Naarden

Plaats
Stad
Gooise Meren
't Gooi
Noord-Holland

naarden_plaatsnaambord_kopie.jpg

Naarden is een stad in de provincie Noord-Holland, in de streek 't Gooi, gemeente Gooise Meren. Het was een zelfstandige gemeente t/m 2015.

Naarden is een stad in de provincie Noord-Holland, in de streek 't Gooi, gemeente Gooise Meren. Het was een zelfstandige gemeente t/m 2015.

naarden_naardereiland_blauwe_plaatsnaamborden_kopie.jpg

De recent gerealiseerde wijkjes Naarderbos en Naardereiland, N van de A1, bij de jachthaven, hadden voorheen blauwe plaatsnaamborden en tegenwoordig witte. Kennelijk waren het voorheen aparte 'bebouwde kommen' en nu niet meer.

De recent gerealiseerde wijkjes Naarderbos en Naardereiland, N van de A1, bij de jachthaven, hadden voorheen blauwe plaatsnaamborden en tegenwoordig witte. Kennelijk waren het voorheen aparte 'bebouwde kommen' en nu niet meer.

Vesting Naarden-MSD-20030616-31322.jpg

Naarden(-Vesting), vesting

Naarden(-Vesting), vesting

naarden_oostdijkpad_onder_de_a1_door_met_een_stobbenwal_die_dienst_doet_als_looppad_voor_kleine_dieren_ecoduct.3.jpg

Naarden, Oostdijkpad onder de A1 door, met een stobbenwal die dienst doet als looppad voor kleine dieren, een ecoduct dus

Naarden, Oostdijkpad onder de A1 door, met een stobbenwal die dienst doet als looppad voor kleine dieren, een ecoduct dus

naarden_vesting_het_arsenaal.1.jpg

Naarden (-Vesting), Het Arsenaal

Naarden(-Vesting), Het Arsenaal

naarden_vesting_promers_kazerne.3.jpg

Naarden(-Vesting), Promerskazerne

Naarden(-Vesting), Promerskazerne

naarden_vesting_utrechtse_poort.4.jpg

Naarden(-Vesting), Utrechtse Poort

Naarden(-Vesting), Utrechtse Poort

naarden_vesting_waalse_kerk_comenius_kapel.1.jpg

Naarden(-Vesting), Waalse kerk, Comeniuskapel

Naarden(-Vesting), Waalse kerk, Comeniuskapel

naarden_landgoed_de_beek_oud_blaricummerweg_5_dienstwoningen_en_brug_melkerij_oud_bussem.3.jpg

Naarden, Landgoed De Beek, Oud Blaricummerweg 5, dienstwoningen en brug melkerij Oud Bussem

Naarden, Landgoed De Beek, Oud Blaricummerweg 5, dienstwoningen en brug melkerij Oud Bussem

naarden_naardermeer._de_bovenmeent_is_beroemd_om_zijn_talrijke_zeldzame_vogels._grote_zilverreiger.6.jpg

Naarden, Naardermeer. De Bovenmeent is beroemd om zijn talrijke zeldzame vogels. Op de foto de grote zilverreiger.

Naarden, Naardermeer. De Bovenmeent is beroemd om zijn talrijke zeldzame vogels. Op de foto de grote zilverreiger.

naarden_stadhuis.2.jpg

Naarden, stadhuis

Naarden, stadhuis

NH gemeente Naarden in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Naarden in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Naarden in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Naarden

Terug naar boven

Status

- Naarden is een stad in de provincie Noord-Holland, in de streek 't Gooi, gemeente Gooise Meren. Het was een zelfstandige gemeente t/m 2015.

- Wapen van de voormalige gemeente Naarden.

- Onder de gemeente Naarden vielen naast de gelijknamige stad verder nog de buurtschap Valkeveen en een deel van de buurtschap Bikbergen. De recent gerealiseerde wijkjes Naarderbos en Naardereiland, N van de A1, bij de jachthaven, hadden voorheen blauwe plaatsnaamborden en tegenwoordig witte. Kennelijk waren het voorheen aparte 'bebouwde kommen' en nu niet meer.

Terug naar boven

Naam

Naamgeving inwoners
Een inwoner die in Naarden geboren is, is een 'Naardenees'. Een inwoner die ergens anders geboren is, is een 'Naardenaar'.

Oudere vermeldingen
10e eeuw an Naruthi, 1308 Narden, 1337 Naerden.

Naamsverklaring
Terug te voeren op een afleiding met het suffix -iþi* bij het Germaanse narwa* 'eng, nauw' (vergelijk het Oudnoorse Nörvasund, letterlijk: 'de nauwe zeestraat', voor de straat van Gibraltar). De oudste vermelding slaat waarschijnlijk niet op de huidige plaats, maar was de benaming voor het hele gebied van Gooiland.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Naarden ligt N van en grenst direct aan Bussum en grenst in het N aan de A1 en aan het Gooimeer.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Naarden 435 huizen met 2.388 inwoners, verdeeld in de gelijknamige stad 397/2.155 (huizen/inwoners) en de buurtschappen Het Zandpad 8/60, De Naardermeer 8/53, Het Spiegel 4/20 en Bussumervaart 18/100. Tegenwoordig heeft de stad ca. 7.000 huizen met ca. 17.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van deze stad, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:

- Geschiedenis van Naarden(-Vesting).

- Beschrijving van Naarden tijdens de Tweede Wereldoorlog.

- Stichting Vijverberg geeft publicaties uit over de geschiedenis van Naarden. Verder is zij uitgever van het historische kwartaalmagazine De Omroeper.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- De afgelopen jaren was Naarden diverse keren de beste gemeente om te wonen, aldus de jaarlijkse onderzoeken van Elsevier (de link betreft het onderzoek van 2012).

