Nessersluis

Plaats
Buurtschap
De Ronde Venen
Utrecht

Nessersluis.jpg

Ophaalbrug over de Oude Waver nabij Nessersluis

Ophaalbrug over de Oude Waver nabij Nessersluis

Nessersluis (2).jpg

De Oude Waver, gezien vanaf de brug

De Oude Waver, gezien vanaf de brug

Ronde Hoep Polder.jpg

De buurtschap Nessersluis, hier linksonder op de kaart, is een mooi startpunt voor een wandel- of fietsrondje Polder De Ronde Hoep

De buurtschap Nessersluis, hier linksonder op de kaart, is een mooi startpunt voor een wandel- of fietsrondje Polder De Ronde Hoep

Nessersluis

Terug naar boven

Status

- Nessersluis is een buurtschap in de provincie Utrecht, gemeente De Ronde Venen. T/m 1840 gemeente Waverveen. In 1841 over naar gemeente Vinkeveen en Waverveen, in 1989 over naar gemeente De Ronde Venen.

- De buurtschap Nessersluis valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Waverveen.

- Buurtschap Nessersluis heeft witte plaatsnaamborden en ligt buiten de bebouwde kom.

- De kleine buurtschap Nessersluis heeft een eigen wapen, dat door de inwoners op enthousiaste wijze wordt gevoerd. Het wapen voert terug op de naam van de buurtschap, die is vernoemd naar de sluis die van 1675 tot 1896 aan de kop van de Bijleveld Wetering stond. De buurtschap Nessersluis valt van oudsher onder het dorp Waverveen en mag daarom ook het wapen van Waverveen voeren. De geschiedenis van de buurtschap is echter zo oud en uniek, dat initiatiefnemers vonden dat de buurtschap een eigen wapen verdiende. In het wapen komt de oorsprong van de plaatsnaam tot uiting, maar ook de verbondenheid van de buurtschap met zowel Waverveen als de 'overburen' in Nes aan de Amstel. Om aan de verbondenheid met Waverveen uiting te geven, vormt het wapen van Waverveen het uitgangspunt voor het wapen van Nessersluis.

In het wapen van Nessersluis verbeeldt de van onder ('het zuiden') naar boven ('het noorden') lopende gouden band de Amstel. De knik in deze band verwijst naar het kronkelige verloop van de rivier en de rode driehoek links stelt dan ook een nes (landtong of -neus) voor. Die nes verwijst natuurlijk naar de Nesser zustergemeenschap Nes aan de Amstel. De horizontale ('van oost naar west') lopende gouden band verbeeldt de Bijleveld. De buurtschap ligt immers op het punt waar de wetering uitmondde in de Amstel. In die gouden band staat een zwart Andreaskruis met twee betekenissen; enerzijds verwijst dit kruis naar het wapen van Waverveen omdat Nessersluis, naast de Waverveense woonkern rond de kerk, een tweede kern van het dorp Waverveen vormt. Aan de andere kant verwijst het kruis naar de sluis in de Bijleveld, waarbij dan weliswaar een van de sluisdeuren 'verkeerd om' staat (> < in plaats van < <).

Omdat Nessersluis onder de gemeente De Ronde Venen valt en dus zelf geen gemeente is, kan het wapen van de buurtschap niet ter erkenning aan de Hoge Raad van Adel worden voorgelegd of door die Raad worden geregistreerd. Het wapen kan echter wél door de gemeenteraad worden vastgesteld. Vanaf de jaren negentig van de 20e eeuw hebben veel Nederlandse gemeenten dat gedaan voor wapens van de afzonderlijke kernen, die daarmee tot dorps- of buurtschapswapens zijn benoemd. Gelet op het enthousiasme waarmee de inwoners van Nessersluis hun wapen voeren, zou ook in dit geval een dergelijke vaststelling gepast zijn. (bron: J. Joris Hage)

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
Er wonen in de 17e eeuw nog bijna geen mensen in het gebied waar de sluis staat. En Nes aan de Amstel bestaat dan ook nog niet. Daarom heet de sluis in het begin ‘Aen ’t Bylevelt, Aan den Amstel’ of ‘Sluys in den Bylevelt’. Later wordt de sluis vernoemd naar Nes aan de Amstel. In de 17e eeuw heeft Nes de betekenis van neus. Het stuk land dat uitloopt aan de Amstel, doet namelijk wat aan een neus denken. Later verdwijnt het stuk land, maar de naam Nes blijft. Aan de overkant van Nes aan de Amstel komen ook mensen wonen. Dat deel wordt Nessersluis genoemd. (bron: Waterschap Amstel, Gooi en Vecht) Als plaatsnaam schijnt het pas in 1912 voor her eerst te worden vermeld.

Naamsverklaring
De plaatsnaam verwijst niet naar de huidige nabijgelegen damsluis in het riviertje de Oude Waver, maar naar een sluis die aangelegd werd op de kop van de Bijleveld Wetering die vanaf 1423 gegraven werd tussen de Oude Rijn en de Amstel. Deze Wetering mondde uit in de Amstel ter hoogte van Nes aan de Amstel en werd pas in 1675 van een sluis voorzien, nadat de Wetering niet langer rechtstreeks ter hoogte van Nes op de Amstel loosde, maar - onder andere - via de Kromme Mijdrecht afwaterde. Deze omlegging van Wetering én de aanleg van de sluis waren een rechtstreeks gevolg van de toegenomen vervening van de Groot Mijdrecht Noord polder (het huidige Waverveen), waardoor het verschil tussen waterhoogte en landhoogte te groot en onveilig werd. (bron: J. Joris Hage) Voor zowel de damsluis als de Nessersluis: zie verder bij Bezienswaardigheden.

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Nessersluis ligt rond de gelijknamige weg, N van Mijdrecht, NW van Waverveen, Z van Nes aan de Amstel, in het uiterste NW van de Polder Groot Mijdrecht, in de 'oksel' van de rivieren Amstel in het W en Oude Waver in het O.

Terug naar boven

Statistische gegevens

De buurtschap Nessersluis omvat ca. 30 huizen met ca. 80 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

In 1413 verleent de Hollandse graaf Willem VI "hen die gelant sijn in Reyerscoop, in Bijlevelt, in Achthoven ende in Mastwijck" het recht om een watergang te graven vanuit de Oude Rijn bij Harmelen tot in de Amstel bezuiden het huidige Nes aan de Amstel. Het eerste stuk van deze Bijleveldse Wetering (tegenwoordig kortweg Bijleveld geheten) wordt evenwijdig aan, en op korte afstand van, de Heicop Wetering gegraven. Vanaf Kockengen loopt de Bijleveld los van de Heicop verder langs Wilnis en Waverveen naar de Amstel. De Bijleveld voerde zo dus ooit water af dat helemaal kwam vanuit de polders ten zuiden van Harmelen. Als het grondpeil rond Waverveen vanaf het begin van de 17e eeuw daalt als gevolg van de vervening, wordt in de Bijleveld ter hoogte van de uitmonding in de Amstel een laatste sluis gezet: de Nessersluis. Rond deze sluis komt de gelijknamige buurtschap tot ontwikkeling. - Nadere informatie over (de) Nessersluis op de site van het waterschap.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Fort Waver-Amstel (in de volksmond ook wel Fort de Nes of Fort Nessersluis genoemd) met directe omgeving is in beheer bij Natuurmonumenten. Het fort zelf is sinds 1959 verhuurd aan een wijnhandel. Het fort maakt deel uit van de Stelling van Amsterdam. Het fort is het enige rijksmonument in de buurtschap.

- De damsluis, formeel 'boezemcompartimenteringsluis', in de Oude Waver bij Nessersluis heeft niet te maken met de Stelling van Amsterdam, wat vaak ten onrechte wordt gedacht, maar met de Koude Oorlog: de sluis is aangelegd als uitvloeisel van de Wet Bescherming Waterstaatswerken in Oorlogstijd (BWO) uit 1952. De oorspronkelijke functie van deze en soortgelijke sluizen in de regio is formeel in 1991 opgeheven, maar ze zijn nog wel in onderhoud en gebruik als 'noodkering'. Voor nadere toelichting zie de link. Het is een gemeentelijk monument.

- Het 2e gemeentelijke monument van de buurtschap is boerderij Ruimzigt (Nessersluis 18), in feite een herenhuis. Het is in 1888 door de familie Nieuwendijk pal aan de Amstel gebouwd. Het verhaal doet de ronde dat het pand gebouwd zou zijn op een 'fundament' van koeienhuiden, dat het gewicht van de muren verdeelde over de zachte ondergrond van trilveen. Deze verhalen doen ook bij panden elders in het land de ronde. Volgens bouwhistorici is er in het verleden echter geen sprake geweest van funderingen van koeienhuiden, en is dit een hardnekkig misverstand dat blijft rondwaren. Hoe dat zit kun je lezen onder de link. Vandaag de dag wordt het pand nog altijd bewoond door een generatie 'Nieuwendijkers' (en wel de 4e generatie). Het is een karakteristieke blikvanger, zowel in de buurtschap zelf, als gezien vanaf de overzijde van de Amstel.

- Waterschap Amstel, Gooi en Vecht wil verdwenen waterwerken die in de historie van Nederland een grote rol hebben gespeeld, zichtbaar maken in het huidige landschap. In dat kader heeft bouwbedrijf AW Groep, die in 2015 ook de Dijkversterking Nessersluis heeft uitgevoerd, het Landmark Nessersluis ontworpen en gerealiseerd. Het in december 2015 onthulde monument is een visualisering van hoe de in 1675 gebouwde en in 1896 gesloopte sluis eruit moet hebben gezien. De houten sluiswanden gaan over in bankjes zodat het Landmark ook gebruikt kan worden om te genieten van het fraaie uitzicht over de Amstel. Op de bijbehorende tafel vind je nadere infornmatie over de geschiedenis van de sluis.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Autoveer Nessersluis 3 over de Amstel tussen de buurtschap en Nes aan de Amstel. - Filmpje van de veerpont Nessersluis - Nes aan de Amstel v.v, door Wim Kusee. Formeel is de exploitatie van deze veerpont in handen van de gemeente De Ronde Venen. In de praktijk wordt het veer al sinds 1919 geëxploiteerd door de fam. Van Schaik. Momenteel sinds 1980 door Cock en John van Schaik.

In 2012 dreigt de pont te verdwijnen. Door de verbreding van de A2 is er namelijk minder sluipverkeer dat van de pont gebruik maakt, en daardoor komt de exploitatie onder druk te staan. Inwoners aan beide zijden van de Amstel hebben geprotesteerd tegen het voornemen om de pont op te heffen. Zo zou de kleine gemeenschap van Nessersluis hierdoor worden afgekneld van Nes aan de Amstel, waardoor de kinderen niet meer zelfstandig naar school zouden kunnen, en kerkgangers via Uithoorn zouden moeten omreizen voor de zondagse kerkdienst. Gelukkig zijn de protesten succesvol geweest en blijft de pont in de vaart. - In 2018 is de pont gerenoveerd.

Reactie toevoegen