Oosterland

Plaats
Dorp
Schouwen-Duiveland
Schouwen-Duiveland
Zeeland

ZL gemeente Oosterland in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Oosterland in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Oosterland in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Oosterland

Terug naar boven

Status

- Oosterland is een dorp in de provincie Zeeland, op het schiereiland en in de gemeente Schouwen-Duiveland. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1960. In 1961 over naar gemeente Duiveland, in 1997 over naar gemeente Schouwen-Duiveland.

- De gemeente Oosterland is in 1816 vergroot met de gemeente Sirjansland.

- Wapen van de voormalige gemeente Oosterland.

Terug naar boven

Naam

In het Zeeuws
Oôsterland.

Oudere vermeldingen
14e eeuw Oesterniewelant in Duveland (polder), 1752 Oosterland.

Naamsverklaring
Samenstelling van ooster, naar de ligging, en land 'polderland'.(1)

Terug naar boven

Ligging

Oosterland ligt O van Zierikzee en Nieuwerkerk, W van Bruinisse, aan Rijksweg N59.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Oosterland 170 huizen met 1.212 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 122/917 (= huizen/inwoners) en het dorp Sir Jansland 48/295. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.000 huizen met ca. 2.400 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Het dorp kon ontstaan nadat in 1353 en 1354 de slikken oostelijk van het toenmalige eiland Duiveland werden bedijkt. Deze nieuwe polder werd aanvankelijk nog Oesterniewelant in Duveland genoemd, wat al snel werd ingekort tot Oosterland. Bij de bedijking werd de kreek Marevliet afgedamd, de resten hiervan staan tegenwoordig bekend als de Geule. Aan de Oostersteynweg heeft slot Oostersteyn gestaan. Het is in 1744 afgebroken.

Het dorp heeft veel te danken gehad aan Suzanna Maria Cau, geboren Lonque, ambachtsvrouwe van Oosterland, Sirjansland en Oosterstein. Zij stichtte het Gasthuis aan de Sint Joostdijk. Zij bepaalde de stichting per testament, maar maakte dit zelf niet meer mee. Ze stierf in 1752, het Gasthuis werd gesticht in 1754. Vroeger woonden er 14 arme gezinnen die er gratis onderdak vonden.

Op 4 januari 1945 werd Oosterland zwaar gebombardeerd door de geallieerden, die er een concentratie van Duitse eenheden vermoedden. De schade was groot maar de bevolking was gelukkig bijtijds geëvacueerd. Na de bevrijding werd het grootste deel van het dorp nieuw opgebouwd.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Oosterland heeft 6 rijksmonumenten.

- Hervormde (PKN) Jodocuskerk (Torenplein 1). De toren met zadeldak en het schip van de kerk zijn gebouwd omstreeks 1400, het koor volgt rond 1500. Het schip is afgebrand in 1612, sinds die tijd staat de toren los van het overige deel van de kerk. "Voor de inpoldering van de schorren alhier stond er aan de Kapelledijk - de zeedijk van de Vierbannenpolder - een kapel, die onder andere bezocht werd door herders die op de schorren hun schapen lieten grazen. In het jaar 1354 werd ‘het Oosterland’ bedijkt. Men bouwde op het hoogste punt in de nieuwe polder een eenvoudig parochiekerkje. Het nieuwe ringdorpje dat om de kerk heen groeide kreeg aanvankelijk de naam Oosterkerke. Van die pionierfase zijn geen geschreven herinneringen bewaard gebleven.

Omstreeks het jaar 1400 komt de tot dan toe trage groei van het dorp in een stroomversnelling: er is een machtsstrijd ontstaan tussen de graaf van Zeeland en de ambachtsheren van de Vierbannenpolder en het Oosterland. Hij ontneemt alle ambachtsheren hun rechten als leenman, stelt zijn rentmeester aan als ambachtsheer en bevordert het dorp tot de status van ’hoge heerlijkheid’. In die dagen was er ook al een machtsstrijd geweest tussen het bisdom Utrecht en de ambachtsheren in Zeeland over de vraag wie de parochiepastoor mocht benoemen. De ambachtsheren hadden daarbij aan het langste eind getrokken en mochten zich met die benoemingen bemoeien. Bovendien was het zo, dat een ambachtsheer in een belangrijke parochie met een representatief kerkgebouw de ‘Vierschaar’ mocht spannen. Van die lokale rechtbank werd hij dan voorzitter, wat zijn machtspositie weer versterkte. De benoeming van de rentmeester van de graaf van Zeeland tot ambachtsheer van de kersverse ‘hoge’ heerlijkheid Oosterland was dus een politieke zet om de te groot geworden macht van de ambachtsheren op Duiveland te beperken.