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Naarden heeft 172 rijksmonumenten.

- Naarden heeft 85 gemeentelijke monumenten.

- De Hervormde (PKN) Grote Kerk van Naarden (St. Annastraat 5) is een laatgotische kruisbasiliek, bestaande uit een forse steunbeerloze toren, een driebeukig schip, een transept met armen lager dan het schip en een koor met omgang. Het gebouw kreeg zijn huidige vorm door een in 1455 begonnen vergroting van een 14e-eeuwse eenbeukige kruiskerk. Inwendig in zijbeuken en kooromgang stenen kruisribgewelven, in de middenbeuk houten tongewelven met een belangwekkende beschildering van typologisch opgezette voorstellingen uit het Oude en Nieuwe Testament, vermoedelijk het werk van Jacob Cornelisz van Oostzanen en zijn school. Voor ds. Pieter Oussoren vormden deze een inspiratiebron bij het werk aan zijn bijbelvertaling, de zogeheten ‘Naardense bijbel’.

"Als je een bezoek brengt aan de Grote Kerk, zie je hoog boven je een uniek kunstwerk; het beschilderde tongewelf uit 1518. Het beschilderde hout is vanaf de grond al vijf eeuwen te zien, op 25 meter hoogte. In het najaar van 2020 deed de unieke kans zich voor om elk detail, elke gezichtsuitdrukking en de meest fantasievolle fabelwezens van dichtbij te ontdekken. Met een trap ‘bestormden’ bezoekers de geschilderde hemel van de Grote Kerk. Stichting Grote Kerk Naarden liet tegelijkertijd een conditie-onderzoek uitvoeren naar de schilderingen, in samenwerking met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en een team van restauratoren en experts. Het onderzoek richtte zich op de conditie van de gewelfschilderingen; het ging niet om restauratie. Met o.a. digitale fotografie, infraroodtechniek en ander onderzoek zijn de schilderingen in kaart gebracht en onderzocht. De gegevens zijn digitaal opgeslagen en gebundeld, zodat alle informatie ook voor de toekomst beschikbaar is. Van de laatste restauratie van het gewelf in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw weten we relatief weinig, omdat er geen groot verslag is gemaakt. Het onderzoek vormt daarom ook een nulmeting voor de toekomst." (bron en voor nadere informatie zie het persbericht Stichting Grote Kerk)

"Stichting Grote Kerk Naarden is opgericht in 1993. Voor een symbolisch bedrag verkreeg de stichting de Grote Kerk in erfpacht van de toenmalige lokale Hervormde Gemeente en werd daarmee verantwoordelijk voor het monumentale kerkgebouw. De stichting is een organisatie zonder winstoogmerk en heeft de ANBI-status. De stichting bestaat uit een onbezoldigd bestuur, een bureau en ca. 100 vrijwilligers. De stichting verzorgt onder meer de bezoekmogelijkheden van de kerk. Wil jij onvergetelijke herinneringen maken op een magistrale plek? In de Grote Kerk kun je ook jouw 'life events' vieren, van diner tot bruiloft. Zakelijke events, zoals beurzen, bedrijfspresentaties en borrels, vinden in onze organisatie een ervaren en betrouwbare partner. Wij werken samen met muziekgezelschappen en andere cultureel-maatschappelijke partners aan een divers cultuuraanbod. Bekijk de Agenda."

- De huidige RK Sint Vituskerk (Turfpoortstraat 3) dateert uit 1911.

- Het Arsenaal (Kooltjesbuurt 1) uit 1688 was oorspronkelijk een militair gebouw (arsenaal = opslagplaats voor wapens). Sobere langgestrekte gevels met rechte daklijsten. Schoorstenen met windvanen op de hoeken van het dak. Tegenwoordig vooral bekend door de huurders Paul Fagel en Jan des Bouvrie, restaurant en woonwinkel.

- Weeshuiskazerne met Comeniuskapel (Kloosterstraat 29). Weeshuiskazerne, gevels met rechte kroonlijsten. Kleine roeden in de ramen. De Comeniuskapel is een laatgotische kapel uit de 2e helft van de 15e eeuw. Oorspronkelijk een kloosterkapel, thans in gebruik bij de Waalse Hervormde Gemeente.

- Het oude centrum van Naarden is een van de best bewaarde vestingsteden in Europa en vooral beroemd om zijn unieke stervorm. De vesting heeft 6 bastions, een dubbele omwalling en dubbele grachtengordel. Er is goed te wandelen over de verdedigingswerken. Ook een rondvaart rond de werken is mogelijk. De omvangrijke, uitstekend gerestaureerde vesting, waarvan de meeste delen uit de 17e eeuw dateren, is voor het grootste deel vrij toegankelijk. - Gids voor de vestingwerken van Naarden.

- "Op initiatief van Stichting Monumentenbezit is in januari 2021 gestart met de herbestemming van de Gele Loods op het Ruijsdaelplein in de Vesting Naarden. In zes maanden tijd wordt de huidige, lege loods gebruiksklaar gemaakt voor de nieuwe huurder Stichting de Gele Loods, die het geheel gaat exploiteren als bezoekerscentrum. Gedurende de verbouwing wordt ingezet op behoud voor de toekomst. Ook wordt door middel van vernieuwde isolatie en een luchtwarmtepomp ingezet op duurzaamheid. Het VVV-kantoor en de bijbehorende winkel - nu gesitueerd in de Utrechtse Poort, direct naast de Gele Loods - zullen naar de Gele Loods verhuizen. Daarbij zal plaats worden gemaakt voor een tentoonstellingsruimte en een filmzaal. De tentoonstelling zal zich richten op de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de rol die de Vesting Naarden hierin speelt. De filmzaal biedt de mogelijkheid tot verdieping op de tentoonstelling. De huidige plaats van het VVV-kantoor blijft in gebruik voor ondersteunende activiteiten ten behoeve van het bezoekerscentrum. De Rabozaal in de Utrechtse Poort blijft beschikbaar als vergaderlocatie voor externen.

