Oegstgeest

Plaats
Dorp en gemeente
Oegstgeest
Bollenstreek
Zuid-Holland

oegstgeest_plaatsnaambord_kopie.jpg

Oegstgeest is een dorp en gemeente in de provincie Zuid-Holland, in de regio Bollenstreek.

Oegstgeest is een dorp en gemeente in de provincie Zuid-Holland, in de regio Bollenstreek.

gemeente_oegstgeest_in_ca_1870_kaart_j._kuijper.jpg

Gemeente Oegstgeest anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (© www.atlasenkaart.nl)

Gemeente Oegstgeest anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (© www.atlasenkaart.nl)

Oegstgeest

Terug naar boven

Status

- Oegstgeest is een dorp en gemeente in de provincie Zuid-Holland, in de regio Bollenstreek.

- Wapen van de gemeente Oegstgeest.

- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente Oegstgeest.

Terug naar boven

Naam

Uitspraak
Oes(t)geest.

Oudere vermeldingen
918-948 kopie 11e eeuw Osgeresgest, 1201, 1220 en 1236 Osgest, 1242 Oistgest, 1258 Oestgheest, 1280-1287 Oestghest, 1351-1356 Oestgheest, 1424-1425 Oestgeest, 1495 Oisgeest, 1514 Oostgeest, 1615 Oestgheest.

Naamsverklaring
Samenstelling van geest '(ontginning op) hoger gelegen zandgrond' en de persoonsnaam Osger. De naam ontwikkelde zich via Osgest tot Oesgeest, waarna men het eerste deel oes- reïnterpreteerde als oest 'oogst' (ontstaan uit augustus), in de 17e eeuw vervangen door het correcter geachte oegst 'oogst'. Archeologische vondsten wijzen op bewoning in de Merovingische en Karolingische tijd. Een oude dubbelnaam van de parochie Oegstgeest luidde Kerkwerve, 1e helft 11e eeuw Kiricwereve, 1063 kopie 12e eeuw Kiericwerue, een samenstelling van werf 'opgeworpen hoogte voor bewoning' en kerk 'bedehuis'.(1)

Terug naar boven

Ligging

De gemeente Oegstgeest ligt aan de rivier de Oude Rijn en ligt verder NW van de stad Leiden, W en ZW van het dorp Warmond en de Kagerplassen, ZW van het dorp Sassenheim, Z van het dorp Voorhout, ZO van de dorpen Noordwijk-Binnen en Noordwijk aan Zee, W van de dorpen Rijnsburg, Valkenburg, Katwijk aan den Rijn en Katwijk aan Zee, NNO van het dorp Voorschoten en NO van het dorp Wassenaar. De A44 loopt door de gemeente.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Oegstgeest 328 huizen met 1.332 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp en de buurtschap Leijdsche Buurt samen 96/631 (= huizen/inwoners), de buurtschappen Hooge Morsch en Lage Morsch samen 129/354 en de buurtschappen Poelgeest en Den Marendijk samen 103/347. Tegenwoordig omvatten de gemeente en het dorp ca. 10.000 huizen met ca. 25.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Heemkunde
- "Historische Vereniging Oegstgeest (HisVO) is in 1987 opgericht, uit onvrede over de sloop van het historische pand Curium. Een van de eerste acties van de vereniging was het aanbieden van een monumentenlijst, de zogeheten Paarse Nota, aan het College van B&W. In deze lijst worden waardevolle, karakteristieke en gezichtsbepalende gebouwen beschreven. De vereniging zet zich ook in voor behoud en versterking van ruimtelijke kwaliteit in het dorp. Ons dorp is karakteristiek en moet dat ook blijven. Daarom voelen wij ons ook betrokken bij nieuwe ontwikkelingen in het dorp op het gebied van ruimtelijke ordening.

Onze missie: Behoud van het ‘oude’ en eigentijdse ontwikkelingen hoeven zeker niet haaks op elkaar te staan. Een levend dorp is dynamisch en nieuwe gebouwen en wijken kunnen een prima aanvulling zijn op het bestaande. Maar oud en nieuw moeten wel bewust met elkaar in verbinding worden gebracht, op basis van een duidelijke visie van het gemeentebestuur. De ervaring leert dat het ook in onze gemeente nodig is om daar aandacht voor te blijven vragen (zie daarvoor ook het hoofdstuk Recente ontwikkelingen, onderdeel 'Uitontwikkeld', red.). De HisVO telt meer dan 700 leden. Een groot deel van de leden is actief. Zij zetten zich vrijwillig in. Deze mensen ervaren dat het heel stimulerend is om bewust met je omgeving bezig te zijn en daar met anderen over in contact te komen." De vereniging geeft o.a. 2x per jaar het tijdschrift 'Over Oegstgeest' uit. Via de link zijn oudere nummers van het tijdschrift ook online te lezen.

