Status

- Oldenzijl is een buurtschap in de provincie Groningen, gemeente Het Hogeland. T/m 2018 gemeente Winsum.

- De buurtschap Oldenzijl valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Winsum.

- Oldenzijl heeft witte plaatsnaamborden en ligt buiten de bebouwde kom, maar staat niet (meer) in de atlassen als buurtschap vermeld.

Naam

Naamsverklaring
Oldenzijl betekent oude zijl. Zijl = uitwateringssluis.

Ligging

De buurtschap Oldenzijl ligt direct W van Winsum, aan een Z zijtak van de weg Schilligeham. Na de boerderij die je aldaar na enkele honderden meters tegenkomt, gaat de weg als onverhard pad door een weiland verder (een bekend onderdeel van het Pieterpad) en komt uit op de Garnwerderweg. Het verharde kerkpad is in de loop der jaren onder de klei verdwenen.

Statistische gegevens

In de Volkstelling van 1840 wordt de buurtschap Oldenzijl niet apart vermeld. Vermoedelijk werd het in dat jaar tot Schilligeham gerekend. Tegenwoordig omvat de buurtschap slechts 2 panden, gelegen aan de Z zijtak van de weg Schilligeham.

Geschiedenis

Vanaf 1361 lag hier een zijl (= uitwateringssluis), de Winsumerzijl. Het Winsumerdiep (Delf) mondde hier uit in het Reitdiep. Na de verzanding van het Reitdiep is de zijl verplaatst naar het iets westelijker gelegen Schaphalsterzijl. Het vervallen Winsumerdiep heet nu Oldenzijlsterdiepje (dat vanuit Oldenzijl naar het N loopt, langs de sportvelden), het vervallen Reitdiep heet nu Oude Diepje of in het Gronings Ol Daipje, welker kronkels ter plekke en op plattegronden nog goed te zien zijn. Het Oude Diepje kronkelt Z van Oldenzijl, ter hoogte van Alinghuizen en Klein Garnwerd.

Landschap, natuur en recreatie

- De wierde te Oldenzijl is sinds 1995 in bezit van Het Groninger Landschap en is circa 6000 m2 groot. Op de wierde hebben vroeger boerderijen gestaan. De laatste is in de 19e eeuw verdwenen. Hierna is een fruitboomgaard op de wierde aangeplant, die in de loop van de 19e eeuw gerooid is. Rondom de wierde ligt een gracht met singelbeplanting. Langs het terrein loopt een onverhard pad waarlangs de bekende lange-afstand-route het Pieterpad loopt.

In 2014 is het project 'Landschappelijk herstel wierde Oldenzijl' afgerond. Dit project is onderdeel van het Gebiedsproces Reitdiepdal. Het omvatte het opnieuw aanplanten van een hoogstamfruitboomgaard met oude Groninger appel-, peren- en pruimenrassen, door vrijwilligers van Het Groninger Landschap en het snoeiteam van fruitboomgaard De Appelhof van Belangenvereniging ’t Oldehof en Peerdewask uit Winsum. Verder zijn de ringsloot en de singelbeplanting hersteld, en is een informatiepaneel over de geschiedenis van de wierde geplaatst.