Status

- Opende is een dorp in de provincie Groningen, in de streek en gemeente Westerkwartier. T/m 2018 gemeente Grootegast.

- Onder het dorp Opende valt ook de buurtschap Topweer en een deel van de buurtschap Peebos.

Naam

In het Gronings
De Penne.

In het Fries
De Grinzer Pein, De Grinzer Peen (om zo verwarring te voorkomen met het Friese dorp Opeinde) of De Peen.

Oudere vermeldingen
1457 Vpeynde, 1475 verbeterd Vradosum alias Upende, 1579 Vpendt, 1618 Calepende, ca. 1660 Uppende, 1677-1678 Uppende, 1781 Oppend, 1792 Op-ende, 1794 Ope(i)nde, Pein, Groninger Pein.

Naamsverklaring
Betekent het Middelnederlandse opeinde, upeinde 'boveneinde', op de grens van Groningen en Fryslân. Heette vroeger ook Vradosum 'Over- of Boven Doezum', terwijl Doezum zelf Uteradosum 'Uiter Doesum' werd genoemd. Cale 'kaal' in de vorm van 1618 wijst op de onvruchtbare grond. In de periode van voor het gebruik van kunstmest was er het rijmpje "Penne, 't Gat van elenne". De naamsvariant Groninger Pein diende ter onderscheiding van Smallinger Pein, oftewel het Friese dorp met de huidige naam Opeinde.(1)

Ligging

Het dorp Opende grenst in het W aan de provincie Fryslân, aan de dorpen Drachtstercompagnie, Houtigehage, Surhuisterveen en Surhuizum, in het O aan de dorpen Doezum en Kornhorn en in het ZO aan het dorp Noordwijk, aan de A7 en aan het dorp Marum, en ligt NO van de stad Drachten, OZO van het dorp Harkema, ZO van de dorpen Kootstertille en Buitenpost, Z van het tweelingdorp Gerkesklooster-Stroobos, ZW van het dorp Grootegast, N van het dorp Frieschepalen en NNO van het dorp Ureterp.

Statistische gegevens

In 1840 heeft Opende 58 huizen met 369 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.000 huizen met ca. 2.400 inwoners.

Recente ontwikkelingen

- Om de Skieding, de provinciale weg N358 van Surhuisterveen naar de snelweg A7, veiliger te maken, gaat de provincie Fryslân het wegprofiel verbreden. Vermoedelijk wordt dit medio 2020 uitgevoerd. Voor nadere details over dit project zie de pagina Surhuisterveen, hoofdstuk Recente ontwikkelingen. Omdat de geluidsnormen hier en daar worden overschreden na de aanpak van deze scheidingsweg tussen Groiningen en Fryslân moeten 5 woningen die vallen onder het dorpsgebied van het Groningse dorp Opende, gemeente Westerkwartier, worden verplaatst. Het gaat onder meer om de adressen de Scheiding 7, 9 en 19 en Drachtsterweg 98. Deze huizen worden afgebroken. Even verderop wordt vervolgens nieuwbouw gepleegd. Aanhangerbedrijf AHW Opende van de familie Van der Velde, dat gevestigd is op het perceel Poelbuurt 1a, verhuist naar Fryslân. Alle kosten van de verplaatsingsoperatie komen voor rekening van de provincie Fryslân.

Bezienswaardigheden

- Opende heeft 5 rijksmonumenten.

- De Hervormde (PKN) kerk van Opende (Provincialeweg 156) is een eenvoudige zaalkerk uit 1748. De kerk bevindt zich op een verhoogd kerkhof. Tussen de Provincialeweg en de kerk loopt een lijkreed met aan weerszijden kastanjebomen. De eerste kerk is waarschijnlijk gebouwd rond 1600 aangezien de eerste predikant, tevens schoolmeester, in 1612 in dienst kwam. In 1748 is de kerk afgebroken en vervangen door de huidige kerk. De voorgevel van de kerk is in 1915 vernieuwd. Boven de ingang bevinden zich vier gedenkstenen. Hierop staan onder andere namen van ouderlingen en diakens in 1748. Ook wordt op een gedenksteen de legging van de eerste steen vermeld. In 1930 is de achtermuur afgebroken en is een breder deel dwars op kerk gezet waardoor de kerk van boven de vorm van de letter 'T' heeft gekregen. Gedurende de restauratie van 1983-1984 is het interieur van de kerk gerestaureerd. Van het oorspronkelijke interieur rest nog wel een preekstoel uit de eerste helft van de 18e eeuw. Het orgel is in 1966 gemaakt door Orgelmakerij Bakker & Timmenga uit Leeuwarden.

- Windmotor Opende.

Jaarlijkse evenementen

- Bij de Olde Wierdenloop (juli, in 2020 voor de 22e keer) kun je kiezen uit: Halve marathon (21,1 km), 10,3 km, 6,3 km, 1km kidsrun, en een wandeltocht van ca. 10 km.