- De in deze gemeente geboren en getogen, maar tegenwoordig in het Zeeuwse Heinkenszand woonachtige Wim Hoogerdijk (1940) heeft vele jaren geleden een website opgezet met de stamboom van zijn familie van vaderskant, die teruggaat tot rond 1600. In 2002 "leek het hem wel leuk" om er ook een site aan te hangen met wetenswaardigheden over Oegstgeest in tekst en beeld. De site is en wordt nog voortdurend uitgebreid. Inmiddels is dat "uit de hand gelopen" tot een site met meer dan 50 pagina's (ingedeeld op thema) met ruim 1500 oude foto's, ansichtkaarten en veel wetenswaardigheden. In dit dorp geïnteresseerden kunnen hier dus heel veel lees- en kijkplezier aan beleven.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

Groei
De afgelopen jaren is Oegstgeest door de realisatie van nieuwbouwwijken in korte tijd gegroeid van 23.000 naar 24.000 naar 25.000 inwoners. Men verwacht dat het daar de komende jaren nu wel bij blijft (aldus het hiervoor gelinkte krantenartikel uit 2018. Blijkens het artikel hierna uit 2021 blijkt de gemeente toch nog door te groeien tot in ieder geval 27.000 inwoners). Sterker nog, de Historische Vereniging doet medio 2021 in de Oegstgeester Courant de oproep om kritisch te zijn naar welke nieuwbouw dan ook, onder het motto dat het nu wel een keer genoeg is geweest om de stukje groen die er nog zijn, te sparen. Wij citeren deze ingezonden brief hierna:

"Uitontwikkeld
In 1930 had Oegstgeest 6.000 inwoners. Negentig jaar later zijn het er 25.000 en door de komst van 800 appartementen in het gebied bij Corpus, de uiterste zuidwesthoek van onze gemeente, stijgt dit aantal richting 27.000. We zijn dus binnen een eeuw al verviervoudigd. De groei sinds 1930 was geleidelijk, sinds 1980 progressief. Ons dorp maakte ruimte voor veel nieuwe woningen en nieuwe inwoners in Haaswijk, de Morsebel, Poelgeest en meest recent Nieuw-Rhijngeest. Op een oppervlakte van een kleine 8 km2 wonen 3.300 mensen per km2, waarmee we tot de 15 dichtstbevolkte plaatsen van Nederland horen. Nederland heeft gemiddeld zo’n 500 inwoners per km2.

In 1930 was zo’n 80% van het dorp nog groen (bos, bollenteelt en akkerbouw), nu is 80% bebouwd. Ook kleinere locaties worden vroeger of later bebouwd - denk aan ASC, Overveerpolder, Clinkenburgh - tenzij we vanaf nu samen andere keuzes maken. Onze Historische Vereniging vindt dat het omslagpunt is bereikt waarop bevolking en gemeentebestuur samen moeten uitspreken dat Oegstgeest uitontwikkeld is. Voor ons betekent dat concreet dat er geen nieuwe locaties kunnen worden omgebouwd tot woningen. Het is zaak om in de Omgevingsvisie voor de inrichting van de gemeente tot 2030 - die in de komende maanden in de gemeenteraad wordt besproken - vast te leggen dat alleen woningen kunnen worden gebouwd op een klein aantal plekken dat al bebouwd is.

De ruimtelijke kwaliteit van ons dorp kunnen we niet aan de markt overlaten. Die markt wordt immers gestuurd door financieel gewin: een eigenaar van een stukje vastgoed (grond of gebouw) die kansen ziet, biedt zijn eigendom aan een ontwikkelaar aan, die waarde aan die locatie wil toevoegen door te proberen er een groter volume op te realiseren dan er stond. Met een type bebouwing dat hoger op de (economische) waardeladder staat. Die ladder loopt van groen en landbouw via bedrijf naar woning. Het zijn dus vaak locaties waar nog geen huizen staan, die deze marktpartijen willen ontwikkelen. Omdat er dan het meest aan verdiend wordt. Eerst laagbouw, later hoogbouw. Dit fenomeen speelt concreet bij het voormalige partycentrum La France, de garage van Kamsteeg, het Hofbrouckerpark, de Almondehoeve en buurpercelen, de huidige Leo Kanner school en in Overgeest (Centrum ‘45 en oude panden van GZZ-Rivierduinen, naast het gemeentehuis).

