Noord-Brabant

Provincie
Noord-Brabant

noord-brabant_welkom_bord_kopie.jpg

Als je vanuit een andere provincie Noord-Brabant binnenkomt, zoals hier vanuit Zeeland over het Schelde-Rijnkanaal, word je met fraaie borden welkom geheten. Het ontwerp van de borden is in 2010 overigens vernieuwd, waarvoor zie het hoofdstuk Status.

Als je vanuit een andere provincie Noord-Brabant binnenkomt, zoals hier vanuit Zeeland over het Schelde-Rijnkanaal, word je met fraaie borden welkom geheten. Het ontwerp van de borden is in 2010 overigens vernieuwd, waarvoor zie het hoofdstuk Status.

noord-brabant_gemeentenamen_voorstel_1949.gif

De afgelopen eeuw is al vaak gepoogd onze plaatsnamen te moderniseren, o.a. meer conform de uitspraak. Helaas was er veel weerstand, o.a. bij Ged. Staten N.-Brabant, waardoor we nu nog altijd met veel ouderwetse, onhandige spellingen zitten opgescheept...

De afgelopen eeuw is al vaak gepoogd onze plaatsnamen te moderniseren, o.a. meer conform de uitspraak. Helaas was er veel weerstand, o.a. bij Ged. Staten N.-Brabant, waardoor we nu nog altijd met veel ouderwetse, onhandige spellingen zitten opgescheept...

NB Provincie Noord-Brabant in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Provincie Noord-Brabant in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Provincie Noord-Brabant in ca. 1870, kaart J. Kuijper

noord-brabant_actuele_kaart_2016_kopie.jpg

Noord-Brabant met zijn gemeenten anno 2016

Noord-Brabant met zijn gemeenten anno 2016

Noord-Brabant

Terug naar boven

Status

- Noord-Brabant is een provincie. De hoofdplaats van de provincie is 's-Hertogenbosch.

- De provincie Noord-Brabant is niet eenduidig in streken / regio's in te delen. Dat komt omdat oude streekbenamingen geleidelijk buiten gebruik raken of van omvang wijzigen, en nieuwe streeknamen en regionale samenwerkingsverbanden in opkomst zijn, die deels met elkaar en met de oude streeknamen kunnen overlappen. Zo kiest de Provincie tegenwoordig pragmatisch op grond van geografie en bestuurlijke en economische samenwerkingsverbanden voor een indeling in 4 regio's, die door de geografische ligging worden aangeduid, zijnde Noordoost (waarbinnen o.a. de streek Land van Cuijk), Zuidoost (waarbinnen de regio's Kempen en Peelland), Hart van Brabant (voorheen Midden-Brabant) en West (waarbinnen de streek Baronie en Markiezaat). Verder zijn er nog regionale samenwerkingsverbanden zoals Metropoolregio Eindhoven en BrabantStad. En dan is er in het kader van plattelandsontwikkeling nog sprake van een 10-tal streeknetwerken.

- In de loop der jaren heeft een groot aantal gemeentelijke herindelingen plaatsgevonden. Uit welke gemeenten de huidige gemeenten zijn voortgekomen, vind je bij de desbetreffende gemeenten. Met name in 1997 heeft een grote provinciebrede herindeling plaatsgevonden. Anno 2021 zijn er nog 61 gemeenten in Noord-Brabant, zijnde Alphen-Chaam, Altena, Asten, Baarle-Nassau, Bergeijk, Bergen op Zoom, Bernheze, Best, Bladel, Boekel, Boxmeer, Boxtel, Breda, Cranendonck, Cuijk, Deurne, Dongen, Drimmelen, Eersel, Eindhoven, Etten-Leur, Geertruidenberg, Geldrop-Mierlo, Gemert-Bakel, Gilze en Rijen, Goirle, Grave, Halderberge, Heeze-Leende, Helmond, 's-Hertogenbosch, Heusden, Hilvarenbeek, Laarbeek, Landerd, Loon op Zand, Meierijstad, Mill en Sint Hubert, Moerdijk, 'Nuenen, Gerwen en Nederwetten', Oirschot, Oisterwijk, Oosterhout, Oss, Reusel-De Mierden, Roosendaal, Rucphen, Sint Anthonis, Sint-Michielsgestel, Someren, Son en Breugel, Steenbergen, Tilburg, Uden, Valkenswaard, Veldhoven, Vught, Waalre, Waalwijk, Woensdrecht en Zundert (de gemeente Haaren is per 1-1-2021 opgeheven).

- In 2010 zijn vernieuwde welkomstborden geplaatst aan de grenzen waar je de provincie Noord-Brabant binnenkomt. De borden hebben een ander ontwerp gekregen.

- Sinds oktober 2020 is Ina Adema de Commissaris van de Koning in de provincie Noord-Brabant. - Nieuwjaarstoespraak 2021 van de Commissaris van de Koning.

Terug naar boven

Naam

Naamgeving provincie
Af en toe duikt er een voorstel op om de naam van de provincie te wijzigen in Brabant. Hoewel de provincie in de praktijk vaak kortweg al zo genoemd wordt, ligt dit gevoelig en zijn er zowel veel voor- als tegenstanders. Een voorstel d.d. november 2013 tot verandering van de naam in 'Brabant' heeft het dan ook niet gehaald.

Plaatsnaamgeving
De afgelopen eeuw is al vaak gepoogd onze plaatsnamen te moderniseren, o.a. meer conform de uitspraak. Helaas was er veel weerstand, o.a. bij Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant, waardoor we nu nog altijd met veel ouderwetse onhandige spellingen zitten opgescheept... In reactie op een voorstel van het Ministerie van Binnenlandse Zaken in 1949 tot modernisering van een 50-tal Noord-Brabantse plaatsnamen, laten zij weten: "... dat zij onvoorwaardelijk afwijzend staan ten opzichte van iedere wijziging van aardrijkskundige namen in deze provincie." Zie voor welke namen het o.a. betreft en voor de reactie van de provincie, het elders op deze pagina afgebeelde artikel uit de Helmondse Courant d.d. 31 mei 1949.

Carnavalsnamen
Deze provincie is een van dé carnavalsprovincies van ons land. Tijdens carnaval hebben veel plaatsen carnavalsnamen. Zie hiervoor de kaart Carnavalsnamen in Noord-Brabant.

Terug naar boven

Brabants

- "Stichting Brabants is in 2014 opgericht door een groep dialectliefhebbers. Het doel van de stichting is tweeërlei. Enerzijds willen wij activiteiten steunen die het behoud, de studie en het gebruik van de Brabantse taal bevorderen en anderzijds willen wij de kennis van dit cultureel erfgoed verbreiden. Die doelstelling willen we bereiken door de uitgave van het kwartaalblad 'Brabants' en door het organiseren van culturele evenementen waarin die taal in poëzie en proza centraal staat. Dit streven, alsmede de wijze waarop wij dat willen realiseren, hebben wij vastgelegd in een Beleidsplan. Op onze site vind je o.a. een Luisterbox, waar je per nummer van het tijdschrift een aantal verhalen van inwoners in het dialect van hun plaats kunt beluisteren, ter begeleiding van bepaalde artikelen in het tijdschrift."

- Iedere ca. 2 jaar is er de toekenning van de ‘Zachte G’- prijs, een stimuleringsprijs voor enthousiaste liefhebbers van de Brabantse streektaal. De prijs bestaat uit een geldbedrag van € 1.000,- en is in het leven geroepen voor mensen met bijzondere prestaties op het gebied van de Brabantse streektaal. Dat kan een verrassende, spraakmakende activiteit zijn, maar ook een oeuvre dat blijft aanspreken. De winnende activiteit kan zowel modern als meer traditioneel zijn, maar valt vooral op door het authentieke karakter ervan: het zet taal neer als instrument van de cultuur en identiteit van Noord-Brabant. Als er veel liefhebbers bij betrokken zijn, is dat een pré.

- 'n Lutske Brabants is een site over het Brabants dialect.

- In mei 2018 gaf prof. dr. Jos Swanenberg een college over taal, cultuur en identiteit in Noord-Brabant op de Universiteit van Tilburg. Via de link kun je dit college terugkijken.

- "Brabantse dialecten hebben veel woorden en uitdrukkingen die we in het Nederlands niet kennen. Weet jij wat ze betekenen? 'Bij wijze van... za'k mar zegge' is een spel waaraan jij ook kunt deelnemen. Kies onder de link voor de opgave met het hoogste cijfer. Lees het verhaal in een Brabants dialect dat eindigt met een woord waarvan wij je vragen of je weet wat het betekent. Je kunt het verhaal in dialect ook beluisteren."

Terug naar boven

Ligging

- De provincie Noord-Brabant ligt in het zuiden des lands, en grenst in het NW aan de provincie Zuid-Holland, in het N aan de provincie Gelderland, in het O aan de provincie Limburg, in het Z aan België, en in het W aan de provincie Zeeland.

Terug naar boven

Statistische gegevens

De provincie Noord-Brabant heeft ca. 1.130.000 huizen met ca. 2.500.000 inwoners op een oppervlakte van ca. 4.900 km2 land. Waarmee deze provincie precies even groot is als de provincie Gelderland. En ze samen op een gedeelde eerste plaats staan qua grootste provincie van Nederland. Verder is er nog ca. 176 km2 water. De provincie Noord-Brabant heeft de meeste woonplaatsen van ons land; ca. 1.200 stuks, verdeeld in ca. 300 steden en dorpen en ca. 900 buurtschappen. Helaas hebben de meeste buurtschappen in deze provincie, in tegenstelling tot veel andere provincies, geen plaatsnaamborden, zodat ze ter plekke nergens - behalve een eventuele gelijknamige straatnaam - aan te herkennen zijn. Op een gedeelde tweede plaats komen de provincies Fryslân en Gelderland, met beide ca. 800 woonplaatsen, verdeeld in respecievelijk ca. 400 steden en dorpen en 400 buurtschappen, en 300 steden en dorpen en 500 buurtschappen.

Terug naar boven

Geschiedenis

Voor nadere informatie over de geschiedenis van (plaatsen en streken in) Noord-Brabant kun je terecht bij de volgende instanties en sites:

- Het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC), gevestigd in de Citadel in 's-Hertogenbosch: is het geheugen van de provincie Noord-Brabant; is hét centrum voor de geschiedenis van deze provincie; is hét centrum voor lokale geschiedenis in Noordoost-Brabant; is hét centrum voor genealogie in de provincie; beheert ruim 1.500 archieven en collecties (bijna 40 kilometer papier en perkament); helpt niet alleen particulieren, maar ook organisaties, instellingen, gemeenten, waterschappen en provinciale instellingen met al hun vragen op het gebied van archieven en cultuurhistorie.

- De Brabant-Collectie is een unieke en diverse verzameling over heden en verleden van Noord-Brabant en bestaat uit boeken, tijdschriften, handschriften, oude drukken, kaarten, prenten en tekeningen, kranten en foto's.

- "De Historische Vereniging Brabant (HVB) is een vereniging die mensen met actieve belangstelling voor de geschiedenis en het erfgoed van Noord-Brabant met elkaar verbindt, om door bundeling van krachten ook samen méér voor de ontwikkeling en het doorgeven van kennis op dat terrein voor Brabant te kunnen betekenen. Naast het vervullen van de rol van netwerk- en belangenorganisatie, in welk kader studiebijeenkomsten, contactdagen e.d. worden georganiseerd, spant de HVB zich er ook voor in om bepaalde projecten en/of initiatieven financieel mede mogelijk te maken.

Veel verhalen kennen we al, maar er is meer te ontdekken van ons erfgoed en de historische centra van de steden en dorpen in onze provincie, zodat die nog meer voor ons gaan leven als we er rondlopen. Bijvoorbeeld dat we tijdens een wandeling langs stuifzanden en beekdalen niet alleen een frisse neus halen, maar ook begrijpen waarom sommige paden en beken kronkelig zijn en andere kaarsrecht of dat we de Brabanders van vroeger in onze gedachten naast ons zien lopen, op straat, in kerken, boerderijen en kastelen. Zien wat ze aten en dronken, welke kleren ze droegen en hoe ze met elkaar omgingen. Hoe ze hun geld verdienden, reisden en hun stad of dorp bestuurden. Zo leren we begrijpen wat ze ons hebben nagelaten, wat we in het hier en nu aantreffen. Zo leren we de historische wortels kennen van wat Brabant Brabants maakt. Wil je de geschiedenis van Brabant ontdekken, verkennen, ondersteunen of iets betekenen voor de HVB, neem dan eens vrijblijvend contact met ons op."

- "Het Noordbrabants Museum te 's-Hertogenbosch verzamelt objecten en kunstvoorwerpen die een relatie hebben met de kunst, geschiedenis en cultuur van Noord-Brabant en de Zuidelijke Nederlanden. De museumcollectie omvat meer dan 30.000 objecten, zoals schilderijen, prenten, tekeningen, textiel, munten en penningen, glas, zilver, kunstnijverheid, archeologie en typisch Brabantse objecten. Online zoeken in de collectie. Benieuwd waaruit de collectie van Het Noordbrabants Museum bestaat? Via onze site is het mogelijk om onze collectie online te doorzoeken. Wat doen we met onze collectie? Als bezoeker kun je ongeveer 15% van onze collectie zien in de vaste presentaties van het museum. De rest verblijft in het depot en wordt ook gebruikt bij de samenstelling van onze wisselende publiekstentoonstellingen. Daarnaast worden collectiestukken tentoongesteld in andere musea en exposities en worden ze gebruikt voor studie."