Op het kerkelijke erf had dat een belangrijk gevolg: de graaf liet de nieuwbenoemde ambachtsheer investeren in de kerkbouw van de parochie van Oosterland en in de daarmee ontstane mogelijkheid tot de vorming van een ‘Vierschaar’ om zijn aangetaste politieke macht op Duiveland te herstellen in een nieuw machtscentrum, met mensen die hem trouw en dankbaar zouden zijn. Zo kwam er dus geld beschikbaar voor de bouw van een toren met daaraan vastgebouwd een vernieuwd kerkgebouw. Het volle bedrag zou door het kleine aantal parochianen nooit kunnen zijn opgebracht. Hiermee stond het dorp kerkelijk en politiek op de kaart.

Zo’n 25 jaar later werden er twee klokken in de toren opgehesen: de veldklok voor de dagelijkse tijdsindeling en de luidklok voor bizondere gelegenheden zoals kerkdiensten, begrafenissen, brand en overstromingen. Op de veldklok van 235 kg staat “Willam Butndic fecit, ave Maria, gratia plena, dominus te cum” (Willem Buitendijk heeft mij gemaakt, wees gegroet Maria, vol van genade, de Heer is met u). De luidklok van 450 kg heeft als opschrift Willam Butndic fecit int jaer onses Heere MCCCCXXIIII (Willem Buitendijk heeft mij gemaakt A.D.1424). In de Tweede Wereldoorlog, op 31 maart 1943, zijn de klokken door de bezetter uit de toren gehaald om ze om te smelten tot grondstof voor de oorlogsindustrie. Het schip waarmee ze werden vervoerd zonk echter op het IJsselmeer. De toren zelf is op het einde van de oorlog door beschietingen zwaar beschadigd. Het schip is na de oorlog geborgen. Na de bevrijding is de toren hersteld en hoger opgebouwd. Toen konden de klokken opnieuw en ongeschonden worden opgehangen. Het zadeldak - kenmerkend voor Friese en Normandische torens - is een unicum in Zeeland." (bron: Hervormd Oosterland)

- Kerk van de Gereformeerde Gemeente (Sint Joostdijk).

- Kerk van de Oud Gereformeerde Gemeente in Nederland (Burgemeester van der Havestraat).

- De korenmolen Oosterlandse Molen uit 1752 is een ronde ongetailleerde stenen bovenkruier zonder stelling.

- Gasthuis (Sint Joostdijk 29). Het hofje van het Gasthuis is na het bombardement in de Tweede Wereldoorlog (zie verder bij Geschiedenis) in oude stijl hersteld. Men greep de gelegenheid aan om het Gasthuis weer het aanzicht te geven dat het bij de bouw in 1754 moet hebben gehad. De fraaie gevelsteen met de wapens van de families Cau en Lonque heeft het bombardement onbeschadigd doorstaan.

- De niet meer in gebruik zijnde transformatortoren van de PZEM aan de Lage Maireweg is in 2013 opgeknapt en herbestemd tot 'faunatoren'. Het beoogt een aantrekkelijke verblijfplaats te worden voor bijvoorbeeld spitsmuizen, egels, insecten, mussen, gierzwaluwen, vleermuizen en wellicht een kerkuil.

- Gevelstenen in Oosterland.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Rommelmarkt (op een woensdag begin augustus).

- Carbidschieten op oudjaarsdag.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Oosterland, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Filmpje waarbij een automobilist je in sneltreinvaart in precies 1 minuut door Oosterland leidt.

Terug naar boven

Links

- Belangenorgnisatie: - "Dorpsraad Oosterland bestaat uit 4 enthousiaste dames en een heer die allemaal uit het dorp komen. De dorpsraad is opgericht in 2015, omdat we vinden dat een dorp niet zonder kan. Op onze website ontdek je wat we doen, je vindt hier ook wie we zijn, wanneer we vergaderen en welke besluiten er zijn genomen en welke plannen we hebben. De dorpsraad heeft geen politieke achtergrond, we vertegenwoordigen ons dorp om de leefbaarheid te behouden en waar mogelijk te vergroten en hebben daarover overleg met de gemeente. Iedere maand komt de dorpsraad bij elkaar in De Oosterhof, omdat er iedere maand weer veel te bespreken is. Op de site vind je meer informatie over hoe je ons kunt bereiken met tips, suggesties, ideeën en wat dan ook om de leefbaarheid te vergroten. Alle ideeën zijn welkom. Ook kun je ons vertellen over activiteiten die gaan plaatsvinden. We plaatsen deze dan op onze website. De activiteiten hoeven niet door ons ontplooid te zijn maar mogen van je kerk, vereniging of wat dan ook zijn. Activiteiten die voor een iedereen te bezoeken zijn, dragen bij aan de leefbaarheid van ons dorp."

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Oosterland, met foto's van de grafzerken.

Reactie toevoegen