Onze vereniging is van mening dat Oegstgeest in de afgelopen jaren zijn bijdrage aan de regionale woningbehoefte ruimschoots heeft geleverd. Geen enkele buurgemeente van Leiden heeft zoveel inwoners per vierkante kilometer! Het is tijd om naar het totaalplaatje van de inrichting van de gemeente te kijken en zeer restrictief om te gaan met verzoeken tot bestemmingswijziging. Er speelt immers nog wat anders, dat aandacht verdient: bij elke nieuwe woning/inwoner hoort een behoefte aan voorzieningen die óók ruimte vraagt. School, sport en recreatie, winkels, energie, infrastructuur, zorgaanbod, cultuuraanbod. Kortom elke extra woning legt extra druk op het gebruik van de overige ruimte. En de druk daarop is al maximaal door de groei van de gemeente in de afgelopen decennia.

Onze vereniging heeft al naar dit totaalplaatje gekeken. Voor ons is de conclusie dat er maximaal nog ruimte is voor 3 projecten van elk ca. 50 appartementen. En dan uitsluitend op plekken die al bebouwd zijn, waar de bestaande functie is achterhaald. Het ontwerp van nieuw te ontwikkelen woningen moet aansluiten bij de bestaande stijl in ons dorp. Omdat de overwegende stijl 2 lagen plus kap is, moeten appartementen niet meer dan 3 lagen hebben. Appartementen zijn natuurlijk interessant om doorstroming in het dorp te helpen: zowel jongeren als ouderen kunnen dan een woning vinden, die aansluit bij hun wensen. Voor jongeren is het dan een eerste eigen woning, terwijl ouderen een groter huis achterlaten. Dat kan o.i. op de plek van de voormalige garage van Kamsteeg en onder voorwaarden bij La France en op de locatie van de huidige Leo Kannerschool. Die laatste gaat immers verhuizen naar de oude Julianaschool bij Endegeest.

De bevolking van Oegstgeest heeft een krachtig wapen tegen ongebreidelde verstedelijking. De bestemming van dergelijke plekken is namelijk zaak van de overheid. En dus van de bevolking, die immers door de gemeenteraad wordt vertegenwoordigd. In maart 2022 zijn de nieuwe verkiezingen. De huidige bestemming is op al de voornoemde plaatsen “niet-wonen”. Er kan dus alleen gebouwd worden als we zouden toestemmen om de bestemming te veranderen in “wonen”. Wij zijn ervoor dit zeer terughoudend toe te passen en pas nadat er een toekomstbeeld voor de gemeente als geheel is vastgesteld, dat kijkt naar het totaal. Door het zo selectief aan te pakken sparen we het schaarse resterende groen, dat het verdient om met kracht verdedigd te worden. Denk aan het Landje van Bremmer, Endegeest, het Hofbrouckerpark, de Voscuyl en het gebied achter de Dorpsstraat langs het Oegstgeester Kanaal.

Groen is ook: open ruimte, om weg te kunnen kijken. Doorkijkjes en zichtlijnen. Oegstgeest is nu nog een fijne plek om te wonen. Dat willen we zo houden. Ook voor hen die hier de laatste jaren zijn komen wonen!" Aldus Rob Sturm, voorzitter van de Historische Vereniging, in een ingezonden brief in de Oegstgeester Courant d.d. medio 2021.

