Status

- Nieuwvliet is een dorp in de provincie Zeeland, in de streek Zeeuws-Vlaanderen, gemeente Sluis. Het was een zelfstandige gemeente t/m 31-3-1970. Per 1-4-1970 over naar gemeente Oostburg, in 2003 over naar gemeente Sluis.

- Wapen van de voormalige gemeente Nieuwvliet.

- Onder het dorp vallen ook de badplaats Nieuwvliet-Bad en de buurtschappen Kruishoofd (grotendeels), Marolleput en Ter Moere.

Naam

In de volksmond
Sinte Pier (wat betrekking heeft op Sint Petrus of Sint Pieter, de patroonheilige van de kerk van Oud-Nieuwvliet).

Oudere vermeldingen
1514 Nieuvliet.

Naamsverklaring
Betekent de nieuwe vliet ´waterloop in getijdengebied´. De naam kwam in Zeeland vaker voor, zo noemt een middeleeuwse bron een water Nuwenvliet op Noord-Beveland. De door de naam gesuggereerde ´oude vliet´ zou kunnen verwijzen naar de in 1190 nabij Cadzand genoemde Grote vliet.(1)

Ligging

Het dorp ligt NNW van Oostburg, ZW van Groede en grenst via de onder het dorp vallende badplaats Nieuwvliet-Bad aan de Noordzee.

Statistische gegevens

De gemeente - die alleen het dorp omvatte - telde in het begin van de 19e eeuw ongeveer 500 inwoners, wat steeg tot maximaal 830 (in 128 huizen) omstreeks 1840, en nam daarna weer geleidelijk af. Tegenwoordig heeft het dorp wederom ca. 500 inwoners (in ca. 200 huizen) (inclusief die van de badplaats). Bij dergelijke kleine gemeenten had een burgemeester vaak meer gemeenten onder zijn hoede. In dit geval was de burgemeester van het grotere maar ook nog kleine buurdorp Groede vaak tegelijkertijd ook burgemeester van Nieuwvliet.

Geschiedenis

In den beginne
De voorloper van dit dorp is het verdwenen dorp Sinte Pier, tegenwoordig ook wel Oud-Nieuwvliet genaamd. Het huidige dorp ligt 2,2 km oostelijker en is omstreeks 1602 gesticht naast schans St. Pieter, toen de Groote Sint Annapolder werd ingedijkt. De Spanjaarden richtten hier in 1598 een schans op die de naam Sint Pieter kreeg. In 1604 echter kwam het dorp in Staatse handen.

Vanouds was het dorp een hoge heerlijkheid. De eerste heer was Jan Adornis, een Brugse koopman die in 1527 de Sint Janspolder bedijkte, een polder in het Zwarte Gat tussen het Eiland van Groede en het Eiland van Cadzand. Hij stichtte de hoge heerlijkheid, waar de oudere heerlijkheden Nieuwvliet, Sint Pieter en Mettenije in verenigd waren. In 1529 werd deze erkend door keizer Karel V. De drie voormalige heerlijkheden werden in het gemeentewapen voorgesteld door drie wassende manen.

Religie
Omstreeks 1650 was het dorp verdeeld in twee gehuchten: Nieuwvliet en Sinte Pier, elk met een tiental huizen. In eerstgenoemde nederetting woonden Nederduits hervormden en in Sinte Pier woonden doopsgezinden. De laatsten stichtten in 1656 een vermaning. De hervormden konden niet achterblijven en bouwden in 1658 een kerk, die nog altijd bestaat. Voordien gingen de hervormden in Cadzand ter kerke. De doopsgezinde gemeente slonk, doordat veel lidmaten naar elders vertrokken. Vanaf 1753 kon men geen leraar (dominee) meer onderhouden en kerkte men te Aardenburg. De gemeente is in 1777 opgeheven. Het dorp telde sinds 1733 ook lutheranen, namelijk de Salzburger emigranten. Deze kerkten te Groede. Verder is er in het dorp nog de Vrije Evangelische Gemeente, waarvoor zie het hoofdstuk Bezienswaardigheden.

Overige ontwikkelingen
Vanouds was landbouw en veeteelt een belangrijke bestaansbron in het dorp. Tegenwoordig is vooral het toerisme van belang. Veel dijkhuisjes zijn vakantiewoningen geworden. In de omgeving zijn tal van kampeerterreinen en bungalowparken verrezen, met name in de pas sinds de jaren zeventig van de 20e eeuw ontstane badplaats Nieuwvliet-Bad. Strand en duinen vormen de belangrijkste attractie.

Bezienswaardigheden

- Nieuwvliet heeft 8 rijksmonumenten, zijnde de Hervormde kerk, de molen, de molenromp, en 5 objecten die betrekking hebben op woonhuis het Koekoeksnest met toebehoren (Sint Jansdijk 7).