De Gele Loods is in 1882 gebouwd als bergplaats voor de dienst der Genie. In de jaren 1930 is hij gebruikt als opslag voor het Regiment Motorartillerie. De loods bevindt zich nog vrijwel volledig in zijn oorspronkelijke staat. Er hebben in Naarden veel meer van dit soort loodsen gestaan, maar die zijn in de loop der tijd verloren gegaan of afgebroken. De Gele Loods is de enige houten loods die nog over is. Na jaren van leegstand krijgt dit monument nu een zinvolle bestemming." (bron: Stichting Monumentenbezit, januari 2021)

- Het Stadhuis (Marktstraat 22) dateert uit 1601 en is een duidelijk en fraai voorbeeld van de Hollandse renaissancestijl. Zandstenen kruiskozijnen. Gebeeldhouwde natuurstenen ornamentering. Heel kenmerkend aan dit gebouw is de dubbele trapgevel. In de hal van het Stadhuis staat een maquette, die in één oogopslag een duidelijk overzicht van de vesting geeft.

- Het Comenius Museum is gewijd aan het leven en werk van de beroemde Tsjechische geleerde Jan Amos Comenius (1592-1670), die de laatste 14 jaar van zijn leven in Nederland doorbracht. Het museum biedt tevens toegang tot het Comenius Mausoleum, in 1937 ingericht door befaamde Tsjechische kunstenaars van die tijd. In een presentatie en een video-voorstelling wordt een beeld gegeven van de veelzijdige geleerde die Comenius was. Hij is wereldwijd bekend vooral als pedagoog. Zijn beroemdste boek is de Orbis Sensalium Pictus (De zichtbare wereld in plaatjes), maar hij hield zich ook bezig met zaken als theologie, politicologie, cartografie en natuurwetenschappen.

- Eens was Naarden een moderne militaire verdedigingspost, om de toegangsweg tot het rijke gewest Holland en de koopmansstad Amsterdam tegen een mogelijke vijand te verdedigen. Het Vestingmuseum geeft antwoord op vragen als: “Waarom ligt die stad daar? Waar komt die stervorm vandaan? Wat zijn de eilandjes in het water van de gracht? Welke veldslagen zijn er om Naarden uitgevochten? Wat hebben we nog meer aan verdedigingswerken in Nederland?” Het Vestingmuseum is ook genieten van het uitzicht, wandelen over de groene wallen, dwalen in onderaardse gangen, schrikken van een kanonsschot en varen door de vestinggracht in de rondvaartboot van het museum.

- In het dagelijks leven staan we niet stil bij de herkomst van de kilo of de meter. Wat is ijken precies en wat heeft Napoleon hier mee te maken? Hoe komt het dat een kilo overal op de wereld hetzelfde is? Is op de maan een kilo nog een kilo? In het Weegschaalmuseum vind je een schat aan leerzame informatie voor alle leeftijden. Met een bezoek aan het museum ontdek je de ontstaansgeschiedenis van meten en wegen en wordt je de veelheid aan toepassingen van meten en wegen getoond. In het IJkkantoor kun je ervaren hoe maten en gewichten vroeger geijkt, gekalibreerd en gejusteerd werden. Het museum is gevestigd in een 14e-eeuws pand met een rijke historie en is als voormalig waaggebouw van de stad Naarden de aangewezen locatie voor het tonen van een uitzonderlijke collectie meet- en weeginstrumenten, maten en gewichten.

- Oude Algemene Begraafplaats.

- Gevelstenen in Naarden.

- Het voormalige post- en telegraafkantoor met directeurswoning (Pastoorstraat 18) dateert uit 1902. Het in neo-Hollandse renaissancestijl gebouwde pand is ontworpen door de Bussumse architect N.H. Arentsen. In de jaren negentig is het pand inwendig verbouwd tot apotheek met bovenwoning.

- Het Spaanse Huis is een van de laatst overgebleven middeleeuwse gebouwen in de stad. Vermoedelijk was het ooit een gasthuis of de kapel van een gasthuis. Tijdens de verovering van Naarden door de Spanjaarden diende het gebouw als stadhuis. Op de voorgevel zijn nog altijd twee gevelstenen aanwezig die herinneren aan de 'Spaanse Moord'. Nadien is het gebouw nog onder andere gebruikt geweest als waag, militaire bakkerij en Comenius museum.

- Naarden bezit nog een aantal houten huizen uit de tijd dat het nog een vesting was. Deze huizen lagen in het 'schootsveld', en de bedoeling was dat ze in tijd van oorlog konden worden afgebroken om het schootsveld vrij te maken. Er is zelfs nog een heel wijkje met prachtig geschilderde houten huizen in het Ministerkwartier.