Nieuwbouwwijk
"De in ontwikkeling zijnde nieuwbouwwijk Oegstgeest aan de Rijn is opgedeeld in verschillende wijken. Elke wijk heeft zijn eigen kwaliteiten en kenmerken. Bij de ene woon je direct aan de Oude Rijn, de andere heeft een ultieme verbinding met het park en er is ook een wijk die pal bij de haven en alle voorzieningen ligt. Waar je ook voor kiest, de architectuur is altijd bijzonder fraai en afwisselend. ParkSingel ligt op een van de mooiste plekjes in de wijk. Hier woon je met Park Landskroon en de Oude Rijn om de hoek. Kop van Rhijn ligt in het havengebied. Er komen verschillende typen woningen zoals een exclusief appartement of penthouse, een stoer grachtenpand, een uniek boothuis of een luxe watervilla. Je woont er altijd ruim en vrij. Daarbij is de ligging zonder enige twijfel uniek te noemen. Kop van Rhijn staat synoniem voor het goede leven. Villa Eiland Rhijnoever komt direct aan de oevers van de Oude Rijn en de Binnenrijn. Aan de noordkant van het dorp komt Buitenplaats Rijnweijde. Een groene 'buitenplaats', speciaal voor diegenen die graag leven in rust met de stad dichtbij. Hier komen vrijstaande villa’s, tweekappers en rijwoningen met een traditionele architectuur." (bron: ontwikkelaar BPD)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

Rijksmonumenten
Oegstgeest heeft 43 rijksmonumenten.

Gemeentelijke monumenten
Oegstgeest heeft 60 gemeentelijke monumenten.

Pauiluskerk
De Pauluskerk (Warmonderweg 2) is in 1931 gebouwd. De karakteristieke vorm is een combinatie van de bouwstijl van de Amsterdamse School en de creativiteit van architect Ferdinand Jantzen. Na een grote renovatie in 2007 is de kerk in eigendom overgegaan naar de Stichting Pauluskerk Oegstgeest. Het doel van de stichting is exploitatie en onderhoud van het gebouw om daarmee het gebouw als cultuurgoed en rijksmonument te behouden. Tweede doel is het gebouw open te stellen voor iedereen die zich bezighoudt met spiritualiteit, kunst en cultuur in brede zin." Zie daarvoor het hoofdstuk Landschap etc.

Oudenhofmolen
De Oudenhofmolen (Florlaan 52) is een wipmolen. De molen is in 1783 gebouwd ten behoeve van de bemaling van de polder Oudenhof. De kleine molen met een vlucht van 14,80 m is eigendom van de gemeente Oegstgeest. Door allerlei bouwprojecten is de molen ingebouwd geraakt tussen flatgebouwen en andere bebouwing. De molen draait af en toe en is op die momenten meestal te bezoeken. De molen is maalvaardig in circuit.

Kasteel Endegeest
De oudste vermelding van een kasteel Endegeest (Endegeesterstraatweg 5) dateert van 1307. Van 1641 tot 1643 verbleef de Franse filosoof René Descartes op het kasteel in Oegstgeest. Een borstbeeld van Descartes (gemaakt door Erszébet Baerveldt) op het kasteelplein herinnert nog aan deze beroemde bewoner. Het huidige Kasteel Endegeest is echter aanmerkelijk jonger. Het is tussen 1647 en 1651 gebouwd in opdracht van Elisabeth van Schouwen van Endegeest en haar echtgenoot Jacob van Berchem. Dan wordt het gedeelte tussen de twee torens volgebouwd. Voor het kasteel ligt een plein, dat door een poort toegankelijk is. Boven de poort bevindt zich het familiewapen.

In 1895 wordt Endegeest door de gemeente Leiden gekocht om het als psychiatrische inrichting in gebruik te nemen. Het kasteel, het omliggende park en het landgoed zijn meer dan 100 jaar gebruikt voor de geestelijke gezondheidszorg. De raad van bestuur en de concernstaf van GGZ Rivierduinen zetelden tot november 2016 in het kasteel. In 2018 heeft de Oudendal Groep het landgoed en vervolgens ook het kasteel met de veel jongere (1907) bijgebouwen aangekocht. GGZ Rivierduinen heeft nog enkele paviljoens aan de rand van het terrein in gebruik. De oude gracht is nog aan drie kanten te zien. De ijskelder, die zich net aan de overkant van de gracht bevindt, is gerestaureerd. Het kasteel zelf is inmiddels eveneens gerestaureerd.

Gevelstenen
Gevelstenen in Oegstgeest.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

Cultuurhuis
"Cultuurhuis De Paulus, gevestigd in de Pauluskerk, geeft en hééft ruimte voor cultuur in de breedste zin van het woord. De kerk, een rijksmonument, wordt nog altijd gebruikt voor diensten maar is juist ook door de vijf prachtige zalen zeer geschikt voor iedereen die (een) ruimte zoekt om uiting te geven aan zijn of haar creativiteit. Yoga, muziekles geven of krijgen, balletles voor kinderen, concerten geven of bijwonen: het kan allemaal in Cultuurhuis De Paulus, die unieke ruimten biedt."