- De Hervormde (PKN) kerk (Dorpsstraat 25) is is gebouwd in 1659. Voor die tijd gingen de Nieuwvlietse Hervormden ter kerke in de Mariakerk te Cadzand. Het is een bescheiden bakstenen zaalkerk gedekt met een schilddak en voorzien van een open dakruiter die in 1858 is vernieuwd. Hierin hangt een klok uit 1720, gegoten door Jan Albert de Grave. In 1866 vond een verbouwing plaats, waarbij de consistoriekamer werd toegevoegd. In 1949 werd de schade, opgelopen tijdens de Tweede Wereldoorlog, hersteld. Het kerkje bezit een preekstoel en doophek uit de tijd van de bouw van de kerk. Het orgel dateert uit 1982 en is vervaardigd door N.D. Slooff & Zoon. In 2009 is t.g.v. het 350-jarig bestaan een boekje uitgegeven over de geschiedenis van de kerk en de kerkelijke gemeente. De kerk valt onder de Hervormde Gemeente Nieuwvliet.

- De Vrije Evangelische Gemeente (VEG) Nieuwvliet c.a. (aangesloten bij de Bond) heeft in 1934 een kerkje gebouwd en in gebruik genomen op Sint Bavodijk 10. In 2002 is het kerkje verkocht en herbestemd tot woning. Ook de VEG-kerkjes in Breskens en Retranchement zijn buiten gebruik gesteld en verkocht. In 2004 is er een gezamenlijke, regionale VEG-kerk gebouwd en in gebruik genomen op Provincialeweg 2. - Hier vind je de details van deze kerk.

- De Molen van Nieuwvliet (Molenweg 5) is een in 1850 gebouwde stenen grondzeiler. Het is een beltmolen, die tot 1954 als korenmolen in gebruik is geweest. In 1959 is de molen leeggehaald en is er tegenover een elektrisch aangedreven maalbedrijf begonnen, dat er in 1965 mee is opgehouden. In 1980 is de molen gerestaureerd en opnieuw in gebruik genomen. Tegenwoordig wordt het koren door vrijwillige molenaars gemalen. De molen draait iedere woensdag- en zaterdagmiddag van 13:00-17:00 uur en is dan vrij te bezichtigen. De toegang is gratis.

Sinds 1998 is de molen eigendom van Stichting Molen Nieuwvliet. De stichting heeft het volgene restauratieplan gemaakt: "Metselwerk aan de westzijde van de molen is in slechte staat; in de muur zitten grote scheuren en het voegwerk is slecht waardoor er vocht in trekt. Van de vloerbalken in de molen zijn enkele in slechte staat. De balkkoppen die in de muur zitten moeten worden voorzien van epoxy en glasfiberstaven om de koppen te versterken. Het dak van de molen moet voorzien worden van nieuwe schaliën (houten dakbedekkingen). De lange en korte spruit moet allebei worden vernieuwd. Om dit uit voeren wordt er een steiger rond de molen gezet die tevens gebruikt wordt voor de reparatie van de muur. De roeden moeten ook vernieuwd worden. Dat kan dan allemaal ineens gebeuren. De staart moet ook hersteld worden. Er komt een nieuwe staartbalk. En er zal nog wel hier en daar wat voor de dag komen, wat ook aan vernieuwing toe is. De gehele restauratie is begroot op 330.000 euro. De provincie Zeeland geeft een subsidie van 70% van het begrote bedrag. Het Prins Bernardfonds Cultuurfonds heeft 20.000 euro toegezegd. 29.500 euro is toegekend uit het Molenfonds van De Hollandsche Molen. 5.000 euro is toegekend door het Hendrik Mullerfonds. Het Dinamo fonds geeft 3.000 euro en Stichting TBI Fundatie geeft 10.000 euro subsidie."

- De romp van Molen Luteyn (Mettenijedijk 3) is sfeerbepalend voor het dorpsbeeld. Het is een voormalige bakstenen stellingmolen die gebouwd is in 1859 en onttakeld is in 1923. Ze was in gebruik als korenmolen.

- "Het Koekoeksnest is niet zomaar een café; het is een museumcafé. Laagdrempelig voor jong en oud en gevestigd in een mooie monumentale boerenschuur. Wat kinderen aangaat, durven we te zeggen dat we uiterst kindvriendelijk zijn! Het Koekoeksnest ligt verscholen achter de St. Jansdijk, net buiten Nieuwvliet. Aan de buitenkant is het nauwelijks te zien, maar laat je verwonderen door wat je binnen aantreft! Wie er binnenkomt, weet niet waar eerst te kijken. Een veelgehoorde uitroep is dan ook: “Je komt ogen tekort“! Overal staan beelden, decors, poppen, automatisch spelende instrumenten en als je naar boven kijkt, zie je het schip de Vliegende Spanjaard aan je voorbij gaan, terwijl de tijd terugloopt. Ja, de wijzers van de klok, die anderhalve meter in doorsnee is, draaien achteruit. Zelfs de tafels waar je aan zit zijn heel speciaal; in elke tafel zit een apart decorstukje.

Voordat je gaat zitten; loop gerust even rond en laat de bijzondere ambiance over je heen komen. Om de beleving totaal te maken kun je het automatisch orkest aanzetten. Pianola’s, blokfluitorgels, uit zichzelf spelende snaarinstrumenten... er staat zelfs een geautomatiseerde steeldrum. Al deze 18 instrumenten zijn uniek en nergens op de wereld op deze manier te zien en te horen. In de winter hebben we binnen de kachel aan en kun je je verwarmen bij het gezellige haardvuur. In de zomer kun je genieten op ons erf. We hebben een beschut omsloten terras achter en een ruim terras met panoramisch uitzicht over de polders van Nieuwvliet aan de voorkant, waar zonaanbidders in alle rust een hapje/drankje kunnen nuttigen tegen een eerlijke prijs. "Geen gejaag" zien wij als een wederzijdse afspraak." - Met dit filmpje krijg je vast een eerste indruk van Museumcafé Het Koekoeksnest. - Museumcafé Het Koekoeksnest is een initiatief van Ronald Spiessens.

Natuur en recreatie

- "Kom langs bij Speelboerderij Pierewiet in Nieuwvliet, de allerleukste speelboerderij in Zeeuws-Vlaanderen! Je kunt bij ons knutselen, de dieren bezoeken, skelteren, klimmen in onze binnenspeeltuin of ravotten in onze grote buitenspeeltuin. Hou je van dieren? Speelboerderij Pierewiet heeft een ware Kinderboerderij met kippen, cavia’s, geitjes, schaapjes, een pony en een ezel, konijnen en twee hangbuikzwijntjes. Op het terrein van Pierewiet en de camping zijn hier en daar verschillende faunavoorzieningen, zodat zelfs de vogels, egels, vlinders en vleermuizen een leuk onderkomen kunnen vinden. Voor allerlei leuke weetjes en informatie over deze mooie dieren kun je terecht bij de informatieborden her en der verspreid op de speelboerderij. Tevens is er op de parkeerplaats van Pierewiet een faunawal geplaatst. Dit is een muur die geplaatst is voor allerlei dieren die in de omgeving wonen. Groot en klein. Denk aan musjes, egeltjes, vleermuizen, muizen, maar ook insecten zoals bijtjes, vlinders en lieveheersbeestjes. De faunawal kan dienen als tijdelijk onderkomen, als winterplaats of voedselbron. Wij zijn hartstikke blij dat we op deze manier iets terug kunnen doen voor de natuur.

Op de Techniekzolder van Speelboerderij Pierewiet in Nieuwvliet gebeuren spannende dingen. Met hout, piepschuim, papier of ijzer maak je heel speciale dingen. Dat is weer eens wat anders dan het gebruikelijke knip- en plakwerk. Daarna kun je alles wat je hebt gemaakt mooi beschilderen, zodat je een echt kunstwerk mee naar huis kunt nemen. Uitgeknutseld? Bij Pierewiet kun je al je energie kwijt. Op de skelterbaan bijvoorbeeld. Maar ook op de trampoline, de kabelbaan, het luchtkussen, de vuurtoren en natuurlijk op de verschillende speeltoestellen kun je je uitleven. Maar misschien vind je het wel veel spannender om gewoon verstoppertje te spelen in de oude perenboomgaard. Want dat kan ook leuk zijn. Aan jou de keus in de Buitenspeeltuin! Tja, dat heb je in Nederland… soms valt er wel eens een bui. Geen nood! Bij Pierewiet speel je gewoon verder in de Binnenspeeltuin. Want in de oude boerenschuur is een megaklim-& klautertoren gebouwd. En daar passen met gemak 60 kinderen in! Heb je de weg naar de nok gevonden dan kun je zwaaien naar papa of mama beneden."

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Nieuwvliet, met laagsteprijsgarantie!

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Nieuwvliet (online te bestellen).

Links

- Zorg: - "Zorgboerderij Jodi Sintepier is in 2001 opgericht door Joop en Diane. Met hun jarenlange ervaring in het speciaal onderwijs zijn zij de zorgboerderij gestart bij hun voormalige vakantiewoning aan de Mosseldijk in Nieuwvliet. Onze zorgboerderij richt zich op kinderen en (jong)volwassenen met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking. Ook mensen met ADHD of een stoornis in het autisme spectrum zijn bij ons meer dan welkom. Gezamenlijk worden dagelijks alle dieren gevoerd en verzorgd. Binnen is er ruimte om gezellig samen te knutselen of een spelletje te spelen. In de schuur worden allerlei klussen gedaan en worden er steigerhouten meubelen gemaakt. Ook is er de mogelijkheid om te werken in de kas of moestuin en kunnen de deelnemers meehelpen bij het onderhouden van al het groen dat onze boerderij rijk is. Met regelmaat wordt er in onze keuken iets gebakken of gekookt, bij voorkeur met de zelfgeteelde producten uit onze moestuin."

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Nieuwvliet.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)