- Het landhuis op landgoed Berghuis (Huizerstraatweg 111) is in 1913 ontworpen door architect C.J. Kruisweg in Nieuw-Historiserende trant met Engelse Landhuisstijl-invloed.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- "De in 1971 opgerichte Stichting Burgerzin Naarden initieert, stimuleert en coördineert initiatieven die het gemeenschapsgevoel kunnen bevorderen. Stichting Burgerzin stelt zich als adviesorgaan ter beschikking van zowel de gemeente als de op gemeenschapsactiviteiten gerichte groeperingen. Stichting Burgerzin verzorgt laagdrempelige activiteiten om het gemeenschapsgevoel te stimuleren op terreinen waarop andere groeperingen zich niet bezighouden. Dit met medewerking van enkele honderden vrijwilligers en grotendeels gesubsidieerd door de gemeente. Tevens beschikken wij over een kundige en goed geoutilleerde afdeling Licht & Geluid die zich tevens inzet voor verschillende activiteiten .
Dit doen zij professioneel en met tomeloze inzet. Activiteiten die vallen onder Stichting Burgerzin zijn o.a. de jaarlijkse intocht van Sinterklaas, Palmpasen optocht, Kerstmarkt/intocht, de Kerstzang en een jeugdconcert."

- Carnaval. - Carnavalsvereniging De Vestingnarren.

- Nationale Gedenkdagen Naarden (Koningsdag, 4 mei, 5 mei).

- Het tweejaarlijkse FotoFestival Naarden (FFN) (mei en juni, in de oneven jaren) stelt zich ten doel om op de hoogst haalbare wijze, voor een zo breed mogelijk publiek, een overzicht te geven van de ontwikkelingen in de maatschappij en de fotografie in binnen- en buitenland, aan de hand van actuele thema’s, met oog voor traditie en de blik gericht op de toekomst. Het FotoFestival is een belevenis, door de tentoonstellingen, maar ook door een dynamisch en uitgebreid programma met activiteiten. De bezoeker wordt uitgedaagd om deel te nemen aan portfolioreviews, rondleidingen, lezingen, wedstrijden, meet & greet met de exposerende fotografen, boekbesprekingen, signeersessies en educatieve projecten. Tijdens het FFN vindt ook het ‘OFF festival’ plaats, met gratis te bezoeken exposities van amateurs en professionele fotografen in woonkamers, winkels en tuinen. FFN is mede hierdoor een inspirerende ontmoetingsplek voor een breed publiek dat geïnteresseerd is in fotografie.

- De Petit Mille Miglia (juni) is een rit met bijzondere klassieke auto's door de smalle straten van Naarden-Vesting.

- "Al meer dan 25 jaar wordt jaarlijks de Jaarmarkt (op een zaterdag in juni) op de Keverdijk* in Naarden georganiseerd. Een gezellige markt met meer dan honderd kraampjes bomvol oude en nieuwe spulletjes en er zijn ook verschillende activiteiten voor grote en kleine bezoekers. De markt heeft aan belangstelling geen gebrek. Naast het struinen langs de vele kramen kunnen de bezoekers op diverse plaatsen genieten van demonstraties, live muziek en terrasjes. Natuurlijk is er ook voor de allerkleinsten van alles te beleven. Geschminkt worden, springen op het luchtkussen, zweven in de molen of figuurtjes maken van ballonnen. Het is er allemaal. De Keverdijk op z’n best. Veel bezoekers uit de wijde omgeving weten dit evenement al jaren te waarderen."
* Het evenement vindt plaats in het hart van de Keverdijk = Kolonel Verveerstraat, Majoor Kampsstraat en Evert de Bruijnstraat.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- In mei 2018 is de Historische Haven Naarden officieel geopend. Vanaf najaar 2018 krijgen waarschijnlijk de eerste museale schepen een ligplaats in deze haven. Het is de bedoeling dat het een belangrijke attractie wordt. Het wordt ook mogelijk om vanuit deze locatie vaartochtjes te maken langs de historische vestingwerken.

- Het Waterliniepad loopt om de vesting heen waardoor de omvang van de werken goed zichtbaar wordt.

- Het Naardermeer in enge zin heeft een oppervlakte van ca. 800 hectare. Inclusief de directe omgeving die ook tot de biotoop kan worden gerekend, heeft het een oppervlakte van ca. 1.400 hectare. Het Naardermeer is een natuurlijk meer en niet, zoals veel andere plassen in de regio, door vervening ontstaan. Eind 19e eeuw wilde men het meer droogleggen. Daartoe is in 1883 stoomgemaal De Machine gebouwd aan de Meerkade te Naarden (niet de Meerkade te Muiderberg dat er vlakbij ligt). Echter de toestroom van kwelwater vanuit 't Gooi was zo groot dat het qua kosten niet te doen bleek om het meer droog te malen. Daarom is het gemaal omgebouwd tot 2 woonhuizen.

In 1904 wilde de gemeente Amsterdam het Naardermeer dempen met huisvuil uit de stad. Dit leidde tot veel tegenstand en tot de oprichitng van de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten in 1905 door o.a. Jac. P. Thijsse en E. Heimans. Natuurmonumenten kocht het Naardermeer dat zo het eerste natuurmonument van Nederland werd. In 2005 heeft het tevens de status van provinciaal aardkundig monument gekregen. - Volg Naardermeer-beheerder Gradus Lemmen op Twitter. - Fotoreportage van het Naardermeer van fotograaf Martin Stevens.

In 2013 zijn twee faunapassages aangelegd tussen het Naardermeer en de Z hiervan gelegen Ankeveense Plassen. De barrièrewerking van de drukke provincialeweg N236 voor de dieren in beide gebieden is hiermee opgeheven. De faunapassages zijn gerealiseerd onder nieuwe viaducten in de weg. De passages van 60 en 80 meter breed zijn de grootste natte faunapassage tussen twee natuurgebieden. De overlevingskansen van dieren in de regio worden door de natuurpassage vergroot. Het geïsoleerde Naardermeer heeft hiermee nu eindelijk een goede aansluiting op de Vechtplassen.

