Nij Beets

Plaats
Dorp
Opsterland
Fryslân

nij_beets_collage.jpg

Nij Beets, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Nij Beets, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Nieuw Beets stempel 1912 [640x480].jpg

Het dorp met de huidige naam Nij Beets heeft tot 1950 Nieuw Beets geheten. Die plaatsnaam zie je dus bijv. op poststempels en ansichtkaarten tot 1950.

Het dorp met de huidige naam Nij Beets heeft tot 1950 Nieuw Beets geheten. Die plaatsnaam zie je dus bijv. op poststempels en ansichtkaarten tot 1950.

Nij Beets..jpg

Nij Beets aan het Polderhoofdkanaal

Nij Beets aan het Polderhoofdkanaal

Nij Beets. (2).JPG

Openluchtmuseum It Damshûs in Nij Beets

Openluchtmuseum It Damshûs in Nij Beets

Nij Beets.JPG

Het Openluchtmuseum in Nij Beets wat nader bekeken

Het Openluchtmuseum in Nij Beets wat nader bekeken

Sluis Nij Beets.jpg

De Doeke Rollemasluis in Nij Beets

De Doeke Rollemasluis in Nij Beets

nij_beets_iepenloft_musical_ruth_2016.jpg

Inwoners van Nij Beets hebben in september 2016 gedurende vier avonden de Iepenloft musical Ruth opgevoerd. Het was een groot succes. Voor nadere informatie zie het kopje Evenementen.

Inwoners van Nij Beets hebben in september 2016 gedurende vier avonden de Iepenloft musical Ruth opgevoerd. Het was een groot succes. Voor nadere informatie zie het kopje Evenementen.

Nij Beets

Terug naar boven

Status

- Nij Beets is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Opsterland.

- Onder het dorp Nij Beets valt ook de buurtschap Janssen-Stichting.

Terug naar boven

Naam

Naamgeving en spelling
Nij is Fries voor 'nieuw'. Het geeft aan dat het dorp is gesticht vanuit 'moederdorp' Beets, waarvoor later geleidelijk de benaming Oud Beets in gebruik is gekomen. Toen in 1925 het oude dorp Beets administratief opging in het dorp Beetsterzwaag, bleef het huidige Nij Beets aanvankelijk formeel Beets heten. De PTT hanteerde in de praktijk echter al sinds 1911 de benaming Nieuw Beets (bijvoorbeeld in de poststempels en op de aantekenstrookjes). In 1950 verzoekt Plaatselijk Belang de gemeente dan ook om er ook formeel Nieuw Beets van te maken, gezien de verwarring die de naam Beets wekt met het gelijknamige dorp in Noord-Holland (allicht zullen destijds geregeld poststukken in 'het verkeerde Beets' zijn terecht gekomen. Er was toen immers nog geen postcode om ze van elkaar te onderscheiden). Enkele gemeenteraadsleden opperen de naam Nij Beets. Ondanks het bezwaar van een raadslid dat dat inconsequent is ten opzichte van de overige dorpsnamen, die Nederlandstalig zijn, besluit de gemeenteraad toch tot vaststelling van die naam. - Nadere informatie over de namen Beets, Oud Beets en de totstandkoming van de plaatsnaam Nij Beets.

Terug naar boven

Ligging

Nij Beets ligt ZW van Drachten, NW van Beetsterzwaag.

Terug naar boven

Statistische gegevens

Nij Beets telt ca. 700 huizen met ca. 1.700 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

In den beginne
Nij Beets is ontstaan sinds 1863, als dochternederzetting in het W van het grondgebied van het dorp Beets, dat daarna geleidelijk Oud Beets is gaan heten. Het was een veenontginning of veenkolonie: het veen werd afgegraven en verwerkt tot turf, die diende als brandstof. De veenarbeiders werden slecht betaald en waren aanvankelijk ook slecht gehuisvest, in houten hutten die ze vaak zelf moesten maken. Ook boten waarmee eerder turf vervoerd was, maar die daarvoor niet meer bruikbaar waren, werden voor bewoning geschikt gemaakt.

Kerkelijk leven in Nij Beets begonnen met 'snertdiensten'
De inwoners waren, begrijpelijk, 'not amused' om, na reeds 6 dagen hard te hebben gewerkt in het veen, op zondag ook nog telkens 5 km, dus een heel uur, te moeten lopen naar de kerk in moederdorp (Oud) Beets. Die kerk werd dientengevolge maar zeer matig bezocht. Daarom kwam er in Nieuw Beets in 1891 een eenvoudig houten kerkje, dat 'het Houten Hemeltje' (Fries: Houten Himeltsje) werd genoemd. Komen de mensen niet naar de kerk, dan komt de kerk maar naar de mensen, zo dacht de toenmalige dominee. Het liep aanvankelijk echter nog steeds niet storm. Om volk naar zijn kerk te trekken ging de dominee daarom erwtensoep uitdelen, waarom de kerkdiensten ook wel gekscherend 'snertdiensten' werden genoemd. Een deel van de kerkgangers kwam ook alleen maar voor de snert en niet voor de preken van de dominee... In 1908 is dit kerkje vervangen door de huidige stenen kerk. Het houten kerkje is verhuisd naar Houtigehage. Een replica staat in Openluchtmuseum It Damshûs in het dorp. Nadere informatie over de kerk 'het Houten Hemeltje' te Nij Beets.