- Brabants Heem is de overkoepelende organisatie voor de ca. 120 heemkundekringen in Noord-Brabant. Het 4x per jaar verschijnende tijdschrift van Brabants Heem, De Koerier, is via de link ook online te lezen (ook oudere nummers).

- Erfgoed Brabant is een samenwerkingsverband van instellingen die zich inzetten voor het behoud en het creatief benutten van het cultuurhistorisch erfgoed in de provincie Noord-Brabant. Een van de speerpunten van deze organisatie is het collectief en duurzaam digitaal toegankelijk maken van erfgoed, zowel collecties als verhalen. Voor het toegankelijk maken van collecties is de Brabant Cloud ontwikkeld; een duurzame digitale infrastructuur, die op een semantische manier zorgt voor het vastleggen, bewaren én delen van alle culturele erfgoedinformatie van de provincie. Denk daarbij aan collecties, monumenten, personen, organisaties, verhalen, plaatsen en historische gebeurtenissen. De toepassing ontsluit alle erfgoedinformatie die nu nog vaak zit opgesloten in versnipperde, lokale database-systemen van de verschillende heemkundekringen, musea, archieven en bibliotheken die de provincie rijk is. In 2020 heeft Brabant Cloud er 13 nieuwe deelnemers bij gekregen (8 musea, 3 heemkundekringen en 2 archieven). Het totaal aantal deelnemers komt hiermee op 61 instellingen. Samen genereerden zij ruim 1.266.000 records, wat gelijk staat aan bijna 5 terabyte aan data.

Op Brabantserfgoed.nl verbinden ze die erfgoedcollecties aan verhalen. De lijn die ze daarin volgen, als actieve partner in het Netwerk Digitaal Erfgoed, is die van de Nationale Strategie Digitaal Erfgoed. Brabantserfgoed.nl biedt dus een podium aan mensen en organisaties die hun erfgoedcollecties en -verhalen willen delen. Ontdek het in 2018 vernieuwde Brabantserfgoed.nl en grasduin door een kleine miljoen collectie-items, 400 artikelen, 30 achtergrondteksten en 200+ biografieën. Beluister ook de Brabants Erfgoed Podcast: Wat behoort tot erfgoed en waarom? Robin Hoeks ontvangt elke week een gast in zijn uitzending om deze vragen te beantwoorden.

Storytelling
"Met de methode storytelling wordt een verhaal verteld op een manier die gericht is op het teweegbrengen van beleving en betekenis. Een groot voordeel hiervan is dat wanneer een verhaal mensen raakt, zij het zich vaak beter kunnen herinneren en vaker zullen navertellen. Storytelling wordt dan ook steeds vaker ingezet bij het presenteren van erfgoed in Noord-Brabant - en natuurlijk ook elders - aan een breed, maar ook jong publiek. Met storytelling wordt niet gekozen voor een feitelijke en informatieve weergave van gebeurtenissen, maar voor beleving en betekenisgeving. Het verhaal vermaakt, de verbeelding wordt gestimuleerd, de luisteraar leert iets van het verhaal, het biedt hoop, etc.

Erfgoed Brabant gebruikt het storytelling-model dat is ontwikkeld door Moniek Hover (lector Storytelling aan de Breda University of Applied Sciences). Dit model bestaat uit vijf stappen (zie ook de grafiek). De toepassing van dit model levert compacte, chronologisch vertelde verhalen op die mensen gemakkelijk kunnen onthouden en hierdoor vaker zullen doorvertellen. Iedereen die het erfgoed van zijn of haar organisatie voor een breed publiek wil opschrijven of aan een breed publiek wil presenteren, kan storytelling toepassen. De voor de hand liggende organisaties zijn streekmusea, heemkundekringen en archieven. Maar het kan ook worden ingezet door bijvoorbeeld een klooster, stadsgidsen of een familiebedrijf. Erfgoed Brabant heeft veel expertise aangaande storytelling in huis. Wil je meer weten over storytelling? Heb je vragen? Of wil je advies? Neem dan vooral contact op met een van onze medewerkers. Zij helpen je graag."

- De leerstoel Cultuur in Brabant van de Tilburg University en de Erfgoed Brabant Academie organiseren jaarlijks in het voorjaar de cursus 'Regionale geschiedenis in Noord-Brabant'. De reeks van 14 hoorcolleges begint eind januari en eindigt eind mei. - Bekijk hier een aantal video-opnamen uit de cursus Regionale Geschiedbeoefening.

- De Henk Beijers Archiefcollectie omdat een enorme collectie bronnenmateriaal en publicaties over de plaatsen in het oosten van Noord-Brabant, als resultaat van 40 jaar speurwerk door amateurhistoricus Henk Beijers.

- Het Noordbrabants Historisch Jaarboek (NHJ) bevat artikelen en een literatuursignalement op het gebied van de geschiedenis van Brabant in de brede zin van het woord en Noord-Brabant in het bijzonder. Het verschijnt jaarlijks sinds 1984. Deze jaarlijkse boekuitgave is een samenwerking tussen Stichting Zuidelijk Historisch Contact (ZHC), de Leerstoel Cultuur in Brabant, Erfgoed Brabant en de Historische Vereniging Brabant.

- Erfgoed Brabant, de Historische Vereniging Brabant en Stichting Zuidelijk Historisch Contact willen de wetenschappelijke beoefening van de Brabantse geschiedenis aan de Nederlandse en Belgische universiteiten en hogescholen bevorderen en jonge onderzoekers op dit terrein aanmoedigen en hebben daartoe in 2016 de tweejaarlijkse Scriptieprijs Brabantse Geschiedenis ingesteld voor masterscripties die handelen over de geschiedenis van Brabant. De prijs bestaat uit een geldbedrag van €1.000 en de mogelijkheid de bekroonde scriptie, omgewerkt tot een artikel, te publiceren in het Noordbrabants Historisch Jaarboek (NHJ). Het onderwerp van de scriptie betreft de geschiedenis van de gebieden die ooit tot het hertogdom Brabant hebben behoord, dat wil zeggen de huidige Nederlandse provincie Noord-Brabant en de Belgische provincies Antwerpen, Vlaams-Brabant, Waals-Brabant en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. - Lena Walschap is de winnaar van de Scriptieprijs Brabantse Geschiedenis 2020.

- Reportage over de bevrijding van Noord-Brabant aan het einde van de Tweede Wereldoorlog (okt./nov. 1944) in tekst, beeld en films uit die tijd.

- "De hele provincie Noord-Brabant, geen gemeente uitgezonderd, is tijdens de Tweede Wereldoorlog geconfronteerd met de gevolgen van de luchtoorlog die de geallieerden met Nazi-Duitsland hebben gevoerd. Om Brabant zelf is natuurlijk gevochten, zowel in de meidagen van 1940 als tijdens de bevrijding van Zuid-Nederland tussen september en november 1944. Bij die strijd zijn ook veel vliegtuigen neergestort. Maar veruit de meeste crashes hielden verband met de strategische bombardementen op Duitsland. En Brabant kreeg daarmee te maken doordat het nu eenmaal op de route ligt van Engeland naar het Rijnland. Er zijn daardoor hier relatief veel vliegtuigen neergekomen, de hele oorlog door. De website Luchtoorlog 1940-1945 wil het grote verhaal van die luchtoorlog boven Brabant vertellen, maar vooral ook de vele kleine verhalen, over jongemannen die hun leven hebben gegeven, over daden van moed, over gewone Brabanders die gecrashte “piloten” hielpen uit handen van de Duitsers te blijven en terug te keren naar hun onderdeel, over onschuldige burgers die plotseling geconfronteerd werden met brandende vliegtuigen die uit de hemel vielen of met zwaar verminkte lijken in hun roggeveld."

- "De Wandeling (1999-2004) is misschien wel het populairste tv-programma van Omroep Brabant ooit. Het publiek zat wekelijks massaal aan de buis gekluisterd als René Bastiaanse (directeur van het BHIC) zijn wandelschoenen aantrok om het cultuurhistorische erfgoed en de natuur van Noord-Brabant te bespreken. Het programma dankte zijn populariteit voor een groot deel aan de onvermoeibare presentator die alle feiten op een originele manier over wist te brengen." Via de link aan het begin van deze alinea kun je alle 240 uitzendingen terugkijken.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- "Provinciale Staten hebben in november 2020 het Beleidskader Economie 2030 aangenomen. Met het Beleidskader Economie 2030 wil de provincie klaar zijn voor de toekomst en veranderingen behendig te lijf gaan. Naast het zo goed mogelijk monitoren en inspelen op de gevolgen die de coronacrisis heeft op onze economie, gaan we samen met u op weg naar een toekomstbehendig Brabant. Dat de coronacrisis ook zijn sporen trekt op de economie van de provincie Noord-Brabant, daar kan niemand meer onderuit. Ondanks dat we er economisch gezien goed voorstonden, creëert de crisis steeds nieuwe uitgangspunten waarop we moeten inspelen. Naast dat de provincie ondernemers in Brabant blijft ondersteunen en de situatie constant monitort, kijken we als provincie ook naar de toekomst met de “Visie op een toekomstbehendige economie voor Brabant”.

Een visie voor 2030. “We hebben de kans om beter uit de crisis te komen dan we erin gingen”, aldus gedeputeerde Martijn van Gruijthuijsen (Economie, Kennis en Talentontwikkeling). “Brabant is – met zijn robuuste kenniseconomie en topsectoren die wereldwijd toonaangevend zijn – de groeimotor van Nederland. Op de korte termijn moeten we ervoor zorgen dat dit zo blijft, maar we moeten ook voorbij de crisis durven te kijken. Onze provincie heeft alles in huis om door te groeien tot een van de economische topregio’s in Europa. We zetten vol in op het innovatieve, stuwende gedeelte van onze economie, waardoor iedereen in de Brabantse samenleving de vruchten plukt van economisch succes. Dat is een toekomstbehendige economie.” Een toekomstbehendige economie is een economie die bestendig en wendbaar is. Een economie waar iedereen voordeel bij heeft. Een economie die antwoorden biedt op de maatschappelijke vraagstukken die nu en in de toekomst spelen. Door onze sterke internationale, concurrerende en innovatieve economie verder te versterken, kan de provincie de komende jaren ook blijven investeren in het welzijn en de welvaart van Noord-Brabant.

De economie verandert. De kern van de visie is het ondersteunen van het innovatieve en stuwende deel van de Brabantse economie aan de hand van maatschappelijke opgaven. “Nieuwe ontwikkelingen en technologieën moeten bijdragen aan het verdienvermogen van Brabant én een betere wereld en provincie “, aldus van Gruijthuijsen. Richting 2030 zal de economie fundamenteel anders zijn als gevolg van trends als digitalisering, vergrijzing, verduurzaming en veranderende internationale verhoudingen. Door het stuwende deel van de economie te ondersteunen kan de provincie volop de kansen pakken die deze trends met zich meebrengen. Daarnaast sluit het naadloos aan bij de waarden in het Brabantse DNA: creativiteit en vernieuwingsdrift, ondernemingszin en samenwerkingskracht." (bron: Provincie Noord-Brabant, november 2020)

- 'Samen, Slagvaardig en Slim: Ons Brabant': dat is de titel van het Bestuursakkoord Noord-Brabant 2020-2023 van VVD, Forum voor Democratie, CDA en Lokaal Brabant. In het bestuursakkoord staat de koers en de visie voor de periode 2020-2023 beschreven. - Hier kun je de samenvatting lezen. - In de video op deze pagina presenteren de gedeputeerden zich en lichten de beleidsterreinen toe waar zij verantwoordelijk voor zijn.

- In 2021 wordt de nieuwe Omgevingswet van kracht. Die vereenvoudigt de regels voor de leefomgeving. De wet maakt ruimte voor ontwikkelingen, innovatie en duurzaamheid. En ze verzekert de kwaliteit van die omgeving. Gekoppeld aan de Omgevingswet, moeten gemeenten, provincies en rijk ieder een eigen Omgevingsvisie hebben. Hoe moet Noord-Brabant er in 2050 uitzien? En wat moeten we daarvoor in 2030 al voor elkaar hebben? Over die vragen gaat de Brabantse Omgevingsvisie, als fundament voor de nieuwe Omgevingswet. Met een eigen visie op de leefomgeving wil de provincie het wonen, werken en recreëren in Brabant nog aantrekkelijker maken. Door met elkaar te zorgen voor een gezonde, veilige en mooie omgeving. In een complexe samenleving, die hecht aan ruimte voor eigen initiatief, maar ook veel wetten en regels kent, biedt de nieuwe Omgevingswet de kans om dit beter én eenvoudiger te doen. Het gedroomde Brabant is in de toekomst welvarender, meer verbonden, klimaatzeker en vernieuwend. Een Brabant waarin het goed wonen, werken en recreëren is. Dat is het doel van de Omgevingsvisie. Met uiteenlopende initiatieven wordt hieraan hard gewerkt. Door ondernemers, overheden en Brabanders die zich betrokken voelen bij hun leefomgeving.

- De gemeenteraadsverkiezingen, zoals die van maart 2018, zijn hét moment om je uit te spreken over belangrijke, lokale zaken. Maar deze lokale zaken worden beïnvloed door grotere trends en ontwikkelingen, van buiten de gemeentegrenzen. Denk aan de nieuwe mogelijkheden die technologische ontwikkelingen brengen, of vraagstukken over klimaat, economie of groeiende tegenstellingen. BrabantKennis ging op zoek naar deze vragen én antwoorden en heeft hier in maart 2018 een 'reisgids' van gemaakt voor toekomstige politici en bestuurders in Noord-Brabant. Op het 'kraakvlak' van globale trends en lokale eigenheid brengen zij de nieuwe (gemeentelijke) opgaven in beeld. In de (via de link ook online te lezen) ‘Toekomstgids voor Brabantse gemeenten’ kijken ze vooruit en brengen ze de toekomst dichterbij - in woord, beeld en getal. Lees hoe toekomstpsycholoog Tom Kniesmeijer (initiator TrendRede) globale uitdagingen koppelt aan lokale kansen, en andersom. Laat je verrassen door interviews met (inter)nationale en lokale pioniers. Doe je voordeel met handige 'reistips en inpaklijsten'. Ontdek avontuurlijke, Brabantse initiatieven. En laat je verleiden te formeren voor de toekomst!

- Versnelling van de woningbouwproductie, vernieuwing en verduurzaming van de bestaande woningvoorraad en het ombouwen van leegstaand vastgoed naar woningen. Dat zijn belangrijke doelen van de Brabantse Agenda Wonen. Met deze agenda geeft de provincie aan welke accenten er de komende jaren liggen bij het bouwen en wonen en hoe de provincie zich hiervoor gaat inzetten. De woningmarkt in Noord-Brabant kent grote uitdagingen. Zo moet de woningvoorraad - vanaf medio 2017 - de komende 10 tot 15 jaar met 11%, oftewel zo’n 120.000 woningen, toenemen. De afgelopen jaren zijn te weinig woningen gebouwd. Bovendien verandert de vraag naar woonruimte sterk. Zo bestaat ruim 40% van de huishoudens in 2040 uit eenpersoonshuishoudens en is er een grote behoefte aan kleinere, betaalbare woonruimten. Ook het bouwen van voldoende woningen voor het middensegment op de woningmarkt - betaalbare koop en middeldure huur - blijft punt van aandacht. Verder vragen initiatieven voor nieuwe woonvormen als flexwonen, tiny houses, tijdelijk wonen en nieuwe combinaties van wonen, werken en zorg steeds vaker van overheden om experimenteerruimte te bieden.

Gemeenten staan als eerste overheid aan de lat voor de woningmarkt. De provincie heeft naast een regisserende rol ook een kennis- en adviesfunctie, bijvoorbeeld door elke 3 jaar de bevolkings- en woningbehoefteprognose te actualiseren. Vanuit haar regierol wil de provincie de samenwerking tussen gemeenten versterken. Tot nu toe maakte de provincie jaarlijks met iedere gemeente afzonderlijk afspraken over het aantal te bouwen woningen. Voortaan wil de provincie afspraken maken met subregio’s; clusters van gemeenten waarbinnen de meeste verhuisbewegingen plaatsvinden. In plaats van op aantallen, ligt de nadruk daarin veel meer op de kwalitatieve samenstelling van de plannen. Ofwel: wie bouwt waar, wanneer en voor welke doelgroep? De bevolkings- en woningbehoefteprognose is richtinggevend voor de subregio als geheel, wat betekent dat de verwachte woningbehoefte binnen de subregio (her)verdeeld kan worden.

Woningbouw is in Noord-Brabant het enige type vastgoed waar de komende jaren nog een behoorlijke vraag naar is, in tegenstelling tot bijvoorbeeld winkels, kantoren en maatschappelijk vastgoed. “Woningbouw kan daarom ook vrijwel als enige een substantiële bijdrage leveren aan maatschappelijke en ruimtelijke vraagstukken als verduurzaming en het terugdringen van leegstand”, aldus gedeputeerde Erik van Merrienboer (Ruimte). “Na 2030 neemt de groei van de woningbehoefte sterk af, en verdwijnt ook de kans om werk te maken van transformatie. Dus de urgentie om in de komende paar jaar de vraag naar woningen slim te benutten is heel groot.” In de regionale woningbouwafspraken wil de provincie daarom prioriteit geven aan plannen voor herbestemming van leegstaande gebouwen of plannen voor inbreidingslocaties. Een principe dat ook iets kan betekenen voor bestaande woningbouwplannen, die dan niet, pas later of na aanpassing kunnen worden gerealiseerd. Ook voert de provincie een brede inventarisatie uit naar potentiële transformatielocaties in steden en dorpen. Bij complexe transformaties kan de provincie mee investeren via Ontwikkelbedrijf Noord-Brabant. (bron: Provincie)

- Het boek Het Nieuwste Brabant (2014) was de start van het project over de toekomst van Noord-Brabant. Het boek is een verzameling essays en interviews van gerenommeerde wetenschappers, ondernemers en visionairs, geschreven op initiatief van de commissaris van de Koning, Wim van de Donk. Ze geven de eerste aanzet tot reflectie over de toekomstige ontwikkeling van Brabant en de Brabantse samenleving, aan de hand van vier thema's: 'Het Nieuwste Ondernemen', 'Het Nieuwste Verbinden', 'Het Nieuwste Verbeelden' en 'Het Nieuwste Organiseren'. Omdat het boek is uitverkocht, is er een 'longread' - een digitale versie van het boek - gemaakt, die je via de link kunt lezen. Voor wie liever de papieren versie heeft, is het boek ook nog incidenteel tweedehands verkrijgbaar.

- De afgelopen jaren hebben gemeenten diverse taken overgeheveld gekregen die voorheen door het Rijk of door de provincies werden uitgevoerd. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de Jeugdzorg en WMO/AWBZ die in 2015 van de provincie naar de gemeenten zijn overgedragen. Om hierop goed voorbereid te zijn en de toekomstbestendigheid van gemeenten in Noord-Brabant te versterken, is eind 2011 het project Veerkrachtig Bestuur in Brabant van start gegaan, een gezamenlijk initiatief van de Vereniging van Brabantse Gemeenten (VBG) en de Provincie. Gedeputeerde Staten van Brabant hebben voor het project een adviescommissie en klankbordgroep ingesteld. Het project heeft per regio een rapport opgeleverd met aanbevelingen voor de bestuurlijke inrichting van de regio's in de nabije toekomst: - Rapport 'Veerkrachtig bestuur in West-Brabant'. - Rapport 'Veerkrachtig bestuur in Midden-Brabant'. - Rapport 'Veerkrachtig bestuur in Noordoost-Brabant'. - Rapport 'Veerkrachtig bestuur in Zuidoost-Brabant'.

In een brief d.d. 17 mei 2016 aan de gemeenten in Noord-Brabant, getiteld '(Veer)Krachtig Bestuur: stand van zaken en hoe samen verder' doet de provincie verslag van hoe alle Brabantse gemeenten er anno 2016 voorstaan op het gebied van samenwerking, bestuurlijke fusie of herindeling. - "Met dit 'eindrapport over het evaluatieonderzoek van het programma (Veer)Krachtig Bestuur in Brabant' (2019), dat we in opdracht van de provincie tussen augustus 2018 en februari 2019 hebben uitgevoerd, is in beeld gebracht hoe het programma (V)KiB is verlopen, welke activiteiten daarin zijn ontplooid en hoe deze activiteiten en het programma als geheel, zíjn ontvangen door de gemeenten en 'triple helix partners'. Voor de gemeenten is het beeld over het programma samengesteld aan de hand van inzichten vanuit het ambtelijke, bestuurlijke en politieke perspectief. We hebben het evaluatieonderzoek met veel plezier uitgevoerd en hopen in deze rapportage bouwstenen te hebben aangeleverd waarmee provincie, gemeenten en andere partijen in de provincie, het thema Bestuurskracht op de agenda kunnen houden en verder kunnen versterken." Aldus de opstellers van het eindrapport. - Terugblik op de slotconferentie Veerkrachtig Bestuur (feb. 2019).

- Op het portaal 'Platteland' van de provincie Noord-Brabant vind je actuele ontwikkelingen en doelstellingen m.b.t. de thema's veehouderij, land- en tuinbouw en agrofood.

- Voor een 70-tal dorpen in de provincie Noord-Brabant is in of vanaf 2009 een Integraal Dorpsontwikkelingsplan (iDOP) vervaardigd. Een iDOP bevat concrete plannen om de leefbaarheid in een dorp te behouden en te vergroten, bijv. op het gebied van wonen, zorg, voorzieningen, werken, recreatie, verkeer. Nadere toelichting op de iDOP's.

- Community Art Brabant (CAB) is een platform van organisaties en personen die werken aan nieuwe creatieve oplossingen om de leefbaarheid in wijken en de kwaliteit van leven onder burgers te verbeteren. Hierin kan erfgoed ook een grote rol spelen. Vanuit Kunstbalie ondersteunt een aantal medewerkers het platform Community Art Brabant. Daarin verbinden ze professionals uit verschillende domeinen en verbeteren ze de werkpraktijk, zodat er meer mooie projecten op het gebied van community art in de provincie Noord-Brabant kunnen plaatsvinden. Om meer duidelijkheid te geven over community art heeft Simone Vos een artikel geschreven voor CAB.

- "Gemeenten in de provincie Noord-Brabant moeten voorkomen dat er een wildgroei ontstaat aan XXL-distributiecentra. Er moeten meer eisen worden gesteld aan de vestiging van deze 'dozen' want anders dreigt onze provincie de rafelrand van de Randstad te worden”, stelt adviesorgaan BrabantAdvies, waar onder meer de Brabantse SER en de Provinciale Raad voor de Leefomgeving deel van uitmaken. Volgens BrabantAdvies staat van de 1750 distributiecentra die Nederland naar schatting rijk is, 43% in de provincie Brabant. Naar aanleiding van deze constatering waarschuwt BrabantAdvies dat logistiek in Brabant onontkoombaar is vanwege de ligging op de route Schiphol, Rotterdam, Antwerpen, en ook richting Duitsland, maar dat gemeenten zich veel nadrukkelijker moeten afvragen wat de toegevoegde waarde is voor de lokale economie.

Pieter Van Geel, voorzitter van de Provinciale Raad voor de Leefomgeving van BrabantAdvies: "We plukken er de economische vruchten van. Logistiek is méér dan grote distributiecentra. Maar als we willen voorkomen dat Noord-Brabant de rafelrand van de Randstad wordt, dan moeten we eisen stellen aan de ruimtevragers. Niet alles kan overal en altijd. Laten we aansturen op hoogwaardige terreinen die aansluiten op de lokale economie en omgeving en waar we randvoorwaarden stellen aan bijdragen in de energietransitie, klimaatadaptatie en een gezonde werkomgeving." De Provincie Noord-Brabant kan gemeenten faciliteren in de uitvoering met kennis, kunde en gerichte flexibele inzet bij vraagstukken." Aldus enkele van de conclusies uit het rapport 'Brabantse werklocaties toekomstproof. Opgaven richting 2030', door BrabantAdvies, september 2019.

Terug naar boven

Agrarisch

- "Stichting Brabants Burgerplatform is ontstaan als beweging om: de druk en de overlast van de intensieve landbouw en met name de intensieve veehouderij en de daaraan verbonden mestproblematiek tegen te gaan; de daaraan gerelateerde gezondheidsrisico’s, en de negatieve gevolgen voor klimaat, landschap, lucht, bodem en water terug te dringen, waar mogelijk te repareren en naar de toekomst toe te voorkomen. Het Brabants Burgerplatform overkoepelt een netwerk van stichtingen, verenigingen, niet formeel georganiseerde ad hoc-belangengroepen en individuen, veelal uit Noord-Brabant maar ook elders uit het land. Hier vind je een overzicht van de groeperingen in het netwerk. Onze externe doelstellingen zijn: terugdringen van de intensieve landbouw en met name de intensieve veehouderij; het stimuleren van transitie naar, liefst lokaal grondgebonden, circulaire landbouw; het bevorderen van de kwaliteit van de leefomgeving door te streven naar een optimale kwaliteit van lucht, water, bodem en voedsel; het bevorderen van leefbaarheid, volksgezondheid en duurzaamheid, volgens de Brundtland definitie. We pleiten voor een aanpak bij de bron, in plaats van symptoombestrijding; dus minder beesten, minder mestfabrieken, minder bestrijdingsmiddelen en minder monocultuur; stimulering van biologische landbouw, natuurinclusieve landbouw en circulaire landbouw waarbij kwaliteit in plaats van kwantiteit sturend is."

- Anno 2020 zijn er al diverse mestverwerkingsfabrieken in de provincie gerealiseerd en zijn er plannen voor nog meer van dergelijke projecten. De visie van de Brabantse Milieufederatie op dit thema: "Is de bouw van nieuwe mestfabrieken onvermijdelijk? Het antwoord is: nee. Mestbewerking moet vanuit een breder perspectief worden bekeken. Deze fabrieken worden namelijk gebouwd omdat in Noord-Brabant te veel mest wordt geproduceerd door het enorme aantal varkens, kippen, geiten en niet-grondgebonden melkvee. De enorme aantallen dieren zorgen daarnaast voor een scala aan andere problemen voor de volksgezondheid, dierenwelzijn en de kwaliteit van de leefomgeving. Zo ervaren inwoners van gebieden met veel intensieve veehouderij ook enorme stankoverlast; zijn al zes drinkwaterbronnen in Brabant gesloten wegens mestvervuiling; loopt het aantal slachtoffers van Q-koorts nog steeds op; leven we korter door fijnstof in de lucht en verliezen we biodiversiteit door ammoniak. Mestfabrieken zijn geen oplossing voor het mestoverschot, ze maken het juist mogelijk om nog meer dieren te houden en nog meer mest te produceren. Met alle gevolgen van dien.

Willen we het probleem echt aanpakken, dan moet worden gekeken naar het voorkómen van een mestoverschot. Dat adviseert ook de gezaghebbende Provinciale Raad voor de Leefomgeving in reactie op de plannen. Mestfabrieken bouwen is het paard achter de wagen spannen. De komende tien jaar wordt maar liefst een half miljard euro aan subsidies gestoken in mestfabrieken in Noord-Brabant. Dat bedrag kan veel beter gaan naar het opkopen van dierproductierechten, zodat het aantal varkens van alle stoppende varkensboeren uit de markt wordt gehaald en niet wordt doorverkocht aan varkensbedrijven die willen uitbreiden. Met deze oplossing neemt het aantal varkens af en daarmee ook het mestoverschot en de behoefte aan meer mestfabrieken. Door te kiezen voor echte oplossingen worden nieuwe mestfabrieken overbodig. Beter voor de volksgezondheid, het dierenwelzijn, de natuur en de kwaliteit van de leefomgeving." (bron en voor nadere informatie zie Brabantse Milieufederatie, februari 2020)

- "FoodUp! Brabant bestaat uit mensen die mee willen bouwen aan een nieuw voedselsysteem, waarbij gezond, eerlijk en lekker voedsel centraal staat. Voedsel dat goed is voor mens, dier en omgeving. Én een eerlijke prijs oplevert voor wie ze maakt. Vanuit deze gedachte, voedseltransitie, organiseert FoodUp! Brabant bijeenkomsten, start bewustwordingsprojecten, verbindt het onderwijs met ‘voedselvragen’ en helpt ondernemers die een nieuwe stap willen maken. Bouw mee aan voedsel dat deugt! FoodUp! Brabant verbindt jou met andere mensen en partijen, zodat een idee ook verder komt. Wat we nodig hebben zijn concepten met lef. Concepten die alle schakels van boer tot burger waarde bieden. Met als doel een moderne, duurzame agro & foodsector met toekomst, waar iedereen zich prettig bij voelt. Zoek je iemand, wil je een idee verder brengen, concreter maken of toetsen? Het team van FoodUp! kan je verder helpen of in contact brengen met interessante mensen. We beginnen in Noord-Brabant, maar niets bindt ons aan provinciegrenzen. Ben of ken je iemand uit Groningen, de Achterhoek of Rotterdam? Van harte welkom! FoodUp! Brabant maakt onderdeel uit van de Uitvoeringsagenda Brabantse Agrofood."

- "Wij zijn de Landbouw Innovatie Campus: We dragen geen oplossingen aan, maar leren jou om als boer in Noord-Brabant nieuwe ideeën te ontwikkelen. Een idee dat past bij jou, je bedrijf én je omgeving, een idee dat zorgt voor brood op de plank. Dat doen we met creatief en out-of-the-box denken. Designers en andersdenkende, onafhankelijke adviseurs helpen daarbij. We leren jou die nieuwe ideeën ook werkelijkheid te laten worden. Hoe regel je financiering? Hoe zet je je nieuwe product in de markt? Dat doen we eerst samen met jou maar daarna ook samen met andere relevante partijen uit de keten. Zodat er straks een businessplan ligt waarmee je uit de voeten kunt.

We ondersteunen docenten en bestuurders in het middelbaar en hoger onderwijs in Brabant bij het toerusten van hun studenten om te kunnen werken aan een ecologisch, economisch en maatschappelijk gedragen voedselsysteem. Dat doen we onder meer door studenten van verschillende opleidingen samen met praktijkvragen aan de slag te laten gaan; studenten in contact te brengen met nieuwe ketens en netwerken en boeren die anders zijn gaan werken; en door scholen te helpen met het opnemen van nieuwe kennis en inzichten uit de praktijk in hun onderwijs. We ontwikkelen nieuwe kennisnetwerken voor boeren die we koppelen aan het onderwijs, om de nieuwste inzichten ook voor boeren toegankelijk te maken via bijvoorbeeld masterclasses en kruisbestuiving plaats te laten vinden.

Waarom doen we dit? Boeren staan voor enorme uitdagingen. Ze moeten innovatief zijn en milieubewust, rekening houden met hun omgeving en de consument, en dat ook allemaal op een economische duurzame manier. Fundamentele veranderingen vragen nieuwe competenties. Bij grote uitdagingen helpt ook een onafhankelijke blik van buitenaf. De Landbouw Innovatie Campus wil boeren handvatten geven om mee te bewegen maar wel zelf de regie te houden. Dat doen we in trajecten waarin boeren centraal staan. Wij vliegen alleen de juiste mensen in – mensen die net even anders denken dan jij – en helpen je zo op weg."

- "In opdracht van de provincie Noord-Brabant heeft CLM Onderzoek en Advies in 2019 een Kennismatrix Natuurinclusieve Landbouw ontwikkeld. De matrix bevat tal van maatregelen en heeft als doel bedrijfscoaches handvatten te bieden om zo agrariërs te kunnen adviseren op weg naar een natuurinclusieve landbouwpraktijk. De matrix bevat de thema’s bodem, water, landschap en biodiversiteit. De matrix is opgedeeld in verschillende lagen. In laag 1 vindt men de onderwerpen/doelen (27) van de verschillende thema’s. In laag 2 staan de concrete maatregelen (76) behorend bij de onderwerpen/doelen in laag 1 en worden de maatregelen gewaardeerd op effectiviteit. In laag 3 worden deze maatregelen verder uitgewerkt. Ook zijn hier links naar externe bronnen met verdere informatie. Tenslotte zijn de verschillende lagen aan elkaar gekoppeld, zodat je kunt doorklikken, wat de gebruiksvriendelijkheid bevordert.

Typische maatregelen zijn bijvoorbeeld rond de thema’s bodem: bodemverdichting tegengaan; waterkwaliteit: mestkwaliteit- en toediening verbeteren; landschap: bevorderen diversiteit grasland - kruidenrijk grasland; en biodiversiteit: bevorderen natuur op het erf. De provincie Noord-Brabant ondersteunt bedrijven die ‘om willen schakelen’ naar een meer natuurinclusieve landbouw. Bedrijven die hierin zijn geïnteresseerd krijgen de hulp van een ondernemerscoach. Voor het maken van een businessplan voor een meer natuurinclusieve bedrijfsvoering kunnen zij subsidie krijgen. De matrix kan hen helpen om keuzes te maken uit de verschillende mogelijkheden. De kennismatrix is niet uitsluitend nuttig voor ondernemerscoaches, maar kan voor iedere ondernemer een nuttige bron van informatie zijn." (bron: CLM Onderzoek en Advies, juni 2019)

- Van 2012-2017 is ongeveer 1,4 miljoen m2 aan agrarische gebouwen op 2.400 locaties in Brabant leeg komen staan. De komende tien jaar komt daar nog 2,5 miljoen m2 bij. In 2030 staat daarmee naar verwachting 1 op de 4 stallen en schuren in de provincie leeg. Het rapport 'Actualisatie leegstand agrarisch vastgoed Noord-Brabant' (met bijbehorende factsheet) (2019) van Wageningen Environmental Research bevestigt deze prognose opnieuw. Van de agrarische bedrijven die anno 2019 in Brabant actief zijn, hebben ruim 4.000 bedrijven een bedrijfshoofd dat 55 jaar of ouder is. Ongeveer 60% van deze bedrijven heeft geen potentiële opvolger. Naar verwachting zullen veel van deze bedrijven, op ongeveer 3.000 bedrijfslocaties, de komende 10 jaar stoppen. De helft van de stallen krijgt waarschijnlijk een nieuwe functie, als nevenlocatie van een ander agrarisch bedrijf, of een andere - niet-agrarische - bestemming. De andere helft van de vrijkomende stallen en schuren, komt naar verwachting leeg te staan. Tussen 2012 en 2030 groeit de leegstand daarmee met een oppervlakte van in totaal circa 4 miljoen m2 aan gebouwen.

De agrarische gebouwen die de komende 10 jaar vrij komen zijn groter en moderner dan de gebouwen uit de afgelopen 5 jaar. De meeste gebouwen die tussen 2012 en 2017 vrij kwamen dateren uit de ‘asbestperiode’ (1965-1993). Stallen en schuren die de komende tien jaar vrij komen zijn gemiddeld twee keer zo groot. Het beschikbaar stellen van kennis en data over leegstand is een belangrijk onderdeel van de Brabantse Aanpak Leegstand. De Monitor agrarische leegstand Noord-Brabant biedt de mogelijkheid de data ook per gemeente en per wijk of kern te raadplegen. (bron: Provincie NB, 17-4-2019)

- Met hulp van de provincie Noord-Brabant werkt De Hoeve Innovatie sinds eind 2017 aan vernieuwende stalsystemen die de uitstoot van ammoniak bij de bron aanpakken. “De provincie wil snelheid maken”, aldus gedeputeerde Anne-Marie Spierings. “Met experimenteerstallen en wetenschappelijk onderzoek verwachten we binnen enkele jaren een goed en betaalbaar alternatief te hebben voor luchtwassers." De Hoeve Innovatie realiseert de stalsystemen voor alle diercategorieën: kraamzeugen, guste/dragende zeugen, gespeende biggen en vleesvarkens. Het stalsysteem is gebaseerd op dagontmesting. Dit moet voorkomen dat ammoniak ontstaat in de leefomgeving van het dier. De Hoeve neemt geen patent op de stalsystemen en zal alle informatie en onderzoeken actief delen op Stalvandetoekomst.nl. Hierdoor kunnen andere veehouders gebruikmaken van de stalsystemen en ervaringen. Het stalsysteem Stal van de Toekomst zorgt naast minder ammoniakuitstoot ook voor minder geur, fijnstof en methaan. En het kost minder energie. Spierings: “Dit stalsysteem draagt dus niet alleen bij aan het beschermen van de natuur en de omgeving, maar zorgt ook voor schonere lucht in de stal. Dit is goed nieuws voor de dieren, de boer en de buren.” (bron: Provincie, 29-11-2017)

- De Provincie Noord-Brabant, ZLTO en Leren en Werken hebben in 2018 het programma ‘Een nieuw toekomstperspectief voor stoppende agrarische ondernemers’ ontwikkeld. Veehouders en hun personeel, die besluiten te stoppen met hun onderneming, worden daarmee begeleid naar een nieuwe toekomst op de arbeidsmarkt. Tijdens het programma werken de veehouders en hun personeel gedurende 6 maanden met een coach aan persoonlijke doelen om hen in hun kracht te zetten richting de arbeidsmarkt. De ondernemer start met een intakegesprek met een coach van ZLTO. Deze coach begeleidt de ondernemer het gehele programma. Tijdens het intakegesprek wordt de behoefte van de ondernemer gepeild en een programma op maat samengesteld. Het programma is onderdeel van een pakket aan ondersteunende maatregelen die de veehouderij helpt versneld te verduurzamen. Andere voorbeelden van ondersteunende maatregelen zijn stimulering van stalinnovaties, financiële steun voor jonge boeren en een ondersteuningsnetwerk voor boeren die willen omschakelen. (bron: Provincie, 27-9-2018)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden / cultureel erfgoed

- Noord-Brabant zet zich o.a. op de kaart als 'Vincent van Gogh-provincie'; 39 locaties in Brabant hebben sinds 30 oktober 2017 een officiële status als Van Gogh Monument. 9 gemeenten (Nuenen, Etten-Leur, Tilburg, Zundert, Moerdijk, Breda, Eindhoven, Haaren en Laarbeek), 3 erfgoedorganisaties, de Provincie en Stichting Van Gogh Brabant hebben op die datum het Convenant Van Gogh Monumenten ondertekend. Hiermee onderschrijven zij de bijzondere status van de locaties. Het verhaal van Vincent van Gogh is in Brabant nog tastbaar aanwezig. Voor veel Van Goghliefhebbers over de hele wereld is dit verhaal een bron van inspiratie. Niet alleen zijn werk, maar ook de plekken waar Van Gogh heeft gewerkt en gewoond, trekken meer en meer bezoekers. Actualiteiten over Van Gogh in Brabant vind je op de Facebookpagina 'Van Gogh in Brabant' en de daar gelinkte website.

- De Brabantse Orgelfederatie (BOF) heeft tot doel het culturele erfgoed dat het orgel vormt in stand te houden, en de orgelcultuur in het algemeen en die van Noord-Brabant in het bijzonder te bevorderen. Zij wil dit bereiken door de interesse voor het orgel te vergroten, door de samenwerking tussen de Brabantse orgelkringen te stimuleren en door het organiseren van activiteiten op orgelgebied. Op hun site vind je beschrijvingen in tekst en beeld van ca. 200 Brabantse kerken en natuurlijk vooral hun orgels. Deze hebben wij overigens ook reeds gelinkt op onze plaatspagina's in kwestie.

- Site met foto's van alle kapellen, kastelen (in opbouw), klokkenstoelen en molens in Noord-Brabant.

- Foto's van alleenstaande kerktorens in Noord-Brabant, met toelichting sinds wanneer en waarom deze torens 'eenzaam' zijn.

- Artikel over de neogotische kerken in Noord-Brabant.

- De Zuiderwaterlinie is het Brabantse gedeelte van de historische Zuiderfrontier, die van het Zeeuwse Sluis tot Grave bij Nijmegen liep. Het is een aaneenschakeling van vestingsteden, forten, schansen en inundatievlaktes. De Zuiderwaterlinie is een 16e-eeuwse militaire verdedigingslinie. De Zuiderwaterlinie loopt grofweg van Bergen op Zoom via Willemstad en Breda naar Geertruidenberg en 's-Hertogenbosch om uiteindelijk via Grave bij Nijmegen te eindigen. De Zuiderwaterlinie verbindt 11 historische Brabantse vestingsteden met elkaar. Het is een samenhangend stelsel van waterstaatkundige werken, landschap en militaire werken.De indertijd wereldberoemde vestingbouwer Menno van Coehoorn heeft er rond 1700 een samenhangend geheel van gemaakt. In geval van vijandelijke dreiging van buiten kon men grote stukken land onder water zetten. De Zuiderwaterlinie is niet alleen belangrijk militair erfgoed, maar markeert ook nog altijd een culturele grens tussen Noord en Zuid, zand en klei, protestant en rooms-katholiek, de harde en de zachte ‘g’: voorbij de Zuiderwaterlinie begint een andere wereld. De Zuiderwaterlinie vertelt ruim 350 jaar Brabantse militaire historie, van het eind van de middeleeuwen tot en met de Koude Oorlog en de bijzonder posities die Brabant heeft gehad als buffer voor Holland. Het is daarmee een belangrijk icoon voor Brabant.

In 2016 heeft Erfgoed Brabant samen met 24 andere gemeenten en andere organisaties een intentieovereenkomst getekend over de Zuiderwaterlinie. De ondertekenaars willen deze oudste, langste en meest benutte waterlinie van Nederland samen op de kaart te zetten. Er zijn o.a. al plannen voor een Lange Afstand Wandelpad, markeringen bij bezienswaardigheden en gezamenlijke promotie. Tot het partnerschap behoren o.a. de provincie Noord-Brabant, alle 14 gemeenten langs de linie, de Brabantse Waterschappen, de ANWB, Staatbosbeheer en Brabants Landschap. Vanaf 2019 investeert de provincie ruim € 2 miljoen in projecten binnen de Zuiderwaterlinie. Het gaat in totaal om 19 projecten, die samen de Zuiderwaterlinie als samenhangend geheel verder moeten versterken. (bron: Provincie, april 2019) Om onderzoek naar de Zuiderwaterlinie verder te helpen, is in 2020 de Collectie Zuiderwaterlinie gelanceerd: een prachtige digitale database waarin allerlei bronnen te vinden zijn over deze waterlinie.

- "Het Brabants erfgoed wordt bedreigd. Dat geldt met name voor het landelijk erfgoed: boerderijen, molens, buitenplaatsen, landgoederen en het landschap in het algemeen. De ondertekenaars van het in april 2019 verschenen Manifest Brabants Landelijk Erfgoed roepen de provinciale beleidsmakers op om verdere aantasting van het Brabants landelijk erfgoed te voorkomen. Zij hebben daarvoor vier concrete actiepunten: van het bewustmaken van de waarde van het erfgoed tot maatregelen op het gebied van planning en bescherming.

Het manifest wijst op het belang van bewustwording van de rijke Brabantse geschiedenis, die is terug te zien in het erfgoed dat nog aanwezig is. Erfgoed heeft een positieve uitstraling op de omgeving. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat de aanwezigheid van erfgoed tot een verhoging van de welvaart in de omgeving leidt. Het Brabants erfgoed is niet alleen in steden - zoals Den Bosch en Breda - aanwezig, maar ook in het landelijk gebied. Als het landelijk erfgoed te weinig erkend wordt, dreigt dat te verdwijnen: er wordt een weg aangelegd door een traditioneel cultuurlandschap of een loods gebouwd vlak naast een molen. Soms is dat onvermijdelijk, maar meestal zijn er andere oplossingen mogelijk die de aantasting van het erfgoed voorkomen. Een beleid dat duidelijk daarop gericht is, zal dus de welvaart en het welzijn in onze provincie ten goede komen." De ondertekenaars van het manifest zijn: Brabants Heem, De MolenStichting Noord-Brabant, Erfgoedvereniging Bond Heemschut Brabant, Monumentenhuis Brabant, Stichting de Brabantse Boerderij, Stichting het Noordbrabants Landschap, Stichting Vrienden van Brabantse Landgoederen en Werkgroep Immaterieel Erfgoed Brabant. (bron: De Ergoedstem)

- "Het kloosterleven en Brabant zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Bijna 700 gebouwen en de levensverhalen van ontelbaar veel Brabanders zijn daar getuige van. Tijdens het hoogtepunt (rond 1960) kent Nederland en dan met name Noord-Brabant in absolute aantallen het hoogste aantal kloosterlingen ter wereld. De kloosters hebben belangrijke invloed op het gebied van zorg en onderwijs. En door de talloze missies brachten de zusters en broeders Brabant naar de wereld en de wereld naar Brabant. Daarna volgt een periode van afnemende invloed van de georganiseerde godsdienst en worden taken als zorg en onderwijs overgenomen door de overheid. Veel kloosters zagen dat hun maatschappelijke taak was volbracht en kwamen daarom tot voltooiing. De gebouwen die daardoor vrijkwamen zijn verkocht, herstemd of gesloopt. Dat wil niet zeggen dat het kloosterleven in Brabant ten einde is. Vandaag de dag werken ongeveer 10 kloostercommuniteiten aan een toekomst in Brabant.

De provincie hecht er waarde aan om de geschiedenis van Brabant door te geven aan toekomstige generaties. Daarom zet zij zich in om verhalen rond het Brabantse kloosterleven te vertellen en weer bredere bekendheid te geven. Daarnaast wil de provincie ondersteunen om het kloostererfgoed op passende wijze meer toeristisch- recreatief te ontsluiten om zo onderhoud en exploitatie te ondersteunen. Om dat te doen zet de provincie zich ook in om samenwerking te faciliteren tussen de partijen die verbonden zijn aan het Brabantse kloosterleven. " (bron: Provincie Noord-Brabant, juli 2020)

"Iedereen die op wat voor manier dan ook verbonden is aan het kloosterleven in Noord-Brabant, zet in 2021, het Jaar van het Brabants Kloosterleven, het beste beentje voor. Niet in de laatste plaats de vier jubilerende kloostergemeenschappen, die hun eeuwenlange bestaan in Brabant vieren. Samen laten we zien hoe Brabanders en de kloosters - toen en nu- onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. De geschiedenis van de bijzondere band tussen Brabant en haar kloosters gaat bijna duizend jaar terug: van de stichting van de eerste kloosters in de vroege middeleeuwen, langs refugiekloosters in de zeventiende eeuw, tot de ongeëvenaarde bloei van de kloosteractiviteiten in de twintigste eeuw. Ook vandaag de dag leeft de geschiedenis voort in levende kloosters en congregaties, en in de honderden voormalige kloostergebouwen die de provincie telt. Aanleiding voor het kloosterjaar zijn de vier jubilerende kloostercongregaties. Zij vieren in 2021 hun eeuwendurende activiteiten in de Brabantse kloosters. De oudste daarvan is de orde van de Norbertijnen, die negenhonderd jaar geleden werd opgericht. Maar ook de Norbertinessen, de Clarissen en de Kruisheren vieren een bijzonder jubileum.

Een andere partij die veel doet, is de Provincie Noord-Brabant. Zij ondersteunt de organisatie van het kloosterjaar en zet een viertal imposante deelprojecten neer. Waaronder ‘Ons kloosterpad’ dat, in 15 etappes van in totaal 330 kilometer, voert langs veertig kloosters. Daarnaast organiseert zij ook bijzondere evenementen in het kloosterjaar, unieke ervaringen rond de Brabantse kloosterproducten en een publiekscampagne. Maar, iedereen die verbonden is aan het Brabantse kloosterleven kan in 2021 meedoen met het Kloosterjaar. Hoe groter het aanbod wordt van bijzondere producten, mooie slaapplekken en inspirerende activiteiten, hoe beter we elkaar kunnen ondersteunen. Op deze site lees je meer over wie er nu al meedoen, welke plannen er bekend zijn en hoe je zelf mee kunt doen. Wat je op de site 'Brabants Kloosterleven' ziet is echter nog maar een begin. Er is ruimte voor veel meer. Dus, ken jij bijzondere locaties of verrassende producten? Of heb je zelf een initiatief in gedachten dat aansluit bij het jaar van het Brabantse kloosterleven? Meld je aan en doe mee!" Voor nadere informatie zie ook de pagina 'Brabant viert het kloosterleven - Een wandelpad, een themajaar en 4 jubilerende kloosters'.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- "Ons Brabant Fietst is hét vertrekpunt voor fietsen in Noord-Brabant. Hier vind je fietsroutes en een routeplanner, een Brabantse fietsagenda, tips voor fietsforenzen, fietsvoorzieningen in de stad en leuke weetjes. Kortom: alles wat je nodig hebt om de fiets te ontdekken en te omarmen. Of je nu overweegt om te gaan fietsen, een zetje in je rug nodig hebt of een snelle fietsroute naar je werk zoekt, we zijn er voor je. Stop met in de file staan en word deel van de Brabantse fietscommunity. Fietsen maakt het leven echt leuker!

Fietsstimulering voor werkgevers. Ben je werkgever en wil je jouw werknemers stimuleren meer te gaan fietsen, dan helpen we je graag. Op het werkgeversgedeelte bieden we overzicht in fietsstimuleringsmaatregelen, informatie over het Brabantse snelfietsroutenetwerk, inspirerende voorbeelden en tips uit de praktijk. Werkgevers en gemeenten kunnen meeliften op onze acties en campagnes, waarbij we ondersteunen in de marketing en verbindingen leggen. Kijk voor meer informatie op onze partnerpagina. Via ons platform werken Brabantse fietspartners samen aan een bereikbaar en aantrekkelijk Brabant, voor zoveel mogelijk fietsers. Kennismaken? Wil je aan de slag met fietsstimulering in Brabant? Organiseer je een evenement op het gebied van fietsen? Moet de Brabantse fietswereld echt weet hebben van jouw dienst of product? Vertel onze community erover in een bijdrage op onze website. Of neem contact met ons op, we maken graag kennis!"

- Gedetailleerde informatie over ontstaan en ontwikkeling van de regionale landschappen in deze provincie, vind je in de - via de link ook online te lezen - studie Ontgonnen Verleden. Historisch-geografische regiobeschrijvingen betreffende de provincie Noord-Brabant (177 pagina's, Ministerie van LNV, 2009).

- Natuurnetwerk Brabant is onderdeel van Natuurnetwerk Nederland (voorheen Ecologische Hoofdstructuur (EHS)). Het is een netwerk van deels bestaande en deels nieuwe natuurgebieden in de provincie Noord-Brabant, die door ecologische verbindingszones met elkaar verbonden zijn. Hierdoor kunnen dieren zich makkelijker verplaatsen tussen verschillende natuurgebieden. Zo wordt de biodiversiteit (het totaal aan planten en dieren) bevorderd. Ongeveer 90% van het Natuurnetwerk Brabant wordt gevormd door bestaande natuurgebieden zoals bijvoorbeeld de Biesbosch en de Maashorst. Maar er zitten nog steeds veel gaten in het netwerk. Vaak in de verbindingen tussen de gebieden, die juist zo belangrijk zijn. Alleen zo kunnen dieren en planten van het ene gebied naar het andere.

Vanwege de klimaatverandering veranderen hun leefomstandigheden en wordt dat nog urgenter. Zij moeten zich kunnen verplaatsen om genoeg voedsel te kunnen blijven vinden en zich voort te planten. Het Natuurnetwerk is er niet alleen voor planten en dieren, maar ook voor mensen die willen genieten, recreëren en ontspannen. Waar gaten in het netwerk zitten, nodigt de Provincie andere partijen uit om nieuwe natuur aan te leggen. Om initiatiefnemers te helpen nieuwe natuur te maken is het Groen Ontwikkelfonds Brabant opgericht. Zowel particulieren en bedrijven als overheden en natuurorganisaties kunnen hier terecht voor geld, grond en advies voor hun initiatief. In sommige gebieden voert de provincie ook zelf natuurprojecten uit. "De realisatie van het Natuurnetwerk Nederland gaat niet snel genoeg om de afgesproken 80.000 hectare nieuwe natuur in 2027 te halen. Dat geldt in dezelfde mate voor het Natuurnetwerk Brabant. Daarnaast staat de kwaliteit van de Brabantse natuur nog altijd sterk onder druk en is verdroging een groot probleem. Daarom zetten Gedeputeerde Staten in op het versnellen van de aanleg van het Natuurnetwerk Brabant." (bron: Provincie Noord-Brabant, 22-9-2020)

- Bekijk online hoe het is gesteld met de natuur, het milieu en het water in Noord-Brabant via de in 2017 gerealiseerde website Brabant in Zicht. De site wordt voortdurend up to date gehouden door de provincie en de Brabantse waterschappen. In tekst, kaarten, foto’s en grafieken geeft Brabant In Zicht antwoorden op vragen als: Hoe ontwikkelt zich de waterkwaliteit in Brabant? Hoe staat het met de veiligheid langs de grote rivieren? Hoe staat het met de biodiversiteit in Brabantse natuurgebieden en in het agrarisch landschap? De informatie is gebaseerd op meetgegevens van de provincie, waterschappen en andere organisaties. Provincie en waterschappen gebruiken de informatie onder andere om hun beleid op te baseren en te evalueren. Voorheen brachten provincie en waterschappen periodieke rapportages van deze gegevens naar buiten. De website geeft nu iedereen de mogelijkheid om op elk moment actuele gegevens te raadplegen, op een toegankelijke en visueel aantrekkelijke manier. Ook medewerkers van gemeenten, terreinbeheerders, belangengroeperingen en kennisinstituten kunnen deze gegevens gebruiken om beleid op te baseren of om onderzoek te doen. De website bevat nu de meetgegevens over natuur, water en milieu. Op termijn worden ook meetgegevens over andere beleidsthema’s, zoals agrofood, toegevoegd.

- IVN Brabant werkt als beroepsorganisatie en met 5.000 betrokken IVN-vrijwilligers aan een duurzame samenleving. Ze laten jong en ouder de natuur beleven: in de achtertuin en in natuurgebieden zoals Nationale Parken. Dit doen ze in samenwerking met een enorm netwerk van professionals: terreinbeheerders, recreatiesector, onderwijs, kinderopvang, gezondheidsinstellingen, overheden en andere partners.

- Natuurgebieden in Noord-Brabant van Natuurmonumenten.

- Blog van de Staatsbosbeheer-boswachters in Noord-Brabant.

- In Noord-Brabant zijn enorm veel vrijwilligers actief in en voor de natuur. Deze ‘Groene Helden’ dragen bij aan een groene en gezonde leefomgeving. Via persoonlijke portretten zet de provincie een aantal van hen in het zonnetje. Zo inspireert en informeert de provincie anderen over Brabantse natuur.

- In 2013 zijn in Brabant de eerste zogeheten Natuurpoorten gerealiseerd. Het netwerk van Brabantse natuurpoorten is gegroeid naar circa 30 in 2015. Natuurpoorten zijn herkenbare knooppunten in de natuur. Bezoekers vinden er altijd ruime parkeergelegenheid, een horecavoorziening, een informatiebord met fiets- en wandelroutes en informatie over de natuur en cultuurhistorie in de omgeving.

- Facebookpagina met actualiteiten over natuurbruggen (ecoducten) in Noord-Brabant.

- Sinds 2011, toen de Rijkssubsidie kwam te vervallen, subsidieert de provincie gescheperde schaapskuddes. De provincie kent een toeslag voor gescheperde schaapskuddes toe aan de terreinbeherende organisaties. Zij kunnen vervolgens schaapherders inhuren voor de begrazing van heideterreinen. Dit bevordert de kwaliteit van de Brabantse heide.

- Bosgroep Zuid Nederland is een coöperatieve vereniging zonder winstoogmerk. Het werkgebied strekt zich uit over de provincies Zeeland, Noord-Brabant en Limburg. De leden zijn eigenaar van bos en/of natuurterreinen. Hieronder vallen zowel particulieren, landgoedeigenaren en gemeenten, als natuurbeschermingsorganisaties en enkele kloosterordes. Bosgroep Zuid Nederland heeft ca 375 leden. De Bosgroep ondersteunt haar leden op diverse manieren bij de ontwikkeling, inrichting en beheer van hun bos- en natuurterreinen. Dat kan in de vorm van inhoudelijk of strategisch advies over bos-of natuurbeheer of het opstellen van inrichtingsplannen of subsidie aanvragen. Ook kunnen zij de uitvoering in het veld voor hun rekening nemen, of inzet van vrijwilligers hierin organiseren. Door haar vele contacten kan de Bosgroep prima een intermediaire rol vervullen; tussen verschillende partijen of eigenaren binnen een gebied, tussen een gemeente en vrijwilligers, tussen een eigenaar en de overheid etc. De meerwaarde van de Bosgroep is dat zij deskundige en integrale ondersteuning kan bieden van het begin van het proces tot aan de daadwerkelijke uitvoering, hoe groot of klein ook.

- Vandaag de dag is de boomkikker niet meer weg te denken uit de Brabantse natuur. Die situatie was zo’n tien jaar geleden wel anders. Dat het nu zo goed gaat met de boomkikker in Brabant hebben we te danken aan de inspanningen van en samenwerking tussen Brabants Landschap, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, provincie Noord-Brabant en een zeer betrokken werkgroep met vrijwilligers. Vanuit het herintroductieproject zijn de afgelopen jaren maar liefst 7.000 à 8.000 boomkikkers gekweekt en in vijf Brabantse natuurgebieden uitgezet. In de film ‘Nieuwe kansen voor de boomkikker in Brabant’ hoor en zie je hier meer over.

- "Bijen hebben een waarschuwende functie, net zoals vroeger de kanariepietjes in de mijnen. Als die van hun stokje gingen was het tijd voor de mijnwerkers om naar boven te gaan. De huidige gezondheidsproblemen van de bijen geven aan dat de natuur in bepaalde delen een onleefbaar gebied aan het worden is. Verschraling van de natuur zorgt ervoor dat er niet meer voldoende verschillende soorten stuifmeel in de 'schijf van vijf' van de bijen zitten. Daar lijdt hun gezondheid onder. Hierdoor zijn ze minder weerbaar tegen pesticiden en varroa-mijt. Help bijen daarom aan een bont bloeiend landschap zodat ze weer gezond worden. Een bij haalt haar voedsel in een gebied van een straal van 3 tot 4,5 kilometer rondom haar bijenwoning. Dat is een oppervlakte van zo’n 30 km² = 3000 hectare! Dit gebied wordt het drachtgebied van de bijen genoemd. De taak van imkers is voor bijen zorgen. Maar het is onmogelijk voor de imkers om te zorgen dat zo’n groot drachtgebied vol met de juiste bloemen, bomen, struiken en planten komt te staan zodat de bijen voldoende te eten hebben.Tijd dus om (slimmer) samen te werken! Stichting Food4Bees zet zich in de provincie Noord-Brabant in om in samenwerking met gemeenten, inwoners en bedrijven hun groene gebieden bijvriendelijker in te richten. Inmiddels zijn al vele projecten succesvol gerealiseerd."

- "Wat hebben de nijlgans, muntjak en wasbeerhond gemeen met de waterhyacint, de letterschildpad en de reuzenberenklauw? Ze staan allemaal op de Europese lijst van invasieve exoten die een bedreiging vormen voor onze inheemse biodiversiteit van flora en fauna en/of de ecosystemen. En die daarom bestreden dienen te worden in de landen waar ze niet thuis horen. De provincie Noord-Brabant werkt aan een plan van aanpak om de soorten die op deze zogeheten Unielijst staan in kaart te brengen en aan te pakken. De Unielijst is de uitwerking van de EU-exotenverordening uit 2016. Hij beschrijft de planten en dieren die van nature niet in Europa voorkomen en door hun gedrag en snelle verspreiding, schadelijk zijn voor onze inheemse flora en fauna. Voor het behoud van biodiversiteit, maar ook vanuit belangen van volksgezondheid en veiligheid, moeten deze invasieve exoten volgens de verordening worden aangepakt. Gedeputeerde Staten moeten daarvoor maatregelen nemen en deze ook concretiseren. Dit wordt uitgewerkt in een na de zomer van 2020 vast te stellen ‘Plan van Aanpak Invasieve Exoten Brabant’."

- "Voor het eerst in Nederland is onderzocht hoeveel grondwater de natuur nodig heeft. Uit een in oktober 2020 gepubliceerd onderzoek van Brabants Landschap, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en de Brabantse Milieufederatie, uitgevoerd door Deltares, blijkt dat de natuur in Noord-Brabant alleen al jaarlijks 60 miljoen kuub grondwater nodig heeft om te overleven. Deze uitkomsten zijn belangrijk in het gesprek over de aanpak van droogte en verdroging van de natuur. Om het grondwater evenwichtig te kunnen verdelen is het belangrijk om een volledig beeld te krijgen van de behoefte aan grondwater van alle partijen. Voor drinkwaterbedrijven, industrie en landbouw was dat al eerder bekend, het onderzoek van de Brabantse natuur- en milieuorganisaties doet dat nu ook voor de natuur. In het onderzoek is er specifiek gekeken naar de hoeveelheid grondwater die nodig is om verdroging van grondwaterafhankelijke natuur op te heffen. “De natuur verdient een plek in de discussie over de verdeling van het grondwater,” zegt Lars Koreman, Provinciaal Ambassadeur Natuurmonumenten. “Door het kwantificeren van de waterbehoefte voor grondwaterafhankelijke natuur dragen de natuurorganisaties een belangrijk puzzelstuk aan in de aanpak van droogte en verdroging.”

Evenwichtige waterverdeling. Verdroging van de natuur is vooral een waterverdelingsvraagstuk. Er valt meer dan genoeg neerslag in Noord-Brabant (minus verdamping zo’n 1.700 miljoen m3 per jaar) maar zo’n 80% wordt afgevoerd, via sloten, kanalen en beken via de Maas naar zee. Het overige water zakt in de bodem en vult het grondwater aan. Een even groot volume grondwater als wat jaarlijks in de bodem infiltreert, wordt echter gebruikt voor beregening door de landbouw, als drink- en industrie water en voor het sproeien van tuinen, sportvelden en ander stedelijk groen. In de huidige situatie is er dan ook onvoldoende grondwater beschikbaar voor de natuur. Om waardevolle natuur te herstellen en te behouden is meer grondwater nodig dan nu voorhanden is voor de natuur. Het is dan ook essentieel dat er meer water wordt vastgehouden en dat er water bespaard wordt. Lars Koreman: “Net als de landbouw en industrie heeft ook de natuur grondwater nodig. Waar agrariërs en drinkwaterbedrijven de pomp aan kunnen zetten, kan de natuur dat niet. Om te waarborgen dat de natuur ook bij het grondwater kan, moeten we ons watersysteem anders gaan inrichten. Zolang het grondwaterpeil niet in balans is holt de natuur in Brabant achteruit.”

Water vasthouden en besparen. Uit het onderzoek van de Brabantse natuur- en milieuorganisaties blijkt dat de natuur in Noord-Brabant 60 miljoen m3 grondwater per jaar nodig heeft, bijvoorbeeld in de vorm van kwel. Om te zorgen dat de natuur ook bij het grondwater kan, moeten onder andere de grondwaterstanden structureel omhoog. Daar is ca. 350 miljoen m3 extra grondwater voor nodig. Voor het beschikbaar maken van deze hoeveelheid grondwater is herstel van het totale watersysteem in Brabant noodzakelijk. Door zo’n 250 miljoen m3 water per jaar extra vast te houden in de bodem kan de grondwatersituatie structureel worden verbeterd. De Brabantse natuur kan hieraan bijdragen, maar alle gebruikers moeten “samen de koek vergroten”. Daarnaast is een afname van de grondwateronttrekking voor beregening, drink- en industriewater en overige kleine onttrekkingen van tenminste 100 miljoen kuub per jaar nodig. Alleen zo komt er voldoende schoon grondwater beschikbaar voor de natuur.

Goed voor ons allemaal. Watersysteemherstel is óók goed voor andere functies, zoals landbouw en bebouwing, om opbrengstderving en schade door droogte tegen te gaan. Hoe meer neerslag er wordt vastgehouden, hoe minder grondwater er hoeft te worden opgepompt voor bijvoorbeeld beregening. Koreman: “we willen met alle partijen samen nadenken over oplossingen om de onbalans te herstellen. De natuur is van iedereen, we moeten er dan ook met z’n allen goed voor zorgen zodat we kunnen blijven genieten van onze prachtige natuurgebieden.” De waterpartners in Brabant zijn zich inmiddels bewust van de noodzaak van watersysteemherstel en een evenwichtige waterverdeling. De provincie Noord-Brabant onderschrijft de noodzaak voor voldoende water voor natuur in haar bestuursopdracht ‘Stoppen van de verdroging met een waterrobuuste inrichting van Brabant’. Het geeft de natuur- en milieuorganisaties het vertrouwen dat de eerste stappen zullen worden genomen in het meer vasthouden van water. Wel is er bij de natuurorganisaties zorg over de ambities ten aanzien van het verminderen van de onttrekkingen, die ook noodzakelijk zijn om te waarborgen dat er voldoende schoon grondwater beschikbaar is voor de natuur." (bron: Natuurmonumenten, oktober 2020)

- "Brabantse zandwegen van groot belang voor biodiversiteit. Zandwegen in het agrarisch gebied hebben vaak een hoge cultuurhistorische, landschappelijke en daarmee ook recreatieve waarde. Recent onderzoek toont aan dat ze daarnaast ook van groot belang zijn voor de biodiversiteit. Bij zandwegen komen meer soorten en individuen voor dan bij asfaltwegen, ook zijn de soorten meer bijzonder. Wordt een zandweg geasfalteerd, dan gaat de biodiversiteit achteruit. De afgelopen decennia zijn zandwegen in het agrarisch gebied van Noord-Brabant op grote schaal verdwenen of geasfalteerd en wat nu nog resteert staat onder druk. Wegen die intensief worden gebruikt, krijgen een (semi)verharding vanwege stofoverlast in de zomer, modderpoelen in de winter of vanwege de aanleg van een fietsverbinding. Bermen worden regelmatig slecht beheerd of ongevraagd toegevoegd aan aangrenzende landbouwpercelen. Dit zijn zorgelijke ontwikkelingen, omdat zandwegen hoog worden gewaardeerd.

Onderzoek. In 2019 is op initiatief van Stichting de Brabantse Hoeders veel aandacht besteed aan zandwegen in Noord-Brabant. Hoogtepunt daarbij was de ‘Zondag van het zandpad’ tijdens de ‘Week van het landschap’, een jaarlijks terugkerend evenement van het Brabants Landschap. Het Coördinatiepunt Landschapsbeheer van het Brabants Landschap heeft dit aangegrepen om ecologisch adviesbureau Ecologica nader onderzoek te laten uitvoeren naar de natuurwaarde van zandwegen in agrarisch gebied. Het onderzoek was gericht op het feitelijk onderbouwen van de ecologische waarde van zandwegen, afgezet tegen verharde wegen. Onderzocht is hoe hoog de biodiversiteit van zandwegen in agrarisch gebied is en of de aanwezigheid van kritische soorten kon worden vastgesteld. Hierbij is ook de rol van de inrichting en bloemenrijkdom van de bermen betrokken. Voor het onderzoek zijn zandwegen in drie gebieden geselecteerd: Baarle-Nassau, Schijndel en Heesch. In deze gebieden zijn zandwegen met verschillende bermtypen geselecteerd. Ter vergelijking zijn ook op korte afstand gelegen asfaltwegen onderzocht. Als indicatoren voor biodiversiteit is daar gekeken naar de aanwezige wilde bijen, dagvlinders, sprinkhanen, angeldragende wespen en vogels.

Zandwegen in Noord-Brabant vormen leefgebied voor kritische soorten. Op de 16 onderzochte transecten zijn in totaal 183 soorten aangetroffen. Daaronder bevonden zich 8 Rode Lijstsoorten, 51 minder algemene soorten, 15 zeldzame soorten en 14 soorten met een provinciale prioritaire status. Talrijk waren bijensoorten, waarvan er 68 konden worden vastgesteld, zoals de zeldzame rinks maskerbij en de vrij zeldzame kleine tuinmaskerbij. Onder de 22 waargenomen dagvlindersoorten en 12 sprinkhaansoorten bevonden zich kleine parelmoervlinder, snortikker en sikkelsprinkhaan. Van de 64 aangetroffen wespensoorten zijn met name de zeldzame graafwesp Nysson distinguendus en de spinnendoder Agenioideus sericeus bijzonder. Tijdens het onderzoek zijn op de zandwegen zelf of in de bermen ernaast 33 vogelsoorten waargenomen, waaronder patrijs, geelgors, grasmus, kneu, gele kwikstaart en roodborsttapuit.

Soortenrijkdom hoger langs zandwegen dan langs asfalt. Bij de onderzochte zandwegen op de genoemde locaties in Noord-Brabant was het aantal vastgestelde soorten duidelijk hoger dan langs de onderzochte asfaltwegen. Bij de zandwegen waren 48 procent meer soorten aanwezig. Bij alle afzonderlijke onderzochte soortgroepen werd een hoger aantal soorten vastgesteld langs de zandwegen. Ook het totaal aantal aangetroffen individuen bij zandwegen was fors hoger, wel 62 procent. En wanneer ook naar de bijzonderheid van de soorten wordt gekeken kan worden vastgesteld dat ook deze significant hoger ligt bij zandwegen ten opzichte van asfaltwegen. Omdat binnen het onderzoek verschillende typen bermbegroeiingen zijn bekeken, kan ook wat worden gezegd over belangrijke factoren op dit vlak. Voor de onderzochte soortgroepen lijken vooral structuurrijkdom en luwte belangrijke factoren te zijn voor een hoge biodiversiteit op locatieniveau. Aangezien echter ook is vastgesteld dat verschillende bermtypen (bijvoorbeeld met of juist zonder struweel) elkaar sterk aanvullen qua soortenspectrum is de conclusie dat het ook van belang is juist te streven naar veel variatie tussen locaties.

Behoud zandwegen voor biodiversiteit! Dit onderzoek heeft duidelijk aangetoond dat zandwegen van groot belang zijn voor bijzondere biodiversiteit. In agrarisch gebied, geflankeerd door graslanden en (maïs)akkers, herbergen deze zandwegen en bermen een opvallend rijke fauna met inbegrip van kenmerkende en zeldzame soorten. Zandwegen met een goed ontwikkelde bermvegetatie kunnen om die reden ook een functie vervullen als verbinding tussen natuurgebieden. Uit de data blijkt dat de natuurwaarde voor wat betreft de onderzochte groepen gemiddeld met 36 procent achteruitgaat wanneer een zandweg wordt geasfalteerd. Het onderzoek geeft hiermee heldere argumenten om zuinig met bestaande zandwegen in Noord-Brabant om te gaan en ze passend te beschermen. Voor nadere informatie zie het onderzoeksrapport 'Natuurwaarde van zandwegen in agrarisch gebied'. Een uitgebreid artikel hierover is verschenen in het januarinummer van Vakblad Natuur Bos Landschap." (bron: Brabants Landschap en Ecologica, januari 2021)

Terug naar boven

Beeld

Dorpsfilms
Meer dan 50 unieke films laten sinds april 2022 op het internet zien hoe het dagelijkse leven er vroeger in Brabantse dorpen uitzag. In de jaren '50 en '60 maakte de Enschedese zakenman Johan Adolfs in heel Nederland ruim 1500 dorpsfilms, waarbij vooral doodgewone dingen werden vastgelegd. En juist die doodgewone dingen zorgen nu, jaren later, voor een unieke indruk van het tijdsbeeld van toen. “Verloren gewaande 8 millimeter-filmrollen, een VHS die niet meer afgespeeld kan worden en dvd's die al jaren in een doos op zolder liggen. Dankzij onze oproep van februari 2022 - waarbij we op zoek waren naar deze Adolfsfilms - hebben we al veel van deze vergeten dorpsfilms teruggevonden”, vertelt beeldredacteur Mathilde Min. Collega Kaya van Dun: “En passant registreerde Johan Adolfs hiermee een wereld die er niet meer is. Een melkboer die verse melk aan huis brengt, fietsende en spelende kinderen in een rustige straat. Een man die het gazon harkt terwijl zijn vrouw de ramen lapt.”

De opnames werden betaald door de muziekvereniging, sportclub, bond van plattelandsvrouwen of een andere lokale partij en vrijwel iedere dorpsgenoot komt wel even in beeld. De film werd in de zomer opgenomen en als de film in de winter af was, kocht iedereen een kaartje om naar zichzelf en de buren te komen kijken tijdens een filmavondje. De verzameling aan Brabantse dorpsfilms op de kaart is nog niet compleet. Mathilde: "Vinden we een nieuwe dorpsfilm, dan voegen we deze toe aan de lijst. De originele 8mm-filmrollen, maar ook kopietjes op VHS of DVD, zwerven soms nog rond. We hebben al veel dorpsfilms teruggevonden, maar weten ook dat er nog veel meer gemaakt zijn. Alle films die we terugvinden, zetten we bij elkaar. Iedereen kan ze zo gemakkelijk terugzien, want alle gevonden films zijn online te bekijken."

BrabantinBeelden blijft zoeken naar oude filmbeelden uit onze provincie. Nog meer films van Johan Adolfs, maar ook amateurbeelden. Vooral beelden van het destijds dagelijks leven zijn welkom. Maar de tijd dringt, want films op 8 millimeter of op videobanden worden er door ouderdom niet beter op. "Mensen die op zolder of in de berging nog banden of rollen met die oude filmbeelden hebben liggen, mogen altijd contact met ons opnemen", vertelt Kaya. De dorpsfilms zijn - ingedeeld en aan te klikken op een kaart van Brabant - te vinden op de website BrabantinBeelden, een initiatief van het Brabants Historisch Informatiecentrum (BHIC) in Den Bosch.

Prentbriefkaarten
Het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) heeft in 2019 rond de bij ansichtkaartenverzamelaars bekende, nostalgische kaartenreeks ‘Brabants Dorpsleven’ een website gemaakt met meer dan 400 prentbriefkaarten uit deze reeks. Voor deze ansichtkaartenreeks werd het rauwe boerenleven vastgelegd, maar dan wel met een 'gouden randje' van poffers en zondagse kleding, mooie meisjes en schattige boerenkinderen. Meestal werden de opnames in scene gezet: boerinnen zetten hun zondagse poffer op bij het voeren van de kippen en kinderen mochten voor deze ene keer meerijden op de hondenkar. Toch geven de foto’s van Brabantse mensen in hun omgeving een uniek inkijkje in het leven en werken van Brabanders van begin 20e eeuw; een periode waarin het versturen en verzamelen van prentbriefkaarten een ware rage was en de ene na de andere uitgever zich grif op deze nieuwe markt begaf. Fotografie was in die tijd nog bijzonder en fotografen en uitgevers wisten wat de mensen mooi vonden én wat goed verkocht.

Terug naar boven

Links

- Provincie: - Officiële site van de Provincie Noord-Brabant. - Nieuws van de Provincie op Facebook. - Nieuws van de Provincie op Twitter.

- Kleine kernen: - "De Vereniging Kleine Kernen Noord-Brabant (VKKNB) is opgericht om initiatieven van bewoners te ondersteunen en stimuleren. Dit om de vitaliteit en leefbaarheid van dorpen en buurten te behouden en/of verbeteren. Thema's die o.a. aan de orde komen zijn "Zorg voor elkaar", "Wonen", "Vervoer", "Kerken en herbestemming". De VKKNB doet dit door uitwisseling van ervaringen en kennis en door advisering, activering en belangenbehartiging van en aan de kleine kernen, buurten, dorpsraden, bewonersorganisaties, dorpsplatforms en initiatiefgroepen. We vertrouwen daarbij op de kracht van inwoners en gaan uit van zelfsturing, waarin gemeenschapsontwikkeling een belangrijke rol inneemt.

- Duurzaamheid: - "De provincie Noord-Brabant heeft de ambitie om in 2050 energieneutraal te zijn, met 100% duurzame energie en een reductie van 90% van de CO2-uitstoot ten opzichte van 1990. Dat betekent een groener, schoner en duurzamer Brabant. Bekijk de publicatie over de Energieagenda 2019-2030, met onder andere de ambities en de energietransitie van Brabant. Het Uitvoeringsprogramma Energie 2020-2023 beschrijft hoe de provincie richting geeft aan de uitvoering van de Energieagenda en hoe zij in deze bestuursperiode bijdraagt aan de energietransitie.

Transitie heeft volop impact en biedt vele kansen. De provincie ziet dat de energietransitie van Noord-Brabant kansen kan bieden voor iedereen. Zo zorgt ontwikkeling (en uitrol) van Brabantse energie(systeem)-innovaties voor inkomsten en banen. Daarbij gaat het niet alleen om nieuwe verdienmodellen, maar juist ook om het haalbaar en betaalbaar maken van duurzame energie voor iedereen. Hierbij blijft bovendien een groter deel van de uitgaven aan ons energiesysteem in de regio. Met het Uitvoeringsprogramma zet de provincie daarom in op versnelling en verbreding van de energietransitie. Ook de inzet van de Brabanders - inwoners, bedrijven, overheden en maatschappelijke organisaties - is nodig om deze systeemverandering te laten lopen en slagen. De overgang naar het nieuwe energiesysteem heeft immers impact op hoe we reizen (elektrisch rijden), wonen (over op nieuwe warmtesystemen) en werken (nieuwe processen).

Strategische lijnen en transitiepaden. Om flexibel te kunnen inspelen op veranderende omstandigheden en behoeften van partners, zet de provincie in op hoofdlijnen, en dus niet op een dichtgetimmerd pakket aan projecten en maatregelen. Om de Brabantse energietransitie te realiseren, volgen we de strategische lijnen die we in de Energieagenda 2019-2030 hebben uitgezet: mobiliseren van de samenleving; selectief en slim stimuleren van koplopers, en; slim integraal combineren. Deze strategische lijnen helpen om binnen de 5 transitiepaden Elektriciteit, Industrie, Gebouwde omgeving, Landbouw en Mobiliteit focus aan te brengen in de activiteiten die we doen. Sommige thema’s en activiteiten zijn echter transitiepad-overstijgend, omdat ze niet specifiek zijn voor 1 transitiepad, maar wel van groot belang zijn voor het slagen van de energietransitie. Deze zogeheten doorsnijdende thema’s zijn daarom ook in het Uitvoeringsprogramma beschreven: Sociale Innovatie, Technische Innovatie, Regionale Energiestrategieën, Digitalisering en Arbeidsmarkt & Scholing. Gedeputeerde Staten hebben in oktober 2019 het Uitvoeringsprogramma Energie 2020-2023 vastgesteld en leggen het voor aan Provinciale Staten. Volgens planning beslissen zij daar eind november 2019 over. Daarna kan de realisatie van het Uitvoeringsprogramma starten." (bron: Provincie Noord-Brabant, oktober 2019)

- "Duurzame gronduitgifte. 14 Brabantse gemeenten, drinkwaterbedrijf Brabant Water en vastgoedonderneming a.s.r. hebben in oktober 2020 hun handtekening gezet onder het ambitiestatement Duurzame Gronduitgifte. Zij volgen daarmee het voorbeeld van de 9 initiatiefnemers, die eerder de verklaring opstelden. Samen zetten zij zich in voor een duurzamer gebruik van hun gronden. Dat moet zorgen voor herstel van de biodiversiteit, een betere bodemgesteldheid en een betere waterkwaliteit in de provincie. De 25 organisaties die het idee van duurzame gronduitgifte hebben omarmd, zijn Groen Ontwikkelfonds Brabant, Provincie Noord-Brabant, Staatbosbeheer, Brabants Landschap, Natuurmonumenten, Brabant Water, de waterschappen Aa en Maas, Brabantse Delta, De Dommel en Rivierenland, a.s.r. real estate en de gemeenten Vught, ’s-Hertogenbosch, Bernheze, Eersel, Haaren, Tilburg, Heusden, Sint Anthonis (zie foto), Veldhoven, Bergeijk, Landerd, Waalre, Boxtel en Cranendonck.

De betrokken organisaties maken zich, meestal samen met agrarische ondernemers, hard voor een duurzamer grondbeheer. Zij willen zo oplossingen vinden voor soms ingewikkelde maatschappelijke opgaven als bijvoorbeeld het herstel van de biodiversiteit en de klimaatverandering. Dat doen de 25 deelnemers allemaal op hun eigen manier, op een wijze die past bij de grondportefeuille én bij de afspraken die zij eerder al met hun pachters hebben gemaakt. De een stimuleert de aanleg van bloemenrijke akkerranden, de ander stelt eisen aan het gebruik van mest en bestrijdingsmiddelen en een derde houdt bij de selectie van pachters rekening met hoe duurzaam zij te werk gaan op hun eigen bedrijf. Vaak staan er ook aantrekkelijke beloningen voor de pachters tegenover, zoals kortingen op de pachtprijs of betere voorwaarden." (bron: Groen Ontwikkelfonds Noord-Brabant)

"Duurzame gronduitgifte helpt verduurzamen op een logische manier. Brabantse organisaties werken samen om de gronden die zij verpachten of in gebruik geven, op een duurzame(re) wijze te laten beheren. In nauw overleg met de gebruikers, stellen ze extra voorwaarden aan het gebruik van hun gronden en bedenken nieuwe aanpakken voor het beheer. Zo dragen zij bij aan het herstel van biodiversiteit en verbetering van waterkwaliteit en bodemgesteldheid in Noord-Brabant. Inmiddels hebben zo’n 25 Brabantse organisaties zich aangesloten bij het ambitiestatement om gronden duurzamer uit te geven. Ze volgen daarbij niet allemaal dezelfde aanpak, want daarvoor zijn de organisaties, hun grondposities en de afspraken die zij met hun grondgebruikers hebben gemaakt, te divers. De ervaring heeft inmiddels geleerd dat duurzaam grondbeheer helpt om relatief snel en eenvoudig oplossingen te vinden voor soms lastige maatschappelijke opgaven als biodiversiteit, waterkwaliteit, klimaat en stikstofproblematiek.

In najaar 2020 organiseerde de provincie Noord-Brabant samen met het Groen Ontwikkelfonds Brabant een drukbezocht webinar over de mogelijkheden die duurzame gronduitgifte geeft. Ook aan de uiteenlopende problematiek werd breed aandacht besteed. Hierna volgen enkele voorbeelden. Drinkwater. Eric van de Lockant van Brabant Water sprak over het nieuwe pachtbeleid dat gericht is op bescherming van het drinkwater. Het gebruik van kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen is bij de duurzaam gepachte grond van Brabant Water verboden en agrarisch ondernemers kunnen een korting krijgen op de pachtprijs als zij extra maatregelen nemen. Ondernemers die veel maatregelen nemen, krijgen voorrang bij gunning van vrijgekomen grond. Op verzoek van de agrarisch ondernemers is er nu ook de mogelijkheid om twee keer een driejarige pacht af te sluiten, in plaats van eenmalig een éénjarige pacht. Eric: “Je vraagt je af waarom we dit niet eerder hebben gedaan.”

Weidevogels. Een ander voorbeeld van duurzame gronduitgifte is het Weidevogelproject in de gemeente Vught. Verantwoordelijk wethouder Toine van de Ven, met duurzaamheid en financiën in zijn portefeuille, is zeer tevreden over de pilot in zijn gemeente. Vught heeft onder andere grasland en vaste mest opgenomen in de pachtvoorwaarden. Dat moet er mede voor zorgen dat de trend van een afnemend aantal weidevogels wordt gekeerd. Daarnaast kan een ondernemer op deze percelen kiezen voor akkerranden die buiten de pachtsom worden gehouden. “Duurzame gronduitgifte is eigenlijk een kwestie van gewoon beginnen”, zegt de wethouder. Mede dankzij de goede gesprekken met de agrarisch ondernemers zijn de meeste positief en ook blij met de mogelijkheden die er nu zijn voor meerjarige pacht.

Duurzaamheidsscore. Ook de provincie Noord-Brabant heeft samen met het Groen Ontwikkelfonds Brabant een verduurzamingsslag gemaakt in de pachtuitgifte. “Dat hebben we samen met WUR gedaan”, legt Andrea Almasi namens de provincie uit. “Standaard hanteren we al een aantal voorwaarden, zoals een verbod op het gebruik van glyfosaat en het uitsluiten van intensieve teelten. Dat laatste doen we omdat deze teelten gekenmerkt worden door het gebruik van zware machines, relatief veel gewasbeschermingsmiddelen en hoog gebruik van kunstmest kennen. Dit heeft een negatief effect op de kwaliteit van de bodem en daarmee op de vruchtbaarheid en landbouwkundige waarde.” Maar dat is niet het enige. Andrea: “Bij de uiteindelijke gunning laten we niet alleen de prijs meewegen, maar ook de mate waarin een bedrijf met zijn bedrijfsvoering bijdraagt aan de doelen van de provincie. Jaarlijks bepaalt de WUR de score voor de duurzaamheidslabels op basis van de bijdrage die ze leveren aan een vitale bodem, biodiversiteit en de wateropgave. Als een ondernemer inschrijft voor een perceel, vermenigvuldigen we de inschrijving met deze score. Zo belonen we bij de gunning de landbouwers die bijdragen aan de doelen van de provincie.”

P(r)achtgrond. “Door samen met agrarisch ondernemers te werken aan duurzaam grondbeheer, hebben we geleerd dat we snel en relatief eenvoudig oplossingen kunnen vinden voor soms lastige maatschappelijke opgaven”, concludeerde de Brabantse gedeputeerde Peter Smit aan het einde van het webinar ‘Van pachtgrond naar p(r)achtgrond’, dat in oktober 2020 is gehouden. Tijdens het webinar zijn voorbeelden, kennis en ervaringen gedeeld, en partijen uitgenodigd om ook aan de slag te gaan met duurzame gronduitgifte. De onlinebijeenkomst is georganiseerd door Groen Ontwikkelfonds Brabant en de Provincie. Voor gemeenten en andere organisaties die ook aan de slag willen met verduurzaming van de pachtvoorwaarden is de handreiking 'Aan de slag met duurzame gronduitgifte; Lessen uit Brabant' opgesteld. De handreiking biedt een handleiding om aan de slag te gaan. Ook zijn ideeën en ervaringen met duurzame gronduitgifte van de 25 organisaties in de afgelopen jaren gebundeld." (bron: Provincie Noord-Brabant, november 2020) Voor nadere informatie zie ook de site Duurzamegronduitgifte.nl.

- Klimaat: - Het schoolplein van Basisschool De Schatkist/SKOzoK in Budel heeft in voorjaar 2019 een grote metamorfose ondergaan en is de 100e school in Noord-Brabant die aan de slag is gegaan met de subsidie 'Schoolplein van de toekomst'. De basisschool heeft 500 m2 stenen verruild voor een groen, klimaatbestendig plein met meer bomen en planten en natuurlijke speel- en waterelementen. Rubberen tegels zijn vervangen door boomschors. Stenen zijn eruit gegaan; bomen, struiken en planten erin. Er zijn meer speelgelegenheden gecreëerd door het plaatsen van heggen waar de leerlingen kunnen spelen en zich verstoppen. Het klimaatbestendig maken van het plein was een belangrijk onderdeel van het plan. De gemeente Cranendonck sluit hierbij aan door het regenwater af te koppelen en te verwerken op het speelplein middels een wadi, het aanleggen van ringleidingen en het verwijderen van bestrating zodat regenwater goed in de grond kan zakken.

Met lesmaterialen worden de leerlingen bewust gemaakt van het klimaat, de veranderingen en de gevolgen hiervan. Dankzij het groene schoolplein ervaren ze dit nu ook in hun directe omgeving in de praktijk. De leerlingen gaan de natuur zien en beleven door middel van moestuintjes, vogelhuisjes en insectenhotels. En ze merken zelf waar een groen schoolplein goed voor is: water wordt niet afgevoerd via het riool, maar gaat naar de planten. Bomen bieden schaduw in de zomer, zodat er lekker gespeeld kan worden. Zie ook deze video van de feestelijke ingebruikname van het vernieuwde schoolplein. De subsidie ‘Schoolplein van de toekomst’ is voor basis- en middelbare scholen die hun terrein gezond, klimaatbestendig en natuurlijk avontuurlijk inrichten. De Provincie, de vier Brabantse waterschappen, het Prins Bernhard Cultuurfonds, IVN en Jong Leren Eten legden hiervoor 3,5 miljoen euro bij elkaar. Scholen met een goed plan voor aanleg, onderhoud en inpassing in de lessen, kunnen een aanvraag doen voor een bijdrage van maximaal 70% van de kosten, met een maximum van 14.000 euro. De regeling loopt nog tot december 2021 en er is anno voorjaar 2019 nog budget voor minimaal 150 groene schoolpleinen. (bron: Provincie Noord-Brabant, 11-4-2019)

- Stikstof: - "Het sterker maken van de natuur, het verminderen van stikstofuitstoot en het helpen mogelijk maken van economische en maatschappelijke ontwikkelingen. Dat zijn de 3 hoofdonderdelen van de Brabantse Ontwikkelaanpak Stikstof (BOS), die in december 2020 door Gedeputeerde Staten is vastgesteld. Daarmee blijft de provincie volop ontwikkelingen in Brabant mogelijk maken. Het provinciebestuur streeft ernaar dat minimaal de helft van de hectares natuur in de stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden in 2030 op een aanvaardbaar stikstofniveau zit. Dit is in lijn met de doelstelling van het Rijk in de stikstofwet. In de vernieuwde stikstofaanpak van de provincie Noord-Brabant staan meer dan 40 maatregelen die bijdragen aan de reductie van stikstof. Naast maatregelen die het Rijk al heeft aangekondigd, omvat de BOS ook 22 provinciale maatregelen voor verschillende sectoren, zoals landbouw, industrie, de bouw, maar ook consumenten.

Zorgen voor minder stikstofuitstoot. Gedeputeerde Erik Ronnes: “Een belangrijk deel van de oplossing is dat we in Noord-Brabant samen moeten zorgen voor veel minder stikstofuitstoot. Dat betekent: anders, duurzamer en innovatiever produceren én consumeren. In de gesprekken die we met de sectoren voeren voelen wij daarvoor draagvlak en solidariteit. De BOS staat ook voor: Brabant Ontwikkelt Samen.” Of de maatregelen voldoende zijn om de doelen te behalen, moet in de loop van 2021 blijken uit stikstofanalyses, die de provincies samen met het Rijk en kennisinstellingen ontwikkelen. “Het stikstofvraagstuk is volop in beweging en we leren dagelijks. Voortschrijdende inzichten vanuit de praktijk en resultaten van analyses kunnen aanleiding geven tot bijstelling van de BOS. Het is dus geen statische uitvoeringsagenda”, aldus Ronnes.

Natuurherstel. Noord-Brabant zet, samen met betrokken partijen, al vol in op natuurherstel. Met behulp van de aanvullende Rijksmiddelen intensiveert Brabant de aanpak van natuurherstel en -versterking. Met de gebiedsgerichte aanpak stikstof wil de provincie bovendien de condities in zones direct rondom de 14 stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden verbeteren. Dat is nodig omdat de directe omgeving veel invloed heeft op het natuurgebied. In de gebiedsgerichte aanpak wil de provincie samen met waterschappen, terreinbeheerders, gemeenten, inwoners, (agrarische) bedrijven en andere betrokkenen meerdere vraagstukken tegelijkertijd aanpakken. Zoals op het gebied van natuur- en bodemherstel, waterkwaliteit, verdroging, landbouw, energie, woningbouw en verkeer.

Maatschappelijke en economische ontwikkelingen. Wie wil bouwen of uitbreiden moet ervoor zorgen dat daarbij niet meer stikstof in de natuur terecht komt dan er al is. Als dat toch het geval is, moet de initiatiefnemer zelf op zoek naar ‘stikstofruimte’ om dit te compenseren. Dat kan bijvoorbeeld door die ruimte over te nemen van een stoppende veehouder. In de meeste gevallen is dit, het zogenoemde extern salderen, de beste mogelijkheid om een vergunning te krijgen. Extern salderen vraagt echter een ingewikkelde puzzel omdat het aanbod van stikstofruimte precies bij de vraag moet passen. Om die match mogelijk te maken helpt het Ondersteuningsloket Stikstof van de provincie vraag en aanbod van stikstofruimte te koppelen. Ook wordt samen met de 11 andere provincies en het Rijk een regionaal stikstofregistratiesysteem (RSRS) ontwikkeld. Dit helpt vrijgevallen stikstofruimte bij extern salderen te bewaren en uit te geven. Daarnaast verkent de provincie of en hoe het aanleggen van een strategische voorraad van stikstofruimte kan helpen. Bijvoorbeeld om activiteiten die een kleine hoeveelheid stikstof nodig hebben snel vooruit te helpen." (bron: Provincie Noord-Brabant, december 2020) Zie ook de infographic Brabantse Ontwikkelaanpak Stikstof (BOS).

- Genealogie: - Op het stamboom-gedeelte van de BHIC-site (Brabants Historisch Informatie Centrum) kun je zoeken in een bestand met meer dan 15 miljoen personen die ooit in Noord-Brabant hebben gewoond.

Reactie toevoegen