In 2016 is dankzij de passages voor het eerst weer een otter gesignaleerd in het Naardermeer. De boswachters zijn blij met de waarneming van de otter, want de otter staat als roofdier aan de top van de voedselketen en is daarmee graadmeter voor de kwaliteit van onze natuur. De passages dragen er aan bij dat de otter hier een veilige toekomst krijgt en zich tussen de twee moerasgebieden kan verplaatsen. Ook reeën, vossen en hazen maken inmiddels intensief gebruik van de doorgang.

In opdracht van provincie Noord-Holland heeft ProRail in augustus 2019 tijdens spoorwerkzaamheden bij Naarden-Bussum 9 faunapassages aangelegd voor kleine zoogdieren, reptielen en amfibieën. Via een faunapassage kunnen onder meer otters, reeën, vleermuizen, ringslangen en heikikkers zich veilig verplaatsen en zich mengen met soortgenoten aan de andere kant van de spoorlijn. Hierdoor blijft de populatie van beschermde dieren in het Naardermeergebied gezond en breidt deze zich uit. De locaties en het type van elke passage zijn op basis van ecologisch onderzoek gekozen. De provincie Noord-Holland investeert € 17 miljoen in dit project. De Voormeerpassage is zo groot dat ook fietsers en wandelaars hiervan gebruik kunnen maken, waardoor een recreatief rondje Naardermeer mogelijk wordt.

2 van de 9 faunapassages zijn specifiek voor dit gebied ontworpen. Ontwerpbureau Movares ontwikkelde een innovatieve manier waarop ringslangen, kikkers en otters het spoor kunnen oversteken zonder doodgereden te worden door langsrijdende treinen. Er zijn 2 tunneltjes tússen de spoorbielzen aangelegd. Het ontwerp is het eerste in zijn soort en genomineerd voor de NGB Natuurprijs. In augustus 2019 konden reizigers enkele weken geen gebruik maken van de trein bij Naarden-Bussum en zijn overwegen afgesloten. Tijdens deze buitendienstregeling werkte ProRail ook aan de faunapassages. De provincie Noord-Holland greep daarom deze unieke kans om tijdens het infrastructurele werk van ProRail verbeteringen voor natuur en recreatie aan te brengen. (bron: Provincie Noord-Holland, augustus 2019)

Gasterij Stadzigt aan de Meerkade 2 te Naarden, gelegen direct O van het Naardermeer, is het centrale publiekspunt voor het Naardermeer. Het is de toegangspoort van een beschermd natuurgebied, waar rust voor planten en dieren op nummer één staat. Maar waar Natuurmonumenten ook wil laten zien waarom dit gebied zo bijzonder is en waarom het die rust verdient. Daarom zijn er allerlei mogelijkheden om het minder kwetsbare deel van het Naardermeer te bezoeken. Zo is Stadzigt het vertrekpunt van de vaartochten naar de aalscholverkolonie en de eendenkooi. Jaarlijks gaan zo’n 8.000 mensen mee met een tocht met de fluisterboot. Op Stadzigt bevindt zich verder het kantoor van de 'boswachters' van het Naardermeer en de ’s-Gravelandse Buitenplaatsen. Ook de 80 vrijwilligers maken gebruik van de vrijwilligersruimte in de voormalige hooiberg op het erf.

In 2015 heeft Natuurmonumenten in het Naardermeer een hogere kwaliteit en uitbreiding van het veen bewerkstelligd. Hiervoor is moerasbos gekapt en bosopslag verwijderd. Dit leidt er toe dat de huidige veenmosrietlanden verbeteren en het bestaande veenmosrietland wordt uitgebreid. Het Naardermeer behoort tot een van de grootste en meest waardevolle laagveengebieden van Europa. Maar de kwaliteit en de oppervlakte ervan zijn de laatste decennia sterk afgenomen. Dat geldt ook voor het aantal karakteristieke plant- en diersoorten dat er leeft. Het is daarom noodzakelijk om de oude veengebieden open en groen te houden. Als dat niet gebeurt groeit het landschap dicht en zullen soorten die onlosmakelijk met het veen verbonden zijn, zoals krabbenscheer, trilvenen met zonnedauw, groen knolorchis, welriekende orchis verdwijnen.

"Kwetsbare laagveenvegetatie in het Naardermeer gedijt goed dankzij herstelmaatregelen. Bijzondere plantensoorten van laagvenen, veelal bedreigd in Nederland, doen het goed in het Naardermeer, blijkt uit onderzoek van Universiteit Utrecht. Student Annegreet Veeken vergeleek de vegetatie en hydrologie met gegevens uit 1987. Niet alleen zijn veel bedreigde soorten erop vooruitgegaan, er hebben zich ook nieuwe bijzondere soorten gevestigd, zoals de groenknolorchis. In 1987 onderzocht prof. dr. Martin Wassen van de Universiteit Utrecht de vegetatie en de hydrologie van het Naardermeer als onderdeel van zijn promotieonderzoek. Het gebied wordt al meer dan een eeuw beschermd, maar - zo ontdekten Wassen en zijn collega's - toch dreigde de rijke moerasvegetatie aan de oostkant van het natuurgebied te verdwijnen. Daarom werd geadviseerd de drinkwaterwinning in het nabij gelegen Gooi te beëindigen om de kwelstroom te versterken en uitdroging en verzuring van het kwetsbare moeras te voorkomen. Dit advies is in de jaren negentig opgevolgd. Daarnaast heeft Natuurmonumenten lokale herstelmaatregelen getroffen, waaronder het verwijderen van dichte mostapijten in delen van het moeras.