Canon
In de Canon van Nij Beets vind je in een 30-tal hoofdstukken de geschiedenis van het dorp van het ontstaan in 1863 tot heden. In 2013 heeft het dorp dus het 150-jarig bestaan gevierd.

- Openluchtmuseum It Damshûs laat de bezoekers op een levendige en actieve manier ervaren hoe laagveenturf werd gemaakt en hoe de veenarbeiders leefden en werkten in de periode van 1863 tot ca. 1920. Hun erbarmelijke werk-, woon- en leefomstandigheden waren de voedingsbodem voor een felle sociale strijd. Daarnaast wordt een indruk gegeven van de verandering van het landschap als gevolg van de turfwinning. Zo krijgt de bezoeker een totaalbeeld van de sociaal-economische, politieke en landschappelijke geschiedenis van de laagveenderij in Opsterland en Smallingerland met als uitgangspunt Nij Beets. De huisjes op het trerrein zijn waarheidsgetrouw nagebouwd en ingericht. Ook is er een kerkje, een kroeg/winkel en een werfje. Op het museumterrein is de ontwikkeling van het landschap te zien. De paaltjasker op het terrein speelt een rol in het regelen van het waterpeil van het tot het museum behorende petgat. De in 2002 gebouwde tjasker is een gemeentelijk monument.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Sinds 2015 heeft Nij Beets weer een dorpswinkel; supermarkt(formule) Lekker Makkelijk, van ondernemer Sjoerd Fennema. Realisatie was mogelijk dankzij een zeer succesvolle crowdfundingsactie in het dorp, waarbij binnen 2 weken de benodigde 50.000 euro werd toegezegd. De dorpswinkel draagt bij aan de leefbaarheid in het dorp omdat men weer boodschappen kan doen in het eigen dorp, en het ook voor een stukje 'reuring' zorgt en ook een ontmoetingspunt is. Deelnemers die een bedrag hebben ingelegd, krijgen dat 5 jaar na de start van het project met rente terug, maar mensen die dat willen kunnen het ook al eerder terugkrijgen.

- Dorpsvisie Nij Beets.

- Op 4 hectare weiland grenzend aan veenderijmuseum It Damshûs in Nij Beets willen Plaatselijk Belang en Stichting It Damshûs een evenemententerrein en ijsbaan realiseren. It Damshûs wil een nieuw parkeerterrein aanleggen en een nieuwe toegang tot het museum. Grenzend aan het parkeerterrein moet een evenemententerrein voor bijvoorbeeld dorpsfeesten komen. Verder is het de bedoeling dat er een speelbos met een wandelpad komt, en een akkerbouwplek voor de Stoppeldei. Door het evenemententerrein te omzomen met een dijkje, kan het ook gebruikt worden als ijsbaan. Een ijsbaan met de officiële lengte van 400 meter is een lang gekoesterde wens van de plaatselijke ijsvereniging. Langs deze baan zou een wandelpad moeten komen dat de Domela Nieuwenhuisweg met de Geawei verbindt. Hierdoor ontstaat een nieuw dorpsommetje. Er zijn 'vele tonnen' nodig om deze plannen te realiseren, beseffen de initiatiefnemers. Het doorgaan van de plannen is daarom afhankelijk van het succes van fondsenwerving die in gang is gezet. (2010)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Nij Beets heeft 2 rijksmonumenten.

- Doarpstsjerke (PKN, voorheen Hervormd) uit 1908. In 2010 is, na jarenlange toenadering en samenwerking, de Protestantse Gemeente Nij Beets ontstaan, uit een fusie van de Hervormde Gemeente en de Gereformeerde Kerk. Op de site vind je de geschiedenis van beide kerkgemeenschappen en kerken. De Gereformeerde Kerk uit 1917, die naar de ligging aan de Prikkewei ook de Prikkeweikerk werd genoemd, is in 2004 gesloten en kort daarna gesloopt. Men besloot gezamenlijk verder te gaan in de Hervormde, thans dus PKN-kerk, die is omgedoopt tot Doarpstsjerke.

- In het Sudergemaal (De Ripen 3) kun je zien op welke wijze het drassige land, dat na de vervening overbleef, door bemaling in cultuur kon worden gebracht. Het Sudergemaal is in 1924 gebouwd en was een van de eerste elektrische gemalen in Fryslân. De pompen geven een goede indruk van de kracht waarmee het waterverzet plaatsvond. Als de bovengrondse pomp maalt wordt het water uit de vijver naar de Nieuwe Vaart gepompt. Ook vinden in het gemaal tentoonstellingen plaats van werk van beeldend kunstenaars die een betrokkenheid hebben bij het Friese landschap.

