gegeven. Het hart van het nieuwe zorgcentrum bestaat uit een sfeervol atrium waarin o.a. een restaurant, winkel, internethoek, bibliotheek en een grote ontmoetingsruimte zijn opgenomen. Het restaurant wordt bediend vanuit een schitterende open keuken en is dagelijks (uitgezonderd de zondag) geopend.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)