Herstelmaatregelen grotendeels geslaagd. Bijna 30 jaar later herhaalde Annegreet Veeken het uitgebreide onderzoek van Wassen als onderdeel van haar master Sustainable Development aan de Universiteit Utrecht. Hieruit concludeerde Veeken dat de combinatie van lokale en regionale herstelmaatregelen succesvol is geweest. Het laagveen aan de oostzijde van het Naardermeer doet het goed. Veel bedreigde soorten zijn erop vooruitgegaan, zoals ronde zegge, moeraswespenorchis en vleeskleurige orchis. Ook hebben zich nieuwe bijzondere soorten gevestigd, zoals de groenknolorchis. Helaas heeft het herstel niet in het hele moeras plaatsgevonden. Plaatselijk is een soortenarm vegetatietype dat wordt gedomineerd door haarmos toegenomen, daar waar de vegetatie slechts in bepert contact staat met het opwellende zoete grondwater uit het Gooi.

"Onze analyse toont aan dat bedreigde plantensoorten van laagvenen kunnen worden behouden", legt Wassen uit, "maar dan wel door lokaal natuurbeheer te combineren met herstel van de regionale hydrologie buiten de grenzen van het natuurgebied zelf." Voor nadere informatie zie Annegreet Veeken & Martin J. Wassen, ‘Impact of local- and regional-scale restoration measures on a vulnerable rich fen in the Naardermeer nature reserve (the Netherlands)’, in Plant Ecology (2020)." (bron: Universiteit van Utrecht, juli 2020) Zie ook de reportage over het Naardermeer in relatie tot deze materie in Trouw, juli 2020.

"Het Naardermeer is aangewezen als Natura 2000-gebied. Het ontwerp-Beheerplan van Provincie Noord Holland heeft in voorjaar 2019 ter visie gelegen. Nu de financiering van de maatregelen voor Inrichtingsplan Schil Naardermeer rond is, worden de zienswijzen beantwoord en het beheerplan vastgesteld. In dit beheerplan zijn ook wijzigingen in wet-, regelgeving en beleid, en de meest recente inzichten uit de jurisprudentie verwerkt. Het doel van het plan is de beschermde natuur te behouden en ontwikkelen om zo te voldoen aan de instandhoudingsdoelstellingen voor het gebied. (bron: Gedeputeerde Staten van Noord Holland, september 2020)

"Om de verdroging van het Naardermeer en omliggende gebieden te stoppen en de natuur te herstellen, gaat het waterpeil in de zogeheten ‘schil’ rond dit gebied omhoog. Een van de stappen om dat te bereiken is het wijzigen van het bestemmingsplan. Dit gebeurt door middel van het Provinciaal Inpassingsplan Schil Naardermeer. Het Naardermeer is het oudste natuurgebied van Nederland, met Natuurmonumenten als eigenaar. Samen met onder andere hen en Waterschap Amstel, Gooi en Vecht, werkt de provincie al sinds 1993 aan een herstelplan om de natuur in het gebied te beschermen en te ontwikkelen. Onder druk van een aantal factoren, waaronder de toenemende droogte, verdwijnt of verslechtert het leefgebied van belangrijke plant- en diersoorten. De grote karekiet bijvoorbeeld, ooit een veel geziene gast, broedt hierdoor niet meer in het beschermde natuurgebied.

Gedeputeerde Esther Rommel (Natuur en Landschap): “Dat vernatting van het Naardermeer tot succes leidt, blijkt uit de terugkeer van de otter naar dit prachtige Natura 2000-gebied. We willen nu doorpakken met een robuuste schil van natuur rondom het Naardermeer. Daardoor blijft dit oeroude gebied ook voor de toekomst bestendig.” De provincie wil nog de laatste 17 hectare grond aankopen om het plan te laten slagen. Gesprekken met de grondeigenaren, op basis van volledige schadeloosstelling, lopen inmiddels. Het gaat om agrarische gronden die met dit inpassingsplan de bestemming ‘natuur’ krijgen. Met de eigenaren wordt gesproken over alternatieve locaties en de financiële vergoeding. Zij kunnen ook kiezen om, met subsidie, zelf natuur te maken op hun grond.

Watergebiedsplan. Tegelijkertijd met het inrichtingsplan is een herzien watergebiedsplan opgesteld door Waterschap Amstel, Gooi en Vecht. Voor het verhogen van het waterpeil is namelijk een nieuw peilbesluit nodig. In het watergebiedsplan wordt beschreven waar en hoe de waterpeilen in het gebied worden gewijzigd. Sander Mager, bestuurder waterschap Amstel, Gooi en Vecht: “Een aanpassing van het waterpeil is nodig om schoon water langer vast te houden en de biodiversiteit te laten toenemen. Op deze manier zetten we weer een belangrijke stap in het verbeteren van deze natuurparel midden in de Randstad. Zodat ook de komende generaties nog volop van dit bijzondere gebied kunnen genieten.” De uiteindelijke inrichting van de deelgebieden van de Schil vindt in de komende jaren in fasen plaats. Als alles meezit gaat in het najaar van 2022 de eerste schop de grond in en is het project drie jaar later afgerond. Lees de brochure 'Een natte Schil voor een robuuster Naardermeer' voor de samenvatting van het project ‘Inrichting Schil Naardermeer’. - Bekijk hier de video-animatie over de inrichting van de Schil Naardermeer." (bron: Provincie Noord-Holland, september 2020)

- Tussen Amsterdam en het Gooi ligt de Groene Uitweg, een gebied met weidse uitzichten, polders, water, monumenten en rust. Rond het Naardermeer loopt een fraaie fiets- en wandelroute: Rondje Naardermeer. Deze route langs weilanden en waterrijke natuur was anno 2019 nog niet compleet. Dit rondje maakt de provincie Noord-Holland volledig door een tunnel en faunapassages aan te leggen. Zo ontstaat een veilige en recreatief aantrekkelijke verbinding voor fietsers, wandelaars en dieren.