Schouwstrasluis
De Zuidersluis in Nij Beets is in 2015 hernoemd in Schouwstraslûs, vernoemd naar een vroegere sluiswachter Klaas Schouwstra. Via deze sluis is de verbinding met de Nieuwe Vaart hersteld. Op deze wijze kan de pleziervaart de Turfroute bereiken. Op 1 juli 2016 zijn bij de Schouwstrasluis twee objecten onthuld: een 'leugenbankje' ter ere van Henk de Glee, de oud-projectleider van de heropening van het Polderhoofdkanaal en een passend kunstwerk (het gedicht 'Tijd en ruimte' op cortenstaal) van Baukje Koolhaas. Wethouder Jonkman hield een korte toespraak en hielp mee met de onthulling.

Terug naar boven

Evenementen

- Midzomerfeest Nij Beets (weekend in juni).

- Sinterklaasintocht.

- Keetfeest (op een zaterdag in december).

- In een 15-tal Friese dorpen kennen ze de traditie van het Iepenloftspul (Openluchtspel), dat doorgaans jaarlijks of tweejaarlijks wordt opgevoerd. In Nij Beets hebben ze in 2002 de Iepenloft musical Jakob opgevoerd, en in 2007 Ester. In 2016 besloot men weer eens een Iepenloft musical te doen, en wel Ruth. Wederom een oorspronkelijk bijbels verhaal met nog altijd actuele elementen zoals economische crisis, hongersnood en vluchtelingen. Ook is het stuk doordrenkt van herkenbare menselijke emoties zoals verdriet, rouw, humor en vooral hoop. We hebben de indruk dat letterlijk het halve dorp eraan heeft meegewerkt; inwoners hebben het verhaal en de liederen in het Fries vertaald, uiteraard de vele spelers die het stuk hebben opgevoerd, maar ook de dames die alle kostuums hebben gemaakt en de heren die de decors hebben gebouwd. Men heeft er sinds januari 2016 8 maanden op geoefend en anderszIns voorbereid. De uitvoering van Iepenloft musical Ruth in Nij Beets was gedurende 4 avonden in september 2016 en was wederom een groot succes. Onder de link kun je terugkijken hoe de voorbereidingen zijn verlopen.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- "Zin om te zwemmen in Nij Beets maar even niet in het kanaal? Kom naar het mooie openluchtzwembad De Blauwe Kamp en neem een frisse duik! Ons zwembad is leuk voor jong en ouder. Er is onder meer een grote glijbaan. Rondom het zwembad is genoeg ruimte voor iedereen om een lekker plekje te vinden en van de zon te genieten. Of van een van de versnaperingen die je in het winkeltje kunt verkrijgen. Voor de allerkleinsten is er een kinderbadje, waar ze veilig in rond kunnen huppelen."

- Het Polderhoofdkanaal (Fries: Polderhaadkanaal) - dat in de atlassen overigens Nieuw-Beetstervaart heet - tussen Nij Beets en De Veenhoop, is in 2014 uitgediept om het geschikt te maken voor de recreatievaart. In juni 2015 is het kanaal feestelijk formeel in gebruik genomen. De Raad van State heeft in januari 2014 na jarenlang procederen besloten dat de aanleg kon doorgaan. Het project betekent een impuls voor de leefbaarheid van de streek en voor de ontwikkeling van de regionale economie, natuur, toerisme en recreatie. Men verwacht dat het project structureel ca. 100 nieuwe banen oplevert. Zie verder interviews met betrokkenen over bevaarbaar maken Polderhoofdkanaal en interview met de wethouder over de stand van zaken anno juni 2014.

- In 2014 is de wandelroute Rûntsje Ald Djip (NL: Rondje Oud Diep) gerealiseerd.

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Nij Beets I. - Site van en over Nij Beets II.

- Nieuws: - De maandelijkse dorpskrant de Nijs Beetster is via de link ook online te lezen. - Nieuws uit Nij Beets op Facebook.

- Belangenvereniging: - Plaatselijk Belang Nij Beets.

- Onderwijs en kinderopvang: - Basisschool De Jasker is een 3-talige school, d.w.z. men werkt (sinds 2011) integraal met 3 talen (Nederlands, Fries en Engels) vanaf groep 1 t/m 8. - Basisschool De Arke. - Kinderopvang Tante Jansz. - Kinderopvang Lyts Boerehiem.

- Jeugd: - It Skûlhoal heeft een Soos voor jongeren vanaf de 1e klas, een Teenoclub voor jeugd van groep 7 t/m klas 1, en ook voor de overige basisschooljeugd organiseren ze door het jaar heen diverse activiteiten.

- Muziek: - Het koor de Baggelbaksjongers is opgericht in 2002. In de hoogtijdagen bestond het koor uit circa 30 mannen en vrouwen. De dirigent begeleidde hen op de accordeon. Ze zongen in het Fries. De afgelopen jaren was het ledental gezakt naar 18, en dat was te weinig om nog door te kunnen gaan. Daarom is het koor in 2018 gestopt.

- Sport: - Voetbalvereniging VV Blue Boys.

- Zorg: - Zorgboerderij 't Boerehiem. - Zorgboerderij De Ripen.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Nij Beets.

Reactie toevoegen