Oosterwijtwerd, basisschool Dieftil heeft helaas na schooljaar 2012-2013 de deuren moeten sluiten omdat zij onder de opheffingsnorm was gezakt. In 2016 is het pand door lokale ondernemers verbouwd en herbestemd tot Visrestaurant 'de School'.
Het interieur van de kerk van Oosterwijtwerd was anno 2014 hard aan een grondige restauratie toe. Dat is dan ook gebeurd, maar wel zo dat je zo min mogelijk van de restauratie ziet. (© Harry Perton/https://groninganus.wordpress.com)
Oosterwijtwerd is een dorp in de provincie Groningen, in de streek Hoogeland, gemeente Eemsdelta. T/m 1989 gemeente 't Zandt. In 1990 over naar gemeente Loppersum, in 2021 over naar gemeente Eemsdelta.
Terug naar bovenIn het Gronings
Oosterwietwerd.
Oudere vermeldingen
1399 Oesterwijdewart, 1466 Oesterwydwert, ca. 1660 Wijtwert, 1677-1678 Oosterwytwert, 1781 Oosterwijtwert.
Naamsverklaring
Samenstelling van het Oudfriese uuide 'wilg (Salix)' en werd 'terp, bewoonde hoogte'. Met de toevoeging ooster 'oostelijk gelegen' ter onderscheiding van Westerwijtwerd.(1)
Oosterwijtwerd ligt ZO van 't Zandt, ONO van Loppersum, NW van Appingedam.
Terug naar bovenIn 1840 heeft Oosterwijtwerd 39 huizen met 228 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 90 huizen met ca. 220 inwoners.
Terug naar boven- Site over Oosterwijtwerd met uitgebreide beschrijving van de geschiedenis, maar ook van de actuele situatie van het dorp.
- Via de pagina 'Wie woonde waar' op de dorpssite van Oosterwijtwerd vind je alle panden in het dorp, met beschrijvingen in tekst en beeld van wie er rond 1920-1930 gewoond hebben. Een inventarisatie van Henk Stel uit Emmen, wiens vader in dit dorp geboren is.
Terug naar boven- In 2018 is het dorpspleintje van Oosterwijtwerd door de inwoners eigenhandig opgeknapt. Rondom de boom in het midden van het pleintje staat een zeshoekig zitbankje, waar inwoners en toeristen even kunnen zitten en van het uitzicht kunnen genieten.
- T/m schooljaar 2012-2013 was er W van de dorpskern de Openbare Basisschool Dieftil (Schoolweg 19), op een unieke plek, op een driesprong tussen de drie dorpen Leermens, Eenum en Oosterwijtwerd. Midden tussen bouw- en weilanden lag de school tegenover een brug met de naam Dieftil. Deze brug (til = brug) waaraan de school haar naam ontleende, is de plek waar vroeger de grens lag tussen twee rechtsgebieden. Voortvluchtige dieven waren ‘veilig’ en gevrijwaard van rechtsvervolging indien zij via de brug over de maar konden ontsnappen. Soms wierpen zij uit angst of om zich sneller uit de voeten te kunnen maken, de gestolen goederen in het maar. De naam van de weg in de buurt van de school, Gerichtsweg, wijst op de rol die de rechtspraak in dit gebied speelde.
De school is in 1935 gebouwd. Voorheen waren er 3 scholen in de genoemde respectievelijke dorpen, maar die van Eenum en Oosterwijtwerd werden te klein. Het gebouw in Leermens was echter niet groot genoeg om de leerlingen van beide andere scholen te huisvesten, daarom is in 1934 besloten tot ‘het bouwen eener O.L. school, bij den Dieftil’. Eigenlijk was OBS Dieftil dus een fusieschool avant la lettre. In 1946 kwam er een ‘bewaarschool’ in het gebouw en in 1955 ontstond de ‘Stichting tot Instandhouding ener Neutraal-Bijzondere Kleuterschool’. Al jaren voor de invoering van de wet op het basisonderwijs in 1985 werkten kleuterschool en lagere school samen. Vanaf 1985 ging de school verder als Openbare Basisschool Dieftil.
Aan het eind van schooljaar 2012-2013 waren er nog maar 27 leerlingen. De ouders van ca. de helft van de leerlingen vond dat te weinig om door te kunnen gaan, en meldden hun kinderen bij andere scholen in de regio aan. Daarmee zakte de school ver onder de opheffingsnorm van 23 leerlingen en restte er geen andere mogelijkheid dan sluiting. Sommigen schijnen het buurtje rond de school dan wel rond de Dieftilweg NW daarvan, als buurtschap Dieftil te beschouwen, maar wij hebben geen documentatie kunnen vinden die dit ondersteunt. In 2016 hebben inwoners Kees en Lilian Hoeksema het pand verbouwd en herbestemd tot Visrestaurant 'de School'.