- Vogelhospitaal Naarden vangt jaarlijks 5.000 vogels op, in alle soorten en maten. Vogels die bijvoorbeeld zijn aangereden, mishandeld of gedumpt. Hun kennis over natuur, vogels en milieu delen zij graag met u tijdens rondleidingen, dialezingen en milieueducatieve lessen. Schoolklassen en natuur- en vogelorganisaties vinden in het vogelhospitaal een goede plek waar veel te zien, maar vooral ook te leren valt. In de vitrines vertellen opgezette dieren, eieren, botten, fossielen, stenen en schelpen hun eigen verhaal.

- Landgoed 't Graeveveldt (Valkeveenselaan 56) heette oorspronkelijk Venus Eng. Het landgoed, dat in particulier bezit is, ligt ten zuidoosten van de hofstede Oud-Naarden (ten oosten van de huidige Valkeveenselaan). Het gebied is destijds aangekocht door Andries de Graeff (1611-1678), van 1657 tot 1672 burgemeester van Amsterdam. Deze ontwikkelde hier de buitenplaats 't Graeveveldt. De Venusberg, een kleine heuvel op het terrein, werd opgehoogd en nadat op de top een stenen leeuw was geplaatst, werd deze bekend als Leeuwenberg. Adolphine van Woensel Kooy - Mijnssen (1855-1915) liet een groot deel van 't Graeveveldt afzanden.

- Het met witte plaatsnaamborden aangegeven gebied Naarderbos omvat een recreatiegebied, een 27-holes golfbaan, een jachthaven, een woonwijk, een bedrijventerrein en een strand. Naarderbos ligt aan het Gooimeer tussen Muiderberg, Naarden(-Vesting) en de A1. Het recreatiegebied, een aangelegd bosgebied van 100 hectare, ligt tussen het woongebied en de Hollandse Brug. De woonwijk Naarderbos omvat ca. 180 villawoningen. De woonwijk en de jachthaven zijn in de jaren tachtig aangelegd. Het bosgebied is in de jaren zeventig aangelegd en rond 2002 heringericht. Er is een 600 meter lang strand met ligweiden en een afgebakende zwemgelegenheid. Op het recreatieterrein vind je wandel-, fiets- en ruiterpaden. Er is ook een ecologische verbindingszone gerealiseerd met een rijke flora en fauna.

- Kinderboerderij De Pluimgraaf.

- In het meest oostelijke deel van de voormalige gemeente ligt, ingeklemd tussen het Gooimeer en de bebouwde kom van Huizen (bij de Driftweg), de Naardereng. Dit voormalige akkerbouwgebied bevindt zich zo'n drie kilometer van de vesting en past qua ruimtelijke samenhang beter bij het oude dorp Huizen dan bij Naarden. Dat is terug te voeren op de verplaatsing van de stad in 1350. Na de verwoesting van de oude stad - de plek ligt nu in het Gooimeer - werd toestemming gegeven om ruim 2 kilometer zuidwestelijker een nieuwe stad te bouwen. De Naardereng is dus eigenlijk een van de engen van het verdwenen Oud Naarden. Vergeleken met de andere Gooise engen is de Naardereng er gunstig vanaf gekomen. Grootscheepse zandafgravingen en stadsuitbreidingen zijn de eng bespaard gebleven. Wel is het akkeroppervlak sterk afgenomen door de aanplant van eikenhakhout en naaldhout. Maar vele veldwegen, akkertjes en houtwallen liggen nog op dezelfde plaats als in het grijze verleden.

Een groot deel van de Naardereng is thans eigendom van Stichting Gooisch Natuurreservaat (GNR). In 1987 is aan dit gebied de status en naam 'Beschermd Natuurmonument Gooische Noordflank' gegeven. Deze status is mede toegekend op grond van het feit dat de Naardereng een van de weinige overgebleven relatief gave engen van het Gooi is. Sindsdien zijn de uitzichtpunten op de Aalberg en de Eukenberg opgeknapt. GNR is bezig oude gewassen op de akkers te telen en het IVN verzorgt er soms rondleidingen, waarbij de nadruk ligt op flora en fauna van het gebied. In 1992 heeft Stichting Vijverberg het boekje 'de Naardereng' uitgegeven. Vanuit historisch-geografisch oogpunt wordt hierin aandacht besteed aan veldwegen, akkers, houtwallen, bijenschansen, uitzichtbergen enz. Tevens is in deze publicatie de Naardereng weer voorzien van tientallen oude veldnamen. Maar het boekje bevat ook recentere informatie onder andere over het bouwen van woningen en theehuizen en het ontstaan van kampeer- en recreatieterreinen in de jaren twintig. Er zijn, voor slechts 5 euro, nog enkele exemplaren te koop bij Stichting Vijverberg.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Naarden, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Fotoseries van Naarden van fotograaf Martin Stevens.

- Video met uitleg over de vroegere functie van vestingstad Naarden. Het is van SchoolTV, dus primair gemaakt voor schoolkinderen, maar natuurlijk voor volwassenen ook leerzaam om te zien.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Naarden (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Nieuws: - Wekelijkse huis-aan-huiskrant Naarder Nieuws.

