Status

- Noordwolde is een dorp in de provincie Fryslân, in de streek Stellingwerven, gemeente Weststellingwerf.

- Onder het dorp valt voor de postadressen ook het dorp Noordwolde-Zuid.

Naam

In het Fries
Noardwâlde.

Oudere vermeldingen
1408 Noortwolde, 1564 Noordtwolde, 1579 Noortwold.

Naamsverklaring
Betekent noord 'noordelijk gelegen' en wolde, datief enkelvoud van wold 'moerasbos, zompig bos'.(1)

Ligging

Het dorp ligt N van het dorp Noordwolde-Zuid, NO van de dorpen Vinkega en Steggerda en het tweelingdorp De Blesse-Peperga, O van de dorpen De Hoeve en Wolvega, OZO van het dorp Oldeholtpade, ZO van het dorp Nijeholtpade, Z van het dorp Oldeberkoop, ZW van de dorpen Boijl, Nijeberkoop, Elsloo en Zorgvlied, W van het dorp Doldersum en het Nationale Park Drents-Friese Wold, WNW van het dorp Vledderveen, NW van het dorp Vledder, NNW van de dorpen Wilhelminaoord, Frederiksoord en Nijensleek en N van het dorp Eesveen.

Curieus is dat in het centrum een deel van de 'dorpsstraat' aan de O kant Bovenstreek heet en aan de W kant Dokter Mulderstraat. En aansluitend N daarvan heet de O kant Weemstraat en de W kant Hellingstraat. Wij vermoeden dat hier in het midden vroeger de trambaan heeft gelopen, maar dan nog blijven het toch gewoon twee kanten van één straat, die dan ook gewoon één naam zou kunnen hebben, zou je denken.

Statistische gegevens

In 1840 omvat het dorp 324 huizen met 1.792 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.100 huizen met ca. 2.800 inwoners. In diverse statistieken wordt bij dit dorp een getal van 3.600 inwoners genoemd. Dat komt omdat het Z buurdorp Noordwolde-Zuid (met ca. 800 inwoners) geen eigen postcode en postale plaatsnaam heeft gekregen en daarom voor de statistieken ook in het dorp zit inbegrepen.

Geschiedenis

Voor nadere informatie over de geschiedenis van dit dorp kun je terecht bij de volgende instanties:

- "Stichting Dorpsarchief Noordwolde (DAN) is opgericht in 1999. Een aantal personen met grote belangstelling voor de lokale geschiedenis van het rotandorp bracht zo een stevige structuur in het "losse" verzamelwerk dat tot die tijd met veel enthousiasme door hen was verricht. Het doel van het Dorpsarchief is tweeledig. In de eerste plaats wil men door het verder verzamelen en ordenen van historische materialen (foto's, films, akten, kaarten, verenigingsarchieven enz.) de geschiedenis van het dorp en omgeving steeds nauwkeuriger documenteren. Deze materialen kunnen aan het DAN worden geschonken of in bruikleen gegeven. Daarnaast wordt het materiaal - zo nodig met toestemming van de eigenaren - toegankelijk gemaakt voor het grote publiek.

In de afgelopen jaren is het DAN stevig gegroeid. De toevloed van documenten is steeds groter geworden en langzaam maar zeker moet er nieuwe opslagruimte worden gevonden. De zo gastvrij geschonken opslagruimte in het Nationaal Vlechtmuseum is praktisch geheel in gebruik. Nieuwe ruimte in sociaal-cultureel centrum 't Vlechtwerk kan mogelijk uitkomst bieden. Via verschillende activiteiten kan het geïnteresseerde publiek kennisnemen van de verzamelde materialen. Zo wordt er twee keer per jaar een zogeheten Sneupersdag gehouden. Fotoboeken, historische kaarten enz. kunnen dan bekeken worden. Ook brengen velen dan nieuw materiaal binnen. De website biedt een schat aan informatie en toont regelmatig nieuwe aanwinsten. Populair is ook de jaarlijkse cursus "Geschiedenis van Noordwolde", waarbij in een viertal avonden in vogelvlucht de lokale geschiedenis wordt verteld en historische dia's en films worden vertoond.

Tenslotte wil het DAN door middel van publicaties uit haar materiaal de kennis van de geschiedenis van Noordwolde vergroten. Voor haar financiën is het DAN volledig afhankelijk van haar donateurs. Voor minimaal € 7,50 per jaar kun je het werk van het Dorpsarchief effectief steunen. De grote inzet van bestuur en vrijwilligers doet de rest. Wil jij ook het werk van het Dorpsarchief steunen? Of heb je materialen voor ons archief? Neem dan contact met ons op. Interesse om mee te werken? Meld je aan of kom eens kijken! Bestuur en medewerkers vergaderen 1x per maand: op de 2e woensdag voor het bespreken van de DAN-zaken. Iedere maandagmiddag komt een werkgroep uit bestuur/medewerkers bijeen in de Kosterije, voor het rubriceren van foto's/tijdschriften. Voor haar activiteiten mag het Dorpsarchief dankbaar gebruik maken van lokaliteiten in het Nationaal Vlechtmuseum en de Kosterije."

- In Nationaal Vlechtmuseum Noordwolde staat een van de oudste ambachten ter wereld, het vlechten, centraal. Niet alleen het vlechten met hout, maar ook materialen als boombast, bladeren, grassen, kunststof, ijzer, en papier. Het museum heeft een uitgebreide collectie van nationaal en internationaal vlechtwerk, van oud tot hypermodern, van kunstzinnig tot wegwerp. Het Nationaal Vlechtmuseum is gevestigd in het monumentale pand van de oude Rijksrietvlechtschool uit 1912. In het praktijklokaal wanen bezoekers zich terug in de tijd. Het lijkt alsof de leerlingen het lokaal net verlaten hebben en elk moment kunnen terugkeren om hun vlechtarbeid af te maken.

Verder een omvangrijkde stoelencollectie en je kunt er o.a. alles te weten komen over de ontstaansgeschiedenis van het vlechten in Noordwolde, de Rietvlechtschool, de stoelenfabrieken en het vervoer van de meubelen. Voor kinderen is in het Nationaal Vlechtmuseum veel te beleven. Er draait een carrousel met gevlochten curiosa, er staat een poppenhuis vol gevlochten meubilair en een verkleeddoos. Er zijn diverse stripverhalen en kinderen kunnen zelf vlechten in de vlecht- en knoopkast.

"Ambacht Noordwolde gaat na ruim een jaar verder als stichting. Het burgerinitiatief wil het oude rietvlechtambacht in het dorp terugbrengen door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt via ervaren leermeesters het rietvlechtambacht bij te brengen. Het aantal dagdelen dat leerlingen het ambacht bijgebracht wordt in het Nationaal Vlechtmuseum is verdrievoudigd. Ook is er een extra leermeester aangetrokken. Met deze professionaliseringsslag, die vooral zichtbaar is doordat er gevlochten wordt in het Nationaal Vlechtmuseum, streeft de stichting er naar nog meer deelnemers aan zich te binden. Directeur van het Nationaal Vlechtmuseum Aimée Streefland: ‘Ik denk dat dit initiatief dé manier is om het oude ambacht nieuw elan te geven. De stichting heeft twee leermeesters aangetrokken om leerlingen op de juiste manier vakbekwaam te maken. Voor ons is het leuk omdat er nu altijd mensen in het museum aan het vlechten zijn. We zijn nu nog meer met elkaar vervlochten.’ " (bron en voor nadere informatie zie Stellingwerf.nl, maart 2019)

Recente ontwikkelingen

- Gasproducent Vermilion wil de gasproductie in de Drents-Friese grensregio gaan uitbreiden met het aanboren van nieuwe kleine gasvelden. Het gaat onder meer om de gasvelden Boergrup en Lombok, die onder Vledderveen, Wilhelminaoord en Noordwolde liggen. Vermilion wil in dit gebied één nieuwe gaswinningslocatie aanleggen en vanaf die plek drie putten boren. Het aanleggen van leidingen voor aansluiting op het gasnet valt ook onder de plannen. Een deel van het gas ligt onder het Natura 2000-gebied Drents-Friese Wold. Om die reden coördineert het ministerie van Economische Zaken de besluitvorming rond de boorplannen volgens de zogeheten Rijkscoördinatieregeling. Minister Eric Wiebes van Economische Zaken kondigde in 2018 naar aanleiding van de aardbevingsproblematiek in Groningen aan de gaswinning in kleine velden gestaag af te bouwen. De gasvelden Boergrup en Lombok vallen evenwel nog onder een oude opsporingsvergunning. Pas medio 2024 wordt er een besluit genomen over de locaties Boergrup en Lombok. (bron en voor nadere informatie zie Friesch Dagblad, januari 2021)

Bezienswaardigheden

- Noordwolde heeft 3 rijksmonumenten.

- Noordwolde heeft 4 gemeentelijke monumenten.

- Molen Windlust (Industriestraat 29) is een achtkante windmolen uit 1859. De molen heeft als functie korenmolen. In 1880 is de molen verhoogd tot stellingmolen. In 1921 is door molenbouwer Ten Zijthoff uit Deventer een uit Kassel afkomstige Schleß und Rossmann Petroleummotor geplaatst. Deze fabriek is in 1954 gesloten. Noordwolde bezit waarschijnlijk een van de laatste bedrijfsvaardige motoren van deze fabriek. Sinds begin jaren vijftig is de molen niet meer ingezet om te malen. De molen was tot 1968 eigendom van de familie Timmerman, daarna van Stichting De Oosthoek. De molen is in 1961 gerestaureerd, maar draaide weinig. Sinds 1976 wordt de molen door vrijwilligers op bijna elke zaterdag draaiende gehouden. In 2007 raakte de molen door storm beschadigd. De schade is hersteld.

- De niet meer in gebruik zijnde Joodse begraafplaats aan de Schapendrift, direct N van Noordwolde, wordt namens de Israelitische Gemeente te Leeuwarden beheerd door It Fryske Gea. De begraafplaats ligt hoger dan de afgegraven omgeving en is omgeven door een wal met hoge eiken. De begraafplaats bevat nog slechts een enkele gebroken zerk. In de bomen rond het kerkhof zit een roekenkolonie. De begraafplaats is recentelijk opgeknapt.

Evenementen en activiteiten

- Beleef Nortepé is een in 2018 opgerichte stichting voor Noordwolde en omgeving. Het bestuur houdt zich bezig met het organiseren van leuke feesten en evenementen voor jong en ouder. Onder andere de Vlechtdagen in het pinksterweekend en het evenement 'Live op het Plein' in augustus worden door hen georganiseerd.

- In 2014, 2015 en 2016 was er een Nieuwjaarsduik in de Spokeplas. Editie 2017 ging door omstandigheden niet door en over de jaren daarna kunnen wij er niets van vinden. Dus kennelijk is het in 2018 en 2019 ook niet geweest? Zal het in 2020 wel weer zijn?

- Het evenement Vlechtdagen (mei) was er in 2019 niet, maar beoogt in 2020 weer wel te worden georganiseerd.

- Grasbaanraces (weekend in juli), georganiseerd door ONK Rensport Noordwolde.

- Speelland Noordwolde (augustus) is een kinderspelweek voor basisschoolkinderen uit de Oosthoek van de gemeente Weststellingwerf. Ieder jaar kunnen er ongeveer 275 kinderen meedoen. Een 7-koppige hoofdleiding is het hele jaar bezig om de leukste activiteiten te verzinnen en samen met zo'n 80 enthousiaste groeps- en activiteitenleiding maken we er ieder jaar weer een feestje van. Alle klassen die mogen meedoen krijgen in mei een bezoekje van de hoofdrolspelers in het jaarlijks wisselende thema. Het thema speelt ieder jaar een grote rol in de Speellandweek. De ondergrens voor deelname is gesteld op groep 3. Dat wil zeggen dat bij aanvang van Speelland alle kinderen mogen meedoen die het jaar ervoor groep 3 hebben gedaan.

- "Korfbalvereniging KV Leonidas uit Noordwolde nodigt jaarlijks alle korfbalverenigingen uit voor de jeugdseries Leonidas Series (op een zaterdag eind augustus) en voor een Trainingsweekend in datzelfde weekend. Een hoge bezetting, een goede voorbereiding op het komende seizoen en gezelligheid zijn de ingrediënten van dit toernooi. Korfbalvereniging Leonidas biedt verenigingen een compleet verzorgd trainingsweekend voor senioren- en juniorenteams. Als start van het seizoen, als kick-off voor een nieuw team of als goed moment voor teambuilding met een bestaande selectie. Wij bieden je een fantastische ervaring, waarin sport en ontspanning centraal staan."

- Eind augustus 2018 was er de 1e editie van het gratis toegankelijke muziekestival Live op het Plein, met live muziek, een DJ en voor in de avond een Kinderdisco. Het was een groot succes, dus hopelijk heeft het dorp er weer een jaarlijks evenement bij.

- Sinterklaas.

- Op Kerstavond 24-12-2017 is op het Manauplein in Noordwolde onder de titel Buitengewoon Kerst het Kerstverhaal op spectaculaire wijze verteld, met live muziek, acteurs en special effects. Het evenement was een groot succes (aldus de recensie onder de link. Tip: kopieer en plak het artikel in een beeldbewerkingsprogramma, waar je het kunt uitvergroten, zodat je het makkelijker kunt lezen). De werkgroep heeft daarom besloten het evenement op Kerstavond 2020 nog een keer te organiseren.

- Als het in de winter hard genoeg vriest, kun je schaatsen op de ijsbaan van IJsvereniging Broederschap.

Natuur en recreatie

- Bij Openluchtzwembad De Dobbe in Noordwolde is voor iedereen iets te doen. Zo zijn er een kleuterbad met eigen speelweide, een instructiebad met kleine glijbaan en een 50 meter bad met springplanken, familieglijbaan en luie trap. Voor de verwarmde douches zijn munten van € 0,20 verkrijgbaar. Verder vind je er Kiosk De Dobbe voor de hapjes en drankjes, en een speelweide met verschillende sportvoorzieningen. Het zwembad ligt in recreatiegebied de Spokeplas.

- ’t VlechtTheater is een klein sfeervol theater in Multifunctioneel Centrum 't Vlechtwerk. Het theater wordt geëxploiteerd door Stichting Dorpscentrum ’t Buurthuus. De theaterzaal staat bekend als een gezellige, informele en intieme zaal voor kleinschalige muziek- en theaterproducties, met een capaciteit van circa 120 bezoekers. Het theater heeft daarnaast een ruime foyer met horeca die eveneens een gemoedelijke gastvrije sfeer uitstraalt. Het beheer en de begeleiding van activiteiten wordt uitgevoerd door een enthousiast vrijwilligersteam, waar nodig bijgestaan door professionals. Hoog in het vaandel staan kwaliteit, laagdrempeligheid en gastvrijheid zowel richting bezoekers als optredende artiesten, zodat beide zich hier thuis voelen. ‘t VlechtTheater heeft een streekfunctie in Zuidoost-Friesland en trekt daarom bezoekers uit een ruim gebied rond Noordwolde.

- Nieuws van de winkeliers in Noordwolde.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Noordwolde, met laagsteprijsgarantie!

Beeld

- Onder deze link vind je ca. 200 filmpjes van evenementen en gebeurtenissen in Noordwolde in de loop der jaren, op YouTube. Zie het menu rechts naast het filmpje dat je als eerste te zien krijgt.

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Noordwolde (online te bestellen).

Links

- Nieuws: - Nieuws uit Noordwolde van Plaatselijk Belang op Facebook.

- Belangenorganisatie: - "Plaatselijk Belang De Eendracht is een vereniging met als doel de behartiging van de belangen van het dorp Noordwolde en zijn inwoners. Ruim 600 inwoners zijn lid van de vereniging. Plaatselijk Belang is een aanspreekpunt voor zowel de gemeente en andere overheden alsook voor de dorpsbewoners en verenigingen. Het bestuur van Plaatselijk Belang komt over het algemeen eenmaal per maand bij elkaar tijdens een bestuursvergadering in 't Buurthuus. Tenminste tweemaal per jaar komt De Eendracht met een verenigingsboekje uit dat aan alle leden wordt bezorgd. Waarom lid worden van Plaatselijk Belang?: samen staan we sterk. Een Plaatselijk Belang met een groot aantal leden staat sterker in haar onderhandelingen en kan daardoor meer voor het dorp betekenen; je ontvangt tweemaal per jaar het verenigingsboekje; je hebt inspraak tijdens de jaarlijkse ledenvergadering; je kunt agendapunten voor de maandelijkse bestuursvergadering aandragen."

- Dorpshuis: - " ’t Buurthuus is dé ontmoetingsplaats voor Noordwolde. ’t Buurthuus levert een bijdrage aan de maatschappelijke, sociaal-culturele en educatieve ontwikkeling en welzijn van de inwoners. ’t Buurthuus wordt beheerd door een team van vrijwilligers. De stichting zorgt ervoor dat ‘t Buurthuus passende ruimte biedt voor activiteiten die in verenigingsverband of anderszins worden ontwikkeld. Het doel van de stichting is om te ondersteunen bij de organisatie van activiteiten en ontwikkelt ook eigen activiteiten. ’t Buurthuus heeft een aantal zalen die voor de meest uiteenlopende doelen kunnen worden gehuurd."

- Onderwijs: - Vensterschool.

- Muziek: - Muziekvereniging De Woudklank omvat een fanfare, een Malletband, Majorettes, Dweilband FF Blazen, en Jeugdorkest De Notenkrakers.

- Sport: - Voetbalvereniging s.v. Olyphia is opgericht in 1928.

- Korfbalvereniging Leonidas is opgericht in 1942 en heeft dus in 2017 het 75-jarig bestaan gevierd.

- Rensport Noordwolde (motorsport) is opgericht in 1936, en heeft een eigen circuit waar ze regelmatig wedstrijden organiseren.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Noordwolde.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)