Natuur en recreatie

- Een bijzonder pad. Je mag er met blote voeten op lopen. Een pad om te voelen, te ruiken, te horen en te zien. 't Blôde Fuottenpaad (Blotevoetenpad) in Opende is een pad waarlangs en waarop van alles te doen is. Het is veilig, maar door het onbekende toch ook een beetje spannend. Kinderen kunnen gerust mee, de kleinsten wel onder leiding van volwassenen. 't Blôde Fuottenpaad is gratis en altijd open!

- Het in 2012 geopende Barontheater kon dankzij een bijdrage van de in Opende geboren Amerikaanse gebroeders Baron worden gerealiseerd.

- Een deel van recreatiegebied Strandheem bij Opende is bestemd om te recreëren, het overige deel wordt gebruikt voor zandwinning. Verblijven langs de Parksterdwarsweg tussen het afgekaderde terrein van de zandafgraving en het recreatiegebied is verboden. Recreëren en zwemmen in het zandwinningsgedeelte is namelijk gevaarlijk, vanwege de abrupt toenemende diepte van het water, en omdat er in dat deel geen toezicht is.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Opende, met laagsteprijsgarantie!

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Opende (online te bestellen).

Links

- Onderwijs: - Openbaar onderwijs is er in Opende al meer dan 175 jaar. Voordat Basisschool Het Kompas in 1974 van start ging, waren er drie openbare scholen in het dorp, namelijk een in -Oost, een in -Zuid en een in -West. In juli 2015 zijn ze verhuisd naar het nieuwe schoolgebouw in -Noord. Al deze windrichtingen verklaren voor een groot deel de naam Het Kompas. Maar OBS Het Kompas wil ook richting geven en een spoor uitzetten voor een optimale ontwikkeling van de leerlingen. En in dat proces doet de leerkracht er toe. De teamleden zijn in staat telkens uitgevoerde taken te analyseren, de kinderen te observeren en te reflecteren op hun eigen handelen, ten einde de leerlingen zo goed mogelijk te begeleiden.

Ze werken vanuit de zone van de naaste ontwikkeling. Dat wil zeggen dat de leerling het voorbeeld (de instructie) van de leerkracht navolgt en geleidelijk aan het vermogen ontwikkelt om bepaalde taken zonder hulp of ondersteuning uit te voeren. Ze hechten er aan de leerlingen telkens in de nabijheid te houden, zodat zij direct feedback kunnen geven op het handelen van de leerling. Dat principe kan ook in de nieuwbouw uitgedragen worden, waar ze hebben gekozen voor grotere lokalen. Naast veel aandacht voor de basisvaardigheden zoals taal en rekenen besteden ze veel aandacht aan de sociale omgang met elkaar, creatieve vakken en het gevoel van trots zijn op jezelf en de ander.

De andere basisschool in Opende is Christelijke Daltonschool (CDS) De Klister. Een klister is een kleine, nieuwe bol, die groeit bij de grote, oude bol. Het is de metafoor van de ouderen in de wereld die voeding geven aan de jongeren in hun voorbereiding op de wereld, de maatschappij en wat de jeugd te wachten staat in hun leven. Oorspronkelijk is het symbool gebruikt bij het samengaan van drie scholen in 1984. De Klister is als school ontstaan uit deze drie scholen in het dorp. De grote bol symboliseerde de drie scholen samen, waaruit een nieuwe bol groeide. De leerkrachten zijn de grote bol, de kinderen zijn de kleine bolletjes, de klisters. De grote bol geeft voedsel aan de kleine. De kleuren van Penta Primair zijn in 2011 in het logo opgenomen om zo uitdrukking te geven aan de verbintenis met de stichting. Ook is er meer beweging in het logo aangebracht om het continue proces van een lerende, in beweging zijnde organisatie te verbeelden. De ui-vorm van de klister blijft herkenbaar.

Het in 2015 voor beide scholen gerealiseerde nieuwe complex heet De Binding, wat verwijst naar de ligging aan de Verbindingsweg en naar de gemeenschappelijke huisvesting. Aanvankelijk werd nog gedacht aan uitbreiding van Het Kompas, maar De Binding is wat ligging betreft een enorme stap voorwaarts: het complex ligt namelijk zowel bij sportzaal De Veste als bij het BaronTheater. Minpuntje is het schoolverkeer, dat nu de Provincialeweg moet oversteken. Die kruising is overigens in 2015 wel flink 'aangepakt'.

- Muziek: - Bicycle Showband Crescendo te Opende is opgericht in 1922. Sinds 1973 maken zij muziek op de fiets. Bijzonder is dat het de enige fietsfanfare ter wereld is. Ze reizen dan ook de hele wereld over om hun kunnen te demonstreren. En sinds april 2017 zijn ze ook virtueel wereldberoemd; een op Facebook geplaatst filmpje van de repetities voor hun deelname aan het WMC Kerkrade, later die maand, is in enkele dagen tijd wereldwijd enkele miljoenen keren bekeken, heeft ca. 10.000 likes gekregen, is 24.000 keer gedeeld, en er is ca. 2.000 keer onder het bericht gereageerd...

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Opende.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)