- Belangenorganisatie: - Vereniging Vestingstad Naarden is opgericht in 1978, met het doel de belangen van de vesting en haar inwoners op sociaal, historisch en cultureel terrein te bevorderen. In de 10 jaar voorafgaand aan de oprichting waren leden van de vereniging al actief in de Werkgroep Stad. “Samen de woonomgeving en de leefbaarheid verbeteren” is waar het om draait. De vereniging beoogt dit doel onder meer te bereiken door: het organiseren van cursussen en lezingen over de rijke historie van de vestingstad; het gevraagd en ongevraagd uitbrengen van advies aan het gemeentebestuur. Zo heeft ze met succes geijverd voor het verkrijgen van het predicaat “Beschermd Stadsgezicht”; het organiseren van evenementen, al dan niet in samenwerking met andere verenigingen en instellingen die hetzelfde doel nastreven. Tot de vaste activiteiten behoort het rondleiden van bezoekers door de vesting en het beklimmen van de kerktoren, gecoördineerd door het bezoekerscentrum in de Utrechtse Poort. De vereniging telt een paar honderd leden van binnen en buiten de vesting en heeft een grote inbreng in de lokale samenleving.

- Muziek: - De blazers-/orkestgroep is een van de onderdelen van Muziekvendel Nardinc. Naast concerten in de zaal van de verenigingsruimte van het Muziekvendel aan de Keverdijk, waar zo'n 140 zitplaatsen gecreëerd kunnen worden, verleent het orkest ook medewerking aan concerten op diverse andere locaties. Denk daarbij aan concerten in de openlucht, in de Grote Kerk in Naarden, kerstconcerten en muzikale medewerking aan de jaarlijkse Nationale Dodenherdenking. Verder zijn er nog concerten gezamenlijk met andere muziek- of zangverenigingen. Het grootste deel van de blazersgroep neemt ook deel aan de straatoptredens van de drumfanfare van het Muziekvendel Nardinc. Er wordt de muzikale omlijsting verzorgd van diverse festiviteiten in de regio. Bij de blazersgroep zijn nieuwe leden en/of leerlingen van harte welkom. De leerlingen beginnen met privéles en komen later in het leerlingenorkest. - "Het Koperensemble, onderdeel van Nardinc, bestaat uit 4 koperblazers. Een bas, trombone, trompet, hoorn of bugel. We zorgen graag bij gelegenheden voor een gepaste muzikale bijdrage." - Dweilorkest De Wallenkraaiers, ook een onderdeel van Nardinc, speelt naast Carnaval ook bij allerlei andere evenementen door het jaar heen. Ze zijn ook in te huren om er een feestje van te maken op je verjaardag, een jubileum of in je winkelcentrum.

- Sport: - De in 1969 opgerichte Tennisvereniging Naarden (TVN) heeft 8 vernieuwde gravelbanen en 2 smashcourts. Ze nemen deel aan de landelijke KNLTB-competitie en er is ook veel ruimte voor recreatief spelen. De lessen worden gegeven door een professioneel en gekwalificeerd trainersgilde.

- Zorg: - Zorginstelling Vivium heeft 2 locaties in Naarden. In Naarderheem kun je optimaal herstellen in een prettige en stimulerende omgeving. De verzorgenden en behandelaars zijn op de hoogte van de laatste inzichten in de geriatrische revalidatie en stemmen hun behandelingen nauwkeurig op elkaar af. Op die manier kun je zo snel en zo fit mogelijk verder met je leven. Naarderheem is in Nederland voorloper in Geriatrische Revalidatiezorg, revalidatie voor ouderen. Jaarlijks revalideren bij hen ca. 700 mensen na een orthopedische ingreep, een beroerte of andere klachten en aandoeningen die te maken hebben met het verouderingsproces. Ze hanteren hierbij een heldere visie op geriatrische revalidatiezorg waarin dialoog, een actief revalidatieklimaat, innovatie en gastvrijheid centraal staan. In De Vesting kun je prettig wonen en je eigen leven blijven leiden, met de beste zorg. Geen traditioneel verpleeghuis, maar een nieuw thuis voor mensen met dementie, waar je je eigen keuzes kunt maken.

- "De doelgroep van Zorgboerderij Hoeve Welgelegen in Naarden zijn volwassenen en jongeren vanaf 16 jaar met een beperking of afstand tot de arbeidsmarkt. Ook vroegtijdige schoolverlaters zijn welkom bij ons, mits ze de boerderij een uitdaging vinden. Op onze zorgboerderij komen deelnemers tot rust en hervinden zij hun kracht. Ook bouwen zij opnieuw eigenwaarde op. Zo kunnen zij beter voor zichzelf zorgen en worden zij sociaal actiever, doordat zij bij ons in contact komen met mensen van buiten het hulpverleningscircuit (onze pensionklanten, de dierenarts etc.).Het buitenwerk brengt een gezonde eetlust met zich mee en bij ons krijgt men het gevoel dat zij echt aan het werk zijn. Doen en bewegen hebben een helende werking. Fysiek bezig zijn leidt af, geeft een betere conditie en men voelt zich prettiger. Niet het probleem, maar wat diegene kan en wil, daarmee gaan we aan de slag!"

Reacties

(2)

Naamgeving inwoners
Een inwoner van deze stad is een Naardenees.
Hier houdt men aan:
Een inwoner die ook in Naarden geboren is, is een "Naardenees".
Een inwoner die ergens anders geboren is, is een "Naardenaar".

Dank voor de tip! Ik heb het aangepast.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen