Oudehorne

Plaats
Dorp
Heerenveen
Fryslân

oudehorne_plaatsnaambord.jpg

Oudehorne en buurdorp Nieuwehorne worden in de praktijk als tweelingdorp Oude- en Nieuwehorne beschouwd. Maar formeel zijn het nog aparte dorpen met een eigen postcode en plaatsnaam en eigen plaatsnaamborden.

Oudehorne en buurdorp Nieuwehorne worden in de praktijk als tweelingdorp Oude- en Nieuwehorne beschouwd. Maar formeel zijn het nog aparte dorpen met een eigen postcode en plaatsnaam en eigen plaatsnaamborden.

oudehorne_gereformeerde_kerk_kopie.jpg

Oudehorne, fotokaart van de Gereformeerde kerk, vermoedelijk van kort na de bouw (1924)

Oudehorne, fotokaart van de Gereformeerde kerk, vermoedelijk van kort na de bouw (1924)

Oudehorne

Terug naar boven

Status

- Oudehorne is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Heerenveen. T/m 30-6-1934 gemeente Schoterland.

- Oudehorne werkt veel samen met en deelt veel voorzieningen met het grotere zusterdorp Nieuwehorne. Ze worden in de dagelijkse praktijk dan ook als tweelingdorp 'Oude- en Nieuwehorne' beschouwd, maar formeel zijn het nog aparte dorpen met bijv. een eigen postcode en plaatsnaam in het postcodeboek en de gemeentelijke basisregistratie BAG, en eigen plaatsnaamborden.

Terug naar boven

Naam

In het Fries
Aldhoarne.

Oudere vermeldingen
Oldehorne, 1315 Hoerna cum duabus capellis (= 'met twee kapellen'), 2e helft 16e eeuw Olden Horn, 1579 Aldehoorn, 1840 Oude Horne. De omschrijving uit 1315 wijst op Oude- en Nieuwehorne.

Naamsverklaring
Betekent 'de oude hoek'.(1)

Terug naar boven

Ligging

Oudehorne ligt O van Heerenveen, NO van Nieuwehorne, als overwegend lintbebouwing aan de Schoterlandseweg (N380 Heerenveen - Donkerbroek). Het dorpsgebied omvat ook nog een stuk buitengebied Z en N hiervan, lopend tot respectievelijk de Tsjonger of Kuunder in het Z en de Oude Singel in het N.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft het dorp Oudehorne 25 huizen met 152 inwoners. Daarnaast was er nog de buurtschap Oudehorner Compagnie (1840 'De Compagnie van Oude Horne') met in genoemd jaar 26 huizen en 159 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 350 huizen met ca. 850 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Opkomst en ondergang van de Hervormde kerk
Oude- en Nieuwehorne zijn vóór de Reformatie ieder een zelfstandige parochie met één gezamelijke pastoor. Daarna worden het Hervormde kerken met ieder een eigen predikant. De beide kerken zijn omstreeks 1775 door gebrekkig onderhoud in zeer slechte staat. De kerkvoogden besluiten de beide kerken af te breken en alleen in Nieuwehorne een nieuwe kerk te herbouwen. De kerk in Oudehorne wordt in 1788 afgebroken. Kerkhof (waarop nog altijd wordt begraven) en klokkenstoel blijven wel gehandhaafd.

Hervormde Evangelisatie(s)
Op Schoterlandseweg 40 heeft het kerkje Nafthali gestaan van de Hervormde Evangelisatie Samuel. Het kerkje was hier in 1925 naartoe verplaatst vanuit Schurega-Nieuwe Wijk. Rond 1960 is het pand afgebroken. Kennelijk is er ook nog een pand geweest genaamd Hervormde Evangelisatie Daniël uit 1909. Als iemand daar meer over weet (bestaat het nog?, zo nee wanneer en waarom afgebroken?, e.d.) houden wij ons aanbevolen.

Geart Jabiks
Geart Jabiks van den Berg (1886-1954), die zich graag 'Geart Jabiks fan 'e Tsjongerwâl' noemde, ontwikkelde zich tijdens zijn leven tot een groot kenner van de natuur en werd vooral bekend door zijn archeologische vondsten rond de Tjonger en Oudehorne. Zijn kleindochter Antje van den Berg heeft in 2013 het boek Geart Jabiks. Dichter, natuurmens en historicus gepubliceerd en geeft Geart Jabiks daarmee de plek in de regionale historie die hij meer dan verdient.