Klinkenbergerplas
In 2017/2018 is de Klinkenbergerplas heringericht. Deze nieuwe inrichting biedt meer mogelijkheden voor recreatie en meer ruimte voor de natuur. De herinrichting van de Klinkenbergerplas maakt deel uit van de Leidse Ommelanden. Dit samenwerkingsverband tussen Leiden en de buurgemeenten richt zich op het behouden en toegankelijk maken van het platteland en de kustzone, onder andere door de aanleg van wandel- en fietspaden, kanoroutes en toeristische voorzieningen.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Oegstgeest, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Oegstgeest (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Oegstgeest.

- Media / nieuws: - Unity is de regionale omroep voor de gemeenten Leiden, Leiderdorp, Zoeterwoude, Voorschoten en Oegstgeest, die gezamenlijk bekend staan als de 'Leidse Regio'.

- Educatie: - "Volksuniversiteit Oegstgeest organiseert cursussen, workshops, lezingen en excursies binnen de domeinen Kunst & Cultuur, Creativiteit, Persoonlijke ontwikkeling en Taal & Digitaal, met als doel bij te dragen aan ontmoeting, ontspanning en ontwikkeling. Elk jaar wordt een breed programma samengesteld met activiteiten waarbij aansluiting wordt gezocht bij actuele ontwikkelingen. Dit is alleen mogelijk met de hulp en inzet van vrijwilligers. Denk mee. Wij zijn altijd op zoek naar enthousiaste vrijwilligers die het leuk vinden om samen met het team van de Volksuniversiteit te werken aan de vernieuwing en verbreding van het cursusaanbod. Hierbij is volop ruimte voor nieuwe ideeën en initiatieven. Het liefst heb je affiniteit met het dorp en beschik je over een gezonde dosis organisatietalent en klantvriendelijkheid.

Wij bieden. Een prettige, stimulerende en inspirerende omgeving. Als vrijwilliger ben je echt onderdeel van de organisatie. Je ontvangt een gratis bibliotheekabonnement en een jaarlijkse attentie. Daarnaast hebben wij een collectieve verzekering voor alle vrijwilligers en is er de mogelijkheid om regelmatig andere collega-vrijwilligers te ontmoeten. Hoeveel tijd je erin wilt steken ligt aan jou. Interesse? Als je het leuk vindt om mee te werken met een actief team aan de nieuwe Volksuniversiteit Oegstgeest dan gaan we graag met jou in gesprek. Voor meer informatie kun je contact opnemen met Roxanne Heemskerk, programmeur van de Volksuniversiteit, via volksuniversiteit@bibliotheekbollenstreek.nl of bel met 071-5237351."

- Muziek: - "In 2019 heeft de BplusC Muziekschool een mooi nieuw thuis gevonden in het Dorpscentrum Oegstgeest. We hebben hier een eigen vleugel met drie lokalen, waar we muziekles geven op diverse instrumenten aan jong en ouder. Met jong bedoelen we ook echt jong. Kinderen vanaf een paar maanden oud kun je al inschrijven voor de cursus Baby- en peutermuziek. In de lessen ga je dansen met je baby op de arm, samen zingen, met instrumentjes schudden, tikken of trommelen. Er zijn drie leeftijdsgroepen, tot en met 4 jaar. In de vervolgcursussen Spelen met muziek (4-5 jaar) en Ontdek muziek! (6-7 jaar) leren kinderen zingen, eenvoudige instrumenten bespelen en het herkennen van muzieknoten.

Welk instrument het beste bij je past, ontdek je in de cursus Muzikale verkenning (7+). Kinderen maken een rondje langs gangbare instrumenten en krijgen twee keer per seizoen een proefles op vier verschillende instrumenten. Vanaf 6 jaar kan een kind soms ook al direct beginnen met muziekles op een instrument. Voor zang, viool, piano, of ukelele kan dit al vanaf 5 jaar. Er is zelfs een speciale cursus Blokfluit Start (5+). Zodra kinderen een half jaar les hebben gehad, kunnen ze meespelen in het Jeugd Symfonieorkest Rijnstreek Kinderorkest. In Oegstgeest kunnen kinderen én volwassenen ook les krijgen in akoestisch gitaar, cello, (bas)klarinet, dwarsfluit, keyboard, piano en saxofoon."

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Oegstgeest.

Reactie toevoegen