Status

- Onderwierum is een voormalig dorp, tegenwoordig buurtschap in de provincie Groningen, gemeente Het Hogeland. T/m 2018 gemeente Bedum.

- De buurtschap Onderwierum valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Onderdendam.

Naam

In het Gronings
Onderwierm.

Oudere vermeldingen
1378 Uldernawerum, 1386 Undernawerum, 1466 Onderwerum, 1506 Onderweerum, 1651 (doopbekken) Onder Werum, ca. 1660 Vnderwierum.

Naamsverklaring
Men gaat uit van Unlanderena wêr-hêm* 'woonplaats op de opgeworpen hoogte van degenen die in het Onland (drassig land) leven'. Werum is echter eerder datief meervoud van weer 'opgeworpen hoogte'. Vergelijk voor ulderna Onderdendam.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Ligging

De buurtschap Onderwierum ligt rond de gelijknamige weg, NW van Bedum, ZW van Onderdendam.

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Onderwierum 20 huizen met 115 inwoners. Tegenwoordig omvat de buurtschap nog slechts een 10-tal panden.

Geschiedenis

Onderwierum is een dorp geweest. In de loop der eeuwen neemt het belang van Onderdendam toe ten koste van Onderwierum. Sinds begin 19e eeuw staan er nog slechts enkele huizen. De kerk is in 1840 afgebroken en niet herbouwd. Het doopbekken (1651), de avondmaalstafel (1806) en de twee oudste zerken van het kerkhof - uit 1642 en 1677, ter herinnering aan de echtgenotes van enkele predikanten - zijn herplaatst in de kerk van Onderdendam. Het kerkhof is wel bewaard gebleven. Ook de kerk van Menkeweer is - in 1828 - afgebroken. Beide zijn kerkelijk opgegaan in Onderdendam, dat in 1840 een kerk krijgt. Later wordt de - dan weer - buurtschap van nog 2 bijzondere objecten beroofd: in 1958 wordt de watermolen van de Onderwierumerpolder afgebroken. En ook de voormaige pastorie is in de jaren vijftig afgebroken. Tot 1863 wonen er predikanten in de pastorie. In dat jaar komt namelijk de nieuwe pastorie in Onderdendam gereed (Middelstumerweg 9).

Zie verder de pagina Geschiedenis van Onderwierum door Joke Lutjeboer van de Historische Vereniging gemeente Bedum, en de Beschrijving van Onderwierum door Sanne Meijer, als deel in haar serie 'Verdwenen dorpen van de Ommelanden'.

Bezienswaardigheden

- Onderwierum heeft 3 rijksmonumenten, maar daar valt niet veel van en aan te zien; het betreft allemaal archeologische monumenten, zijnde 2 wierden (die vandaag de dag niet meer dan lichte glooiingen in het landschap zijn) en het terrein waar de kerk heeft gestaan.

- Het Kerkhofje is sinds 1974 in bezit van de gemeente Bedum. Voorheen was het eigendom van de Kerkvoogdij van Onderdendam. Onder de link vind je ook een tekening van de kerk die hier tot 1840 heeft gestaan.

Links

- Genealogie: - Lidmaten Onderwierum 1670-1810.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)