Status

- Oost is een buurtschap in de provincie Noord-Holland, in de regio's Kop van Noord-Holland en Waddengebied, gemeente Texel.

- De buurtschap Oost valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Oosterend.

- De buurtschap heeft officiële blauwe plaatsnaamborden en heeft dus een 'bebouwde kom'. Binnen deze kom geldt een 30 km-zone.

Naam

In het Tessels
Óóst.

Oudere vermeldingen
1840 Oost.

Naamsverklaring
Genoemd naar de ligging in het oosten van het eiland.(1)

Ligging

De buurtschap Oost ligt rond de gelijknamige weg, NO van Oosterend.

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Oost 34 huizen met 244 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 40 huizen met ca. 100 inwoners.

Geschiedenis

De inwoners van Oost leefden oorspronkelijk van landbouw en visserij, vooral oestervisserij en later het maaien en drogen van zeegras. En achter de dijk waren fuiken en netten onderaan het talud uitgezet. Na elk etmaal werden ze geleegd en dat leverde soms niet meer op dan een half emmertje vis. Eind augustus was de tijd waarop de gepen dicht bij de kant kwamen en dan kon de opbrengst hoger uitvallen. Wanneer het eb was stak men op het wad ook zeepieren, een geliefd aas voor sportvissers. Soms werkte het hele gezin mee: vader en moeder stonden aan de korte riek en de kinderen wroetten in het omgespitte zand naar pieren. Bij wassend water verscheen de handelaar op de dijk. Hij kocht alle pieren op en betaalde contant.

Nog steeds ademt Oost de sfeer van een oud vissersplaatsje. Toch is er de laatste halve eeuw nogal wat veranderd. Veel families die er van oudsher woonden zijn vertrokken en hun plek werd dikwijls door nieuwkomers van het vasteland ingenomen. De mengeling van gevestigden en aanwaaiers leidde in het jonge verleden alweer snel tot de vorming van een nieuwe gemeenschap waar de bewoners zich betrokken bij voelen. School, winkel en fanfare zijn er niet meer. Vandaag de dag zet het buurtcomité zich in voor de belangen van de buurtschap.

De in deze buurtschap geboren antropoloog Martin Vlaming heeft in 2015 het boek '1000 jaar Oost. Kroniek van een gehucht' gepubliceerd (212 pag.). Geïllustreerde beschrijving van grond, huisvesting, economie, verwantschap en levenswijze van de van de bevolking op de voormalige Oostpunt van het eiland Texel.

Er zijn nogal wat plaatsen op Texel waar het vaak druk is door aanloop van toeristen. Op Oost is het doorgaans rustig, de grote mensenstroom heeft het plaatsje nog niet opgemerkt. Zelfs menig Texelaar heeft dit oord in de periferie nooit of slechts een enkele keer aangedaan. Vroeger was dat niet veel anders. Wie zich verdiept in de geschiedschrijving over het eiland krijgt doorgaans maar weinig te horen over dit karakteristieke plaatsje. Dit boek vertelt en illustreert het verhaal over deze in cultuurhistorisch en toeristisch opzicht 'vergeten' kleine gemeenschap aan de rand van Texel, waarvan de bewoners eeuwenlang een taaie strijd om het bestaan hebben geleverd. "Oost was een gemeenschap op zichzelf. De huizen, de schuurtjes en de geuren riepen een gevoel op van vergane glorie maar ook van een wat koppige trots. Oost was geen bijwagentje van Oosterend. Dat is het nooit geweest en dat zal het nooit zijn", aldus auteur Vlaming. (de beschrijvingen bij Geschiedenis en Bezienswaardigheden zijn aan het genoemde boek ontleend)

Bezienswaardigheden

- De buurtschap Oost heeft 8 rijksmonumenten (waarbij aangetekend dat wij Molen Het Noorden hebben beschreven onder buurtschap Het Noorden).

- Wie als 'vreemdeling' op Oost komt, ziet huisjes en boerderijen tussen weilanden die zijn afgegrensd door tuinwallen. Oostelijk langs het wad ligt de zeedijk, noordwestelijk een oude binnendijk waarachter zich een weids polderlandschap uitstrekt met kreken en een grote molen bij een boezemwater. Een statig schoolgebouw, nu in gebruik als atelier, geeft de buurtschap een wat dorps aanzien. Het monumentale karakter van de bebouwing is inmiddels erkend en geniet bescherming. In 2004 zijn er initiatieven geweest om op het Groentje - de open ruimte in het midden van het kerntje - nieuwe woningen en een aantal recreatieappartementen te bouwen. Dat heeft geleid tot de nodige commotie. Deze plannen hebben gelukkig uiteindelijk geen doorgang gevonden.

- Het direct NO van Oost gelegen gemaal De Krassekeet uit 1978 is de opvolger van Molen Het Noorden.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Oost, met laagsteprijsgarantie!

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)