Status

- Nansum is een buurtschap in de provincie Groningen, in de streek Hoogeland, gemeente Eemsdelta. T/m 1989 gemeente Bierum. In 1990 over naar gemeente Delfzijl, in 2021 over naar gemeente Eemsdelta.

- De buurtschap Nansum valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Holwierde.

Naam

Oudere vermeldingen
1208 Nothensum, 1455 Nonsum, 2e helft 16e eeuw Nansum.

Naamsverklaring
Betekent heem van de persoon Nôtha, met genitiefuitgang ens.(1)

Ligging

De buurtschap Nansum ligt NW van Delfzijl, O van Holwierde, rond het, vanuit Holwierde gezien, begin van de Dijkweg.

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Nansum 11 huizen met 74 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 20 huizen met ca. 50 inwoners.

Recente ontwikkelingen

- Door de dijkversterking tussen Delfzijl en de Eemshaven moesten in 2017 2 huizen van de buurtschap worden 'geamputeerd' oftewel gesloopt, omdat de nieuwe Deltadijk ca. 15 meter verder landinwaarts is komen te liggen, en deze huizen daarbij in de weg stonden. De bewoners zijn uitgekocht.

- Bestemmingsplan Holwierde - Nansum (2012).

Bezienswaardigheden

- Nansum heeft 2 rijksmonumenten, zijnde de wierde, en boerderij Oldebosch uit 1851 op Dijkweg 15.

- Aan de dijk bevinden zich nog een paar bunkers die gebruikt werden door de Duitsers en onderdeel vormden van Marine Flak Batterie Nansum. Tijdens de oorlog waren er meer bunkers en kanonnen. Deze batterij had de taak om de Duitse havenstad Emden te beschermen tegen geallieerde bommenwerpers. Boven het Noorden van Nederland heeft intensief luchtverkeer door de geallieerden plaats gevonden. Het was de vliegroute voor de geallieerde bommenwerpers op weg naar Duitsland. Ook vielen de geallieerden de Duitse havensteden Emden en Hamburg regelmatig aan.

Op deze afgelegen en stille plek is een verwoede strijd geleverd tussen Duitsers en Canadezen. Tientallen soldaten en burgers zijn in de laatste week van april 1945 in het gebied rondom Nansum omgekomen en ettelijke boerderijen zijn er in puin geschoten of gingen in vlammen op. Op het land van dhr. Ebbens sr. hadden de Duitsers tussen 1942 en 1945 vijf kolossale betonnen bunkers, een 10 meter hoge vuurleidingspost en een barakkenkamp gebouwd, waar de manschappen van de stelling Nansum waren ondergebracht. In de dijk werden zware stukken luchtdoelartillerie ingebouwd en om dit geheel legde men mijnenvelden, anti-tankgrachten en prikkeldraadversperringen. De stelling is door de Duitsers tot het bittere einde verdedigd, en voor de ongeveer tweehonderd soldaten met de handen omhoog uit de bunkers te voorschijn kwamen, waren er aan weerszijden heel wat doden gevallen. Van de boerderijen in de omgeving, ook die van de familie Ebbens, was weinig meer over.

Men bleef echter niet bij de pakken neerzitten. De mijnenvelden en de prikkeldraadversperringen werden opgeruimd en de Canadezen brachten in twee van de vijf bunkers een hoeveelheid landmijnen, die vervolgens werden opgeblazen. Vader Ebbens overleed niet lang na de bevrijding en zoon Arend kwam alleen te staan. Hij woonde twee jaar onder zeer primitieve omstandigheden in de vuurleidingspost en had inmiddels zoveel reumatiek opgelopen, dat de dokter hem verbood nog langer in de bouwval te blijven. Gelukkig kon de jonge boer een huisje dichtbij betrekken en in 1957 kwam een nieuwe boerderij klaar, op dezelfde plaats waar eens de oude stond. Arend Ebbens heeft er jarenlang voor geijverd om de bunkers, die bij zijn agrarische werkzaamheden danig in de weg zaten, verwijderd te krijgen. Kennelijk is dat slechts deels gelukt, want er zijn er dus nog enkele bewaard gebleven.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)