Terug naar boven- Oosterwijtwerd heeft 3 rijksmonumenten, zijnde de kerk met naastgelegen pastorie, en een archeologisch monument; een borgterrein aan de Dorpstraat (dat ter plekke met een bordje staat aangegeven). In 1411 bouwt Focko Ukena hier de borg Huis ter Oosterwijtwerd, die in 1452 in het bezit komt van het geslacht Ripperda (en daarom ook wel Ripperdaborg werd genoemd). Na 1738 komt de borg in handen van nazaten van de Ripperda's. Rond 1750 is de borg afgebroken. Op het borgterrein (Dorpstraat 20) is in 1789 een boerderij gebouwd, die tegenwoordig Schathuis Wijtwerder Heerd wordt genoemd. De grachten zijn later opnieuw uitgegraven.
- De Hervormde Mariakerk (Dorpstraat 29) is een van de oudste romaanse kerken in Groningen. Volgens dendrochronologisch onderzoek van de eikenhouten kap dateert de kerk van rond 1237. Kloostermoppen en restanten van een Noormannenpoortje zijn getuigen van deze ouderdom. De parochiekerk is een tijdlang kloosterbezit geweest: in de 15e eeuw van het Johannieterklooster te Oosterwijtwerd, en van 1476 tot 1609 van het klooster te Oosterwierum. De in de vorige alinea reeds genoemde adellijke en invloedrijke familie Ripperda heeft hier haar sporen achtergelaten: door de wapens op de 17e-eeuwse herenbank, de windwijzer met het familiewapen, de gedenkborden in de koorruimte, de zandstenen epitaaf, en onder het koor de grafkelder van de familie.
De buitenkant van de kerk is in 1992 gerestaureerd, maar het interieur is toen niet aangepakt. In de loop van de jaren is de staat van diverse historische interieurstukken, herenbanken, koorafscheiding, het stuk- en schilderwerk en de vloeren sterk achteruitgegaan. Doordat in het verleden weinig ingrepen aan het bijzondere interieur zijn uitgevoerd, is dat voor het grootste deel nog in originele staat. Maar anno 2014 was wel een grondige opknapbeurt noodzakelijk is om het te behouden voor de toekomst. Dat is in 2014 en 2015 dan ook gebeurd.
Het kerkgebouw is in 1997 als zodanig buiten gebruik gesteld. De Plaatselijke Commissie van eigenaar Stichting Oude Groninger Kerken is echter zeer actief; zij verzorgt onder andere exposities, tentoonstellingen en concerten, maar bijvoorbeeld ook een jaarlijkse kerstboomactie. Tevens is het een sfeervolle trouwlocatie. Voor nadere informatie zie de site van de Mariakerk. - Nieuws van de Mariakerk te Oosterwijtwerd op Facebook.
- De naast de kerk gelegen pastorie (Dorpstraat 31) uit 1896 is sinds ca. 1970 in gebruik als woonhuis.
- Het pand aan de andere kant van de kerk, op nr. 27, is blijkens een gevelsteen het in 1879 gestichte Armenhuis van de Diaconie van Oosterwijtwerd geweest.
- Het pand op Dorpstraat 15 was de lagere school van het dorp, vóór de onder Recente ontwikkelingen beschreven Dieftil-school in 1935 die functie overnam.
Terug naar boven- Elk jaar zijn er enkele tientallen mannelijke en vrouwelijke bikkels die meedoen aan de Nieuwjaarsduik in de Godlinzermaar bij Eetcafé De Boerderij in Oosterwijtwerd. Mocht je in de buurt zijn en mee willen doen; het begint om 14 uur. Natuurlijk is er voor de deelnemers na afloop gelegenheid om op te warmen met een warme kop snert of een drankje.
- In de kerk van Oosterwijtwerd kan elke laatste weekend van de maand (vrijdag t/m zondag tussen 10.00-18.00 uur) het labyrint worden gelopen. Het labyrint is een oeroud, over de hele wereld verspreid symbool, een patroon van lijnen die samen een weg naar het midden vormen. Ze komen voor als rotstekeningen van 5000 jaar geleden, gekerfd in het landschap in Peru, met stenen gelegd in Scandinavië, aangeplant in Engeland, afgebeeld op Syrisch aardewerk, en in de plavuizen van middeleeuwse kerken. Het labyrint is symbool voor de pelgrimsreis van de ziel, of voor de levensweg van iedere mens.
Vaak worden de woorden labyrint en doolhof door elkaar gebuikt, maar ze zijn verschillend van betekenis. In een doolhof zijn meerdere wegen, sommige doodlopend, en je kunt erin verdwalen. Het labyrint kent maar één weg, naar binnen en weer naar buiten. De bedoeling is dat het labyrint rustig en aandachtig belopen wordt. Eerst lijkt de weg direct bij het midden uit te komen, maar voert er dan weer vandaan en moet de hele weg worden gegaan tot het middelpunt. Net als de levensweg gaat de weg van het labyrint nooit in een rechte lijn. Het labyrint in de Mariakerk is geprint op een stuk zeildoek ter grootte van het koor van de kerk. Iedereen kan komen lopen. Het is een meditatie-in-beweging. Ter plekke ligt informatie voor wie zich er iets meer in wil verdiepen.
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Oosterwijtwerd (online te bestellen).
Terug naar boven- Algemeen: - Site van en over Oosterwijtwerd.
- Nieuws: - Nieuws uit Oosterwijtwerd op Facebook.
- Belangenvereniging: - Dorpsbelangen Oosterwijtwerd.
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Oosterwijtwerd en - idem kerk.
Reactie toevoegen