Sekte
In Oude- en Nieuwehorne wonen veel volgelingen van de sinds 1987 in Oudehorne (voorheen in De Rijp) wonende Sonja de Vries en haar sekte 'Uit de bron van Christus'. - Godsdienstwetenschapper en oud-directeur van de Fryske Akademy dr. Lammert G. Jansma heeft de beweging jarenlang bestudeerd, heeft o.a. leden en ex-leden van de beweging geïnterviewd en honderden bijeenkomsten bijgewoond. Dat heeft geleid tot zijn dissertatie waarop hij in 2010 is gepromoveerd: 'Engelen in Oudehorne. Een nieuwe profetische beweging in het lokaalpostmoderne.'

Doarpsargyf
De Stifting Doarpsargyf Ald- en Nijhoarne is in 2004 gestart met het materiaal van wijlen de heer Foppe W. de Boer uit Nieuwehorne. Het betreft een grote collectie foto's, ansichtkaarten en krantenartikelen. Ook diverse curiositeiten en meer dan 100 boeken/boekwerkjes over de geschiedenis van de regio behoren tot de collectie. Het doel van het dorpsarchief is om van het tweelingdorp oude ansichtkaarten, foto's, aktes en notulen van verenigingen, boeken, films/DVD's e.d. te bewaren. Het dorpsarchief wil deze zaken conserveren en met regelmaat laten zien aan belangstellenden. En er worden publicaties over verzorgd.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- In 2016 is er een nieuwe Dorpsvisie Oude- en Nieuwehorne verschenen, als opvolger van de vorige Dorpsvisie uit 2007. "Dankzij de inzet van de door Plaatselijk Belang in het leven geroepen werkgroep, bestaande uit 2 bestuursleden van Plaatselijk Belang en 4 dorpsbewoners, is deze visie middels gesprekken met diverse inwoners van de dorpen tot stand gekomen. Op die manier is een breed gedragen document ontstaan. En ook in de uitvoering die in de komende jaren zal gaan plaatsvinden zullen we u als dorpsbewoner weer nodig hebben. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het inrichten van en deelnemen in werk- en projectgroepen die bepaalde acties op kunnen gaan pakken. We hebben er alle vertrouwen in dat dit zal gaan lukken. En we voelen ons gesteund in deze gedachte door het gegeven dat in onze beide dorpen een groot aantal activiteiten en voorzieningen draaiende worden gehouden door de enthousiaste inzet van vele vrijwilligers. De wil om samen iets te bereiken is in onze ogen dan ook volop aanwezig! Wij willen als bestuur van Plaatselijk Belang dit voorwoord graag besluiten met het bedanken van de werkgroepleden voor het verrichte werk en de dorpsbewoners die aan de gesprekken hebben deelgenomen voor hun belangrijke inbreng. Wij gaan aan de slag met de diverse actiepunten die in de visie genoemd staan en die hopelijk voor de toekomst een positieve bijdrage zullen leveren aan de leefbaarheid en het voorzieningenniveau in onze dorpen." Aldus het Voorwoord van de Dorpsvisie 2016-2022.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Oudehorne heeft 5 gemeentelijke monumenten, zijnde de keuterij op 2e Compagnonsweg 38, de sluis op Sevenaerspad bij nr. 5, de brugwachterswoning op nr. 5, de Gereformeerde Kerk op Schoterlandseweg 20 en de klokkenstoel op de begraafplaats (Schoterlandseweg 81a).

- De Gereformeerden van Oudehorne komen aanvankelijk bij elkaar in een klein evangelisatiegebouw uit 1898. De huidige Gereformeerde (PKN) Kerk (Schoterlandseweg 20) is als opvolger daarvan gebouwd in 1924. In 1926 komt de pastorie erbij, in 1927 de consistorie. De kerkelijke gemeente is in 1905 formeel begonnen, met 41 lidmaten. In de afgelopen ruim 100 jaar is dat uitgegroeid tot de huidige 550 leden. In 2010 is men met de buren in Nieuwehorne gefuseerd tot de Protestantse Gemeente De Regenboog.

- Begraafplaats met klokkenstoel (Schoterlandseweg 81a) van de vroegere, in 1788 afgebroken Hervormde kerk (zie verder bij Geschiedenis). De oorspronkelijke klokkenstoel, die in 1722 voor het eerst wordt vermeld, wordt in 1843 vervangen, en deze wordt op zijn beurt in 1918 vervangen door de huidige betonnen klokkenstoel.

- Aan het Sevenaerspad staat helemaal in het zuiden een sluiswachterwoning, rond 1890 gebouwd bij de 1e sluis in de Kuunder of Tsjonger. Met de sluis en smalle brug - een flapbrug met homei voor voetgangers en fietsers - vormt de woning in chaletstijl een monumentaal ensemble.

- Oorlogsmonument ter herdenking van de 7 omgekomen bemanningsleden van een op 14 september 1942 boven Oudehorne neergeschoten Engelse Lancaster bommenwerper. De slachtoffers zijn begraven in Nieuwehorne.

- De Miniaturengalerie in het dorp is inmiddels een begrip onder de liefhebbers van poppenhuizen. Van heinde en verre komt men hier naartoe voor een bezoek aan de galerie. De galerie is gevestigd in een voormalige paardenstal bij de woonboerderij en omgetoverd tot een sfeervolle ruimte. In deze ruimte zijn voorbeelden te zien van compleet ingerichte interieurs zoals keuken, kamer, slaapkamer, badkamer enz. (schaal 1:12). In antieke kasten is een groot verkoop-assortiment geëtaleerd. Naast de meest gangbare miniaturen tref je ook heel bijzondere exemplaren aan, afkomstig uit binnen- en buitenland. Poppenhuizen, winkeltjes en kijkkasten staan klaar om ingericht te worden.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Trekkertrek Oudehorne (weekend in april).

- Flaeijel Concours (paardensport, laatste weekend van augustus).

- Oudehorne en Katlijk zijn de enige dorpen waar het Sint Thomasluiden op oudjaarsdag nog in ere wordt gehouden. - Reportage over het Sint Thomasluiden 2015 door omroep Sa! TV. - Verslag Sint Thomasluiden 2014.

- De Sint Thomas Kuiertocht (op een zaterdag voor de kerst, afstanden 5, 10, 17 en 25 km) trekt meer dan 1.000 deelnemers. De routes lopen door de prachtige natuurgebieden van It Fryske Gea en Staatsbosbeheer tussen Oudehorne, Katlijk en Oranjewoud. Er zijn traktaties bij de stempelposten, pleisterplaatsen voor de inwendige mens en leuke culturele verrassingen onderweg.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Aan de rand van de Tjongervallei Z van het dorp ligt een kleine, eenarmige eendenkooi, nu een heerlijk beschut plekje in een fraai wandellandschap.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Oudehorne (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Oudehorne en buurdorp Nieuwehorne.

- Straatnamen: - Straatnamen in Oudehorne met verklaring van de namen.

- Belangenvereniging: - Plaatselijk Belang Oude- en Nieuwehorne.

- Onderwijs en kinderopvang: - "De heer S. Wijbrandi, het eerste schoolhoofd in Oudehorne, was de stuwende kracht achter het Christelijk onderwijs in het dorp. In 1923 ging onze school van start en vijftig jaar na de opening kregen wij ter ere van zijn inzet de naam Meester S. Wijbrandischool. Iets meegeven over onze directe omgeving vinden wij belangrijk. Meer dan de helft van de leerlingen heeft Fries als moedertaal en het vak Fries staat dan ook op het lesrooster. In september vieren wij op de laatste zaterdag van de maand het Flaeijelfeest. Daarnaast besteden we ook aandacht aan ‘een dag uit ons verleden’. De kinderen komen in kleding van vroeger op school en krijgen les op de manier zoals het rond 1920 ging. Op onze school werken wij met vier combinatiegroepen, bestaande uit heterogene groepen leerlingen. We organiseren klassikale activiteiten zoals muziek en gymnastiek. De combinatie van oudere en jongere leerlingen zorgt voor veel samenwerking en wederzijdse steun. Kinderen leren van elkaar. Natuurlijk werken we ook in kleinere groepen, op eigen niveau. Tijdens deze lessen krijgt ieder kind onderwijs dat past bij zijn of haar ontwikkeling. Samen met de leerling worden er doelen opgesteld, waar gericht aan wordt gewerkt. Zo kunnen leerkrachten op systematische wijze de vorderingen van de kinderen volgen."

- Kinderopvang 't Hummelhûs.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Oudehorne algemeen.

Reactie toevoegen